сборник детективов : другие произведения.

Шэрлак Холмс мегапак

Самиздат: [Регистрация] [Найти] [Рейтинги] [Обсуждения] [Новинки] [Обзоры] [Помощь|Техвопросы]
Ссылки:
 Ваша оценка:
  
  
  Змест
  
  ІНФАРМАЦЫЯ ПРА ЛІЦЭНЗІІ
  
  ІНФАРМАЦЫЯ АБ АђТАРСКІХ ПРАВАХ
  
  "ПРЫГОДЫ НЯђЛОђНЫХ ІЗУМРУДАђ" Карлы Купэ
  
  ПРЫГОДА ђ ДРУГІМ РАђНДЗЕ, аѓтар Марк Уордекер
  
  "ПРЫГОДА НА ПОЛУНОЧНОМ СЕАНСЕ" Майкла Мэллори
  
  СПРАВУ АБ ЗАБОЙСТВАХ ТАРЛТОНОВ, аѓтар Джэк Грош
  
  ТАТУІРАВАНАЯ РУКА, аѓтар: Марк Билгрей
  
  "ВЫПАДАК З БЕЗГРАШОВЫ ШЕВАЛЬЕ" Рычарда А. Лупоффа
  
  ШЭРЛАК ХОЛМС - ЗАГНАНЫ ђ КУТ! Гэры Ловизи
  
  ШМАТ ГАДОђ ТАМУ І ђ ІНШЫМ МЕСЦЫ, аѓтар Майкл Курланд
  
  ДАСЛЕДАВАННЕ ЗЛА, аѓтар Гэры Ловизи
  
  "ПРЫГОДЫ ГРАМАДСТВА ЖАБРАЧЫХ АМАТАРАђ" Джона Грэгары Бетанкура
  
  "ПРЫГОДА ДУДЫ З ПРЫВІДАМІ", аѓтар Карла Купэ
  
  АПОШНІ ТРУК СУНЬ ЧЫН ФУ, Адам Бо Макфарлейн
  
  КАЗКА доктара ВАТСАНА, аѓтар Thos. Кент Мілер
  
  СПРАВА гандляра вінным напоем ВАМБЕРРИ, аѓтар Джэк Грош
  
  "Які СЫШОђ З РОЗУМУ ДОМ" Шэрлака Холмса пад рэдакцыяй Бруса І. Килстейна
  
  БУДЗЬ ДОБРЫМ Ці ПРЭЧ, аѓтар: Стэн Трибульски
  
  ВЫРАЗАННЕ ДЛЯ ШЫЛЬДЫ, Рыс Боуэн
  
  ДЭТЭКТЫђ з "ДЫЛІЖАНСА" Лінды Робертсан
  
  "МЁРТВЫ ДОМ" Бруса Килстейна
  
  "ПРЫГОДА СА ЗНАКАМ ВУРИША", Рычард А. Лупофф
  
  ЦІКАђНЫ ВЫПАДАК СА ДЗІВАЦТВАМІ З ПИКОК-СТРЫТ, аѓтар Майкл Мэллори
  
  ДРУГАЯ СКРЫПКА, Крысцін Кэтрын Раш
  
  СПРАВА НІДЭРЛАНДСКА-СУМАТРСКОЙ КАМПАНІІ, аѓтар Джэк Грош
  
  ВЫ БАЧЫЦЕ, АЛЕ НЕ НАЗІРАЕЦЕ, аѓтар Роберт Дж. Соер
  
  "ПРЫГОДА ђ ЖАМЧУЖНЫХ БРАМЫ" Майка Рэзніка
  
  ПРА АђТАРАђ
  
  
  OceanofPDF.com
  
  ІНФАРМАЦЫЯ ПРА ЛІЦЭНЗІІ
  
  Персанажы Шэрлака Холмса, створаныя сэрам Артурам Конанам Дойл, выкарыстоѓваюцца з дазволу Conan Doyle Estate Ltd., www.conandoyleestate.co.uk
  
  
  OceanofPDF.com
  
  ІНФАРМАЦЫЯ АБ АђТАРСКІХ ПРАВАХ
  
  Мегапакет Шэрлака Холмса абаронены аѓтарскім правам No 2014 кампаніі Wildside Press LLC.
  
  * * * *
  
  "Няѓлоѓныя смарагды" Карлы Купэ ѓпершыню з'явіліся ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 4. Аѓтарскае права No 2010, Wildside Press LLC. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Прыгода другога круга" Марка Уордекера першапачаткова з'явілася ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 5. Аѓтарскае права No 2011, Марк Уордекер.
  
  "Прыгода на полуночном сеансе" Майкла Мэллори абаронена аѓтарскім правам No 2013 Майкла Мэллори. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Справа аб забойствах Тарлтонов" Джэка Грош, першапачаткова якое з'явілася ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 10. Аѓтарскае права No 2013 Джэка Грош. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Татуіраваная рука" Марка Билгрея першапачаткова з'явілася ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 5. Аѓтарскае права No 2011, Марк Билгрей.
  
  "Выпадак з безграшовы шевалье" Рычарда А. Лупоффа першапачаткова з'явіѓся ѓ "Маім Шэрлака Холмсе: нерассказанные гісторыі вялікага дэтэктыва". Аѓтарскае права No 2004, Рычард А. Лупофф. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Шэрлак Холмс - загнаны ѓ кут!" Гэры Ловиси. Аѓтарскае права No 2010, Гэры Ловиси. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Шмат гадоѓ таму і ѓ іншым месцы" Майкла Курланда першапачаткова з'явілася ѓ кнізе "Мой Шэрлак Холмс: нерассказанные гісторыі вялікага дэтэктыва". Аѓтарскае права No 2004, Майкл Курланд. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Даследаванне зла" Гэры Ловиси першапачаткова з'явілася ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 2. Аѓтарскае права No 2009, Wildside Press LLC. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Прыгода грамадства жабрачых аматараѓ" Джона Грэгары Бетанкура першапачаткова з'явілася ѓ "Уваскрэслым Холмсе". Аѓтарскае права 1997 года належыць Джону Грэгары Бетанкуру. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Справа гандляра вінным напоем Вамберри" Джэка Грош-тая, першапачаткова апублікаванае ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 9. Аѓтарскае права No2013 Джэка Грош-тая. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Дом, які сышоѓ з розуму" Бруса І. Килштейна, першапачаткова з'явіѓся ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 5. Аѓтарскае права No 2011, Брус І. Килштейн. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Прыгода дуды з прывідамі" Карлы Купэ, першапачаткова якое з'явілася ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 5. Аѓтарскае права No 2011 Карлы Купэ. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  Аѓтарскае права на "Казку доктара Ватсана" належыць Thos No 2013. Кент Мілер. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Мёртвы дом" Бруса Килстейна першапачаткова з'явіѓся ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 7. Аѓтарскае права No 2011 Брус І. Килстейн. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Прыгода са знакам Вуриша" Рычарда А. Лупоффа першапачаткова з'явілася ѓ "Універсальным Холмсе". Аѓтарскае права No 2010 Рычарда А. Лупоффа. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Будзь добрым ці правальвай" Стэна Трайбульски, першапачаткова апублікаваны ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмсе Љ 5. Аѓтарскае права No 2011, Стэн Трайбульски. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Выразанне для знака" Лінды Робертсан абаронена аѓтарскім правам No 2013 Лінды Робертсан. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Цікаѓны выпадак з незвычайнымі жыхарамі Пикок-стрыт" Майкла Мэллори першапачаткова з'явіѓся на amazon.com у выглядзе кароткаметражкі на Amazon. Аѓтарскае права No 2013 Майкл Мэллори. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Другая скрыпка" Крысцін Кэтрын Раш першапачаткова з'явілася ѓ "Шэрлака Холмса на арбіце". Аѓтарскае права No 1995 Крысцін Кэтрын Раш. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Вы бачыце, але не назіраеце" Роберта Дж. Соера, першапачаткова з'явіѓся ѓ Шэрлака Холмса на арбіце. Аѓтарскае права No 1995 Роберт Дж. Соер. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  "Справа Нідэрландска-Суматрской кампаніі" Джэка Грош з'яѓляецца арыгіналам гэтай электроннай кнігі. Аѓтарскае права No 2013, Джэк Грош.
  
  "Прыгода ѓ жамчужных брамы" Майка Рэзніка першапачаткова з'явілася ѓ "Шэрлака Холмса на арбіце". Аѓтарскае права No 1995 Майк Рэзнік. Перадрукаваны з дазволу аѓтара.
  
  OceanofPDF.com
  
  "ПРЫГОДЫ НЯђЛОђНЫХ ІЗУМРУДАђ" Карлы Купэ
  
  Хоць гэтыя падзеі адбыліся шмат гадоѓ таму, я ніколі не забуду тых абставінаѓ. На гэты раз я сыграѓ даволі ліхі ролю, аб чым пастаянна нагадвае мне маленькі залаты медальён на ланцужку маіх гадзін.
  
  Наша прыгода пачалося халодным зімовым раніцай. Паміж дамамі ляцеѓ густы туман, і вокны насупраць здаваліся цёмнымі, бясформенныя плямамі ѓ густой жоѓтай імгле.
  
  Унутры ярка гарэлі газавыя лямпы, разганяючы змрок. Пакуль мы снедалі, Холмс хутка разабраѓся з звычайнай кучай карэспандэнцыі. Выявіѓшы і прачытаѓшы некалькі лістоѓ, ён агледзеѓ невялікую пасылку, якая прыйшла з ранішняй поштай.
  
  "Адкуль гэта?" Я спытаѓ.
  
  " З Ліверпуля. Яго вусны кранула ѓсмешка ѓспаміны.
  
  Я здушыѓ дрыжыкі. Гераічныя намаганні майго сябра па аднаѓленню рэпутацыі маладога марскога афіцэра былі свежыя ѓ маёй памяці, і я яшчэ не мог падзяліць ѓсмешку Холмса. Магчыма, аднойчы, пасля таго як некаторыя звязаныя з гэтым падзеі знікнуць з памяці публікі, мне будзе дазволена расказаць тую дзіѓную гісторыю, якая так ледзь не прывяла да трагедыі.
  
  Калі пасылку адкрылі, у ёй аказаѓся маленькі нефрытавы цмок, па-майстэрску выразаны ѓ ѓсходнім стылі. Гэта было выдатнае твор мастацтва, годны знак прызнання небяспекі, з якімі Холмс сутыкнуѓся і якія пераадолеѓ.
  
  Узняѓшы дракона на ганаровае месца на каміннай паліцы, Холмс уткнуѓся ѓ самы свежы нумар "Таймз".
  
  На працягу наступнага гадзіны або двух мы сядзелі па абодва бакі вясёлага каміна, і толькі шолах газеты, мяккае шыпенне падпаленых вуглёѓ і выпадковыя каментары парушалі цішыню нашых пакояѓ. Незадоѓга да адзінаццаці Холмс устаѓ і падышоѓ да акна.
  
  " А Адкладзеце газету, Ватсан. Мяркую, наш наведвальнік прыбыѓ.
  
  " Мы чакаем наведвальніка? Я паклала газету на неахайную стос і далучылася да яго каля акна. Унізе, на вуліцы, ля абочыны чакаѓ экіпаж з парай аднолькавых шэрых коней.
  
  " Сёння раніцай я атрымаѓ запіску ад лорда Морыса Дэнбі, у якой гаварылася, што ён зойдзе да нас у адзінаццаць. Не маглі б вы адшукаць яго ѓ Дебрет?
  
  "Дэнбі?" Я затрымаѓся на шляху да кніжнай паліцы, затым вярнуѓся да акна. "Мне знаёма гэта імя. Ён другі сын герцага Пенфилда. Я мяркую, яго светласць памёр пяць ці шэсць гадоѓ таму, і тытул атрымаѓ у спадчыну старэйшы брат Дэнбі.
  
  " Вы знаёмыя з гэтай сям'ёй? Холмс запытальна зірнуѓ на мяне.
  
  " Я пазнаёмілася з яго маці, цяпер ѓдавее герцагіняй, у Смайт-Паркинсонов некалькі гадоѓ таму. Чароѓная жанчына.
  
  Я ѓсміхнулася, успамінаючы той бесклапотнае час. Хоць Смайт-Паркинсоны былі далёкімі сваякамі, яны віталі мой візіт.
  
  Стук у дзверы перапыніѓ мае ѓспаміны. Па кивку Холмса я паспяшаѓся праз пакой і адчыніѓ дзверы. ђвайшла місіс Хадсон ѓ суправаджэнні мужчыны сярэдніх гадоѓ са светлымі валасамі і бясколерным тварам.
  
  "Лорд Морыс Дэнбі," прадставілася яна.
  
  "Дзякуй, місіс Хадсон". Я прытрымаѓ для яе дзверы, калі яна сыходзіла.
  
  "Добры дзень", - сказаѓ Холмс. "Я Шэрлак Холмс, а гэта мой калега, доктар Джон Ватсан".
  
  Я пакланіѓся.
  
  "Містэр Холмс," вырвалася ѓ Дэнбі. " Вы павінны мне дапамагчы!
  
  Холмс жэстам паказаѓ яму на крэсла. " Я зраблю ѓсё, што ѓ маіх сілах. Чым я магу вам дапамагчы?
  
  Ён паваліѓся на крэсла, як чалавек, выбившийся з сіл. Мы з Холмсам вярнуліся на свае месцы. Денби на імгненне закрыѓ твар рукамі, затым падняѓ галаву і гучна ѓздыхнуѓ.
  
  " Мне вельмі цяжка гаварыць пра гэта, джэнтльмены. Гэта звязана з маёй маці, ѓдавее герцагіняй Пенфилд.
  
  "Зразумела". Кінуѓшы погляд на мяне, Холмс скрыжаваѓ ногі і адкінуѓся на спінку крэсла. "Прашу вас, працягвайце".
  
  " Карацей кажучы, мой брат, цяперашні герцаг, знаходзіцца са сваім палком у Індыі. Падчас яго адсутнасці уся адказнасць за сям'ю легла на мае няшчасныя плечы. Вось ужо год, як мой пляменнік Хілары, віконт Шеппингтон, амаль зводзіць мяне з розуму. Хлопчыку васемнаццаць, і яго выхадкі сталі прычынай многіх бяссонных начэй. Але цяпер прыходзіць вырашальны ѓдар: мая маці, мая ѓласная маці, стала воровкой ".
  
  "Яе светласць зладзейка?" Я не мог схаваць свайго абурэння. "О, перастаньце, сэр, вы, павінна быць, памыляецеся!"
  
  Ён напружыѓся. " Стаѓ бы я рабіць такое шакавальнае заяву, доктар, калі б не быѓ упэѓнены? Паѓтараю, яна зладзейка і ганьбіць нашу сям'ю.
  
  Холмс прыпадняѓ брыво. " Я так разумею, што грашовыя меркаванні тут ні пры чым?
  
  З глухім смехам Дэнбі ускочыѓ з крэсла і пачаѓ хадзіць па пакоі.
  
  " У маёй маці няма ніякіх клопатаѓ у гэтай галіне, джэнтльмены. Ён спыніѓся перад камінам, схіліѓшы галаву. "У адрозненне ад іншых з нас," прамармытаѓ ён.
  
  " Тады я магу толькі выказаць здагадку, што яе светласць з'яѓляецца ахвярай гэтага сумнай хваробы, вядомага як клептаманіі.
  
  " Клептаманіі? Я кінуѓ погляд на Холмса. " Але апісанне гэтай хваробы было апублікавана зусім нядаѓна. Я так разумею, вы чыталі мае французскія медыцынскія часопісы.
  
  Холмс коратка кіѓнуѓ, па-ранейшаму не зводзячы вачэй з Дэнбі.
  
  - Яна клептоманка, містэр Холмс. Ён уздыхнуѓ, і, нягледзячы на выдатны крой паліто, яго плечы апусціліся. "Я пагаварыѓ з некалькімі выбітнымі спецыялістамі па нервовым захворванняѓ, і яны пацвердзілі страшны дыягназ. Цяжкасці ѓзнікаюць не толькі з уладальнікамі крам; як я магу растлумачыць сябрам сям'і, калі мама вырашае прыкарманіць якой-небудзь каштоѓны сувенір падчас візітаѓ?"
  
  "Сапраѓды, прыкрая праблема," адказаѓ Холмс.
  
  " І хоць сёння гаворка ідзе аб дробных крадзяжах, як я магу быць упэѓнены, што яна не скаціцца да больш сур'ёзных злачынстваѓ? Містэр Холмс, вы павінны дапамагчы мне знайсці які-небудзь выхад з гэтай невыноснай сітуацыі. Дзеля дабра сям'і я гатовы заплаціць...
  
  З пярэдняй частцы дома данеслася серыя гучных удараѓ. Денби нервова здрыгануѓся і агледзеѓся.
  
  Глыбокі, хрыплаваты жаночы голас перакрыѓ далікатнае мармытанне місіс Хадсон.
  
  "Мама!" усклікнуѓ Дэнбі.
  
  Пачуѓшы хутка набліжаюцца крокі, мы ѓсталі і павярнуліся тварам да дзвярэй.
  
  Пасля адзінага груку дзверы адчыніліся, і на парозе зноѓ з'явілася місіс Хадсон. У яе быѓ час толькі сказаць: "Яе светласць, ѓдава герцагіня Пенфилд", - перш чым лэдзі пранеслася міма яе ѓ нашы пакоі.
  
  У яе каштанавых валасах, выбившихся з-пад элегантнай капелюшы з пер'ем, цяпер віднелася сівізна, але яна выглядала той жа цудоѓнай жанчынай, якой я яе памятаѓ. Яна адпусціла місіс Хадсон, затым перавяла погляд з мяне на Холмса.
  
  " Хто з вас, джэнтльмены, містэр Шэрлак Холмс?
  
  Холмс ступіѓ наперад. " Так.
  
  Яна працягнула руку, і ён узяѓ яе, нізка пакланіѓшыся.
  
  Выпрастаѓшыся, Холмс адпусціѓ яе руку. " А гэта мой сябар і калега, доктар Джон Ватсан. Мяркую, вы ѓжо сустракаліся раней.
  
  "Пра?" Яна ѓтаропілася на мяне бліскучымі цёмнымі вачыма. "Дзе гэта было, доктар?"
  
  " Некалькі гадоѓ таму, у Смайт-Паркинсонов.
  
  "Чароѓныя людзі", - сказала яна з лёгкай усмешкай і ветлівым кіѓком. "Яны заѓсёды ладзяць самыя вясёлыя вечарынкі".
  
  "Так, сапраѓды, ваша светласць". Я быѓ крыху расчараваны тым, што яна, здавалася, не памятала мяне, але чаму герцагіня павінна памятаць простага ваеннага лекара?
  
  "Морыс", - сказала яна, пераводзячы позірк на сына. Ён здрыгануѓся, і яна злёгку ѓздыхнула. "Я думала, што ясна выказала свае жаданні".
  
  Яго васковыя шчокі паружавелі, і ён закруціѓся на месцы, нібы школьнік.
  
  " Так і было, мама. Аднак я думаѓ...
  
  "Я ѓпэѓненая, што так і было". Яна падышла да дзвярэй і адкрыла яе. "Мы абмяркуем гэта сам-насам, Морыс. Ты можаш пацалаваць мяне перад сыходам".
  
  Яна нахіліла галаву, падстаѓляючы шчаку. Денби зірнуѓ на Холмса, які пакланіѓся.
  
  "Ваша светласць".
  
  " Да пабачэння, містэр Холмс. Доктар.
  
  Денби падышоѓ да герцагіні, паслухмяна пацалаваѓ яе ѓ шчаку і выйшаѓ. Я зачыніѓ за ім дзверы і павярнуѓся, маю ѓвагу прыцягнула элегантная постаць яе светласці.
  
  " Джэнтльмены, баюся, мой сын паставіѓ мяне ѓ невыноснае становішча. Яна падышла да каміна і агледзела асартымент прадметаѓ, выстаѓленых на каміннай паліцы. Калі яе погляд зваліѓся на набітую тытунём туфлік, яна ѓсміхнулася.
  
  "Якім чынам?" Пацікавіѓся Холмс, стоячы побач з канапай.
  
  - Ён распускаѓ пра мяне жудасныя чуткі. - Яна прайшлася па пакоі, акідваючы халодным позіркам патрапаную мэбля. Па крайняй меры, місіс Хадсон учора прибралась, хоць яе светласць, падобна, не была засмучаная нашым звычайным бязладзіцай. Я быѓ рады, што Холмс у апошні час не праводзіѓ ніякіх хімічных эксперыментаѓ, таму што яны часта напаѓнялі пакой дымам і жахлівым зловонием: зусім непадыходны атмасфера для прыёму ѓдавее герцагіні.
  
  Разумны погляд Холмса сачыѓ за яе рухамі.
  
  "Якога роду чуткі?" спытаѓ ён.
  
  Яе светласць, нахмурыѓшыся, павярнулася да Холмсу.
  
  " Прашу вас, не разыгрувайце з сябе скромницу, містэр Холмс. Морыс лічыць, што я пакутую нейкім нервовым засмучэннем, і, я ѓпэѓнены, рыхтуецца аб'явіць мяне недзеяздольным. Яна паднесла руку ѓ пальчатцы да грудзей.
  
  "Божа мой", - сказаѓ я ѓ жаху. Я паспяшаѓся да яе. "Які страшны-"
  
  " Дзякуй, доктар, але я не маю патрэбу ѓ спагадзе. Яна вздернула падбародак і сур'ёзна паглядзела на Холмса.
  
  "Гэта сапраѓды сур'ёзныя абвінавачванні", - сказаѓ Холмс.
  
  " Так і ёсць. Яна на імгненне заколебалась, нерашучасць на імгненне адбілася на яе твары. Затым яна падышла да мяне і паклала руку мне на плячо. Яе пальцы дрыжалі.
  
  "Як бы мне ні было непрыемна абмяркоѓваць мае асабістыя абставіны, гэта ѓяѓляецца неабходным", - сказала яна нізкім голасам. "Джэнтльмены, я цалкам кантралюю сваё асабістае стан. Выдаткі майго сына нашмат перавысілі яго даход, і хоць я аплаціѓ частку яго даѓгоѓ, ён працягвае патрабаваць яшчэ грошай. Яна перавяла позірк з мяне на Холмса. "Вы разумееце, што для яго было выгадна, каб мае фінансы знаходзіліся пад яго кантролем".
  
  Холмс кіѓнуѓ.
  
  "Так, вядома", - адказаѓ я і адважыѓся на імгненне пакласці сваю руку на яе.
  
  "Дзякуй". Яна усміхнулася і пяшчотна сціснула маю руку. "Усё, што вы можаце зрабіць, каб развеяць чуткі, было б для мяне вялікі паслугай. У адваротным выпадку, мы больш не будзем казаць аб гэтым". Яна накіравалася да дзвярэй.
  
  "Я праводжу вас", - сказаѓ я, спяшаючыся адкрыць яе.
  
  Яна спынілася ѓ пярэднім пакоі, нацягваючы пальчаткі, і на імгненне пільна паглядзела на мяне.
  
  " Вы кажаце, Смайт-Паркинсоны?
  
  Я разгладзіѓ свой пакамечаны пінжак. " Так, ваша светласць. На касцюміраваным балі.
  
  "Ах, гэта тлумачыць мой правал у памяці", - адказала яна, кіѓнуѓшы. "У рэшце рэшт, хіба маскіроѓка не з'яѓляецца самай галоѓнай мэтай маскарадным касцюма?"
  
  "Вядома". Хоць было ясна, што яна ѓсё яшчэ не памятае мяне, па крайняй меры, яна была дастаткова ветлівая, каб апраѓдацца.
  
  Я дапамог ёй сесці ѓ карэту, затым вярнуѓся ѓ нашы пакоі.
  
  "Якая выдатная жанчына". Я зачыніѓ за сабой дзверы і сеѓ на сваё месца.
  
  Холмс усміхнуѓся і падышоѓ да каміна з люлькай у руцэ. " Так, яна вельмі характэрная, ці не праѓда?
  
  "На шчасце, нас не ѓвяла ѓ зман гісторыя Дэнбі".
  
  Нахіліѓшыся, каб запаліць скручаную паперу ѓ каміне, Холмс выпрастаѓся, паліѓ трубку і пачакаѓ, пакуль яна як вынікае зацягнецца, перш чым адказаць.
  
  " Вы памятаеце нефрытавага цмока, якога я атрымаѓ з ранішняй поштай?
  
  "Так, ты паставіѓ яго на камінную паліцу". Я падняла вочы і ахнула. "Божа Літасцівы, яно знікла!"
  
  " Цалкам дакладна. Голас Холмса быѓ поѓны задавальнення. " Альбо яе светласць настолькі выбітная клептоманка, што здзейсніла незаѓважаную крадзеж на Бэйкер-стрыт, 221Б, альбо яе сын хоча, каб мы так думалі.
  
  "Ну, з усіх гэтых ѓзрушаючых нерваѓ!"
  
  " Ватсан, мы сустрэлі годнага суперніка. Холмс раптам вытрас змесціва трубкі ѓ агонь і накіраваѓся да дзвярэй. " Пойдзем, даѓніна. Апранай капялюш і паліто. Я думаю, мы возьмем на сябе смеласць даць герцагіні ненадакучлівы эскорт.
  
  * * * *
  
  Вулічныя ліхтары цяпло свяцілі, калі я, кульгаючы, увайшоѓ услед за Холмсам ѓ "Кэррингтонз", сярэбраны майстэрню на Рыджэнт-стрыт.
  
  "Холмс, гэта дванаццаты магазін, які мы наведалі," прашаптаѓ я. " У мяне стаміліся ногі, яны баляць. Мы ѓвесь дзень сачылі за герцагіняй.
  
  "Мне не цярпелася паназіраць за Яе грацыяй сярод спакусаѓ". Холмс спыніѓся ля вітрыны.
  
  "Спакуса?" Прабурчаѓ я. "Наколькі я магу бачыць, у яе не было спакусы зрабіць што-небудзь, акрамя куплі разнастайных тавараѓ у занадта вялікай колькасці магазінаѓ".
  
  "Што ж, я павінен прызнаць, што да гэтага часу я не назіраѓ ніякага заганнага паводзін", - адказаѓ Холмс.
  
  У іншым канцы крамы герцагіня вывучала выстаѓленыя на прылаѓку маленькія сярэбраныя вырабы. Кіраѓнік, высокі, змрочны шатландзец з няшчасным прыжмурам, навісаѓ над ёй, як бусел над нованароджаным куранём, пакуль яна разглядала кавалачак за кавалачкам.
  
  Празвінеѓ дзвярны званок, і ѓ краму ѓвайшоѓ модна апрануты малады чалавек з павойнымі каштанавымі валасамі.
  
  "Прывітанне, бабуля!" - крыкнуѓ ён, размахваючы кіем. "Убачыѓ экіпаж звонку і падумаѓ, што ты, магчыма, тут".
  
  Яе светласць павярнулася і паглядзела на маладога чалавека з пяшчотнай усмешкай.
  
  "Ах, Хілары. Я ѓсё думала, калі вы знойдзеце мяне". Павярнуѓшыся да нас тварам, яна працягнула. "Містэр Холмс, доктар. Перастаньце спрабаваць растварыцца ѓ лесе і падыдзіце пазнаёміцца з маім унукам".
  
  Мы з Холмсам абмяняліся поглядамі. Па маіх шчаках разліѓся румянец, але Холмс, здавалася, развесяліѓся.
  
  Яны былі хутка прадстаѓлены адзін аднаму. Яе светласць вярнулася да агляду срэбных трымальнікаѓ для калыпкоѓ і іншых дробных цацанак, у той час як віконт разглядаѓ прадметы на прылаѓку і крытыкаваѓ кожны з іх. Затым ён ступіѓ да мяне і штурхнуѓ локцем.
  
  " Присматриваешь за бабуляй, так? Выдатная ідэя. Мой дзядзька паведаміѓ мне, што меѓ намер пракансультавацца з табой адносна яе стану, " прашаптаѓ ён. " Нельга быць занадта асцярожным, калі яе няма дома.
  
  "Прашу прабачэньня", адказаѓ я, адасабляючыся. Якое нахабства!
  
  " Зусім няма. Ён падміргнуѓ, вяртаючыся да Яе Грацыі, калі яна паклікала яго.
  
  Герцагіня завяршыла куплю. ђсмешка кранула яе вусны, калі яна павярнулася да Холмсу.
  
  " Я вяртаюся дадому, містэр Холмс. Вы вызваленыя ад выканання абавязкаѓ.
  
  Холмс адрывіста засмяяѓся і пакланіѓся.
  
  " Ваша светласць занадта ласкавы.
  
  Затым яна жэстам паклікала мяне. "Доктар, праводзіце мяне да майго экіпажа, калі не пярэчыце".
  
  Я быѓ рады аказаць ёй гэтую невялікую паслугу і падаѓ ёй руку. За намі ішла прадавачка са сваёй пасылкай.
  
  Калі я подсаживала яе ѓ экіпаж, віконт выбег з крамы. " Паслухай, бабуля! Я цалкам магу вярнуцца дадому з табой.
  
  Ён праціснуѓся міма мяне і забраѓся ѓ экіпаж.
  
  Я пачакаѓ, пакуль экіпаж прогрохотал па вуліцы і загарнуѓ за кут, перш чым вярнуцца ѓ краму. Холмс быѓ пагружаны ѓ гутарку з кіраѓніком.
  
  "А, Ватсан", - сказаѓ ён, калі я падышоѓ. "У містэра Фергюсона ёсць да вас пытанне".
  
  Містэр Фергюсон перагнуѓся праз стойку. "Доктар, вы бачылі, як яе светласць ѓзяла маленькую эмаляваны скрыначку для візітовак? Зялёную?" Спытаѓ ён ціхім голасам.
  
  Я на імгненне задумаѓся, перш чым адказаць тым жа мяккім тонам.
  
  " Мяркую, яе светласць агледзела адзін, але я ѓпэѓнены, што яна вярнула яго на прылавак. Чаму?
  
  "Прапаѓ футляр для візітовак", - спакойна паведаміѓ Холмс. "Хоць, перш чым працягваць пошукі, містэр Фергюсон, я б папрасіѓ Ватсана паказаць нам змесціва яго левага вонкавага кішэні".
  
  "Змесціва майго..." Я ѓтаропіѓся на Холмса, калі сунуѓ руку ѓ кішэню. "Божа правы, там нічога няма!"
  
  Я працягнуѓ руку. На маёй далоні ляжаѓ маленькі зялёны футляр для візітовак.
  
  Фергюсон выдаѓ здушаны гук і пацягнуѓся да кейсу.
  
  "Але я ніколі не дакранаѓся да яго", - усклікнуѓ я, дазваляючы тым самым выхапіць яго. "Як гэта магло-?"
  
  "Супакойцеся, мой дарагі сябар", - сказаѓ Холмс, паляпаѓ мяне па плячы. "Ніхто не верыць, што вы былі адказныя за гэта".
  
  "Я б хацеѓ спадзявацца, што няма!"
  
  " Няма, падобна на тое, яна ѓзяла яго з прылаѓка, а потым сунула табе ѓ кішэню.
  
  " Але, Холмс, віконт мог бы...
  
  Холмс сціснуѓ маё плячо і амаль незаѓважна паківаѓ галавой. Ён павярнуѓся да тым самым. " Мяркую, да вас дайшлі чуткі пра яе светласці, містэр Фергюсон.
  
  Я ледзь мог паверыць сваім вушам. Холмс быѓ гэтак жа пераканаѓчы, як і заяву аб тым, што герцагіня нясе адказнасць за крадзеж. Несумненна, у віконт была такая ж магчымасць узяць футляр для візітовак і сунуць яго мне ѓ кішэню, як і ѓ яго бабулі.
  
  "Так, бачыѓ". Фергюсон ѓздыхнуѓ. "Хоць я думаѓ, што не звяртаю на іх увагі".
  
  "Гэта сумны выпадак", - мякка сказаѓ Холмс. "І такі, які, будзь ён апублікаваны, мог бы наклікаць на сям'ю ганьба".
  
  "Але што мне рабіць, калі гэта здарыцца зноѓ, містэр Холмс?" Нахмурыѓшыся, спытаѓ Фергюсон. "Яна часта апякуецца нашаму бізнэсу. Я не магу выклікаць паліцыю, але страты...
  
  "Мяркую, у мяне ёсць рашэнне вашай праблемы". Холмс усміхнуѓся. "Назірайце за ёй, калі б яна ні прыходзіла. Усё, што не аплачана, павінна быць дададзена на яе кошт. Я лічу, што гэта апынецца найбольш здавальняючым для абодвух бакоѓ пры вырашэнні любых падобных інцыдэнтаѓ у будучыні ".
  
  Змрочны выраз твару Фергюсона праяснілася. " Гэта нас цалкам задаволіла б, містэр Холмс.
  
  "Цудоѓна", - сказаѓ Холмс. "Такім чынам, ваш магазін не панясе страт, а сям'я будзе пазбаѓлена ад публічнага скандалу. Так, я думаю, гэта вельмі выгаднае пагадненне". Ён павярнуѓся да мяне. " Хадзем са мной, Ватсан.
  
  Я ледзь мог дачакацца, пакуль мы выйдзем з крамы і пройдземся па тратуары, перш чым павярнуцца да Холмсу.
  
  " Але, Холмс! Магчыма, яе светласць не вінаватая; віконт з такім жа поспехам мог забраць футляр для візітовак.
  
  "Я ведаю гэта, дарагі сябар", - сказаѓ ён, паказваючы кіем на незаняты экіпаж. Фурман прытрымаѓ каня. "Вы заѓважылі, што яна, здавалася, вельмі любіла хлопчыка?"
  
  " Так, сапраѓды. Але гэта не тлумачыць, чаму вы кінулі падазрэнне выключна на яе.
  
  Назваѓшы наш адрас, мы з Холмсам забраліся ѓ таксі.
  
  "Ватсан, я рыхтую пастку". Холмс падаѓ знак кіем, і кіроѓца крануѓся з месца. "У мяне сур'ёзныя сумневы адносна Шеппингтона. Магчыма, ён выкарыстоѓвае стаѓленне да яго сваёй бабулі і гуляе на яе пачуццях, альбо ѓ адзіночку, альбо ѓ змове са сваім дзядзькам. Калі Дэнбі і Шеппингтон вінаватыя ѓ змове з мэтай завалодаць станам яе светласці, я выведу іх на чыстую ваду і выкрыю іх махінацыі.
  
  " Значыць, вы верыце, што яна стала ахвярай змовы?
  
  " Магчыма, Ватсан, магчыма. Калі, з другога боку, яна сапраѓды пакутуе ад клептаманіі, мы павінны паклапаціцца аб тым, каб у яе не было магчымасці зганьбіць сябе і сваю сям'ю публічным выкрываньнем ".
  
  "Але як нам гэта зрабіць?"
  
  "Сёння днём мы зрабілі першы крок. Наша наступная задача - адправіць паведамленне і папрасіць Дэнбі і Шеппингтона зайсці да нас заѓтра".
  
  * * * *
  
  Рассвет наступнага дня выдаѓся ясным і прахалодным. Мы з Холмсам пагрузіліся ѓ чытанне ранішніх газет, а місіс Хадсон прыбірала посуд пасля сняданку, калі званок абвясьціѓ аб наведвальніках. Яна выбегла з падносам посуду толькі для таго, каб праз некалькі імгненняѓ з'явіцца зноѓ, цяжка дыхаючы.
  
  "Яе светласць," выдыхнула яна.
  
  Увайшла ѓдава герцагіня ѓ густой вэлюму. Хуткім кіѓком яе светласць адпусціла місіс Хадсон, затым прыѓзняла вэлюм, перш чым павярнуцца да Холмсу.
  
  " Містэр Холмс, доктар. Прыношу свае прабачэнні за тое, што тэлефаную без папярэджання.
  
  Яна здавалася злёгку ѓсхваляванай, але калі я прапанаваѓ ёй сесці, яна нецярпліва махнула рукой.
  
  " Няма часу, джэнтльмены. Я выпадкова пачуѓ, як Морыс казаѓ аб сваім візіце; ён хутка будзе тут.
  
  "Чым мы можам быць карысныя?" - спытаѓ Холмс.
  
  " Граф фон Кратцов заѓтра дае баль. У цяперашні час ён займае адно з маіх маёнткаѓ у Горадзе, таму я павінна з'явіцца. Яна прайшлася ад каміна да стала для сняданку і назад. "Ён будзе дэманстраваць смарагды фон Кратцов, упершыню яны былі публічна прадэманстраваны за межамі Польшчы. Я падазраю, што Морыс можа распачаць якую-небудзь паскудства, каб зганьбіць мяне і спрыяць дасягненню сваіх мэтаѓ.
  
  "Мы павінны прадухіліць гэта, Холмс!" - Сказаѓ я.
  
  " Вядома, мы павінны. Холмс запытальна паглядзеѓ на яе. " Ці магчыма атрымаць запрашэнне для нас з добрым доктарам?
  
  " Я быѓ бы ѓдзячны, калі б вы і доктар Ватсан склалі мне кампанію.
  
  Холмс паківаѓ галавой. " Было б лепш, калі б мы не былі ѓ вашай кампаніі.
  
  "Ах. Вядома". Яна ѓсміхнулася. "Я намякну сяброѓцы, якая клапоціцца аб тым, каб вас абодвух ѓключылі ѓ спіс гасцей". Яна працягнула Холмсу руку, і той коратка схіліѓся над ёй.
  
  " Цудоѓна! Холмс зірнуѓ на гадзіннік. " А цяпер я чакаю вашага сына...
  
  "Так!" Яна апусціла вэлюм і паспяшалася да дзвярэй. "Дзякуй, містэр Холмс, доктар".
  
  Каб не турбаваць місіс Хадсон, я праводзіѓ яе светласць да тратуара і спыніѓ для яе экіпаж. Перад ад'ездам яна вельмі міла падзякавала мяне.
  
  Ледзь я дабралася да нашых пакояѓ, як зноѓ пачуѓся званок. Праз некалькі імгненняѓ увайшоѓ Дэнбі ѓ суправаджэнні свайго пляменніка.
  
  Я пакланіѓся, але застаѓся на сваім месцы каля акна, адкуль мог добра бачыць абодвух мужчын. Калі Дэнбі або Шеппингтон паспрабуюць ѓпотай прыкарманіць якую-небудзь рэч, каб зганьбіць яе светласць, я хацеѓ быць тым, хто раскрые іх вераломства.
  
  Пакуль Холмс тлумачыѓ перавагі заключэння пагадненняѓ з усімі крамамі, якія знаходзяцца пад патранажам яе светласці, Шеппингтон прайшоѓся па пакоі, перш чым прыхінуцца да каміна. Ён дастаѓ з кішэні сярэбраны партабак, дастаѓ цыгарэту і закурыѓ.
  
  Денби нахмурыѓся. "І што перашкодзіць гэтым крамнікамі ілжыва спаганяць з маёй маці плату за тавары, якія яна не брала?"
  
  "Гэта самыя паважаныя ѓстановы ѓ Лондане", - сказаѓ Холмс. "Любыя падобныя абвінавачванні былі б спусташальнымі".
  
  " Я згодны з містэрам Холмсам, дзядзька. Малады чалавек паціснуѓ плячыма і пстрычкай адправіѓ напалову скуранай цыгарэту ѓ цьмеюць вуглі. "Калі мы не можам перашкодзіць бабулі красці тавар, то, па меншай меры, гэта захавае яго ѓ таямніцы".
  
  " Хілары! Денби, здавалася, быѓ шакаваны. Ён павярнуѓся да майго сябру. "Вельмі добра, містэр Холмс. Хоць у мяне ёсць сумненні, мы паспрабуем ваша прапанова".
  
  Холмс ціхенька кашлянуѓ. - У "Кэррингтоне" усё ѓжо ѓладжана. Усё, што засталося зрабіць, гэта заключыць аналагічныя пагадненні з іншымі крамамі, якія наведвае ваша маці. Ці хацелі б вы, каб я ѓзяѓ на сябе гэта заданне?"
  
  "У гэтым няма неабходнасці, містэр Холмс," суха сказаѓ Дэнбі. " Я бяру адказнасць за гэтую справу на сябе.
  
  Апусціѓшыся на крэсла, Шеппингтон скрыжаваѓ ногі ѓ лодыжках і адкінуѓся на спінку. "Я толькі хацеѓ бы, каб, паколькі бабуля так свабодна звяртаецца з чужымі рэчамі, яна трохі расстараѓся для мяне грашовыя мяшкі. Я цалкам зруйнаваны. І, дзядзька, я ведаю, што ты страціѓ скрутак...
  
  " Мы не будзем цяпер абмяркоѓваць гэта, Хілары. Денби зірнуѓ на Холмса. " У вас ёсць яшчэ якія-небудзь парады адносна хваробы маёй маці?
  
  " У цяперашні час няма.
  
  " Тады мы пажадаем табе добрага дня. Пойдзем, Хілары.
  
  Паднімаючыся, Шеппингтон цяжка ѓздыхнуѓ. " Вядома. Да пабачэння, містэр Холмс, доктар Ватсан.
  
  Холмс адвярнуѓся да акна, а я праводзіѓ яго светласць і пляменніка да дзвярэй.
  
  "Вы верыце, што Дэнбі рушыць услед вашаму прапанове і звяжацца з уладальнікамі крам?" Я вярнуѓся на сваё крэсла. "Падобна на тое, яму не асабліва спадабалася гэтая ідэя".
  
  " Цалкам дакладна. Вы заѓважылі, што ён не згадаѓ ні пра шары, ні пра ізумруду?
  
  "З чаго б-" я змоѓк, раптам уражаны намёкам Холмса. " Вы лічыце гэта недагляд падазроным?
  
  " Магчыма, і так. "Холмс паціснуѓ плячыма па-галльски. " Аднак узнікае іншая магчымасць. Калі Дэнбі будзе ведаць, што смарагды добра абаронены і што ѓ яго маці будзе мала шанцаѓ скрасці іх, у яго не будзе прычын для турботы.
  
  "Такім чынам, мы правядзем заѓтрашні вечар, назіраючы за яе светлостью", - сказаѓ я. "Я магу толькі спадзявацца, што гэта будзе не так складана, як днём цягацца за ёй па крамах".
  
  "Я падазраю, што назіранне за яе светлостью будзе найменш цікавай часткай нашага вечара", - сказаѓ Холмс са смехам.
  
  "Што ты маеш на ѓвазе?"
  
  " Вы чулі яе Размова, Ватсан. Гэта будзе першы выпадак, калі смарагды фон Кратцов будуць выстаѓлены за межамі Польшчы, і яны не толькі выклічуць цікавасць у членаѓ грамадства, але і прыцягнуць увагу кожнага выкрадальніка каштоѓнасцяѓ у Еѓропе ".
  
  " Божа Літасцівы, ты сапраѓды так думаеш?
  
  "Сапраѓды". Вочы Холмса заблішчалі. "На самой справе, я буду вельмі здзіѓлены, калі на працягу вечара мы не сутыкнемся з некалькімі заѓзятымі злодзеямі".
  
  " Але, Холмс! Хіба мы не павінны паведаміць у Скотленд-Ярд аб вашых падазрэннях?
  
  "Я ѓпэѓнены, што граф прыняѓ усе меры засцярогі", - адказаѓ ён. "Але дзень ясны, хоць і трохі прахалодны. Я прапаную выйсці на паветра прама зараз, таму што пазней, у другой палове дня я буду заняты.
  
  Я ѓстаѓ і рушыѓ услед за ім. Мы надзелі паліто і пальчаткі, і калі ступілі на тратуар, Холмс сунуѓ руку ѓ кішэню і замёр.
  
  " Холмс! - Усклікнуѓ я, з трывогай углядаючыся ѓ яго твар. " Што здарылася? Вы хворыя?
  
  Ён зрабіѓ глыбокі, перарывісты ѓдых, закінуѓ галаву і выліѓся дрыготкім смехам, які напалохаѓ бы мяне, калі б ён неадкладна не супакоіѓся.
  
  " Я ѓ парадку, Ватсан. Яго цёмныя вочы ѓспыхнулі, калі ён выцягнуѓ руку з кішэні. Ён расціснуѓ пальцы, і на лайковой шкуры ляжаѓ нефрытавы цмок.
  
  "Божа мой!" Я ѓтаропіѓся на цацанку.
  
  "На самай справе". Холмс усміхнуѓся і вярнуѓ дракона ѓ кішэню. "Гэта становіцца даволі прыемнай галаваломкай, мой дарагі сябар. Хто вяртае скрадзеныя прадметы? Злодзей па якой-то невядомай прычыне? Або іншы бок" якая прагне прадухіліць скандал? Ён насунуѓ на вочы капялюш. " Хадзем, Ватсан.
  
  Я рушыѓ услед за ім, ѓсе яшчэ не адышоѓшы ад здзіѓлення. Калі Холмс меѓ рацыю адносна цікавасці, выкліканага каштоѓнасцямі, а ён амаль заѓсёды цікавіѓся такімі рэчамі, заѓтрашні вечар праверыць нашы здольнасці. Спалучэнне лепшых ізумрудаѓ Еѓропы і Яе Грацыі магло азначаць толькі непрыемнасці.
  
  * * * *
  
  Пасля ленч Холмс заѓважыѓ, што некаторы час яго не будзе ѓ нашых пакоях, паколькі ён будзе заняты некаторымі расследаваннямі.
  
  Я правёѓ ціхі дзень і вечар у адзіноце, праглядаючы газеты і іншыя публікацыі ѓ пошуках любога намёку на плёткі або намёкі, якія тычацца яе светласці і яе сям'і. Аднак, калі не лічыць таго, што яго светласць часта наведваѓ скокі, яны не атрымалі ніякай згадкі ѓ прэсе.
  
  Адсутнасць Холмса мяне не надта турбавала; часам ён знікаѓ на некалькі гадзін або дзён, пагружаны ѓ расследаванне. У тую ноч ён не вярнуѓся ѓ нашы пакоі, а калі вярнуѓся, то прыйшоѓ позна і пайшоѓ да таго, як я прачнулася. Нашы запрашэнні на баль графа фон Кратцова у той вечар паступілі яшчэ да ленч; аднак на працягу ѓсяго дня я нічога не бачыѓ пра Холмса і не атрымліваѓ вестак пра яго месцазнаходжанне.
  
  Неба цямнела, пераходзячы ѓ змярканне, калі я ѓстаѓ, каб апрануцца. Я зірнуѓ на гадзіннік: Холмс па-чартоѓску спазняѓся. Няѓжо ён забыѓся аб нашым абяцанне яе светласці і лорду Морису прысутнічаць на балі?
  
  У гэты момант з боку ѓваходных дзвярэй пачуѓся шквал стукаѓ, за якімі рушылі ѓслед гучныя галасы. Дзверы майго пакоя расчыніліся, і ѓ пакой паспяшаѓся мужчына, апрануты ѓ брудную рабочую вопратку і які сціскае ѓ руках пляскатую кепку, за ім вынікала місіс Хадсон.
  
  "О, доктар!" усклікнула яна. " Ён не захацеѓ чакаць...
  
  "Спадзяюся, што няма". Мужчына загаварыѓ знаёмым голасам. "Дзякуй, місіс Хадсон".
  
  Я здрыгануѓся. " Холмс?
  
  Місіс Хадсон з уздыхам сышла. Холмс зняѓ абкітоѓку, изменившую контуры яго носа, і ѓсміхнуѓся.
  
  " Добры дзень, Ватсан. Спадзяюся, вы рыхтуецеся апрануцца для...
  
  " У самой справе, Холмс. Я паглядзеѓ на яго брудную вопратку і паківаѓ галавой. " Вы абсалютна агідныя.
  
  "Мой дарагі сябар, маскіроѓка была неабходная", - сказаѓ ён, пабліскваючы вачыма. "Гэта дазволіла мне атрымаць інфармацыю аб яе светласці. Давайце пераапранемся, і я распавяду вам усё ѓ кэбе па дарозе да графу фон Кратцову.
  
  * * * *
  
  Вячэрні змрок згусціѓся да таго часу, калі мы скончылі апранацца і спусціліся па лесвіцы. Місіс Хадсон стаяла ля дзвярэй, трымаючы капялюш Холмса.
  
  "Я пачысціла іх, як магла, містэр Холмс", - сказала яна, пакуль ён апранаѓ паліто і шалік і нацягваѓ пальчаткі. "Я сапраѓды не разумею, як вы прымудраецца так перепачкаться".
  
  "Як я ѓжо сказаѓ у той час, гэта была не мая віна, місіс Хадсон. Вінаваціце Рэда О'браэн Тула, байца на кулаках, і яго схільнасць крыѓдзіцца на джэнтльменаѓ ѓ вячэрніх касцюмах ". Яна пахітала галавой, калі Холмс узяѓ капялюш. Нахлобучив яе, ён усміхнуѓся і абраѓ кій. "Цудоѓна!"
  
  Я адвярнулася і падавіла ѓсмешку.
  
  "Дзякуй, місіс Хадсон", - сказаѓ я, зашпільваючы паліто і нацягваючы пальчаткі, перш чым узяць сваю капялюш і кій.
  
  Я рушыѓ услед за Холмсам ѓ шумную натоѓп, таму што, нягледзячы на холад, на вуліцах віравала жыццё. Холмс спыніѓ экіпаж і, назваѓшы фурману адрас графскай сядзібы на Гросвенор-Плейс, з лёгкім уздыхам адкінуѓся на скураное сядзенне.
  
  "Вы пыталіся аб маёй сённяшняй дзейнасці," пачаѓ Холмс. " Вам будзе прыемна даведацца, што я шчыра папрацаваѓ і правёѓ невялікую разведку. З дапамогай Мэры, самай маладой і вынаходлівай з пакаёвак Яе светласці, я фіксаванай некалькі пабітых шклоѓ у гардеробной Яе светласці.
  
  Я зірнуѓ на Холмса. " Як зручна, што там былі разбітыя шкла, якія патрабавалі рамонту.
  
  Ён не адказаѓ, а проста злёгку ѓсміхнуѓся і склаѓ рукі на каленях.
  
  "І як былі разбітыя гэтыя шкла?" Я працягнуѓ. "Магчыма, вашы маладыя калегі кідаліся камянямі?"
  
  "Гэта проста ганьба, што гэтыя хуліганы разгульваюць нястрымна".
  
  Я ніколькі не здзівіѓся, што Холмс арганізаваѓ такое мерапрыемства. У інтарэсах правасуддзя ён сцвярджаѓ, што для доказы большага злачынства можна дараваць меншае. У цэлым я пагадзіѓся.
  
  "А што наконт юнай Мэры?" Я акінуѓ яго крытычным поглядам. "Спадзяюся, ты не падмануѓ яе чаканняѓ".
  
  " Не бойся, мой дарагі сябар. Запэѓніваю цябе, што нашы адносіны былі зусім нармальнымі. Яе старэйшы брат працуе стекольщиком ѓ Плімут, і мы казалі аб яго патрабаваннях прафесіі пасля таго, як флот вернецца ѓ порт. Ён прыпадняѓ брыво. "Вы былі б здзіѓлены колькасцю разбурэнняѓ, учыненыя войскамі Яе Вялікасці, знаходзячыся ѓ сваіх кубках".
  
  "Запэѓніваю вас, я б не стаѓ". Я здушыѓ яркія ѓспаміны аб дзеяннях маіх субратаѓ-вайскоѓцаѓ падчас адпачынку. "І якія навіны перадала Мэры?"
  
  "Выказваю глыбокае спачуванне Яе светласці і лорду Морису ѓ сувязі з дзейнасцю віконт Шеппингтона, некаторыя з якіх перадаваліся шэптам, з намёкамі на іншыя, якія былі нашмат горш і аб якіх нельга было казаць".
  
  Я пакруціѓ галавой. " Няѓжо малады чалавек сапраѓды так глыбока заграз у загане і распусце?
  
  "Па-відаць, так, хоць, калі я спытаѓ, ці была яна сведкай чаго-небудзь з яго жудаснага паводзін, яна адмаѓляла гэта".
  
  "Тады як яна даведалася пра гэта?"
  
  "Ах, вось у чым пытанне, Ватсан. Чуткі сярод іншых слуг - найбольш верагодная прычына; аднак я выявіѓ некалькі іншых магчымасцяѓ".
  
  Перш чым я паспеѓ папрасіць яго растлумачыць, наша таксі спынілася.
  
  "Нумар шаснаццаць, сэр," сказаѓ кіроѓца.
  
  Пакуль Холмс расплачваѓся, я шчыльней абгарнуѓ шалік вакол шыі і ступіѓ на тратуар сярод мітусні, выкліканай тузінам кебаѓ і экіпажаѓ, высаживающих сваіх пасажыраѓ.
  
  Дом графа знаходзіѓся ѓ канцы шэрагу, ярка асветленыя вокны выходзілі як на Гросвенор-плейс, так і на бакавую вуліцу. Фасад быѓ зроблены з выдатнага портлендского каменя з па-майстэрску выразанымі перамычкамі. Цяжкая гранітная сцяна адгароджваючы тратуар, пакідаючы вузкі калодзеж паміж сцяной і домам пагружаным у чорную лужыну. Днём тыя падземныя памяшканні, вокны якіх выходзілі на сцяну, атрымлівалі беднае асвятленне; ноччу цемра была проста пякельнай.
  
  Джэнтльмены і лэдзі паспяшаліся міма і хутка падняліся па прыступках. Адкрытая ѓваходная дзверы вітала гасцей, калі музыка знутры данеслася да вуліцы.
  
  "Гэта павінен быць цікавы вечар, Ватсан". Холмс далучыѓся да мяне на тратуары. "Я ѓжо заѓважыѓ у натоѓпе аднаго выкрадальніка каштоѓнасцяѓ, і цалкам магчыма, што іх будзе больш".
  
  Я павярнулася, каб паглядзець на мінакоѓ. " Значыць, вашы падазрэнні былі верныя! Якія жудасныя навіны!
  
  " Супакойся, мой дарагі сябар. Пойдзем, далучымся да астатніх і самі ѓбачым легендарныя смарагды.
  
  Нас правялі ѓнутр і неѓзабаве пасля гэтага прадставілі графу фон Кратцову, дородному маленькаму мужчыну з чорнымі вачыма і круглымі, як гузікі для чаравік.
  
  " Сардэчна запрашаем, містэр Холмс, доктар Ватсан. Ён казаѓ на бездакорным англійскай, нягледзячы на моцны акцэнт. " Ваша рэпутацыя апярэджвае вас, містэр Холмс. Ці павінен я турбавацца аб захаванасці маіх каштоѓнасцяѓ?
  
  Холмс пакланіѓся. " Гэта залежыць ад надзейнасці вашых дамоѓленасцей.
  
  " Ах, вядома. Судзіце самі. Ён зірнуѓ на хударлявага мужчыну з рэзкімі рысамі асобы і сутулыми плячыма вучонага, які стаяѓ у баку, і звярнуѓся да яго, як я выказаѓ здагадку, па-польску. "Мой асабісты сакратар будзе суправаджаць нас".
  
  Папрасіѓшы прабачэння перад іншымі гасцямі, граф павёѓ нас па калідоры ѓ заднюю частку дома, у прыёмную, дзе ля дзвярэй стаяѓ мажны лёкай. Граф дастаѓ ключ, які вісеѓ на бірульцы ад яго гадзін, адчыніѓ дзверы і правёѓ нас у маленькую гасціную. На паліраваным стале чырвонага дрэва стаяѓ шкляны футляр. На другім баку пакоя размяшчаѓся шырокі камін. У камінку было холадна, і адзіным крыніцай асвятлення пакоя быѓ газавы свяцільня, размешчаны так, каб праліваць святло на стол, пакідаючы астатнюю частку пакоя ѓ цені. Апынуѓшыся ѓнутры, граф зачыніѓ і зноѓ замкнуѓ дзверы, а затым паказаѓ на зачыненыя вокны, якія выходзяць на Чапел-стрыт. Скрозь шкло я мог бачыць блізка размешчаныя жалезныя рашоткі.
  
  " Гэтая дзверы - адзінае сродак увайсці ѓ гэтую пакой ці выйсці з яе, джэнтльмены, і адзіны ключ знаходзіцца ѓ мяне самога. Агледзець камяні будуць запрошаныя толькі некалькі абраных гасцей, але на выпадак, калі хто-то паспрабуе праслізнуць незаѓважаным, Станіслаѓ будзе дзяжурыць звонку. Ён шмат гадоѓ служыѓ маёй сям'і і цалкам заслугоѓвае даверу. Граф узняѓ бровы і паглядзеѓ на Холмса. "Як вы можаце бачыць, я прыняѓ усе меры засцярогі".
  
  Холмс з хвіліну вывучаѓ пакой. " У вашай сакратаркі няма дубліката ключа? ён спытаѓ.
  
  Граф усміхнуѓся і павярнуѓся да мужчыны, які стаяѓ нерухома, як статуя, адразу за дзвярыма. " Каролус, растлумач, калі ласка.
  
  Каролус асцярожна адкашляѓся. "Гэтым раніцай, перш чым мы забралі каштоѓнасці з банка, дзе яны былі змешчаны на адказнае захоѓванне, я прасачыѓ за устаноѓкай новага замка на дзверы. Слесар сам перадаѓ адзіны ключ майму гаспадару.
  
  "Зразумела". Холмс павярнуѓся да зіготкім каштоѓным камяням, размешчаным на чорным аксаміце ѓнутры футарала.
  
  Я нахіліѓся наперад. Смарагды былі пышныя, з яркім колерам і неперасягненай чысцінёй. Усяго было восем камянёѓ, кожны огранен ѓ сваім стылі і выстаѓлены ѓ элегантнай аправе, за выключэннем самага вялікага і эфектнага каменя. Ён ляжаѓ у цэнтры вітрыны, свабодны і без упрыгожванняѓ; яму не патрабавалася ніякіх іншых прыстасаванняѓ, каб падкрэсліць сваю прыгажосць.
  
  Холмс коратка кіѓнуѓ, і мы рушылі ѓслед за графам у калідор.
  
  "Дзякую вас за вашы падрыхтоѓкі," сказаѓ Холмс, калі граф зачыніѓ і замкнуѓ дзверы гасцінай. Каролус пакланіѓся і выслізнуѓ з пакоя.
  
  Граф усміхнуѓся і пацёр рукі. " Вашы словы суцяшаюць мяне, містэр Холмс. А цяпер, ці не далучыцца нам да астатнім маім гасцям?
  
  Калі мы ѓвайшлі ѓ бальная зала, да нас падышла пажылая матрона і гулліва паляпала графа па руцэ сваім веерам.
  
  " Граф! Вы пазбягалі мяне! - сказала яна, акуратна адлучаючы фон Кратцова ад Холмса, як сабака аддзяляе ягня ад статка. Яны зніклі ѓ цісканіне, і я павярнуѓся да Холмсу.
  
  "Што ж, Холмс, граф вызначана усталяваѓ бяспечнае месца для камянёѓ. Я не разумею, як хто-то мог скрасці іх".
  
  "Хацеѓ бы я, каб гэта было так". Ён зірнуѓ на мяне, затым сашчапіѓ рукі за спінаю, і павярнуѓся, каб палюбавацца танцуючымі парамі, якія рухаюцца па танцполу. "Я вызначыѓ пяць магчымых спосабаѓ тайнага здабывання аднаго або некалькіх ізумрудаѓ з футарала, а затым з пакоя. Я ѓпэѓнены, што, калі б я напружыѓся, я мог бы дадаць яшчэ з паѓтузіна.
  
  "Вы, вядома, жартуеце!" Я здзіѓлена ѓтаропіѓся на Холмса. "Дзверы зачынены, вокны зачыненыя і зарешечены, звонку выстаѓленая ахова. Што яшчэ можна было зрабіць?"
  
  "У самай справе, што яшчэ". ђсмешка кранула куткі яго рота. " Калі б усе мае праціѓнікі былі такімі ж прамалінейнымі, як вы, я б наогул не баяѓся за лёс ізумрудаѓ фон Кратцов.
  
  Яго словы закранулі. "Калі мой ѓклад настолькі бескарысны, я здзіѓляюся, што вы наогул ѓключаеце мяне ѓ свае расследавання". Я прыняла келіх шампанскага ад які праходзіѓ міма лёкая і выпіла больш, чым звычайна.
  
  "Ватсан!" Холмс павярнуѓся да мяне, ссунуѓшы бровы, але не хмурачыся. "Прашу прабачэння, мой дарагі сябар. Я няѓдала падабраѓ словы. Аднак не прасіце мяне прасіць прабачэння за гэтыя сантыменты. Ваш розум дзейнічае як пробны камень для ѓсяго чыстага і добрага; хоць ён і рухомы, яму не хапае брудных глыбінь і вакольных шляхоѓ псіхічных працэсаѓ злачынца ".
  
  Крыху супакоіѓшыся, я зрабіла яшчэ глыток цудоѓнага шампанскага графа.
  
  "Што б ты хацеѓ, каб я зрабіѓ гэтым вечарам?" - Спытаѓ я.
  
  " Вы возьмеце на сябе адказнасць за сачэнне за яе светлостью? Я займуся назіраннем за Дэнбі і Шеппингтоном.
  
  " З задавальненнем. Але як вы думаеце, ці магчыма, што яна магла скрасці адзін або некалькі ізумрудаѓ і выслізнуць ад выкрыцця?
  
  "У гэтым, вядома, сутнасць справы, ці не так?" З загадкавай усмешкай Холмс знік у натоѓпе.
  
  Некалькі імгненняѓ праз далажылі аб прыходзе яе светласці разам з яе сынам і ѓнукам. Я не бачыѓ ніякіх прыкмет прысутнасці Холмса, але не сумняваѓся, што ён ведаѓ месцазнаходжанне кожнага чалавека ѓ пакоі.
  
  Памятаючы аб сваёй падапечнай, я паглядзела на вдовствующую герцагіню і яе кампанію па-над келіхі з шампанскім. Яе светласць, зіготкая дыяментамі і сапфірамі, дэманстравала подкупающую жвавасць. Яна ѓсміхнулася ѓ адказ на знакі ѓвагі графа, якія былі настолькі прыкметныя, што здаваліся абразліва кантынентальнымі; больш таго, ён стаяѓ так блізка, што фактычна наступаѓ ёй на спадніцы.
  
  З жахлівым выразам твару Шеппингтон сціснуѓ рукі ѓ кулакі, але слова Дэнбі прымусіла яго замаѓчаць. Адхіліѓшы маладога чалавека цвёрдай рукой ад яго пляча, Дэнбі павёѓ яго ѓ сталовую.
  
  Яе светласць працягвала ѓсміхацца, пакуль граф размахваѓ рукамі і казаѓ, але яе погляд, здавалася, сачыѓ за іх удаляющимися фігурамі. Толькі пасля аб'явы аб прыбыцці яшчэ аднаго госця граф пакланіѓся і адвярнуѓся, пакінуѓшы герцагіню адну.
  
  Я ступіѓ наперад і, злавіѓшы яе позірк, пакланіѓся.
  
  Яна падышла і працягнула руку. " Такім чынам, вось вы дзе, доктар.
  
  Я паднёс яе руку да сваіх вуснаѓ, а затым, прызнаюся, некалькі неахвотна адпусціѓ яе.
  
  Нахіліѓшыся бліжэй, яна панізіла голас. " Мяркую, містэр Холмс таксама тут?
  
  " Так і ёсць, ваша светласць.
  
  Яна разгублена кіѓнула. Малады гвардзеец неспадзявана штурхнуѓ яе, і, ветліва выслухаѓшы яго няскладныя прабачэнні, яна глыбока ѓздыхнула і моцна сціснула маю руку.
  
  "Давайце адыдзем ад натоѓпу", - сказала яна. Я адвёѓ яе ѓ ціхі куток ля акна з цяжкімі шторамі, і яна працягнула: "Вы згадалі, што мы сустракаліся раней у Смайт-Паркинсонов".
  
  "Так, некалькі гадоѓ таму. На касцюміраваным балі". Я ѓсміхнулася пры ѓспаміне аб тых бесклапотных загарадных выходных.
  
  "У што ты была апранутая?"
  
  "Я пайшоѓ у ролі П'ера. Баюся, не вельмі арыгінальна", - сказаѓ я, і мой твар ѓспыхнула. Больш складаны касцюм быѓ мне не па сродках.
  
  "Я ѓпэѓненая, што вы выглядалі вельмі прывабна". Герцагіня запытальна нахіліла галаву. "А вы памятаеце, што на мне было надзета?"
  
  "Вядома. Блакітнае сукенка ѓ елізавецінскім стылі", - хутка адказала я. "Я думаю, яно было аксамітным. Ты была чароѓная".
  
  Сапраѓды, яна засланяла жанчын удвая маладзейшы за сябе. Ніхто з прысутных на балі ѓ той вечар не мог не захапіцца яе жвавасцю і прыгажосцю. Нават цяпер, столькі гадоѓ праз, я выразна ѓяѓляю яе.
  
  "Ах, так. Гэты касцюм мне вельмі ішоѓ, ці не так?" Яна ѓсміхнулася і паціснула мне руку. "Я ѓсцешаны, што вы мяне ѓспомнілі".
  
  " Цябе было немагчыма забыцца.
  
  "Доктар, вы страцілі сваё сапраѓднае пакліканне", - сказала яна са смехам. "Вы сапраѓдны дыпламат".
  
  У гэты момант перад намі з'явіѓся граф у суправаджэнні сына і ѓнука ѓдавее герцагіні. Я не мог не разглядаць гэтую тройцу як прыклады горшых чорт сучаснага чалавека: граф фон Кратцов, грубы пад маскай ветлівасці; лорд Морыс, бескаляровы і запалоханы, які пражывае сваё жыццё ѓ пастаянным стане нервовага знясілення; і віконт Шеппингтон, чыя юнацкая прывабнасць хавала, па шматлікіх сведчаннях, распусны характар.
  
  " Доктар Ватсан! Денби, здавалася, быѓ уражаны. " Я не чакаѓ убачыць вас тут. Містэр Холмс таксама прысутнічае?
  
  "Так, ён вось-вось з'явіцца", - сказаѓ я. "Мы былі рады прыняць запрашэнне графа фон Кратцова".
  
  "Для мяне гэта вялікае задавальненне", - сказаѓ граф, перш чым павярнуцца да ѓдавее герцагіні. "Ваша светласць, я палічу за гонар, калі вы падарыце мне наступны танец".
  
  Яна ѓздыхнула, выдых быѓ такім ціхім, што я ѓпэѓненая, я адна яго пачула. У апошні раз сціснуѓшы маю руку, яна адпусціла яе і павярнулася да мужчын.
  
  " Дзякую вас, граф фон Кратцов. Аднак я трохі стаміѓся. Магу я папрасіць вас замест гэтага паказаць мне гэтыя цудоѓныя смарагды?
  
  На імгненне карціна застыла, як быццам кожны гулец застыѓ у часе. Нават музыка змоѓкла, і у час гэтай нядоѓгай цішыні я пачуѓ ціхі, рэзкі ѓдых, хоць і не мог сказаць, ад каго ён зыходзіѓ. Затым па пакоі разнёсся пранізлівы жаночы смех, і цішыня абарвалася гэтак жа раптоѓна, як і пачалася, аднавіліся рух і гукі.
  
  Выраз твару графа на імгненне запамрочылася, затым яго хмурнае выраз знікла так жа хутка, як і з'явілася.
  
  "Ну вядома, дарагая лэдзі," сказаѓ ён, кланяючыся і прапаноѓваючы руку.
  
  ђдава герцагіня вагалася ѓсяго імгненне, перш чым пакласці сваю руку ѓ пальчатцы на яго руку. Яна паглядзела на мяне праз плячо, і я не думаю, што няправільна вытлумачыѓ просьбу ѓ яе позірку.
  
  " Доктар, вы ж далучайцеся да нас, ці не так?
  
  " Для мяне гэта было б вялікім задавальненнем, ваша светласць.
  
  Фон Кратцов праводзіѓ яе праз пакой. Дэнбі і я рушылі ѓслед за імі, як лебедзі плывуць за лебедзем. Мы ѓчатырох дабраліся да прыёмнай, і я ѓбачыѓ, што Станіслаѓ ѓсё яшчэ стаіць на варце каля дзвярэй. Денби тузануѓ мяне за рукаѓ.
  
  " Доктар, на пару слоѓ, калі вы не пярэчыце.
  
  Граф праводзіѓ вдовствующую герцагіню ѓ маленькую пакой, дзе захоѓваліся смарагды, а я павярнулася да Дэнбі.
  
  "Яе светласць папрасіла мяне..." Пачала я. Станіслаѓ зачыніѓ дзверы і павярнуѓся да нас тварам, яго шырокія славянскія рысы былі бесстрастны.
  
  Хватка Дэнбі ѓзмацнілася, і ён адцягнуѓ мяне ѓ далёкі канец пакоя. " Я ѓсяго на хвілінку.
  
  " Тады хвілінку. Я зірнула на зачыненыя дзверы гасцінай.
  
  Нахіліѓшыся бліжэй, Дэнбі ціха спытаѓ: " Дзе містэр Холмс? - спытаѓ я.
  
  "Як я ѓжо казаѓ, ён дзе-то паблізу".
  
  "Але чаму ён не тут, не назірае за маёй маці?" Яго пальцы ѓпіліся ѓ маю руку.
  
  "Вы павінны спытаць Холмса самі. Я не магу адказваць за яго дзеянні". Я вырваѓся з яго хваткі і адступіѓ.
  
  "Вядома, няма", - сказаѓ ён, і фарба заліла яго шчокі. "Прабач мяне, я проста турбуюся пра сваю маці".
  
  "Я разумею", - адказаѓ я, маё раздражненне знікла. " Мы з Холмсам абодва падзяляем ваша неспакой, і я ѓпэѓнены, што, што б ён ні рабіѓ, ён імкнецца прадухіліць любыя інцыдэнты, якія могуць быць звязаныя з яе светлостью. Цяпер, калі вы прабачце ...
  
  " Яшчэ адно пытанне, калі ласка, доктар. Ён пачакаѓ, пакуль я кивну, перш чым працягнуць. " Вы лічыце важным, што яна папрасіла паказаць смарагды?
  
  " Зусім няма. Ім няма роѓных у Еѓропе, і яны па праве знакамітыя. Я б палічыѓ дзіѓным, калі б яна гэтага не зрабіла.
  
  Перш чым ён паспеѓ адказаць, паветра працяѓ пранізлівы крык, за якім рушылі ѓслед цяжкія ѓдары і рэзкі трэск, а затым гук б'ецца шкла.
  
  Я рэзка павярнулася да закрытай дзверы. "Божа літасцівы, што гэта?"
  
  Маё ѓсклік перакрыѓ крык Дэнбі "Мама!" Мы кінуліся туды, дзе Станіслаѓ, уражаны сваёй абыякавасцю, беспаспяхова тузаѓ за ручку дзвярэй.
  
  "Зачынена!" прабурчаѓ ён.
  
  Я жэстам адаслаѓ яго прэч.
  
  "Ваша светласць! Ваша светласць, вы мяне чуеце?" Я пастукаѓ кулаком па цяжкаму дуба, затым прыціснуѓся вухам да панэлям. Маё сэрца ѓпала ад цішыні ѓнутры. Што магло з ёй здарыцца?
  
  Перапоѓненая гневам на саму сябе, я праглынула праклёны. Я не выканала свой абавязак; я павінна была праігнараваць просьбу Дэнбі і прысутнічаць пры ёй! Я падняла кулак, абрынуѓшы град удараѓ на панэлі.
  
  "Ватсан!" Побач са мной, нібы з ніадкуль, паѓстаѓ Холмс.
  
  " Яе светласць можа быць у небяспецы! - Закрычаѓ я, працягваючы біць у дзверы.
  
  " Яна і граф ѓнутры? Яго ртутны інтэлект імгненна ацаніѓ сітуацыю. "Не вінаваціце сябе, Ватсан", - сказаѓ ён, захапляючы мяне прэч.
  
  Кінуѓшы погляд і кіѓнуѓшы Станіславу, Холмс зняѓ паліто і працягнуѓ яго мне.
  
  Денби умольна падняѓ рукі. " Зрабіце што-небудзь, містэр Холмс!
  
  Выраз твару Холмса посуровело. "Адыдзіце," загадаѓ ён.
  
  Па камандзе Холмса яны са Станіславам прыціснуліся плячыма да дуба. Дрэва зарыпела, але не паддалося. Яны паспрабавалі яшчэ раз з тым жа вынікам.
  
  Зала напоѓнілася занепакоенымі і цікаѓнасцю, і я даѓ указанне некалькіх лакеям ѓгаварыць гледачоѓ вярнуцца ѓ бальная зала або, па крайняй меры, вызваліць месца для Холмса і Станіслава.
  
  Яны зноѓ наваліліся на дзверы. З гучным трэскам засаѓка нарэшце паддалася. Адштурхнуѓшы Станіслава ѓ бок, Холмс кінуѓся ѓ цёмную пакой. Я рушыла ѓслед за ім, не звяртаючы ѓвагі на задыхающиеся крыкі Дэнбі і сціскальныя іх пальцы.
  
  На імгненне праз парог пралілося дастаткова святла, каб убачыць перавернуты стол. Перш чым я змагла разглядзець далейшыя дэталі, Дэнбі і Станіслаѓ стоѓпіліся ѓ дзвярным праёме, загароджваючы яркі святло.
  
  "Больш нікога не ѓпускаць!" загадаѓ Холмс.
  
  Станіслаѓ павярнуѓся тварам да знешняй пакоі - больш эфектыѓнай барыкадзе, чым ѓзламаная дзверы.
  
  "Будзьце асцярожныя, Ватсан!" Голас Холмса данёсся з другога канца пакоя. "Дазвольце мне запаліць лямпу, перш чым вы рызыкнеце працягнуць".
  
  Хоць я быѓ па-за сябе ад турботы за бяспеку яе светласці, я зразумеѓ сэнс яго просьбы і рушыѓ услед яго ѓказанні. Ён ударыѓ па люцыпару, і маленькае полымя ѓспыхнула ѓ цемры, адкідаючы жудасныя цені, прабіваліся па сценах і асвятляючы змрочны выраз твару Холмса. Ён ступіѓ да сьветача, і ѓ ціхай пакоі я на імгненне пачула шыпенне газу, перш чым раптоѓная ѓспышка святла прымусіла мяне прыкрыць вочы.
  
  Міргаючы, пакуль я прывыкала да святла, мне хапіла аднаго погляду, каб ацаніць поѓны беспарадак ѓ пакоі. Як я заѓважыла раней, стол быѓ перакуляць набок, ножкі звернутыя да адкрытай дзверы. Шкляная скрыначка з смарагдамі ляжала перакуленай на падлозе ля каміна. Шторы, цяпер парваныя, абвіслі, і святло адбівалася ад некалькіх аскепкаѓ разбітых аконных шыбаѓ.
  
  Ціхі стогн прымусіѓ мяне здрыгануцца. Я павярнулася да акна, у мяне перахапіла дыханне: там, напалову схаваныя паласой дамаста, сарванай з вешалкі, ляжала ѓдава герцагіня.
  
  "Божа літасцівы!"
  
  У адно імгненне я апусціѓся на калені побач з ёй, асцярожна прыпадняѓшы яе бязвольную руку без пальчаткі. Яе пульс, слабы і ніткападобны, пачасціѓся, калі яна паварушылася. Драбнюткія аскепкі шкла блішчалі ѓ яе валасах і на лифе сукенкі.
  
  "Не спрабуй рухацца", - сказаѓ я, асцярожна дакранаючыся да яе скроні, затым падымаючы руку да святла. Кроѓ, цёмная і глейкая, вымазала кончыкі маіх пальцаѓ.
  
  Яна застагнала, затым, здавалася, зноѓ ѓпала ѓ непрытомнасць.
  
  " Холмс, яна мае патрэбу ѓ неадкладнай дапамогі.
  
  Холмс схіліѓся над далёкім канцом стала, які амаль дакранаѓся процілеглай сцяны. Ён ухапіѓся за вугал і адарваѓ яго ад сцяны.
  
  "Баюся, яна не адзіная", - сказаѓ ён сур'ёзным голасам. "Граф? Count von Kratzov? Ты мяне чуеш?"
  
  Я неахвотна адпусціѓ яе руку і ѓстаѓ. Мой медыцынскі зарок патрабаваѓ, каб я пераканаѓся ѓ стане графа, хоць я ѓсё яшчэ турбаваѓся аб ѓдавее герцагіні. Я падышоѓ да Холмсу і ахнуѓ. Граф ляжаѓ, расцягнуѓшыся ѓ куце, яго твар і манішка былі запырсканы крывёй. Я схіліѓся над ім, і паклаѓ пальцы на пульс.
  
  Раптоѓны шум каля дзвярэй прыцягнуѓ маю ѓвагу.
  
  "Бабуля! Бабуля!" Закрычаѓ Шеппингтон. "Прапусці мяне, нягоднік!"
  
  У дзверы завязалася бойка, якая скончылася толькі тады, калі малады чалавек адхіліѓся ад працягнутай рукі Станіслава і ѓварваѓся ѓ пакой. Яго дзікі погляд слізгануѓ па Холмсу і мне, спыніѓшыся на постаці ѓдавее герцагіні.
  
  Упаѓшы на калені перад бабуляй, ён злавіѓ яе руку ѓ сваю.
  
  "Я спазніѓся! Граф забіѓ яе!" Ён здушыѓ галашэньне.
  
  "Вазьміце сябе ѓ рукі," сказаѓ Холмс. Сагнуѓшыся ѓ поясе, ён уважліва разглядаѓ пабітую шкатулку з каштоѓнасцямі, валявшуюся на падлозе каля каміна. Няроѓны круг з аскепкаѓ і кавалачкаѓ шкла, расцёртых ѓ парашок, блішчаѓ на дыване і дошках. "Яна далёка не пры смерці".
  
  "Пакуль не рухаць яе," сказаѓ я, паварочваючыся да пацыенту. " Холмс, мне трэба больш святла.
  
  "Maryja, matka Boga!"
  
  Я падняла вочы. У пакой увайшоѓ Каролус, несучы алейную лямпу.
  
  "Прынясіце сюды лямпу," я загадаѓ, саслабляючы гальштук графа.
  
  Ён паставіѓ лямпу на падлогу побач са мной, затым сашчапіѓ рукі за спіной.
  
  "Што здарылася? Хто зрабіѓ гэта з маім гаспадаром?" ён спытаѓ.
  
  "Менавіта гэта мы і спрабуем высветліць", - адказаѓ Холмс. Ён падняѓ пабітую скрыначку для каштоѓнасцяѓ і паднёс яе да святла.
  
  Каролус ахнуѓ. " Смарагды!
  
  Я скончыѓ агляд графа, затым з цяжкасцю падняѓся і ѓзяѓ лямпу.
  
  "Граф быѓ моцна збіты і, па-відаць, упаѓ і стукнуѓся галавой, у выніку чаго ѓ цяперашні час знаходзіцца без прытомнасці. Аднак я не думаю, што ѓ яго ёсць якія-небудзь пераломы костак або якія-небудзь ѓнутраныя пашкоджанні ". Я павярнуѓся да Каролусу. " Загадайце двух або трох вашым самым моцным лакеям аднесці яго ѓ ложак. У яго ёсць асабісты лекар?
  
  " Так. Ён кансультуецца з сэрам Теобальдом Вестэрнам з Харлі-стрыт. Сэр Тэабалда будзе прысутнічаць сёння ѓвечары.
  
  " Цудоѓна. Пашліце лёкая знайсці яго і адвесці да графу.
  
  ђдава герцагіня паварушылася, ціха застонав.
  
  " Да д'ябла графа і яго смарагды! Што з бабуляй? " усклікнуѓ Шеппингтон. " У яе ідзе кроѓ!
  
  "Мне таксама спатрэбіцца ложак або шэзлонг ѓ ціхай пакоі для яе светласці", - працягнула я, ігнаруючы выбліск гневу Шеппингтона.
  
  Каролус паспяшаѓся з пакоя. Я чуѓ, як ён выкрыкваѓ інструкцыі на іншай мове. Станіслаѓ і яшчэ адзін лёкай ѓвайшлі ѓ пакой, падхапілі графа і панеслі дородную постаць так жа лёгка, як маладая лэдзі трымае свой веер.
  
  "Супакойцеся, ваша светласць", - сказаѓ я, ставячы лямпу побач з ѓдавее герцагіняй і нахіляючыся, каб агледзець рану на яе галаве. "Ваша светласць, калі ласка, дайце мне месца для працы".
  
  Праз імгненне ён адкінуѓся на спінку крэсла.
  
  Я ѓзяѓ яе за руку, хоць і ведаѓ, што ѓбачу. Пустыя пальцы яе пальчаткі звісалі з запясці і дрыжалі, калі я паднёс яе руку да святла; за якой-то момант да таго, як яна атрымала траѓму, яна расшпіліла пальчатку на запясце і высунула руку праз адтуліну. Каб лепш любавацца смарагдамі? Аднак у яе не было часу, каб прыбраць лішкі лайковой скуры. Я скончыѓ агляд яе рукі і пяшчотна абхапіѓ пальцамі запясце. Яе пульс заставаѓся моцным. Калі я абмацаѓ рану ѓ яе на скроні, яна здрыганулася і рэзка ѓцягнула паветра.
  
  "Магчыма, у цябе некалькі дзён будзе балець галава, але траѓма павярхоѓная", - сказаѓ я, і напружанне ѓ грудзях маёй аслабла. Я падбадзёрваючы ѓсміхнуѓся ёй. "Ты можаш сесці прама?"
  
  Яна глыбока ѓздыхнула, затым кіѓнула. "Вядома".
  
  З дапамогай Шеппингтона яна патроху вёскі.
  
  "Ты памятаеш, што адбылося?" - Спытаѓ я.
  
  Холмс адарваѓся ад вывучэння шкатулкі з каштоѓнымі камянямі і зірнуѓ у наш бок.
  
  Яна нахмурылася. "Калі мы ѓвайшлі ѓ пакой, мая ѓвага была прыкавана да шкляной вітрыне. Я падышла да стала ..." Яна вагалася ѓсяго імгненне, слабы румянец закрануѓ яе шчок. "Я не заѓважыла нічога незвычайнага да таго, як патушылі святло. А потым..." Яе бровы сышліся на пераноссі. "Я ... я больш нічога не памятаю".
  
  Ціхае пакашліванне што абвясціла аб вяртанні Каролуса.
  
  "Я падрыхтаваѓ пакой для яе светласці," сказаѓ ён. - І паслаѓ пасыльнага за паліцыяй.
  
  "Калі вы не можаце стаяць," сказаѓ я, " лакеі могуць аднесці вас...
  
  Яна вздернула падбародак. " Хілары дапаможа мне.
  
  " Вядома, бабуля. Віконт нахіліѓся, яго рука абняла яе за плечы.
  
  Я надаѓ ёй сіл з іншага боку. У якой-то момант яна схіліла галаву, як быццам была пераможана. Холмс выдаѓ кароткі ѓсклік і кінуѓся наперад, але яго неспакой было залішнім. Яна паднялася на ногі, не выпрабоѓваючы больш ніякай слабасці.
  
  Нягледзячы на відавочнае нецярпенне Холмс, я настаяѓ, каб яна зрабіла паѓзу, перш чым працягнуць. Пераканаѓшыся, што яна не саступіць, я дазволіѓ ёй, якая падтрымліваецца унукам, выйсці з пакоя.
  
  Звонку я пачуѓ крык Дэнбі "Мама!", перш чым Холмс пацягнуѓ мяне да пабітаму акна. У пакой уварваѓся халодны паветра. Я глыбока ѓздыхнуѓ.
  
  " Хутчэй, Ватсан! Паліцыя прыбудзе з хвіліны на хвіліну. Я ѓпэѓнены, вы заѓважылі некалькі глыбокіх драпін на твары графа, як быццам пакінутых пазногцямі. Ці магчыма, што яна нанесла такія раны?"
  
  Пытанне мяне не здзівіѓ. Натуральна, Холмс заѓважыѓ бы маю рэакцыю на доказы на яе пальцах і пажадаѓ бы высветліць прычыну. Аднак гэта не азначала, што я вітаѓ яго роспыты.
  
  Я ѓздыхнуѓ. "Так".
  
  " Як я і падазраваѓ. Голас Холмса гучаѓ надзвычай задаволена.
  
  "Яе дзеянні, павінна быць, былі абарончымі!" Любы іншы варыянт быѓ проста неймаверны. "Вядома, граф напаѓ на яе ..."
  
  " Ты сапраѓды верыш, што лэдзі яе гадоѓ здольная адлюстраваць яго рашучую атаку? Яго голас быѓ цьвёрды, як крэмень. " А што з смарагдамі?
  
  Я перавяла погляд з пустой скрыначкі для каштоѓнасцяѓ на разбітае акно.
  
  " Няма. Не, гэтага не можа быць, Холмс. Яна не можа несці адказнасць.
  
  " Вы думаеце сэрцам, а не розумам, Ватсан! Хіба доказы не паказваюць на тое, што яе светласць нанесла графу ѓдар дастатковай сілы, каб ён пахіснуѓся?
  
  "Чым?" Я паказаѓ на пакой. "Тут няма нічога, што яна магла б выкарыстоѓваць у якасці зброі".
  
  Холмс паказаѓ на медную качаргу, якая ляжыць у зацененых куце. Я не заѓважыѓ яе раней.
  
  "На канцы ёсць кроѓ", - сказаѓ ён.
  
  Як гэта магло быць? У здаровым розуме ѓдава герцагіня ніколі не была б здольная на такія ѓчынкі. Ці мае рацыю быѓ Дэнбі, турбуючыся аб тым, што яго маці пакутавала ад клептаманіі? Калі так, то ці магла яе хвароба прагрэсаваць да гвалтоѓных праяѓ з такой хуткасцю?
  
  Холмс працягнуѓ. "Пасля таго, як яна дастала каштоѓнасці з футарала, граф, павінна быць, прыйшоѓ у сябе дастаткова, каб накінуцца на яе. Яна адбіла яго атаку, у ходзе якой ён упаѓ і стукнуѓся галавой. Альбо яна ѓжо пазбаѓлялася ад каштоѓнасцяѓ да таго, як гэта адбылося, і адразу страціла прытомнасць, альбо ёй удалося разбіць акно і выкінуць каштоѓнасці на вуліцу, перш чым яна памерла ад атрыманых траѓмаѓ ".
  
  " Калі тое, што вы кажаце, праѓда, Холмс, а я павінен прызнаць, што горача спадзяюся, што вы памыляецеся, то гэта павінна быць прамым вынікам гэтай падступнай хваробы. Яна, безумоѓна, ні ѓ чым не вінаватая, і, магчыма, атрымаецца выратаваць яе рэпутацыю. Я павярнуѓся да дзвярэй. " Давайце забярэм смарагды да прыезду паліцыі.
  
  "Баюся, занадта позна", - адказаѓ Холмс, калі ѓ прыёмнай пачуліся галасы. "Аднак у нас ёсць яшчэ адна зачэпка адносна таго, што адбылося". Ён сунуѓ руку ѓ кішэню пінжака і адсунуѓ яе досыць далёка, каб я магла мімаходам ѓбачыць бліскучы смарагд і агністы брыльянт на яго далоні.
  
  Я здрыгануѓся ад нечаканага відовішча. " Божа літасцівы! Але дзе...
  
  Ён вярнуѓ каштоѓны камень у кішэню і прыгладзіѓ валасы.
  
  "Найменшае з каштоѓнасцяѓ," ціха сказаѓ ён. " Яно ляжала пад ёй, і я змог забраць яго без яе ведама.
  
  Пакута пазбаѓляла мяне дару мовы.
  
  Хрыплы кашаль за дзвярыма прыцягнуѓ нашу ѓвагу. На парозе стаяѓ буйны канстэбль, трымаючы ѓ руках капялюш і хмурачыся.
  
  "Такім чынам, што ж тады ѓсё гэта значыць?"
  
  * * * *
  
  Я папрасіѓ прабачэння і пакінуѓ Холмса тлумачыць сітуацыю констеблю, паколькі мне яшчэ трэба было агледзець майго пацыента. Яе светласць адпачывала ѓ ѓтульнай ранішняй гасцінай, у той час як Шеппингтон сядзеѓ на лавачцы для ног побач з ёй. Денби з жахлівым выразам твару прайшоѓся па пакоі.
  
  Я мала што мог зрабіць, акрамя як адчытаць Дэнбі за тое, што ён турбуе сваю маці, каб пераканацца, што яе пульс застаецца моцным, і паабяцаць вярнуцца зноѓ праз чвэрць гадзіны, каб пераканацца, што яе стан працягвае паляпшацца.
  
  Я зачыніѓ за сабой дзверы ранішняй гасцінай і, павярнуѓшыся, апынуѓся тварам да твару з жахлівай мітуснёй і шумам. Відавочна, паліцыя прыбыла ѓ поѓным складзе, пакуль я суправаджаѓ вдовствующую герцагіню, паколькі жменька афіцэраѓ спрабавала ѓтрымаць гасцей графа ѓ бальнай зале. Я вярнуѓся ѓ прыёмную.
  
  "Вось вы дзе, Ватсан", сказаѓ Холмс. " Вы памятаеце містэра Этелни Джонса з Скотленд-Ярда?
  
  Ён паказаѓ на поѓнага мужчыну з румяным тварам, чые маленькія бліскучыя вочкі амаль хаваліся ѓ цяжкіх складках плоці.
  
  "Вядома, ведаю", - адказаѓ я, калі Джонс прахрыпеѓ прывітанне.
  
  "Дрэнная справа," сказаѓ Джонс. " ђдава герцагіня Пенфилд напала, ды? Не кажучы ѓжо аб гэтым замежнай графе. Я агледзеѓ пакой, і мне, вядома, трэба будзе задаць ім некалькі пытанняѓ.
  
  "Яе светласць ѓсё яшчэ ѓзрушаная, і яе не варта турбаваць", - цвёрда сказаѓ я. Вядома, занадта ѓзрушаная, каб Джонс мог задаваць пытанні. "Я мяркую, што лекар графа фон Кратцова зараз аглядае яго. Ён зможа адказаць аб бягучым стане графа. Калі я ѓ апошні раз бачыѓ графа, ён быѓ без прытомнасці."
  
  "А". Джонс падціснуѓ вусны. "Вы былі там, калі адбыѓся напад?"
  
  "Не, не ѓ пакоі". Я патлумачыѓ, што бачыѓ. "Я не магу расказаць вам больш".
  
  " Менавіта так, доктар. Джонс энергічна кіѓнуѓ, яго сківіцы задрыжалі, як у сабакі, почуявшей пах. "Містэр Холмс паказаѓ мне разбіты чамадан. Ніякіх слядоѓ каштоѓнасцяѓ. Што гэта было? Брыльянты?"
  
  "Смарагды фон Кратцов неацэнныя і вядомыя ва ѓсёй Еѓропе," адказаѓ Холмс.
  
  "У самай справе?" Джонс, здавалася, не быѓ уражаны.
  
  "Вось чаму граф прыняѓ столькі мер засцярогі: замкнутая дзверы, давераны слуга, які дзяжурыѓ звонку, самі каштоѓнасці захоѓваліся ѓ скрыначцы", - дадала я.
  
  "Што ніяк не прадухіліла крадзеж", - прама сказаѓ Джонс. "Такім чынам, хоць акно было разбіта, жалезныя пруты размешчаны занадта блізка адзін да аднаго, каб дазволіць нават дзіцяці увайсці або выйсці. Здаровы сэнс падказвае нам, што шкло разбілася выпадкова. Ён пацягнуѓ за камізэлька свайго шэрага касцюма. " Факты ѓ наяѓнасці, джэнтльмены. Злодзей праслізнуѓ міма слугі графа і ѓвайшоѓ у пакой. Затым ён паклаѓ смарагды ѓ кішэню, але перш чым ён паспеѓ сысці, граф і яе светласць заспелі яго знянацку. Злодзей напаѓ на іх, і пасля таго, як вы і містэр Холмс ѓвайшлі сюды, ён збег у мітусні.
  
  "Надзвычай цікавая тэорыя," сказаѓ Холмс. Я сустрэѓся з ім позіркам, але прамаѓчаѓ.
  
  " Факты, містэр Холмс! Факты! Як я ѓжо меѓ выпадак нагадаць вам раней, вам варта пазбягаць тэорый і засяродзіцца строга на фактах. Не можа быць ніякага іншага тлумачэння, якое адпавядала б фактах, прадстаѓленых вамі і доктарам.
  
  Пакуль ён казаѓ, падышоѓ канстэбль і спыніѓся ѓ баку. Джонс падняѓ палец, прыцягваючы яго ѓвагу да маладому чалавеку. Хмурна зірнуѓшы на Холмса і на мяне, канстэбль што-то прамармытаѓ Джонсу.
  
  "Добра, добра!" - сказаѓ Джонс, затым павярнуѓся да нас. "Прабачце мяне, джэнтльмены".
  
  Холмс пачакаѓ, пакуль Джонс і канстэбль паспяшаюцца ѓ бок бальнага залы.
  
  " Цяпер у нас ёсць магчымасць, Ватсан. Давайце паглядзім, што знаходзіцца за пабітым акном. Ён схапіѓ лямпу і паспяшаѓся да дзвярэй, абабітых сукном.
  
  На шчасце, калі мы ѓвайшлі ѓ пакой для прыслугі, за намі ніхто не назіраѓ. Я агледзеѓ цьмяна асветлены калідор са сценамі шараватага колеру і цыноѓкамі колеру какава-арэха на падлозе - ашаламляльны кантраст з багата абстаѓлены апартаментамі, якія знаходзіліся па другі бок дзвярэй. У паветры слаба пахла капустай і півам.
  
  "Ты сапраѓды верыш, што мы знойдзем каштоѓнасці?" - Спытала я, уважліва сочачы за ім.
  
  "Я зусім вызначана не веру ѓ тэорыю містэра Этелни Джонса аб злодзею, які, без сумневу, з дапамогай звышнатуральных сродкаѓ пракраѓся ѓ пакой, скраѓ смарагды, напаѓ на яе светласць і графа, а затым знік у прыбіральні". Холмс зрабіѓ паѓзу, калі маладая жанчына з выразам сумневы на твары, несучы ахапак пасцельнай бялізны, паспяшалася міма.
  
  Пасля некалькіх паваротаѓ і аднаго кароткага абыходу мы заехалі на брукаваны двор. Некалькі конюхаѓ мэтанакіравана мітусіліся вакол, у той час як некалькі іншых стаялі, прыхінуѓшыся да сцяны, і палілі трубкі. Я ахнула, калі холад абрынуѓся на мяне, як удар, і пашкадавала, што спачатку не ѓзяла сваё паліто і капялюш.
  
  "Сюды," сказаѓ Холмс, як заѓсёды абыякавы да тэмпературы.
  
  Я паспяшалася рушыць услед за яго шырокімі крокамі, калі ён перасёк двор і павярнуѓ на Чапел-стрыт. Кінуѓшы погляд на фасад у пошуках разбітага акна, ён працягнуѓ мне лямпу. Замкнёныя жалезныя вароты агароджвае лесвіцу, якая вяла да глыбокага канала паміж домам і тратуарам. Холмс спрытна пераскочыѓ праз брамку і спусціѓся па прыступках.
  
  Я падняѓ лямпу, асвятліѓшы вузкі калодзеж. Холмс апусціѓся на калені, не звяртаючы ѓвагі на гнілыя лісце і плямы волкасці на тратуары.
  
  "Дзе яны?" прамармытаѓ ён, праводзячы рукамі па аскепках. - Яны павінны быць тут. Ватсан, агледзіце вуліцу і тратуар.
  
  Я зрабіѓ, як ён загадаѓ, але не ѓбачыѓ нічога, акрамя звычайных вылучэнняѓ.
  
  "Тут няма ніякіх слядоѓ каштоѓнасцяѓ. Калі толькі іх не знайшоѓ выпадковы мінак і не забраѓ".
  
  "Ці знойдзены саѓдзельнікам", - адказаѓ ён. "Што абвергла б дыягназ клептаманіі".
  
  " Вы зайшлі занадта далёка, Холмс. Я адмаѓляюся мірыцца з такой бязглуздзіцай! Ды бо яна магла спланаваць і ажыццявіць такую каварную і дзёрзкі крадзеж не больш, чым я!
  
  " Баюся, вы недаацэньваеце свае магчымасці, мой дарагі сябар, а таксама магчымасці яе светласці. Ён падняѓся па лесвіцы і зноѓ пераскочыѓ праз парэнчы. " Аднак справа ѓ тым, што ізумрудаѓ тут няма.
  
  " Павінен прызнацца, я адчуваю палёгку. Я кінуѓ адчайны погляд на яго запэцканыя калені і брудныя рукі. Холмс прасачыѓ за маім позіркам. Ён прыѓзняѓ брыво і дастаѓ насоѓку, выціраючы рукі. Я ѓздыхнула. Місіс Хадсон напэѓна знайшла б, што сказаць, калі выявіла пашкоджанні на яго вячэрнім касцюме.
  
  " Я памыліѓся, Ватсан. Вельмі памыліѓся.
  
  Холмс сунуѓ свой брудны насавой хустку ѓ кішэню, і мы моѓчкі вярнуліся ѓ хату.
  
  Мы павольна пайшлі назад па калідорах. Калі мы завярнулі за кут, Холмс раптам войкнуѓ і ѓпаѓ на калені.
  
  " Святло, Ватсан! - крыкнуѓ я.
  
  Я паднёс бліжэй лямпу. Прыціснуѓшыся носам амаль да половицам, Холмс выцягнуѓ палец і акуратна змахнуѓ невялікае плямка белай пудры з краю кілімка з какава-арэхаѓ. Ён бліснуѓ на святла.
  
  " Холмс, гэта што, шкло? - спытаѓ я.
  
  "Так, Ватсан!" Ён падняѓ твар, вочы яго ззялі ад ѓзбуджэння. "Я быѓ дурнем, і вы можаце нагадваць мне пра гэта кожны раз, калі я буду зачараваны ѓласнай геніяльнасцю. У гэтым пытанні мы зараз цалкам згодныя: ѓдава герцагіня Пенфилд не вінаватая ѓ гэтым злачынстве ".
  
  " Вы сапраѓды перакананыя ѓ яе невінаватасці з-за аскепкаѓ шкла? - Усклікнуѓ я. - Але як? - спытаѓ я.
  
  " З дапамогай логікі, мой дарагі сябар. Устаѓшы, Холмс выхапіѓ лямпу ѓ мяне з рук і ѓважліва агледзеѓ калідор. " А!
  
  Высока трымаючы лямпу, ён пакрочыѓ па калідоры, пакуль не дайшоѓ да вугла. Нізка нахіліѓшыся, ён агледзеѓ яшчэ адно маленькае плямка на цыноѓцы.
  
  "Яшчэ шкла?" Спытала я, нахмурыѓшыся. "Якое гэта можа мець значэнне?"
  
  Ён зірнуѓ на мяне. " Дзе мы ѓ апошні час знаходзілі такую колькасць шкла?
  
  " У гасцінай, дзе былі выстаѓлены смарагды.
  
  "Гэта здробненае шкло - тое ж самае, што выкарыстоѓвалася ѓ вітрыне "каштоѓнасцяѓ".
  
  "Вы ѓпэѓненыя, што гэта менавіта той келіх? Магчыма, слуга разбіѓ кубак або бутэльку, і асколак быѓ раздушаны нагамі".
  
  " Магчыма, вы памятаеце манаграфію, якую я напісаѓ аб хімічным складзе разнавіднасцяѓ шкла, аб чым сведчыць спектр, Ватсан. Гэта не крышталь, не звычайнае прессованное шкло і не тое шкло, якое звычайна выкарыстоѓваецца для вырабу аконных шыбаѓ. Яно мае той жа каляровай адценне, што і раздушаныя рэшткі корпуса. "
  
  Мы прайшлі па хаце па слабым слядах толченого шкла. Утаропіѓшыся ѓ падлогу, Холмс павадзіѓ лямпай па баках, нібы ён быѓ сучасным Диогеном. Якія праходзяць міма слугі глядзелі на нас у замяшанні, але ніхто не адважваѓся перапыніць.
  
  "Што ты знайшоѓ?" - Спытала я, калі ён нахіліѓся да задняй сценцы дзіѓнай маленькай нішы.
  
  Ён выпрастаѓся, яго праніклівыя вочы бліснулі ѓ святле лямпы, і падняѓ руку. З яго далоні ниспадал адрэз цяжкай цёмнай тканіны.
  
  "Гэта плашч", - адказаѓ ён, перакідваючы яго праз руку. "З капюшонам".
  
  "Магчыма, яго выпусціѓ слуга", - сказаѓ я, хоць маё зацвярджэнне прагучала непераканаѓча нават для маіх вушэй.
  
  " Магчыма. Але хіба яго прысутнасць тут не прадугледжвае іншай магчымасці?
  
  Я нахмурыѓся. " Не для мяне. Плашч не можа мець дачынення да разгляданай праблеме, паколькі гэтая ніша нікуды не вядзе. Азірніцеся вакол: тут няма ні дзвярэй, ні вокнаѓ, ні нават шафы, дзе мог бы схавацца злодзей.
  
  Холмс павярнуѓся і пайшоѓ назад тым шляхам, якім мы прыйшлі. "Ватсан, успомніце словы нашага калегі, містэра Этелни Джонса. Мы павінны мець справу з фактамі".
  
  Я рушыѓ услед за ім. " Нават калі гэтыя факты ѓ цэлым бессэнсоѓныя?
  
  "Ах, але няѓжо яны сапраѓды бессэнсоѓныя?" Ён азірнуѓся на мяне праз плячо. "Хадзем, Ватсан. Вы ведаеце мае метады; выкарыстоѓвайце іх. Ёсць толькі адзін спосаб сабраць гэтыя факты ѓ асэнсаваную схему ".
  
  Ён спыніѓся перад зробленай сукном дзвярыма, якая вядзе ѓ прыёмную, і паставіѓ лямпу. Я скрыжаваѓ рукі на грудзях. " Што кажуць вам гэтыя доказы?
  
  "Ну, усё," бесклапотна адказаѓ Холмс, адкрываючы дзверы.
  
  " Усё? Уключаючы імя злодзея?
  
  " Усё, Ватсан. Уключаючы імёны злодзеяѓ. Ён увайшоѓ у прыёмную, дзверы за ім зачыніліся.
  
  " Пачакайце, Холмс! Я выскачыѓ за дзверы. " Злодзеі?
  
  Да майго вялікага раздражненне, Холмс адмовіѓся казаць больш. Замест таго, каб адказваць на мае пытанні, ён паслаѓ маладога канстэбля за містэрам Этелни Джонсам.
  
  Перш чым Джонс падышоѓ, я пачуѓ ціхае пакашліванне ѓ свайго пляча і павярнуѓся.
  
  Каролус пакланіѓся. " Прашу прабачэння, доктар.
  
  "Так?"
  
  " Яе светласць просіць вашага прысутнасці.
  
  "Вядома".
  
  Я папрасіѓ прабачэння і рушыѓ услед за Каролусом ѓ пакой, дзе адпачывала ѓдава герцагіня. Шеппингтон ѓсё яшчэ сядзеѓ побач з ёй.
  
  " Нарэшце-то! - усклікнуѓ ён, ускокваючы на ногі.
  
  Денби перастаѓ хадзіць па пакоі і чакальна паглядзеѓ на мяне.
  
  "Мая маці жадае-" пачала Дэнбі, але змоѓкла, калі яе светласць падняла руку.
  
  "Дзякуй, што так хутка адрэагавалі, доктар", - сказала яна. "Ці ёсць у містэра Холмса якое-небудзь тлумачэнне загадкавых падзей, звязаных з крадзяжом ізумрудаѓ, якое зняло б з мяне падазрэньні?"
  
  Я сеѓ побач з ёй на крэсла, вызвалены виконтом.
  
  "Вы разумееце, што я не магу гаварыць за Холмса", - сказаѓ я. "Будзьце ѓпэѓненыя, аднак, што яго расследаванне хутка будзе завершана, і яно вядзе ѓ зусім іншым кірунку".
  
  "Я б на гэта спадзяваѓся!" Сказаѓ Дэнбі з напружанай паставай.
  
  "Я рада гэта чуць". Яна ѓздыхнула, і на імгненне я ѓбачыла глыбока занепакоеную жанчыну пад маскай публічнай персоны. Момант праляцеѓ хутка, калі яна сабрала сваю жалезную волю і працягнула: "Я ѓпэѓненая, што досыць акрыяла, каб вярнуцца дадому, але згодная з Морысам і Хілары ѓ тым, што было б разумна, каб даведацца ваша меркаванне, перш чым адпраѓляцца ѓ шлях".
  
  "Вельмі разумна", - адказаѓ я. Мой агляд быѓ па неабходнасці павярхоѓным, і калі я скончыѓ, я з усмешкай адпусціѓ яе запясце. "Вы выдатная жанчына".
  
  Яна засмяялася. "Вы забыліся дадаць 'для майго ѓзросту', доктар.
  
  "Для жанчыны любога ѓзросту", - запэѓніѓ я і дапамог ёй падняцца.
  
  Хоць яе паходка была цвёрдай, а пастава прамой, яна цяжка абапіралася на мяне, калі мы павольна ішлі па калідоры, а за намі ішлі Дэнбі і Шеппингтон.
  
  Мы ѓвайшлі ѓ прыёмную, дзе Холмс, ѓжо без плашча, стаяѓ, пагружаны ѓ гутарку з Джонсам. Каролус слухаѓ на паважнай адлегласці.
  
  "Хвілінку, доктар," сказала яна, адпускаючы маю руку. " Містэр Холмс, я мяркую, вы прасунуліся ѓ сваім расследаванні?
  
  "Сапраѓды, бачыѓ," сказаѓ Холмс. " Калі вы дазволіце мне затрымаць вас на некалькі хвілін, я хацеѓ бы прадэманстраваць, як адбыѓся напад на вас і графа, а таксама крадзеж ізумрудаѓ.
  
  Я злосна паглядзеѓ на Холмса і павярнуѓся да свайго пацыенту. "Ваша светласць, я лічу, што гэта ѓ вышэйшай ступені неразумна!"
  
  Маё ѓсклік патануѓ у хоры галасоѓ, якія выказвалі здзіѓленне і недавер да просьбе Холмса, які працягваѓся да тых часоѓ, пакуль яе светласць не кіѓнула адзін раз.
  
  " Вельмі добра, містэр Холмс. Яна адным поглядам спыніла лютыя пярэчанні Дэнбі.
  
  Джонс увайшоѓ у гасціную першым, у той час як канстэбль застаѓся стаяць каля дзвярэй. Холмс хутка ѓвёѓ яе светласць, Дэнбі і Шеппингтона, за якімі рушыѓ услед Кэролус. Калі Джонс пацікавіѓся знешнасцю апошняга, Холмс падняѓ руку.
  
  "У адсутнасць графа фон Кратцова, - сказаѓ Холмс, - я папрасіѓ, каб яго асабісты сакратар наведаѓ нас, каб ён мог выправіць любыя памылкі, якія я мог бы дапусціць адносна дэталяѓ паказу".
  
  "Працягвайце, містэр Холмс," прабурчаѓ Джонс.
  
  Я заѓсёды сцвярджаѓ, што Холмс, нягледзячы на яго заявы аб адваротным, з'яѓляецца непераѓзыдзеным шоѓменам. Каб падрыхтаваць сцэну, ён прыцішыѓ святло, пакуль пакой не пагрузілася ѓ цень. Затым ён паставіѓ яе светласць у цэнтры пакоя ѓ перакуленай стала і папрасіѓ Каролуса заняць месца графа насупраць яе.
  
  "Разыгрываеш спектакль!" прамармытаѓ Джонс, але пярэчыць не стаѓ.
  
  "Калі вы ѓвайшлі ѓ пакой, вашу ѓвагу адразу ж прыцягнуѓ выгляд гэтых цудоѓных ізумрудаѓ", - сказаѓ Холмс, звяртаючыся да яе светласці. "Пакуль вы любаваліся імі, граф стаяѓ побач з вамі. Яго заѓвагі сталі больш асабістымі і дакучлівымі. Калі ён прыціснуѓся бліжэй, становячыся ѓсё больш суправаджалася фамільярным, ты накінуѓся на яго і адышла да акна ".
  
  Фарба адхлынула ад яе твару, і я паспяшаѓся да яе. Яна адмахнулася ад мяне.
  
  "Працягвай", - сказала яна цвёрдым голасам.
  
  Холмс прыпадняѓ брыво. "Перш чым ён паспеѓ вас пераследваць, агні патухлі і раптам узнялася мітусня: гукі барацьбы, звон б'ецца шкла, бурчанне тых, хто біѓся. У слабым святле з акна вы назіралі, як няясныя абрысы сеялі хаос у пакоі."
  
  Яе рука пацягнулася да горла, і яна кіѓнула, яе вочы пацямнелі ад успамінаѓ.
  
  "Цяпер я ѓсё гэта ѓспамінаю", - прашаптала яна. "Мужчына, спатыкаючыся, накіраваѓся да мяне. Гэта быѓ граф, па яго твары цякла кроѓ, ён працягваѓ рукі..." Яна здрыганулася. " Ён ударыѓ мяне ѓ скронь, ад удару я пахіснуѓся. Я адбілася ад яго, і ён з крыкам адсунуѓся, але ѓ мяне закружылася галава, і я пахіснулася, хапаючыся за фіранкі ѓ пошуках апоры. Яна паглядзела на Холмса, у замяшанні ссунуѓшы бровы. " Больш я нічога не памятаю.
  
  - У гэтым няма нічога дзіѓнага, " сказаѓ я, падыходзячы да яе. " Холмс, я сапраѓды...
  
  "Не, доктар," перабіла яна. Яе голас дрыжаѓ. " Я павінна ведаць, што адбылося. Містэр Холмс, не маглі б вы сказаць мне, хто напаѓ на графа і як ён увайшоѓ у зачыненую пакой і выйшаѓ з яе?
  
  " Зразумела, ваша светласць. З-за нейкай гульні святла вочы Холмса заблішчалі, як у кошкі. " Спачатку я адкажу на апошняе пытанне. Ён падышоѓ да далёкай сцяне і правёѓ сваімі доѓгімі пальцамі па ляпніне.
  
  "Містэр Холмс," пачаѓ Джонс. " Што вы-?
  
  Пытанне замёр у яго на вуснах, калі з ціхім скрыпам частка сцяны адкрылася. Патайная панэль! Я ледзь мог паверыць сваім вачам. За адтулінай я змог разглядзець невялікую нішу, якую мы з Холмсам даследавалі раней.
  
  "Божа літасцівы!" - усклікнуѓ Дэнбі. Шеппингтон стрымаѓся, каб не вылаяцца.
  
  "Цудоѓна, Холмс! Відавочны факт!" Джонс усміхнуѓся і тузануѓ сябе за лацканы пінжака. "Я прасіѓ фактаѓ, а вы далі мне корак!"
  
  "Містэр Холмс, вы пераѓзышлі мае чаканні", - сказала яе светласць, злёгку засопшыся. "Як вы наогул гэта даведаліся?"
  
  Холмс распавёѓ аб сваім адкрыцці з толченым шклом. " Сляды, якія мы знайшлі, былі таго ж гатунку, што і на вітрыне з каштоѓнасцямі, і яны вялі да нішы ѓ пакоі для прыслугі, якая бачная праз дзверы.
  
  "Акрамя таго," працягнуѓ ён, " злодзей не пайшоѓ па сваіх слядах, аб чым ясна сведчыць адзіная ланцужок слядоѓ. Такім чынам, было ясна, што злодзей пранік у пакой для прыслугі ѓ гэтым месцы, прама з гэтага пакоя ".
  
  "Значыць, у злодзея ѓсё яшчэ павінны быць сляды асколкаѓ у чаравіках", - сказаѓ я.
  
  " Цалкам дакладна, Ватсан. Холмс паказаѓ на аскепкі шкла на падлозе побач з камінам. "Злодзей наступіѓ на шкло там, і калі ён выйшаѓ, ён пакінуѓ след - канстэбль! Спыніце гэтага чалавека!" Холмс закрычаѓ.
  
  Денби здрыгануѓся.
  
  Збіты з панталыку, я агледзеѓ пакой.
  
  Каролус біѓся ѓ абдымках дзябёлага канстэбля, выкрыкваючы што-то падобнае на просьбу на замежнай мове, яго твар пабялеѓ ад жаху. Павінна быць, ён непрыкметна падкраѓся да дзвярэй, пакуль Холмс выкладаѓ доказы.
  
  "Калі вы агледзіце падэшвы яго чаравік, - сказаѓ Холмс Джонсу, - то выявіце ѓ скуры сляды шкла - таго ж шкла, што і ѓ разбітай скрыначцы для каштоѓнасцяѓ".
  
  "І смарагды," пераможна дадаѓ Джонс. " Павінна быць, ён забраѓ іх пасля таго, як напаѓ на свайго гаспадара.
  
  Каролус спыніѓ барацьбу і павярнуѓся да Холмсу. "Містэр Холмс, вы павінны мне паверыць! Я ніколі не хацеѓ нікому прычыніць шкоды. Калі ѓвайшлі мой гаспадар і яе светласць, я схавалася ѓ цені, але не магла стаяць у баку і глядзець, як граф чапляѓся да яе.
  
  Яна здрыганулася, затым глыбока ѓздыхнула, падняѓшы падбародак. Я не мог не захапіцца яе сілай.
  
  " Чаму вы слухаеце гэтага нягодніка, містэр Холмс! Шеппингтон праціснуѓся міма свайго дзядзькі і ѓтаропіѓся на Каролуса. " Ён падмануѓ нас усіх.
  
  "Я вельмі сумняваюся, што ён адзіны чалавек у гэтым пакоі, які кажа няпраѓду", - адказаѓ Холмс, холадна зірнуѓшы на маладога чалавека. Ён зноѓ звярнуѓся да Каролусу. " Але як жа быць з смарагдамі?
  
  "У мяне іх няма!" - заявіѓ ён.
  
  " Тады хто ведае? - Спытаѓ Холмс няѓмольных тонам.
  
  "Я не ведаю яго імя, і я ніколі не бачыѓ яго асобы". Каролус схіліѓ галаву. "Ён прыйшоѓ да мяне і прыгразіѓ раскрыць..." У яго перахапіла горла, калі ён праглынуѓ.
  
  "Опіумныя наркаманы нярэдка падвяргаюцца шантажу", - сказаѓ Холмс.
  
  Каролус ѓтаропіѓся на яго. " Як ты-?
  
  Холмс нядбайна махнуѓ рукой. "Характэрны жаѓтлявы колер асобы, шырокія зрэнкі, выразны пах"... Ваш загана быѓ відавочны мне ѓ той момант, калі мы сустрэліся ".
  
  "Зразумела," прашаптаѓ Каролус. " Ён ведаѓ аб сакрэтнай панэлі. Ён даручыѓ мне пераканацца, што смарагды выстаѓлены ѓ гэтым пакоі, і выкрасці іх сёння ѓвечары. Пасля гэтага я павінен быѓ пакінуць іх загорнутымі ѓ насавой хустку за вазай у прыёмнай. Калі я праверыѓ, дамовіѓшыся аб тым, каб графа аднеслі ѓ яго пакоі, іх там не было. Я больш нічога не ведаю!"
  
  "Усё гэта мне здаецца вельмі сумніѓным", - прабурчаѓ Джонс. "Містэр Холмс, вы верыце гэтаму нягодніку?"
  
  "Сапраѓды". Холмс абвёѓ поглядам пакой. Ён сунуѓ руку ѓ кішэню, а затым падняѓ сціснуты кулак. Усе погляды былі скіраваныя на яго. Ён расціснуѓ далонь, паказваючы смарагд, які выявіѓ пад Яе Вытанчанасцю.
  
  " Магчыма, вы захочаце праверыць атрыманыя вамі каштоѓнасці, ваша светласць, паколькі, па-мойму, у вас адсутнічае адно з іх.
  
  Кажучы гэта, Дэнбі выпрастаѓся і скіраваѓ свой халодны погляд на Холмса.
  
  - Як смееш ты намякаць...
  
  "Я пазнаю гэты голас!" - усклікнуѓ Каролус, паказваючы на Дэнбі. "Гэта ён!"
  
  "Нягоднік хлусіць, каб выратаваць сябе," сказаѓ Дэнбі, паварочваючыся да дзвярэй. " Я не буду стаяць тут і...
  
  "Няма", - прашаптала яе светласць, прыціскаючыся да мяне.
  
  " Бабуля! Шеппингтон падбег і падтрымаѓ яе за другую руку, але яна ѓжо справілася са сваёй хвіліннай слабасцю.
  
  " Морыс. Яе сталёвы тон рэзка перапыніѓ яго. " Пакажы нам змесціва сваіх кішэняѓ.
  
  З тварам колеру пергаменту Дэнбі змяніѓ выраз на суровае. Падышоѓ канстэбль.
  
  " Не дакранайся да мяне! Ён умольна паглядзеѓ на вдовствующую герцагіню. - Мама, ты не можаш...
  
  " Пакажы нам, Морыс.
  
  "Выйсця няма, ваша светласць," сказаѓ Холмс і працягнуѓ руку.
  
  Уздыхнуѓшы, Дэнбі сунуѓ руку ѓ кішэню паліто, затым ѓклаѓ невялікі скрутак, загорнуты ѓ насоѓку, у працягнутую Холмсам руку. Холмс хутка развязаѓ вузлы і разгарнуѓ палатно. Каштоѓныя камяні ѓнутры ззялі халодным агнём.
  
  Джонс страсянуѓся, нібы прачнуѓшыся ад глыбокага сну, і ѓзяѓ сітуацыю ѓ свае рукі. Група афіцэраѓ вывела Дэнбі і Кэролуса з палаты, у той час як яе светласць накіравала інструкцыі сямейнаму адвакату.
  
  "Я таксама паклапачуся аб тым, каб Каролус быѓ добра прадстаѓлены", - сказала яна, Шеппингтон стаяѓ побач з ёй. "Таму што я адчуваю пэѓную адказнасць за гэтую сітуацыю". Яна адмахнулася ад маіх пратэстаѓ, сумна паківаѓшы галавой.
  
  "Ваша светласць, я ѓпэѓнены, што ѓ вас шмат пытанняѓ," пачаѓ Холмс.
  
  " Дзякуй, містэр Холмс, але я крыху стамілася. Яна стомлена ѓсміхнулася яму. " Мы з Хілары наведаем вас і доктара Ватсана заѓтра. Тады ты зможаш адказаць на мае пытанні. Зараз я б хацеѓ, каб Хілары адвезла мяне дадому.
  
  * * * *
  
  На наступную раніцу мы з Холмсам за сняданкам праглядалі газеты, і я з палёгкай адзначыѓ, што аб гэтым інцыдэнце не згадвалася.
  
  "Гэта ніяк не прадухіліць распаѓсюд чутак", - сказаѓ Холмс у адказ на маю заѓвагу. "На шчасце, такога роду здарэння разглядаюцца абачліва і рэдка даходзяць да суду".
  
  Верная свайму слову, яе светласць ѓ суправаджэнні Шеппингтона нанесла нам візіт крыху пазней. Калі яна ѓвайшла ѓ нашу пакой, я з задавальненнем адзначыѓ, што яе хада была такой жа цвёрдай, а пастава элегантнай, як звычайна. Аднак, калі яна падняла цяжкую вэлюм, на яе твары выразна праступілі сляды эмацыйных і фізічных перажыванняѓ папярэдняга вечара, паколькі яна відавочна адмовілася ад выкарыстання касметыкі і хітрыкаѓ, каб схаваць свае траѓмы.
  
  "Ты ѓ парадку?" - Спытаѓ я.
  
  "Дзякуй за вашу дапамогу і клопат", - адказала яна. Апусціѓшыся на канапу, пасадзіѓшы ѓнука побач з сабой, яна з стомленым выглядам адхіліла нашу прапанову перакусіць.
  
  "Нам яшчэ многае трэба будзе ѓладзіць", - прызналася яна спакойным, поѓным годнасці тонам. "Вераломства майго сына распасціраецца далей, чым я падазравала".
  
  "І ѓсё ж вы западозрылі нядобрае," сказаѓ Холмс. Ён прыхінуѓся да каміна, сур'ёзна гледзячы на яе. " Вы даручылі виконту Шеппингтону сачыць за дзеяннямі яго светласці. Ён не змог, а магчыма, і не захацеѓ маскіравацца так жа эфектыѓна, як лорд Морыс, і такім чынам набыѓ рэпутацыю знаѓцы некаторых сумніѓных прыёмаѓ.
  
  Твар маладога чалавека запамрочылася. "Калі я пачынаѓ, я не ѓяѓляѓ, што буду наведваць месцы, дзе маскіроѓка будзе неабходная, містэр Холмс. Гэты факт хутка дайшоѓ да мяне, але да таго моманту я ѓжо быѓ заплямлены пэндзлем vice ". Ён паціснуѓ плячыма. "Я магу толькі спадзявацца, што распаѓсюджвальнікі чутак неѓзабаве знойдуць іншы аб'ект цікавасці, і я змагу паспрабаваць аднавіць сваю рэпутацыю".
  
  Яе светласць ѓзяла яго за руку і пяшчотна паціснула. " Я ніколі не хацела, каб ты так пакутаваѓ, дарагі хлопчык.
  
  "Не турбуйцеся сябе, ваша светласць," сказаѓ Холмс. - Пры самым беглым праглядзе газет вы выявіце мноства людзей з рэпутацыяй значна больш скандальнай, чым ваша. Акрамя таго, хіба не лічыцца пажаданым, каб у маладога атожылка шляхты было злёгку сумніѓнае мінулае, над якім ён мог бы ѓзвысіцца?
  
  "Гэй, я кажу!" закрычаѓ Шеппингтон.
  
  Яе светласць паспрабавала адлюстраваць слабую ѓсмешку, але вусны яе дрыжалі. " Мы можам толькі спадзявацца, што гэта сапраѓды так, містэр Холмс.
  
  Я падняѓся з крэсла. "Але чаму? Чаму яго светласць дамагаѓся выкрыцця і ганьбы?"
  
  "З-за грошай", - сказаѓ Шеппингтон. "Хоць яго заганы былі нешматлікія, яны каштавалі дорага. Азартныя гульні ѓ карты і на конях, а яго палюбоѓніца адна..." Ён зірнуѓ на сваю бабулю, і яго шчокі пачырванелі.
  
  Холмс кіѓнуѓ. "Калі яго светласць наткнуѓся на Каролуса, які паліць опіум ѓ прытоне распусты, у яго ѓзнік план крадзяжу ізумрудаѓ. Ён быѓ знаёмы з домам графа і яго патаемны дзвярыма, таму што ён належаѓ вашай сям'і шмат гадоѓ, ці не так?
  
  "Мы жылі там некалькі гадоѓ, калі ён быѓ дзіцем", - сказала яна. "Нават тады Морыс заѓсёды соваѓ нос у чужыя куты і выведывал ва ѓсіх сакрэты".
  
  "Праз сваіх сумніѓных саѓдзельнікаѓ," працягваѓ Холмс, " яго светласць даведаѓся, што можа пазбавіцца ад каштоѓных камянёѓ або, у якасці альтэрнатывы, захаваць іх для атрымання выкупу. У любым выпадку, ён быѓ бы ѓ выйгрышы".
  
  "Да няшчасця для Каролуса, ён стаѓ ахвярай падману майго сына", - сказала яе светласць. " І ѓсё ж я не магу не быць удзячная яму за тое, што ён абараніѓ мяне ад прыставанняѓ графа, падвяргаючы сябе значнага рызыцы.
  
  "Наркаманы не абавязкова з'яѓляюцца злачынцамі або заганнымі асобамі", - сказаѓ я, не гледзячы на Холмса. "Сапраѓды, ёсць некалькі прыватных клінік, якія паспяхова пазбавілі гэтых няшчасных ад крыніц іх залежнасці. Калі ваша светласць пагодзіцца арганізаваць яго лячэнне у адным з такіх устаноѓ, гэта, несумненна, ѓзнагародзіць яго за дзеянні ад вашага імя ".
  
  " Выдатнае прапанова, доктар. Яна кіѓнула. "Калі дазволіце, я папрашу даць мне некалькі рэкамендацый".
  
  "Вядома". Я пакланіѓся.
  
  " Цяпер я павінен закрануць больш далікатнае пытанне, які я хацеѓ бы абмеркаваць без пасярэднікаѓ. Яна ѓстала, адкрыла рыдыкюль і дастала канверт. "Містэр Холмс, ваша дапамогу ѓ гэтай справе была неацэнная для мяне і ѓсёй маёй сям'і, нават для той, якую выкрылі ѓ выніку вашага расследавання. Я спадзяюся, вы прымеце прыкладзенае у знак маёй падзякі за вашыя намаганні ".
  
  "Для мяне было гонарам быць карысным". Холмс узяѓ канверт, адклаѓшы яго ѓ бок.
  
  "І вам, доктар", - сказала яна, паварочваючыся да мяне з усмешкай. "Як мне наогул знайсці словы, каб падзякаваць вас?"
  
  На імгненне страціѓ дар прамовы ад цеплыні яе погляду, я зноѓ пакланіѓся. " Гэта было выключна для мяне.
  
  "Я ведаю, што ты не прымеш такі каштоѓны падарунак, але я спадзяюся, ты дазволіш мне паднесці табе гэты маленькі сувенір". Яна ѓклала мне ѓ руку маленькі залаты медальён.
  
  "Ваша светласць!" - Усклікнула я, адкрываючы медальён. Унутры ляжаѓ вытанчаны мініятурны партрэт ѓдавее герцагіні, відавочна, напісаны ѓ той час, калі я ѓпершыню сустрэѓ яе. "Для мяне гэта вялікі гонар, і я заѓсёды буду выконваць яе".
  
  "А цяпер, джэнтльмены, прашу нас прабачыць," сказала яна. " У мяне прызначаная сустрэча з маім адвакатам. Хілары, ты проследишь за экіпажам?
  
  " Вядома, бабуля. Дзякуй вам, містэр Холмс, доктар. Ён паспяшаѓся да дзвярэй.
  
  Холмс сур'ёзна схіліѓся над яе рукой, і яна даставіла мне задавальненне праводзіць яе да дзвярэй. Яе экіпаж чакаѓ ля тратуара. З задуменнай усмешкай яна паціснула мне руку, перш чым павярнуцца і перайсці тратуар. Шеппингтон дапамог ёй сесці ѓ экіпаж, а сам далучыѓся да яе.
  
  Я вярнуѓся ѓ нашы апартаменты, ахоплены невытлумачальнай меланхоліяй. Хіба Холмс не раскрыѓ справа да задавальнення яе светласці? Пасеѓшы ля каміна, я ѓзяѓ медыцынскі часопіс, але не стаѓ яго адкрываць.
  
  "Яна жанчына велізарнай сілы, Ватсан". Голас Холмса гучаѓ амаль добразычліва. "Я ѓпэѓнены, што яна вытрымае любую буру плётак або публічнае выкрыццё паводзін яе сына са сваім звычайным годнасцю".
  
  Я ѓздыхнуѓ. "Ты, вядома, мае рацыю. Я хацеѓ бы якім-небудзь чынам дапамагчы ёй перажыць гэты жудасны перыяд. Калі б нас падзяляла не больш за трыццаць гадоѓ..."
  
  Ціхі стук у дзверы перапыніѓ мяне.
  
  "Хадзем," сказаѓ Холмс.
  
  ђвайшла місіс Хадсон з невялікі зморшчынай паміж бровамі. "Пасыльны прынёс гэта па даручэнні віконт Шеппингтона". Яна працягнула руку. На яе далоні ляжаѓ маленькі залаты партабак.
  
  " Божа мой, Холмс. Я зірнуѓ на стол, дзе бачыѓ яго ѓ апошні раз. "Ці ня той гэта футляр з-" Я змоѓк, своечасова успомніѓшы просьбу джэнтльмена аб ананімнасці.
  
  Холмс засмяяѓся. "На самай справе, мой дарагі сябар". Ён узяѓ футарал у місіс Хадсон. "Ці Было якое-небудзь пасланне?"
  
  " Толькі тое, што ён пастараецца быць пільным, але што, магчыма, у будучыні спатрэбіцца звярнуцца да вас. Яна пахітала галавой. " Спадзяюся, вы разумееце гэта, містэр Холмс.
  
  " Дзякуй вам, місіс Хадсон.
  
  Я ѓ жаху ѓтаропілася на сваю сяброѓку, паколькі не магла схаваць свайго расчаравання пры выглядзе гэтага пасведчання працягваецца клептаманіі яе светласці.
  
  Ён пачакаѓ, пакуль яна адыдзе, перш чым працягнуць. " Будзьце Мужныя, Ватсан. Гэта невялікі загана ѓ бездакорным характары, і ѓсё ж я падазраю, што мы не ѓ апошні раз бачылі яе светласць, вдовствующую герцагіню Пенфилд. Ён выглянуѓ у акно. " Паколькі дзень выдаѓся пагодлівы, я прапаную прагуляцца па парку.
  
  " Выдатная ідэя, Холмс. Апранаючы паліто і капялюш, я зірнуѓ на медальён, які вісіць на ланцужку ад маіх гадзін, і ѓсміхнуѓся.
  
  * * * *
  
  Заѓвага рэдакцыі: Гісторыя Карлы Купэ вельмі вольна заснавана на радыёпраграме "Прыгоды няѓлоѓнага Эмеральда", напісанай па сцэнары Энтані Бушу і Дзяніса Грына, першапачаткова транслявалася 21 снежня 1946 года.
  
  OceanofPDF.com
  
  ПРЫГОДА ђ ДРУГІМ РАђНДЗЕ, аѓтар Марк Уордекер
  
  З вялікай стрыманасцю я пачынаю гэты аповяд аб таямніцы, якая чакала мяне і майго сябра Шэрлака Холмса ѓ маёнтак Шерринсторп ѓ Кенсінгтон. На самай справе, з тых часоѓ, як я запісаѓ "трагедыю сясцёр Кушынга", я не адчуваѓ такіх асцярог з нагоды публікацыі ні аднаго з спраѓ Холмса, і ѓ тым выпадку мая стрыманасць у канчатковым выніку перашкодзіла ѓключэнні аповеду ѓ большасць наступных зборнікаѓ. Тым не менш, майстэрскі спосаб, з дапамогай якога Холмс раскрыѓ гэтак малавядомы змова, патрабуе не меншага, чым публікацыя справаздачы. Толькі гэта і той факт, што плынь часу знесла многіх галоѓных дзеючых асоб гэтай драмы, заахвоцілі мяне, нарэшце, выкласці яе.
  
  Быѓ канец лістапада, і хоць снегу яшчэ не выпала, халодныя парывы зімы скалыналі ѓсе шкла і аддаваліся рэхам у кожнай печкавай трубе Лондана. У адно асабліва горкае раніцу я прачнуѓся незадоѓга да світання і быѓ здзіѓлены, выявіѓшы, што мой сябар прачнуѓся і ѓжо апрануты. Што было яшчэ больш дзіѓна, так гэта тое, што, нягледзячы на ранні гадзіну і злавесны, грифельно-шэры холад, які панаваѓ у горадзе, Холмс знаходзіѓся ѓ дзіѓна прыѓзнятым настроі. Ён стаяѓ перад равучым агнём і набіваѓ сваю ранішнюю трубку, якая складалася з усіх затычек і точечек, якія засталіся ад учорашняга курэння, старанна высушаных і сабраных на куце каміннай паліцы. Пры маім з'яѓленні ён узяѓ ліст, якое таксама ляжала на каміннай паліцы, і павярнуѓся, каб павітаць мяне.
  
  " Добрай раніцы, Ватсан. Я так рада, што вы ѓжо апрануліся.
  
  " І вам добрага раніцы, Холмс, але павінен сказаць, што я здзіѓлены, што вы ѓсталі і апрануліся так рана.
  
  "Каля гадзіны таму мяне разбудзіѓ пасыльны", - сказаѓ ён, уручаючы мне ліст. "Вы памятаеце, я згадваѓ інспектара Нікалсана з Скотленд-Ярда?"
  
  "Так. Ён выклікаѓ вас па некалькіх справах на працягу мінулага года, ці не так?"
  
  "На самой справе, ён звяртаѓся за маёй дапамогай не менш трох разоѓ. Ён вельмі малады, але ѓжо зрабіѓ сабе імя ѓ прэсе. Ён быѓ адзіным, каму ѓ рэшце рэшт атрымалася затрымаць банду Споттса, і гэта без маёй дапамогі. Аднак на гэты раз ён не стаѓ губляць ні хвіліны, звязаѓшыся са мной, што можа азначаць толькі тое, што ён натыкнуѓся на што-то незвычайнае.
  
  Кіѓнуѓшы ѓ бок лісты ад Холмса, я разгарнуѓ яго і, як звычайна, прачытаѓ услых:
  
  "Шерринсторп, Кенсінгтон
  
  "3:30 раніцы.
  
  "Мой дарагі містэр Холмс,
  
  "Я быѓ бы вельмі рады вашай неадкладнай дапамогі ѓ тым, што абяцае стаць у вышэйшай ступені характэрным справай. Гэта цалкам па вашай часткі. Да гэтага часу мне ѓдавалася захоѓваць усё ѓ тым выглядзе, у якім я знайшоѓ яго, але я прашу вас не губляць ні хвіліны, так як лорда Морыса цяжка пакінуць там.
  
  "Шчыра ваш,
  
  " Джэфры Нікалсан.
  
  "Што ж, гэта не пакідае асаблівых сумневаѓ адносна выніку злачынства", - заѓважыѓ я, - "але я павінен прызнацца, што імя ахвяры мне незнаёма".
  
  " І для мяне таксама. Паколькі місіс Хадсон была так ласкавая, што прыгатавала сняданак, чаму б вам не перакусіць, пакуль я разыщу яго.
  
  Калі я сеѓ за стол снедаць, Холмс дастаѓ з адной з паліц тым у чырвонай вокладцы і цяжка апусціѓся ѓ крэсла. Калі праз некалькі хвілін ён перастаѓ гартаць старонкі і зноѓ распаліѓ люльку, я рызыкнуѓ спытаць: "Ну, і што там напісана?"
  
  " Што ахвяра была высакароднай ... Не тое, каб я сумняваѓся ѓ гэтым. Не, баюся, нам прыйдзецца пачаць наша расследаванне на месцы злачынства.
  
  З гэтымі словамі я паспешліва скончыла з цудоѓным сняданкам місіс Хадсон, і ѓ імгненне вока мы пакінулі камфортную Бэйкер-стрыт і селі ѓ таксі, направлявшееся на захад. Холмс, відавочна ѓсхваляваны перспектывай цікавага расследавання, ажыѓлена гаварыѓ аб музыцы і тэатры, але я, што было для мяне неѓласціва, замкнуѓся, як толькі наш гроулер заехаѓ на Хай-стрыт і ѓ межы майго старога раёна. Нават Гайд-парк і Сады выглядалі знежывелымі ѓ гэта бязлітасна халоднае раніцу, і нікога, акрамя самых адважных гандляроѓ, на вуліцы не было.
  
  Праз гадзіну мы праехалі праз кованые жалезныя вароты і апынуліся на доѓгай пад'язной дарожцы, у канцы якой стаяла маёнтак Шерринсторп, масіѓны трохпавярховы асабняк з чырвонай цэглы. Калі мы выйшлі і Холмс расплаціѓся з кіроѓцам, з пад'езда выйшаѓ лунолицый і некалькі ускудлачаны малады чалавек, сказаѓ пару слоѓ констеблю, дежурившему у дзверы, і паспешліва накіраваѓся да нас.
  
  "Містэр Холмс, я так рады, што вы вырашылі прыняць маё запрашэнне!" - сказаѓ ён, усміхаючыся.
  
  "Я таксама рады бачыць вас, Нікалсан. Гэта мой сябар і калега, доктар Ватсан".
  
  " Рады нарэшце-то пазнаёміцца з вамі, сэр. Не хачу прыспешваць вас абодвух, але нам, верагодна, варта агледзець месца здарэння да прыбыцця каранера для агляду цела.
  
  "Гэта выдатна, але дазвольце мне спачатку павіншаваць вас з нараджэннем дзіцяці", - сказаѓ Холмс, прымусіѓшы Нікалсана зноѓ рэзка абярнуцца.
  
  "Дзякуй. Наш сын Адам нарадзіѓся некалькі тыдняѓ таму. Інспектар Лестрейд сказаѓ вам?" - спытаѓ Нікалсан з ноткай чакання ѓ голасе.
  
  "Няма, ёсць некалькі іншых паказчыкаѓ. На самай справе, калі я ѓпершыню заѓважыѓ пакамячанае стан вашага касцюма і тое, што вы выглядалі незвычайна стомленым, нават для чалавека, які падняѓся так рана, я пачаѓ турбавацца, што ваша сямейнае дабрабыт пайшло на спад. Аднак, як толькі вы павярнуліся, агаліѓшы пляма ад засохлага малака на вашым левым плячы, я з радасцю выявіѓ, што ѓсё было зусім наадварот.
  
  " Будзем спадзявацца, што містэр Холмс так жа хутка расправіцца з гэтым забойствам, доктар Ватсан. Выконвайце за мной, джэнтльмены.
  
  І з гэтымі словамі мы ѓвайшлі ѓ галоѓны зала.
  
  "Вы, верагодна, захочаце не здымаць паліто", - папярэдзіѓ Нікалсан. "Як я ѓжо паказваѓ у лісце, нічога не чапалі, і французскія дзверы кабінета былі адкрыты ѓсю ноч".
  
  Сапраѓды, у кабінеце лорда Морыса было вельмі холадна, і я адчуѓ парыѓ ветру ѓ той момант, калі Нікалсан адкрыѓ дзверы, якая знаходзілася з левага боку хола. Французскія дзверы знаходзіліся прама насупраць уваходу, а адзінае акно, якое было зачынена, знаходзілася злева ад нас і выходзіла на тэрыторыю перад асабняком. Нягледзячы на запушчаны выгляд, пакой была акуратна абстаѓленая: некалькі якія былі раскіданыя персідскіх дываноѓ, некалькі крэслаѓ перад камінам і вялікі пісьмовы стол чырвонага дрэва, які стаяѓ паміж ѓваходны і французскай дзвярыма. І менавіта тут сядзеѓ лорд Морыс, паклаѓшы галаву на запэцканы крывёю прэс-пап'е. Таксама на стале ляжаѓ маленькі пісталет, прама перад яго правай рукой. Згорбленая, але высокая постаць мужчыны ѓсё яшчэ была ѓбраная ѓ сурдут, і толькі пара чорных лакіраваных туфляѓ сведчыла аб тым, што яго дзенныя нагрузкі падыходзілі да канца.
  
  " Гэты пісталет належыць лорду Морыса, інспектар?
  
  " Так, па словах прыслужніка, містэра Холмса. Падобна на тое, што з яго не стралялі.
  
  Холмс нахіліѓся і зазірнуѓ у рулю пісталета. Затым, па кивку Нікалсана, ён падняѓ яго і пачаѓ разглядаць.
  
  - Гэта однозарядный кольт-дерринджер "Римфайр" 41-га калібра. Як уважліва вы яго аглядалі, Нікалсан?
  
  " Паѓтараю, містэр Холмс, я ѓстрымаѓся ад таго, каб узяць яго ѓ рукі, ведаючы, што вы захочаце ѓбачыць пакой у дакладнасці такой, якой яна была.
  
  "Гэта і вецер маглі б растлумачыць памылку, паколькі на самай справе з яго нядаѓна стралялі. Відавочна, што гэта другі патрон, які не разраджаны", - сказаѓ ён, перадаючы рэвальвер, Николсону.
  
  " Так, ты маеш рацыю. Я адчуваю пах пораху.
  
  " Што вы думаеце аб ране, Ватсан?
  
  Я паглядзеѓ зверху ѓніз на профіль жанчыны сярэдніх гадоѓ, які калі-то быѓ даволі дзёрзкім, але цяпер быѓ бледным і невыразным, і адказаѓ: "Мяркуючы па апёкаѓ па краях, гэта было нанесена з вельмі блізкай адлегласці. Шчыра кажучы, Холмс, я б, верагодна, прыняѓ гэта за самагубства, калі б не перазарадка пісталета. Смерць лорда Морыса была б імгненнай. Рана, падобна, нанесеная гэтым пісталетам, але да тых часоѓ, пакуль куля не будзе вынятая з чэрапа, немагчыма з упэѓненасцю сказаць, што гэта прылада забойства. Я мяркую, няма неабходнасці вызначаць час смерці?
  
  "Няма", - сказаѓ Нікалсан. "Перкінс, дварэцкі, пачуѓ стрэл прыкладна ѓ 12:45 і ѓвайшоѓ у пакой праз некалькі секунд пасля гэтага".
  
  " Ён не бачыѓ няпрошанага госця?
  
  " Не, містэр Холмс.
  
  " А як наконт ѓсіх гэтых папер, якія валяюцца паѓсюль? Ці ёсць там што-небудзь важнае? " спытаѓ Холмс, нахіляючыся, каб зірнуць на іх.
  
  "Цалкам магчыма, што чаго-то істотнага не хапае, але тыя, што я бачыѓ, - гэта не што іншае, як рахункі за хатняе гаспадарка".
  
  "Так. Вось адзін для вугалю, для газу, для зялёнай бакалеі".
  
  " Холмс! Пад гэтым крэслам запісная кніжка! - усклікнуѓ я. " Падобна на тое, старонкі, якія адносяцца да апошніх чатырох днях, вырваныя.
  
  " Цудоѓна, Ватсан! Чаму б вам з Нікалсанам не агледзець астатняе, пакуль я осматриваюсь.
  
  " Поспехі, Холмс. Зямля там цвёрдая, як камень, " адказаѓ Нікалсан.
  
  На самай справе, я амаль змог забыцца аб холадзе, пакуль мы былі занятыя нашым расследаваннем, але цяпер я быѓ удзячны, калі Холмс, поѓзаючы на карачках за сталом, нарэшце выбраѓся ва ѓнутраны дворык і зачыніѓ за сабой французскія дзверы. Пакуль мы з Нікалсанам гарталі запісную кніжку лорда Морыса, я час ад часу паднімаѓ вочы, каб паглядзець, як прасоѓваецца Холмс у сваіх пошуках, поѓзаючы па замерзлай зямлі звонку ѓсё пашыраюцца паѓкругамі. Калі ён вярнуѓся, я мог бы паклясціся, што ён знайшоѓ нейкую зачэпку.
  
  " Што вы выявілі, Холмс? - Спытаѓ я.
  
  "Абсалютна нічога", - адказаѓ ён з дзіѓнай ноткай трыумфу ѓ голасе. "Як прасоѓваюцца вашыя даследаванні?"
  
  "Я казаѓ вам, што вы там нічога не знойдзеце", - сказаѓ Нікалсан. "Тут вельмі мала цікавага - у асноѓным парламенцкія сустрэчы і абеды з яго таварышамі па клубу "Багатель". Усё гэта даволі празаічна.
  
  " З кім у вас была апошняя сустрэча?
  
  "Яго жонка," адказаѓ я, "на іх юбілейны вячэру".
  
  " Зразумела. Магу я зірнуць на гэта, калі ласка?
  
  Холмс некаторы час гартаѓ кнігу, не выяѓляючы інтарэсу ні да адной з запісаѓ, а затым вярнуѓ яе інспектару.
  
  " Дзякуй. Думаю, на дадзены момант я скончыла з гэтай пакоем. Ці магу я апытаць астатніх дамачадцаѓ, інспектар?
  
  " Вядома. Я ѓжо правёѓ некалькі папярэдніх апытанняѓ, і, падобна на тое, што, паколькі ѓ цэнтральнай частцы дома знаходзіліся толькі лэдзі Морыс і дварэцкі, толькі яны чулі стрэл. Астатнія слугі спалі за кулісамі і нічога не змаглі дадаць да гэтага аповеду.
  
  " Тады я хацеѓ бы пагаварыць з лэдзі Морыс і дварэцкі. Аднак, перш чым мы пойдзем, ці змаглі вы вызначыць, каму непасрэдна выгадная смерць лорда?
  
  " Лэдзі Морыс ѓжо была дастаткова ветлівая, каб паказаць мне завяшчанне лорда Морыса, Холмс. Яна і іх адзіная дачка - дзве галоѓныя спадчынніцы, але я б дадаѓ, што пры цяперашнім становішчы спраѓ гэтыя дзве лэдзі ѓжо даволі заможных.
  
  " Выдатная праца, Нікалсан, - пракаментаваѓ Холмс, калі інспектар праводзіѓ нас у гасціную, дзе чакала лэдзі Морыс. Гэта была элегантная і станістая жанчына, толькі пачынала набліжацца да сярэдняга ѓзросту, апранутая ѓ даволі простае чорнае сукенка. Хоць яна, відавочна, плакала, да яе вярнулася дастаткова самавалодання, каб загаварыць, і, па просьбе Нікалсана, яна адправіла сваю пакаёѓку за Перкинсом, дварэцкі. Пасля прадстаѓлення Холмс сеѓ у крэсла насупраць таго, у якім яна сядзела, і сказаѓ самым бадзёрыя тонам.
  
  " Мадам, вы аказваеце нам вялікую ласку, згаджаючыся пагаварыць з намі, і я абяцаю, што буду як мага кароткі.
  
  " Містэр Холмс, я адкажу на столькі пытанняѓ, колькі вы пажадаеце, калі яны дапамогуць вам злавіць забойцу майго мужа.
  
  " Дзякую вас. Лэдзі Морыс, не маглі б вы, калі ласка, расказаць аб падзеях мінулай ночы, нічога не выпускаючы, якімі б нязначнымі яны ні здаваліся.
  
  "Так. Я рана легла спаць, фактычна да таго, як мой муж вярнуѓся з свайго клуба, і прачнулася ад гучнага шуму. Я пачуѓ, як адчыніліся і зачыніліся дзверы ѓ холе, унізе, і пачаѓ таропка апранацца. Запаліѓ лямпу ля ложка, я заѓважыѓ, што было прыкладна ѓ 12:45. Праз некалькі хвілін я спусціѓся па лесвіцы і ѓбачыѓ, як Перкінс выходзіць з пакоя. Па выразе яго твару я зразумеѓ, што здарылася нешта жудаснае. Сям'я Перкінса была прывязаная да майму мужу на працягу трох пакаленняѓ, і я ведаю яго амаль гэтак жа добра, як каго-небудзь іншага. Ён паспрабаваѓ перашкодзіць мне ѓвайсці, але я сілай пераступіла парог. Я ѓбачыла свайго кожная мужа, опрокинувшегося на стол, і тут жа страціла прытомнасць. Паклікала пакаёѓку, каб тая паклапацілася пра мяне, Перкінс патэлефанаваѓ у паліцыю па тэлефоне ѓ холе.
  
  "Лэдзі Морыс, вы ѓпэѓненыя, што чулі толькі адзін стрэл?" спытаѓ Холмс.
  
  "Мяне разбудзіѓ гучны шум, і я пачуѓ, як Перкінс увайшоѓ у кабінет. Калі да гэтага былі нейкія гукі, я іх праспаѓ ".
  
  " Колькі часу прайшло паміж вашым абуджэннем і спускам па лесвіцы?
  
  "Я больш не глядзеѓ на гадзіннік, але, магчыма, прайшло не больш двух хвілін".
  
  " Вы заѓважылі што-небудзь у стане пакоі, калі ѓвайшлі ѓ яе?
  
  "Я заѓважыла некалькі папер, якія ляжаць на падлозе, і што французскія дзверы за пісьмовым сталом майго мужа былі шырока адчыненыя".
  
  - "Дерринджер" у кабінеце - ён належаѓ вашаму мужу?
  
  " Так. Мой муж ніколі не любіѓ паляванне. Гэта было адзінае стрэльбу ѓ доме.
  
  " Які клуб наведваѓ ваш муж у той вечар?
  
  "Адзіны клуб, які ён калі-небудзь наведваѓ: "Багатель Клаб" на Рыджэнт-стрыт. Ён любіѓ і карты, і більярд ".
  
  " У вас ёсць дачка? - спытаѓ я.
  
  "Так, яна замужам за амерыканскім уладальнікам жалезнай дарогі і жыве ѓ Сан-Францыска. Яна цяжарная нашым першым унукам".
  
  " З вашага дазволу, лэдзі Морыс, я хацеѓ бы задаць вам некалькі пытанняѓ агульнага характару. Ці можаце вы ѓспомніць каго-небудзь, хто хацеѓ забіць вашага мужа?
  
  "Справы майго мужа былі ѓ асноѓным яго ѓласнымі, але няма, я не магу ѓспомніць нікога. Аднак быѓ сее-хто, невядомы мне".
  
  "Прашу вас, працягвайце," сказаѓ Холмс, нахіляючыся наперад і плётак кончыкі пальцаѓ хаткай.
  
  "Тры дні таму, у сераду ѓвечары, я праходзіла міма кабінета майго мужа па шляху да лесвіцы і пачула, як ён размаѓляе з іншым мужчынам. Я не магла разабраць, аб чым гаварылася, але мой муж вызначана размаѓляѓ з кім-то, чыйго голасу я ніколі раней не чула. Мне гэта здалося дзіѓным, паколькі да нас не заходзіѓ ні адзін наведвальнік, таму я ѓвайшоѓ у сталовую побач з кабінетам і стаѓ назіраць за акном, чакаючы з'яѓлення незнаёмага. Я выказаѓ здагадку, што ён увайшоѓ у кабінет праз французскія дзверы, паколькі не патэлефанаваѓ у парадную дзверы. Я пераканаѓся ѓ гэтым праз некалькі хвілін, калі на тэрасу выйшаѓ высокі мужчына ѓ чорным паліто і капелюшы з шырокімі палямі. Я ніколі не бачыѓ яго раней, але ён быѓ прыкладна вашага росту, з окладистой барадой і злёгку накульгваѓ. Мне шкада, што я не магу расказаць вам больш, але было занадта цёмна.
  
  "Пасля той сустрэчы мой муж змяніѓся. Ён не лёг спаць ні ѓ тую ноч, ні ѓ любую наступную, калі ѓжо на тое пайшло. Я не мог выцягнуць з яго больш некалькіх слоѓ за раз, і аднойчы, калі я зазірнуѓ да яго ѓ кабінет, у яго быѓ такі выгляд, як быццам ён плакаѓ. Адзіным апраѓданнем, якое ён мог прывесці, было тое, што ён турбаваѓся пра свайго сябра па клубу, Сэмпсоне, я мяркую, які быѓ цяжка хворы. Гэта было ѓсё, што ён прапанаваѓ, і вялікую частку часу я ледзь магла глядзець яму ѓ вочы ".
  
  "Прашу прабачэння," сказаѓ Холмс. " У мяне ёсць яшчэ толькі адзін пытанне. Ці памятаеце вы, у які час вы даведаліся пра сустрэчу вашага мужа з незнаёмцам гэтым?
  
  "Так, было амаль 9.30, калі ён сышоѓ".
  
  " Дзякую вас, лэдзі Морыс. Я дам вам ведаць, як толькі ѓ мяне з'явіцца якая-небудзь інфармацыя.
  
  "Дзякую вас, містэр Холмс, доктар Ватсан," сказала лэдзі Морыс, калі яны з пакаёѓкі выходзілі з пакоя. - Калі ласка, дайце мне ведаць, калі я змагу паведаміць вам што-небудзь яшчэ.
  
  Як толькі яна пайшла, у гасціную ѓвайшоѓ дварэцкі. Яму было за пяцьдзесят, стройны, з доѓгімі седеющими бакенбардамі.
  
  "Прывітанне, Перкінс. Я містэр Шэрлак Холмс, а гэта доктар Ватсан. У мяне да вас некалькі пытанняѓ".
  
  "Я зраблю ѓсё, што ѓ маіх сілах, каб адказаць на іх, сэр", - адказаѓ дварэцкі.
  
  " Што вы рабілі, калі пачулі стрэл?
  
  " Я быѓ у іншым канцы залы, правяраѓ, пагашаны ѓсе свечкі і лямпы, калі пачуѓ гэта.
  
  " Вы чулі толькі адзін стрэл?
  
  "Так, сэр, і я паспяшаѓся ѓ кабінет так хутка, як толькі мог. Я быѓ упэѓнены, што гук даносіѓся адтуль".
  
  " У якім гадзіне лорд Морыс вярнуѓся дадому ѓ той вечар?
  
  " Каля паѓночы, сэр. Ён накіраваѓся проста ѓ свой кабінет, не сказаѓшы ні слова.
  
  " У які час вы пачулі стрэл?
  
  "Калі я праходзіѓ міма падлогавых гадзін у холе, было 12.45".
  
  " Калі вы ѓвайшлі ѓ кабінет, вы знайшлі яго такім жа, як цяпер?
  
  "Так, сэр".
  
  " Вы не бачылі няпрошанага госця?
  
  " Ніякіх, сэр, але я не спяшаѓся дзейнічаць з-за шоку. Мне спатрэбілася імгненне, каб падысці да французскіх дзвярэй.
  
  " Перкінс, чаму вы зачынілі за сабой дзверы, калі ѓвайшлі ѓ кабінет лорда Морыса?
  
  " Я гэтага не рабіѓ, містэр Холмс. Яе захлопнуло ветрам.
  
  " Дзякуй, Перкінс. На сёння гэта ѓсё.
  
  Перкінс адкрыѓ перад намі дзверы, і наша тройца вярнулася ѓ хол. Холмс зноѓ павярнуѓся да Перкинсу і спытаѓ: "ці Не маглі б вы выклікаць нам з доктарам Ватсана таксі, калі ласка?"
  
  Аднак лэдзі Морыс неадкладна з'явілася ля парэнчаѓ і крыкнула ѓніз: "Глупства, наш фурман адвязе вас да вашым апартаментам. Перкінс, калі ласка, паклічце Боггиса".
  
  Падзякаваѓшы лэдзі Морыс, Холмс, інспектар Нікалсан і я абмеркавалі гэтую справу на вуліцы, чакаючы карэту.
  
  " Што вы пра гэта думаеце, Холмс? Лорда Морыса застрэлілі з яго ѓласнага пісталета?
  
  " Падобна на тое, Ватсан. Вы телеграфируете, інспектар, калі будзеце ведаць напэѓна?
  
  "Вядома".
  
  " Холмс, навошта забойцу зараджаць пісталет у другі патрон? - Спытаѓ я.
  
  "Пакуль занадта рана будаваць здагадкі. Магчыма, забойца гэтага не рабіѓ", - сказаѓ Холмс, і на яго твары з'явілася слабое падабенства ѓсмешкі.
  
  "Глупства, хто яшчэ мог гэта зрабіць?" - парыраваѓ Нікалсан. " Цалкам магчыма, што забойца спрабаваѓ стварыць бачнасць таго, што быѓ выкарыстаны іншы пісталет, каб адвесці падазрэнне ад каго-небудзь з дамачадцаѓ. У рэшце рэшт, толькі хто-то, знаёмы з домам, мог знайсці пісталет.
  
  " У гэтым заяве ёсць зародак разумнай тэорыі, інспектар. Пісталет і знешні выгляд пакоя вызначана закліканы адвесці падазрэнні.
  
  "Я так разумею, вы маеце на ѓвазе ператрус у пакоі?" - Спытаѓ я.
  
  " Так, Ватсан. Гэта наводзіць на разважанні.
  
  "Якім чынам, Холмс?" спытаѓ Нікалсан.
  
  " У зламысніка магла быць усяго хвіліна на тое, каб папрацаваць, перш чым увайшоѓ Перкінс.
  
  "Гэта пацвярджае маю тэорыю аб тым, што гэта была ѓнутраная праца - забойца ведаѓ, дзе знайсці патрэбныя яму паперы", - умяшаѓся Нікалсан.
  
  "У любым выпадку," я рызыкнуѓ, - я думаю, падазрэнне ляжыць непасрэдна на гэтым чалавеку ѓ капелюшы з шырокімі палямі. Знайдзіце яго, і вы знойдзеце свайго забойцу.
  
  " Так, Ватсан. Як толькі мы ѓсталюем асобу гэтага незнаёмца, мы раскрыем гэта справа.
  
  "Што ж, Холмс, калі ѓ вас няма пярэчаньняѓ, пасля таго, як я пракансультуюся з коронером, я збіраюся пачаць дапытваць некаторых людзей з гэтай адраснай кнігі".
  
  "Вельмі добра, Нікалсан. Мы з Ватсана наведаем клуб "Багатель". Я звяжуся з вамі, калі што-небудзь праясніцца".
  
  Да гэтага часу прыбыѓ Боггис з экіпажам. Перш чым Холмс даѓ яму ѓказанні, ён спытаѓ майго сябра, не ён ці містэр Шэрлак Холмс. Як толькі Холмс пацвердзіѓ гэта, Боггис падышоѓ бліжэй і даверліва загаварыѓ.
  
  " Містэр Холмс, сэр, мяне сёе-што турбуе ѓ дачыненні да гаспадара, але я не ѓпэѓнены, што мне варта згадваць пра гэта гаспадыні.
  
  " Працягвай, Боггис.
  
  "Ці бачыце, сэр, я той, хто заѓсёды адвозіць яго светласць ѓ клуб, і часам яго светласць просіць мяне таксама заехаць за кім-небудзь з яго сяброѓ. У апошні час не лорд Морыс, а пара гэтых сяброѓ згадвалі нешта незвычайнае - 'Грамадства шэкспіраѓскіх цацанак'. Але ѓ іх заѓсёды гэта гучыць вельмі масляніста, калі яны прамаѓляюць, як у распуснікаѓ у танцавальнай зале. Я нічым не лепш любога іншага хлопца, але мне здаецца, што гэтыя двое сяброѓ аказалі якое-то разлагающее ѓплыѓ на яго светласць. Вам гэта як-небудзь дапамагае, містэр Холмс?
  
  " Так, Боггис. Скажыце, вы калі-небудзь вазілі лорда Морыса і гэтых сяброѓ куды-небудзь яшчэ, акрамя клуба "Багатель"?
  
  " Не, сэр. Проста чуѓ, як яны размаѓлялі, вось і ѓсё.
  
  " Дзякуй табе, Боггис.
  
  Холмс амаль не вымавіѓ ні слова па дарозе назад на Бэйкер-стрыт. Я ведаѓ, што лепш не перарываць майго сябра падчас такіх перыядаѓ маѓчання, паколькі ён, несумненна, усё раскажа ѓ адпаведнае час. Такім чынам, наша падарожжа было даволі аднастайным, за выключэннем кароткай прыпынку на пошце, каб Холмс мог адправіць тэлеграму. Калі мы нарэшце дабраліся да хаты 221B, Холмс даѓ Боггису самыя шчодрыя чаявыя, і мы падняліся ѓ свае пакоі: Холмс - чакаць адказу на сваю тэлеграму, а я - ленч, які рыхтавала місіс Хадсон.
  
  Пасля таго як я паеѓ - Холмс замест гэтага палічыѓ за лепшае з'есці на ленч гераічнае колькасць махоркі, - я сеѓ у крэсла і паклаѓ ногі на оттоманку, заваленую падушкамі, таму што холад жудасна турбаваѓ маю старую рану. Як раз пасля таго, як я нарэшце ѓладкаваѓся ямчэй, Холмсу прыйшлі дзве тэлеграмы.
  
  - А, першае ад інспектара Нікалсана, якое пацвярджае, што смяротны стрэл сапраѓды быѓ зроблены з "дерринджера" лорда Морыса. Другое ад графа Мейнута.
  
  " Бацька Рональда Эдэра? Ён вярнуѓся ѓ Англію?
  
  - Ён вярнуѓся на некаторы час, Ватсан, і пагадзіѓся сустрэцца з намі ѓ клубе "Багатель". Магчыма, ён зможа праліць некаторы святло на справы лорда Морыса.
  
  Мы зноѓ спынілі квадрацыклы і неѓзабаве былі на шляху да Рыджэнт-стрыт. Было ѓсё яшчэ даволі змрочна і холадна, але, па меншай меры, вецер, нарэшце, верш, што зрабіла нашу паездку некалькі больш камфортнай. Калі мы набліжаліся да месца прызначэння, я адчуѓ хвалю настальгіі, гледзячы на белы фасад бара Criterion, таму што менавіта там я ѓпершыню пачуѓ згадка пра Холмса, падзея, якая кардынальна змяніла траекторыю майго жыцця. Аднак часу на предавание ѓспамінах было мала, таму што неѓзабаве мы дабраліся да месца прызначэння.
  
  Увайшоѓшы ѓ клуб, невысокі пажылы мужчына ѓ самым акуратна отглаженном касцюме, які я калі-небудзь бачыѓ, павёѓ нас міма столікаѓ з жуючай цыгары шляхтай, усе атрымлівалі асалоду ад сваімі гульнямі і брэндзі.
  
  "Мы зноѓ круцімся ѓ свецкай жыцця, Ватсан", - з'едліва заѓважыѓ Холмс з хітрай усмешкай.
  
  Затым мы падышлі да зручнай нішы, абабітай дубовымі панэлямі, дзе сядзеѓ шыракаплечы джэнтльмен з румяным тварам, якога я прыняѓ за графа Мейнута.
  
  "Добры дзень, містэр Холмс. І доктар Ватсан, так прыемна нарэшце пазнаёміцца з вамі. Вельмі шкада лорда Морыса; гэта жудаснае справа. Я зраблю ѓсё, што ѓ маіх сілах, каб дапамагчы, але павінен прызнаць, што я не вельмі добра ведаѓ гэтага чалавека. Калі ласка, сядайце, сядайце, " сказаѓ ён, паказваючы на два раскошных скураных крэсла. Пасля таго як мы з Холмсам прынялі запрашэнне і запалілі цыгары, прапанаваныя нам гаспадаром, Холмс звярнуѓся да графу:
  
  " Я разумею, сэр, што вы не былі блізкія з лордам Морысам, але ці было ѓ яго ѓ звычаі заставацца тут да позняга вечара?
  
  " Містэр Холмс, я сам больш не засиживаюсь дапазна, таму не магу станоѓча адказаць на ваша пытанне.
  
  " Лэдзі Морыс сказала, што яе муж праводзіѓ тут шмат часу, але іншы мой крыніца намякнуѓ, што, магчыма, ён бываѓ тут радзей, чым яна думала. Вы, выпадкова, нічога не ведаеце пра гэта?
  
  " Бог сведка, у мяне і так дастаткова праблем з тым, каб сачыць за сваімі ѓласнымі справамі, і наѓрад ці можна чакаць, што я буду сачыць за зусім незнаёмым чалавекам. Аднак я дакладна ведаю, што лорд і некалькі яго сяброѓ былі вельмі неабыякавыя да гэтых дамам, містэр Холмс.
  
  "Так, гэта як раз тое, аб чым мне трэба ведаць больш".
  
  " Баюся, больш я нічога не ведаю. Акрамя таго, чалавеку майго становішча не належыць займацца такімі таннымі плёткамі.
  
  "Я разумею, сэр, але баюся, што, каб высветліць, што здарылася з нябожчыкам лордам, я павінен настойваць на гэтым пытанні. Што ѓяѓляла сабой грамадства "Багатель Шэкспіра"?"
  
  " Не так гучна, прыяцель. І ні на секунду не думай, што я калі-небудзь забуду паслугу, якую вы з доктарам Ватсана аказалі маёй сям'і, рызыкуючы сваімі жыццямі, каб затрымаць забойцу майго сына. Я б не выпусціѓ ні адной магчымасці, каб дапамагчы вам, але я павінен быць асцярожны. Лорд Морыс і двое яго сяброѓ, імёны якіх я паведамлю вам, калі ѓ гэтым узнікне абсалютная неабходнасць, любілі блукаць па тэатрах Вест-Энду ѓ пошуках перамог. Гэтая практыка пачалася, калі гасподзь пазнаёміѓся ѓ тэатры Бербеджа з актрысай па імя Сесілія Бенсон. Яна яму вельмі спадабалася, і ён рэгулярна наведваѓ яе. Затым яна прадставіла некаторых з сваіх сяброѓ спадарожнікам лорда Морыса. Паколькі ѓсе мужчыны жанатыя, яны звычайна спачатку прыходзілі сюды, а пазней ѓвечары адпраѓляліся ѓ "Бёрбедж".
  
  "Дзякуй, сэр. Вы аказалі вялікую дапамогу. Скажыце мне, перш чым мы пойдзем, як пажывае Сэмпсан?"
  
  "Баюся, я не ведаю нікога з такім імем. Ён член клуба?"
  
  " Відавочна, няма. Прабачце, я памыліѓся. Хадзем, Ватсан. Нам трэба трапіць у тэатр да адкрыцця. Спадзяюся, у нас будзе час перакінуцца парай слоѓ з міс Бенсон.
  
  - Місіс Бенсон, містэр Холмс, " паправіѓ граф. " Сесілія Бенсон таксама замужам.
  
  Праз некаторы час мы з Холмсам, яшчэ раз моѓчкі пракаціѓшыся на таксі, апынуліся на Стрэндзе перад тэатрам Бербеджа. Мяркуючы па шыльдах ля ѓваходу, Сесілія Бенсон павінна была з'явіцца ѓ ролі Волюмнии ѓ "Кориолане". Мы прайшлі праз вялікі, устланный багатым дываном вестыбюль, сцены якога былі ѓпрыгожаны карыятыды з пазалочанай тынкоѓкі, у кабінет кіраѓніка. На наш стук выйшаѓ невысокі, даволі нервовы мужчына, і мы назваліся.
  
  " Рады пазнаёміцца з вамі, містэр Холмс. Чаму абавязаны такі гонар?
  
  " Мне неабходна пагаварыць з адной з вашых акторак, місіс Сесіліяй Бенсон.
  
  "Сапраѓды, я таксама хацеѓ бы пагаварыць з ёй, таму што, ці бачыце, яна знікла за апошнія чатыры дня".
  
  "Холмс, гэта адпавядае вестак адсутным старонак у запісной кніжцы!" Сказаѓ я.
  
  "Вы выпадкова не ведаеце, хто бачыѓ яе апошнім?" спытаѓ Холмс.
  
  "Што ж, сэр, гэта, верагодна, я. У аѓторак днём я глядзеѓ з акна на дзіѓны экіпаж, які, як я заѓважыѓ, быѓ прыпаркаваны перад тэатрам. Праз некалькі імгненняѓ пасля таго, як я павярнулася, каб вызірнуць вонкі, я ѓбачыла Сесілію, якая ідзе да экіпажу з мужчынам. Яны забраліся ѓнутр і з'ехалі. З тых часоѓ я здавольвалася яе дублершей."
  
  " Не маглі б вы апісаць мужчыну, які суправаджаѓ яе?
  
  "Я не разгледзеѓ як след яго асобы, але ён быѓ даволі высокім і хадзіѓ, прыкметна накульгваючы".
  
  " На ім была шыракаполы капялюш?
  
  " Чаму бы і няма, доктар Ватсан. Ён быѓ.
  
  " Што менавіта ѓ экіпажы здалося вам дзіѓным? Холмс працягнуѓ:
  
  "Гэта быѓ знак адрознення збоку - крыж, перад якім было што-то падобнае на раздзімаецца ліст лёну. Над ім былі ініцыялы 'St V.".
  
  " Холмс, у запісной кніжцы запісаны чалавек па імя Сэнт-Вінсэнт!
  
  " Дзякуй, Ватсан. Сэр, ці нельга паглядзець грымёрную місіс Бенсон? Гэта магло б дапамагчы мне высветліць, дзе яна знаходзіцца.
  
  " Вядома, містэр Холмс. Выконвайце за мной.
  
  Гардэробная была даволі маленькай, вялікую частку прасторы займаѓ вялікі туалетны столік. Сярод раскіданых касметычных сродкаѓ і пэндзлікаѓ ляжаѓ невялікі нататнік, які Холмс неадкладна пачаѓ вывучаць.
  
  " Ватсан, тут не хапае адной старонкі.
  
  Затым Холмс дастаѓ з кішэні вугальную палачку і пачаѓ злёгку праціраць правую старонку, якая павінна была знаходзіцца пад адсутнай. Такім чынам, ён змог разабраць наступнае ледзь прыкметнае паведамленне:
  
  "Мая Дарагая,
  
  " Мяне павінны прыняць сёння днём. Калі ласка, прыходзьце.
  
  Затым Холмс абшукаѓ астатнюю частку малюсенькай пакоі, але больш нічога не выявіѓ.
  
  Нарэшце, мы откланялись, Холмс паабяцаѓ звязацца з мэнэджарам тэатра, калі той знойдзе зніклую акторку. Перш чым вярнуцца на Бэйкер-стрыт, Холмс зайшоѓ на пошту, каб адправіць яшчэ дзве тэлеграмы. У таксі, па дарозе дадому, я больш не мог захоѓваць цярпенне.
  
  " Хоумс, што ѓсё гэта можа значыць?
  
  " Несумненна, Ватсан, у чалавека вашага паходжання не павінна ѓзнікнуць праблем з пошукам месцазнаходжання нашай збеглай актрысы.
  
  "Усё, што я магу з гэтага зрабіць, гэта тое, што яна павінна атрымаць допуск куды-то з кім-то, каго, магчыма, клічуць Сэнт-Вінсэнт".
  
  " Ну жа, Ватсан. У запісцы нічога не гаворыцца пра "атрыманні допуску", але аб тым, што вас "дапусцілі". Вядома, гэта магло б аб чым-то падштурхнуць каго-небудзь накшталт вас.
  
  "Ну, у маёй прафесіі чалавека звычайна 'шпіталізуюць' ѓ бальніцу.
  
  " Вось менавіта. Зараз давайце выкажам здагадку, што 'Сэнт-Ві' не азначае імя чалавека.
  
  " Прабачце, Холмс, але я што-то не улавливаю.
  
  "Крыж, палатно, 'святой Ві" - несумненна, гэта паказвае на святую Вераніку.
  
  " Жаночая бальніца Святой Веранікі! Вядома.
  
  " Так, Ватсан. Я толькі што адправіѓ ім тэлеграму, пытаючыся, ці з'яѓляецца місіс Бенсон пацыенткай і ці можам мы нанесці візіт заѓтра раніцай.
  
  " Каму вы адправілі другую тэлеграму?
  
  " Нашаму добраму сябру Николсону, паведамляю яму аб нашых поспехах.
  
  Калі мы вярнуліся на Бэйкер-стрыт, было ѓжо цемна, і я адчуѓ палёгку, калі Холмс вырашыѓ далучыцца да мяне за вячэрай. У тую ноч я заснуѓ пад меланхалічныя гукі скрыпкі Холмса і прачнуѓся толькі неѓзабаве пасля світання. Калі я ѓвайшоѓ у нашу гасціную, місіс Хадсон ѓжо накрывала на стол сняданак, а Холмс чытаѓ газету.
  
  " Добрай раніцы, Ватсан. Сядайце. Павінна быць дастаткова часу для сняданку, перш чым мы працягнем наша расследаванне.
  
  " Вы, безумоѓна, у добрым настроі, Холмс.
  
  "Я толькі што атрымаѓ паведамленне ад доктара Смайта з бальніцы Святой Веранікі. Місіс Бенсон сапраѓды з'яѓляецца там пацыенткай, і мы можам наведаць яе ѓ любы час пасля адзінаццаці гадзін. Я чакаю, што гэтая сустрэча шмат у чым дапаможа ѓсталяваць матыѓ для нашай справы ".
  
  " Ці значыць гэта, што вы ведаеце, хто забіѓ лорда Морыса?
  
  " Мой дарагі Ватсан, я ведаю гэта з учорашняга раніцы.
  
  "Але хто?"
  
  " Усяму свой час. Я павінен пераканацца яшчэ ѓ некалькіх момантах, перш чым змагу быць абсалютна ѓпэѓнены ѓ падзеях. Не жадаеце зірнуць на сённяшнюю газету? У ім утрымліваецца справаздачу аб тым, што мы бачылі ѓчора ѓ Шерринсторпе.
  
  Пасля сняданку мы адправіліся ѓ Іст-Энд. Менавіта там, у Горадзе, мы выявілі даволі пачварную груду будынка, вядомага як Жаночая бальніца Святой Веранікі. На самай справе гэта была хутчэй псіхіятрычная лячэбніца, чым традыцыйная бальніца, і яе стэрыльныя, белыя, скляпеністыя калідоры уздрыгвала ад крыкаѓ і стогнаѓ зняволеных бедламитов. Доктар Смайт, даволі патрапанага выгляду лысы мужчына з вогненна-рудой барадой, вёѓ нас праз натоѓп медсясцёр ѓ чорна-белай уніформе да палаце Сесіліі Бенсон.
  
  "Вось мы і прыйшлі, джэнтльмены, але я павінен папярэдзіць вас, што мой пацыент, магчыма, не зможа вам моцна дапамагчы", - сказаѓ ён, расхінаючы цяжкую дзверы палаты.
  
  Нават без макіяжу, апранутая ѓ паношаны белы бальнічны халат, Сесілія Бенсон была ѓзрушаюча прыгожай жанчынай. Яе бездакорная, малочна-белая скура падкрэслівалася доѓгімі чорнымі валасамі, а руху па-ранейшаму былі неверагодна грацыёзнымі, што сведчыла аб некалькіх гадах яе працы на сцэне. Тым не менш, калі я паглядзеѓ ёй у вочы, я заѓважыѓ пустэчу ѓ іх поглядзе, а таксама лёгкую друзласць вакол рота.
  
  "О, Смайт, ты склаѓ мне кампанію, і яны - прыгожая пара," сказала яна, дакранаючыся да рукі Холмса.
  
  Ён не спрабаваѓ схаваць сваё агіду і хутка змахнуѓ яго. "Місіс Бенсон, я хацеѓ бы задаць вам некалькі пытанняѓ аб лорде Моррисе".
  
  "Ён мёртвы, і сышоѓ; у яго галавы зялёны дзёран, у яго пятак камень", - бязладна мармытала яна.
  
  "Я так разумею, вы ведаеце, што адбылося. У вас ёсць якія-небудзь ідэі, чаму?"
  
  "Як быццам яго выпусцілі з пекла, каб распавядаць пра жахі, ён паѓстае перада мной", - сказала яна, павярнуѓшыся да мяне і паклаѓшы руку мне на нагу. Як і Холмс, я адхіліѓ яго, але, трэба прызнаць, з большай неахвотай.
  
  "Місіс Бенсон," працягваѓ Холмс, " не маглі б вы расказаць мне што-небудзь аб вашым мужа?
  
  "Я была ашукана яшчэ больш", - сумна сказала яна. "Вось табе фенхель і каламбіна; вось табе рута; і вось крыху мне".
  
  "О, які высакародны розум тут выявіѓся", - у роспачы сказаѓ Холмс, паварочваючыся, каб сысці.
  
  "Вы добры хорист, мілорд", - адказала місіс Бенсон, і калі мы сыходзілі, яна пачала спяваць:
  
  " Каб убачыць вар'яцкага Тома з Вэрхалу
  
  " Я праехаѓ дзесяць тысяч міль
  
  "Вар'яцкі Плакса ходзіць на брудных нагах
  
  " Каб зберагчы яе туфлі ад жвіру.
  
  Апынуѓшыся за дзвярыма, я паставіѓ свой дыягназ: "Доктар Смайт, падобна, місіс Бенсон пакутуе пранцамі".
  
  " Цалкам дакладна, доктар Ватсан. Яна сама паступіла ѓ бальніцу ѓ аѓторак, і яе стан вельмі хутка пагоршыѓся.
  
  " Вы кажаце, яна сама прызналася? З ёй нікога не было?
  
  " Не, містэр Холмс. Яна згадала, што яе які лечыць лекар накіраваѓ яе да нас, але пасля допыту, падобна, не змагла ѓспомніць яго імя.
  
  " Дзякуй вам за ѓсю вашу дапамогу, доктар Смайт.
  
  Пакуль мы вярталіся да нашага кэбу, Холмс пачаѓ гаварыць.
  
  " Ватсан, мы павінны даведацца імя гэтага лекара.
  
  " Той, хто даѓ кірунак.
  
  " Так, калі гэта можна так назваць. Не маглі б вы ѓсталяваць асобу лекара лорда Морыса?
  
  - Думаю, я мог бы ненадоѓга заехаць у "Бартс" і даведацца, ці не ведае ці што-небудзь хто-небудзь з маіх калегаѓ.
  
  " Цудоѓна, Ватсан. Мы высадзім вас там. Спачатку мне трэба ѓладзіць сякія-такія справы ѓ Вэст-Эндзе. Памятай, зьбяры як мага больш інфармацыі і сустракайся са мной на Бэйкер-стрыт перад вячэрай.
  
  Як мы і дамаѓляліся, бліжэй да вечара таго ж дня я з трыумфам вярнуѓся на Бэйкер-стрыт. Холмс ѓжо сядзеѓ у сваім крэсле, закінуѓшы ногі на камінную краты.
  
  " Добры дзень, Ватсан. Як у вас справы?
  
  "Холмс, лекара лорда Морыса клічуць Эдмунд Сэмюэлс. У яго офіс на Уимпоул-стрыт, і два гады таму ён трапіѓ у аварыю пры яздзе верхам, у выніку чаго моцна накульгваѓ! Вось яго адрас."
  
  " Бліскуча, Ватсан! Вы пераѓзышлі самога сябе!
  
  "Усё менавіта так, як вы сказалі, Холмс: 'Калі лекар робіць памылку, ён першы са злачынцаѓ. У яго ёсць мужнасць і веды'. Цяпер мне здаецца, што ѓсё гэта проста няѓдалая спроба шантажу. Але, Холмс, куды вы накіроѓваецеся?
  
  " Я павінен адправіць яшчэ адну тэлеграму, Ватсан. Я чакаю развіцця падзей. Ідзіце вячэраць без мяне. Няма неабходнасці чакаць з-за мяне.
  
  Сапраѓды, Холмс у той вечар нічога не еѓ і таксама пазбягаѓ сну.
  
  На наступную раніцу я цьмяна бачыѓ яго скрозь заслону тытунёвага дыму. Ён нецярпліва курыѓ, відавочна, чакаючы адказу на тэлеграму, якую адправіѓ напярэдадні ѓвечары. Яна прыбыла неѓзабаве пасля сняданку.
  
  " Ватсан, я павінен паведаміць Нікалсана і лэдзі Морыс, што мы сустрэнемся з імі ѓ Шерринсторп-Мэнор сёння днём. Менавіта ѓ гэты час я проясню для іх гэтае пытанне. Мяркую, вы мажлівасць самой мне кампанію.
  
  " Я б ні за што на свеце не прапусціѓ гэта. Але, права, Холмс, вы павінны што-небудзь з'есці.
  
  Аднак мае просьбы засталіся без увагі, і я застаѓся даядаць свой сняданак у адзіноце. Пазней, у той жа дзень, Холмс, інспектар Нікалсан, лэдзі Морыс, Перкінс і я зноѓ апынуліся ѓ гасцінай Шерринсторп-мэнора, і ѓсё, акрамя Холмса, занялі свае месцы.
  
  "Містэр Холмс, я павінен разумець, што вы сапраѓды раскрылі гэта справа?" спытаѓ інспектар.
  
  " Ёсць толькі два моманту, якія я павінен растлумачыць. Першы і самы неадкладны з якіх заключаецца ѓ тым, як вам удалося здабыць другі патрон "дерринджера" так хутка пасля выяѓлення цела, Перкінс.
  
  Дварэцкі практычна ускочыѓ з крэсла і усклікнуѓ: "Спадзяюся, містэр Холмс, вы не думаеце, што я забіѓ лорда Морыса?"
  
  " Нічога падобнага, Перкінс, і, калі ласка, вяртайцеся на сваё месца. Чаму б мне не аднавіць падзеі таго вечара так, як, на маю думку, яны адбываліся, і вы не зможаце запоѓніць прабелы за мяне, калі я скончу.
  
  " Пасля таго як вы пачулі стрэл, вам магло спатрэбіцца не больш за сорак пяць секунд, каб дабрацца да пакоя. Гэта падзея не магло быць для вас поѓнай нечаканасцю, і вам таксама прыйдзецца растлумачыць мне, як вы даведаліся, што давяло лорда Морыса да самагубства. Аднак для мяне відавочна, што вы ведалі, таму што вам атрымалася так хутка пераставіць пакой, схаваѓшы тое, што адбылося на самай справе. Вы ѓвайшлі ѓ пакой і зачынілі за сабой дзверы, таму што, калі б вецер быѓ досыць моцным, каб зачыніць гэтую дзверы, гэта таксама стварыла б ѓнутры большы беспарадак, чым той, які быѓ там, калі мы яе аглядалі.
  
  "Якім-то чынам ты знайшоѓ другі патрон для пісталета, і з гэтым прыйшла твая ідэя. Ты перазарадзіѓ зброю і паставіѓ яго на месца, сцёршы сляды пораху з рукі лорда. Каб звесці да мінімуму верагоднасць таго, што хто-небудзь заѓважыць пах разраджаным зброі, вы адкрылі французскія дзверы, што таксама стварыла ѓражанне, што імі скарыстаѓся уяѓны зламыснік. З запісной кніжкі вы хутка выдалілі старонкі, якія маглі б шакаваць лорда Морыса, і менавіта гэта заахвоціла вас стварыць ілюзію таго, што пакой абшуквае уяѓны забойца. Раскідаѓшы некалькі папер з таго шафы, вы зноѓ адкрылі дзверы і сталі чакаць з'яѓлення лэдзі Морыс, якое павінна было адбыцца некалькімі хвілінамі пазней. Пакуль я правоѓ?
  
  Перкінс ѓ замяшанні кіѓнуѓ, а лэдзі Морыс ѓсхліпнула.
  
  "Але, Перкінс, чаму?" усклікнула яна.
  
  "Мадам," умяшаѓся Холмс, " Перкінс дзейнічаѓ з памылковага пачуцця лаяльнасці. Аднак, баюся, я павінен паказаць, што цяперашняе паводзіны лорда Морыса не заслугоѓвала такой адданасці або павагі. Па праѓдзе кажучы, лэдзі Морыс, ён жудасна абыходзіѓся з вамі. У апошні час у лорда Морыса завязаліся рамантычныя адносіны з актрысай. На жаль, як я даведаѓся ѓчора, яна таксама стала ахвярай мужа з бадзяѓся поглядам, і ад яго яна заразілася венерычнай хваробай. Яна, у сваю чаргу, перадала гэтую хваробу вашаму мужу, які, не ѓ сілах справіцца з сорамам, вырашыѓ звесці рахункі з жыццём".
  
  " Ён мае рацыю, лэдзі Морыс. У чацвер я застаѓ лорда плакалі ѓ яго кабінеце. Ён паспрабаваѓ узяць сябе ѓ рукі і згадаѓ аб хворым аднаго, але калі я ѓбачыѓ кошт ад лекара на яго стале, ён не вытрымаѓ і прызнаѓся мне ва ѓсім.
  
  "Па сутнасці, мы з ім выраслі разам, і я мяркую, у той момант яму трэба было камусьці даверыцца. Менавіта тады я заѓважыѓ "дерринджер" у шуфлядзе яго стала. Я ніколі не бачыѓ гэтага раней, таму, натуральна, падумаѓ пра горшае.
  
  "Пазней тым жа вечарам я вярнуѓся ѓ кабінет і атрымаѓ кулю з казённай часткі пісталета, паклаѓшы яе ѓ кішэню свайго сюртука. Я ведала, што гэта не мая справа, але спадзявалася, што калі лорд Морыс даведаецца, што я нейкім чынам разгадала яго намеры, гэта зможа яго ѓтрымаць.
  
  "На наступную ноч, калі я пачуѓ стрэл, я адразу зразумеѓ, што адбылося. Ідучы па калідоры, я палез у кішэню за ключом ад кабінета, на выпадак, калі ѓ гэтым узнікне неабходнасць, і знайшоѓ кулю. У астатнім усё так, як сказаѓ містэр Холмс, хоць я паняцця не маю, адкуль ён мог гэта ведаць. Калі ласка, лэдзі Морыс, вы павінны зразумець, што я проста спрабаваѓ абараніць лорда Морыса.
  
  "З вялікай рызыкай для здароѓя лэдзі Морыс", - папракнуѓ Холмс.
  
  "Холмс, як вы даведаліся, што гэта было самагубства?" - спытаѓ інспектар.
  
  "Як сказаѓ доктар Ватсан, пастава цела і рана цалкам адпавядалі прыкметах самагубства. Навошта забойцу спатрэбілася ператвараць месца злачынства, якое выглядае ѓ дакладнасці як месца самагубства, у месца забойства? Акрамя таго, не было ніякіх прыкмет няпрошанага госця. Як я ѓжо казаѓ, як мог дварэцкі увайсці ѓ пакой на працягу адной хвіліны пасля стрэлу і не выявіць забойцу, які корпаѓся ѓ кнізе сустрэч або шафках? На самай справе на падлозе валялася не так ужо шмат папер, але дворецкому здалося б, што такі беспарадак адпавядае якому-то рабаѓніцтва.
  
  "Не, Нікалсан, толькі цела, здавалася, было нетронуто. Усё астатняе, здавалася, было переставлено, і быѓ толькі адзін вядомы нам чалавек, у якога была магчымасць змяніць знешні выгляд пакоя. Улічваючы ѓсё гэта, усё, што мне трэба было зрабіць, гэта высветліць прычыну самагубства. Гэта аказалася больш працаёмкім, чым я чакаѓ ".
  
  " А як наконт чалавека ѓ шыракаполым капелюшы?
  
  " Гэта, Нікалсан, быѓ лекар лорда Морыса, доктар Эдмунд Сэмюэлс. Згодна з тэлеграме, якую я атрымаѓ сёння, ён прыбыѓ сюды ѓ сераду, каб агледзець лорда Морыса. Ён таксама паабяцаѓ звязацца з вамі, лэдзі Морыс, заѓтра.
  
  "Што ж, мяркую, цяпер я павінен вырашыць, як паступіць у гэтым пытанні".
  
  " Інспектар Нікалсан, як вы і некалькі вашых калегаѓ ѓжо зразумелі, ваша кар'ера пойдзе толькі на карысць, калі час ад часу працаваць са мной і цалкам давяраць маім высноѓ. Аднак толькі таму, што я, які ніякім чынам не звязаны з афіцыйнай паліцыяй, прыйшоѓ да гэтага канкрэтнаму высновы, гэта не азначае, што вы, інспектар, якім-небудзь чынам афіцыйна абавязаны прыняць яго ці дзейнічаць у адпаведнасці з ім.
  
  " Дзякую вас, містэр Холмс. Я прыму гэта да ведама.
  
  Аддаючы перавагу гонару перад самаразвіццём, Нікалсан так і не раскрыѓ афіцыйна забойства лорда Морыса - кароткачасовую няѓдачу ѓ кар'еры, якая неѓзабаве была выкупленая многімі поспехамі.
  
  Аднак у той момант мы з Холмсам ѓсё яшчэ не былі ѓпэѓненыя ѓ зыходзе. Калі мы вярталіся дадому, ужо цямнела, а за акном нашага таксі з усходу пачаѓ дзьмуць вецер, і нарэшце-то пачаѓ падаць снег.
  
  OceanofPDF.com
  
  "ПРЫГОДА НА ПОЛУНОЧНОМ СЕАНСЕ" Майкла Мэллори
  
  "Яшчэ гарбаты, мэм?" - спытала наша пакаёѓка Міс, парушыѓшы лёгкую дрымоту, окутавшую мяне. "О, прабачце, мэм, вы дзяѓблі носам?"
  
  "Зусім трохі", - адказаѓ я, пазяхаючы. З таго часу, як мы з Джонам вярнуліся з нашага кароткага знаходжання ѓ Амерыцы, я дрэнна спаѓ, што прывяло да млявым, стомным днях.
  
  Не такі мой муж, які вярнуѓся поѓным сіл, з падвоенай энергіяй вярнуѓшыся да сваёй медыцынскай практыцы пасля таго, як кінуѓ яе, каб узяць на сябе ролю прамоѓцы, гастралюючы і чытаючы лекцыі аб сваім вялікім і дабром (а цяпер няма тут) аднаго містэрам Шэрлака Холмса.
  
  Зрабіѓшы разумовую пазнаку пагаварыць з Джонам аб гэтай жахлівай стомленасці, я ѓладкавалася ѓ шэзлонгу і прынялася за новую кнігу, стараючыся не думаць аб пакінутай часткі дажджлівага дня. Маё чытанне было перапынена толькі адзін раз, калі даставілі ліст для майго мужа, і я дочитала кнігу да сярэдзіны, калі Джон вярнуѓся дадому, распырскваючы кроплі дажджу па дыване са сваёй капелюшы і паліто.
  
  "Табе прыйшоѓ ліст, дарагі", - паведаміла я яму, і пакуль ён адкрываѓ канверт, я працягнуѓ чытанне. Але праз імгненне мая засяроджанасць была парушаная яго воклічам::
  
  "Вялікі Скот! Руперт Мандэвіль! Я не ѓспамінаѓ аб ім шмат гадоѓ. Мы з ім разам былі ѓ Афганістане. Што яму магло спатрэбіцца ад мяне цяпер?" Ён прачытаѓ далей, і я заѓважыѓ, як яго твар пацямнела. "Падобна на тое, ён у бядзе", - працягнуѓ ён. "Ён просіць маёй дапамогі. Кажа, што я адзіны, каму ён можа давяраць!"
  
  " Чалавек, якога ён не бачыѓ дваццаць пяць гадоѓ, - адзіны, каму ён можа давяраць?
  
  "Ён кажа, што гэта пытанне жыцця і смерці і толькі я магу дапамагчы", - заявіѓ Джон. "Я адразу пайду да яго".
  
  "Джон, калі ласка, мы толькі вярнуліся дадому. Абавязкова так хутка ѓцякаць?"
  
  "Майму былому таварышу патрабуецца мая дапамога, Амелія", - проста адказаѓ ён. "Ты не можаш сабе ѓявіць, як гэта - быць у гушчы бітвы, наладжваючы сувязі з іншымі салдатамі, якія доѓжацца ѓсё жыццё. Повязі, падобныя гэтым, не могуць быць разарваныя чым-то гэтак часовым, як час. Яны так жа моцныя, як...
  
  " Як повязі шлюбу? - Умяшаѓся я.
  
  "Так, менавіта так", - адказаѓ ён, і яго валасы зноѓ взъерошились ад сілы іроніі, якая толькі што пранеслася над яго галавой. О, што мне было рабіць з гэтым чалавекам?
  
  "Я магу змяніць свой расклад," сказаѓ ён, - і мяне не будзе ѓсяго некалькі дзён. Акрамя таго, я заѓсёды хацеѓ убачыць Яшчарку".
  
  - Твой сябар жыве ѓ Лизарде? Я плакала, успамінаючы дзяцінства, праведзенае на гэтым дагістарычным скалістым паѓвостраве ѓ самай паѓднёвай кропцы выспы, і, акрамя таго, успамінаючы, як ненавідзела кожную секунду, праведзеную там. "Хіба наведванне Амерыкі не было дастаткова дрэнным?"
  
  " На самай справе, Амелія, дзе ж твая цяга да прыгод?
  
  "У гэтым крэсле, дзе яму і месца", - адказаѓ я, падымаючы сваю кнігу. "Аднак, я мяркую, што я, ѓсяго толькі ваша жонка, ніякім чынам не магу перашкодзіць вам з'ехаць, таму я пачну збіраць рэчы раніцай".
  
  "Табе няма неабходнасці суправаджаць мяне", - сказаѓ ён, і калі я зірнула на яго прыгожы твар, заѓважыѓшы раптоѓны румянец ѓзбуджэння, які супярэчыѓ яго пяцідзесяці двух гадоѓ, я не змагла ѓтрымацца ад усмешкі.
  
  "Вядома, ёсць", - адказаѓ я. "Хто яшчэ будзе забяспечваць тваю бяспеку?"
  
  На наступны дзень мы апынуліся проталкиваемыми праз перапоѓнены вакзал Ватэрлоо, гатовыя адправіцца ѓ падарожжа, якое павінна было прывесці нас у вёску Хелмут, приютившуюся сярод скал дзе-то ѓ Карнуола. З тых часоѓ юнацкі запал Джона некалькі патух, хоць яго ѓзбуджэнне заставалася высокім.
  
  "Ты сапраѓды думаеш, што гэта пытанне жыцця і смерці?" - Спытаѓ я, калі мы на пару з грукатам пакідалі станцыю.
  
  Джон адкінуѓся на спінку сядзення ѓ купэ і запаліѓ сваю першую ѓ падарожжы трубку. "Той факт, што ён ужыѓ менавіта гэтыя словы, выклікае непакой ѓ гэтым пытанні", - сказаѓ ён. "Той Мандвилл, якога я ведаѓ, не быѓ схільны да перабольшання".
  
  Я выглянуѓ на вуліцу, на халодны, сырой дзень. " Спадзяюся, хто-небудзь сустрэне нас на вакзале ѓ Хелмуте.
  
  Твар Джона выцягнуѓся. "Аб божа," прамармытаѓ ён.
  
  "Джон, ты ж адправіѓ апавяшчэнне свайму сябру пра тое, што мы прыедзем, ці не так?"
  
  " Баюся, я забыѓся. У мінулым менавіта Холмс заѓсёды клапаціѓся пра такіх дэталях.
  
  "Што ж," уздыхнуѓ я, "гатовыя вы ці не, містэр Мандевилл, але мы прыйшлі". Джон скарыстаѓся выпадкам і даволі збянтэжана ѓтаропіѓся ѓ сваю газету, у той час як я задаволіѓся тым, што ѓтаропіѓся ѓ акно на сельскую мясцовасць, зеленевшую пад заслонай дажджу.
  
  Аднак паездка ѓ вёску Хелмут апынулася яшчэ больш стомнай і адабрала больш часу, чым я сабе ѓяѓляѓ. Да таго часу, калі мы сапраѓды ступілі на платформу цягніка, мне здавалася, што мы падарожнічалі некалькі дзён. Пакуль я прыглядаѓ за зборам нашых нешматлікіх сумак, Джон зайшоѓ у кабінет начальніка станцыі, каб наняць экіпаж, які адвязе нас дадому да Руперту Мандевиллу.
  
  Гэта апынуѓся адкрыты экіпаж, і да таго часу, калі мы пад'ехалі да унылому хаце з некалькімі востраканцовымі дахамі, які ѓзвышаѓся над уцёсамі ѓ кропцы, якая, здавалася, была канцом святла, мой твар так абпаліла холадам, што яно цалкам здранцвела. На самай справе я так замёрз, што ѓ мяне ледзь хапала рухаѓ у канечнасцях, каб выйсці з экіпажа перад велічным будынкам, які належыць Руперту Мандевиллю.
  
  Джон пастукаѓ у вялікую парадную дзверы, якую неѓзабаве адкрыѓ пажылы, чопорного выгляду слуга. "Так, сэр", - сказаѓ ён, прыкрываючы твар ад халоднага ветру.
  
  "Доктар і місіс Джон Ватсан хочуць бачыць Руперта Мандевилла," абвясціѓ ён, але гэта, здавалася, толькі збянтэжыла слугу.
  
  "Мне паведамілі, што ніхто не прыязджаѓ", - запярэчыѓ ён.
  
  "Містэр Мандевилл запрасіѓ мяне ѓласнаручна", - сказаѓ Джон. "Мы прыехалі з Лондана".
  
  Цяпер у дзвярах з'явіѓся яшчэ адзін мужчына, смуглолицый прыгажун гадоѓ дваццаці з невялікім, але яго халодныя вочы выпраменьвалі перасычанасць blase пажылога чалавека.
  
  "У чым справа, Джэнкінс?" спытаѓ юнак.
  
  "Містэр Філіп, гэты чалавек кажа, што гаспадар паслаѓ за ім", - адказаѓ Джэнкінс.
  
  "Немагчыма", - сказаѓ малады чалавек, нахмурыѓшыся.
  
  "Але ѓ мяне ёсць яго ліст!" Джон запратэставаѓ. За гэтым хутка рушыѓ услед іншы, больш спакойны голас, які паклікаѓ: "Доктар Ватсан, гэта вы?"
  
  "Так!" Джон пацвердзіѓ, калі ѓ дзвярах з'явіѓся яшчэ адзін малады чалавек. Гэты быѓ вельмі падобны на таго, каго звалі Філіп, але быѓ значна маладзей і мякчэй, магчыма, яшчэ падлеткам. Я прыняѓ іх за братоѓ. "Бацька часта казаѓ пра вас," сказаѓ малады чалавек. - Калі ласка, заходзьце".
  
  "Эдвард, у чым справа?" - спытаѓ старшы, смуглявы брат, але перш чым падобны на лань юнак змог адказаць, пачуѓся яшчэ адзін голас, на гэты раз крычыць: "Божа літасцівы, зачыні дзверы! Тут холадна, як у хляве!
  
  Затым з'явіѓся трэці юнак, настолькі падобны на Піліпа, што я выказаѓ здагадку, што яны, павінна быць, блізняты. Толькі акуляры ѓ драцяной аправе на твары новапрыбыѓшага брата адрознівалі яго ад брата з сястрой.
  
  Апынуѓшыся ѓнутры (дзе, на шчасце, было цёпла дзякуючы бурлівым у каміне агню), Джон працягнуѓ сваё запрашальны ліст Піліпу, які змрочна вывучыѓ яго, перш чым спытаць: "Калі ты гэта атрымаѓ?"
  
  "Учора", - адказаѓ Джон.
  
  Блізнюкі пераглянуліся. "Добранькі трук," прамовіѓ акулярык.
  
  "На самай справе", - рэхам адазваѓся іншы. "Паколькі вы тут, мяркую, мне варта паводзіць сябе ветліва. Я Філіп Мандэвіль, а гэта мае браты Чарльз і Эдвард. І, шчыра кажучы, я вельмі збянтэжаны гэтай запіскай".
  
  "Магчыма, твой бацька мог бы уладзіць гэтую справу", - сказаѓ Джон. "Ці магу я ѓбачыць яго?"
  
  "Баюся, што няма", - заявіѓ Філіп. "Бацькі пахавалі два тыдні таму".
  
  " Два тыдні? - Усклікнуѓ Джон. " Тады як я магу атрымаць-?
  
  "У дакладнасці мой пытанне", - сказаѓ Філіп.
  
  Пасля доѓгай, няёмкай паѓзы загаварыѓ Эдвард Мандэвіль. "Я напісаѓ ліст", - сказаѓ ён. "Я скапіяваѓ почырк бацькі і адправіѓ яго без твайго ведама, Філіп".
  
  Гнеѓ і расчараванне, якія гэта прызнанне выклікала ѓ Піліпа Мандевилла, былі адчуваюцца, і на імгненне я спалохаѓся, што ён сапраѓды можа ѓдарыць свайго малодшага брата.
  
  "Ты ведаеш, як бацька казаѓ пра доктара Ватсана", - абараняючыся, працягнуѓ Эдвард. "Ты ведаеш, як ён чытаѓ і збіраѓ свае апавяданні пра Шэрлака Холмса. Бацька ведаѓ, што хто-то спрабаваѓ яго забіць, і я думаѓ, што доктар Ватсан зможа дапамагчы. Даведаѓшыся абставіны забойства бацькі, я спадзяваѓся, што ён зможа прыцягнуць да справы Шэрлака Холмса ".
  
  Прыцягнуць Шэрлака Холмса было б, вядома, немагчыма, паколькі ён быѓ дзе-то далёка і працаваѓ сам па сабе, працуючы над доѓгім, цяжкім і цалкам асабістай справай. На самай справе гэта было так доѓга і цяжка, што ён распавёѓ гісторыю аб тым, што пераехаѓ у Сасэкс разводзіць пчол. Але толькі Джон, брат містэра Холмса Майкрофт і я ведалі гэта, і хоць мы ведалі праѓду пра яго "адстаѓцы", нават мы не ведалі, дзе ён быѓ.
  
  "Эдвард, раз і назаѓжды, ніхто не забіваѓ бацькі", - сказаѓ Філіп скрозь сціснутыя зубы. "Яго смерць была зусім натуральнай".
  
  "Дзіѓны біржавы сімвал", - прызнаѓся нам Чарльз, пастукваючы сябе па грудзях для нагляднасці.
  
  "Але я неаднаразова размаѓляѓ з ім," сказаѓ Эдвард, - і бацька лічыѓ, што яго атруцілі".
  
  "Верыѓ, Эдвард, верыѓ!" Філіп плакаѓ. "Ты ведаеш, што бацька быѓ сам не свой у апошнія некалькі месяцаѓ. Ён быѓ у трызненні."
  
  "Я адмаѓляюся ѓ гэта верыць," прамармытаѓ Эдвард.
  
  "Прашу прабачэння за ѓварванне", - сказаѓ Джон. "Магчыма, будзе лепш, калі мы пойдзем і пакінем гэты дом у жалобе".
  
  "З'ехаць?" Я застагнаѓ. "Цяпер? Джон, я проста не магу вынесці гэтую паездку на цягніку назад сёння ѓвечары".
  
  "Тады мы заначуем у вёсцы", - вырашыѓ Джон. "Тут паблізу ёсць гасцініца?"
  
  "Філіп," сказаѓ Эдвард, - гэта мая віна, што яны тут, і я б адчуваѓ сябе жудасна, праганяючы іх. Не можам мы, па меншай меры, дазволіць ім застацца на ноч?"
  
  "Дзе ім спыніцца, Эдзі?" Чарльз кінуѓ выклік: "Пакой для гасцей ѓжо занятая".
  
  "Пакой бацькі пустая", - адказаѓ хлопчык.
  
  "Пакой бацькі?" хорам усклікнулі блізняты.
  
  "Мы не можам проста прагнаць іх у такую ноч, як гэтая".
  
  "О, вельмі добра", - уздыхнуѓ Піліп і дадаѓ сабе пад нос: "Хоць я не магу ѓявіць горшага часу для наведвальнікаѓ. Джэнкінс, раскладзі агонь у пакоі бацькі. Я папрашу Кухары прыгатаваць што-небудзь на вячэру для вас дваіх. "З гэтымі словамі ён павярнуѓся і пайшоѓ прэч.
  
  "Ты ведаеш, дарагі брат, у цябе проста талент ѓскладніць нам жыццё", - заявіѓ Чарльз Эдварду, перш чым таксама павярнуцца і пайсці.
  
  "Думаю, тады мне пара праводзіць цябе ѓ твой пакой", - сказаѓ Эдвард, загадваючы Джэнкінс прынесці нашы сумкі.
  
  Паднімаючыся па дубовай лесвіцы з цяжкімі балясінамі, мы мінулі сталовую, у якой вялікі даѓгаваты стол быѓ накрыты не для трапезы, калі толькі чалавек не прывык вячэраць пры чорных свечках. Усе шторы ѓ пакоі былі зашморгнены, на чале стала стаяѓ вялікі драѓляны скрыню, у якім я пазнаѓ па малюначку ѓ часопісе шафку медыума.
  
  Пакой была абсталявана для спірытычных сеансу! Эдвард, павінна быць, заѓважыѓ, што я пялюсь, таму што сказаѓ: "Баюся, мой брат Чарльз сілкуе запал да спірытызм. У нас спынілася медыум; яна адна ѓ пакоі для гасцей. Я знаходжу гэта зусім амаральным. Хадзем сюды."
  
  Калі б не прахалода, пакой, у якую прывёѓ нас Эдвард, не магла б параѓнацца з лепшай гасцініцай у каралеѓстве. Там стаяла вялікая ложак з балдахінам і багата упрыгожаны камін, які Джэнкінс хутка набраѓ дроѓ і распаліѓ. Усе сцены былі ѓпрыгожаны карцінамі і габеленамі.
  
  Як толькі Джэнкінс выканаѓ свае абавязкі і сышоѓ, Эдвард разгаварыѓся. "Я сапраѓды адчуваю, што павінен папрасіць прабачэння за сваіх братоѓ", - сказаѓ ён. "Яны заѓсёды ставіліся да мяне як да дзіцяці, але ѓ апошні час ... Ну, я паняцця не мела, што Філіп так адрэагуе".
  
  "Чаму ты адправіѓ гэты ліст пасля таго, як твой бацька быѓ ужо мёртвы?" - Спытаѓ Джон, вешаючы паліто на крэсла ля каміна.
  
  "Я падумаѓ, што калі б заклік аб дапамозе зыходзіѓ ад яго, вы адгукнуліся б з большай гатоѓнасцю, чым калі б ён зыходзіѓ ад мяне - чалавека, якога вы ніколі не сустракалі. І вы адгукнуліся. Я ведаю, што ѓжо занадта позна ратаваць бацькі, але цяпер я малюся, каб яго забойца быѓ злоѓлены ".
  
  " Вы перакананыя, што яго забілі? - Спытаѓ я.
  
  "Абсалютна перакананы", - сказаѓ Эдвард. "Ці бачыце, я маладзей Піліпа і Чарльза, і з-за гэтага ѓ мяне былі іншыя адносіны з бацькам, чым у іх. Мы давяралі адзін аднаму. Ён ведаѓ, што яго атручваюць, місіс Уотсан. Ён не трызніѓ і нічога не выдумляѓ, нягледзячы на тое, што кажуць мае браты.
  
  "Ты ведаеш, чаму хто-то хацеѓ яго забіць?" Спытаѓ Джон.
  
  "Не", - адказаѓ Эдвард.
  
  " Ваш бацька назваѓ у сваім тэстаменце асноѓнага спадчынніка? - Спытаѓ я.
  
  "Мы мяркуем, што гэта Філіп, які старэй, хоць і ѓсяго на пару хвілін. Вы, напэѓна, ужо высветлілі, што Філіп і Чарльз - блізняты. Але мы не можам ведаць напэѓна, таму што на момант яго смерці завяшчання бацькі нідзе не было знойдзена. Філіп перавярнуѓ гэты дом уверх дном ѓ пошуках гэтага, у той час як Чарльз праводзіць гэтыя каму няма назову - " Яго рот, здавалася, напоѓніѓся занадта моцным агідай, каб працягваць.
  
  "Дай адгадаю," ѓмяшалася я. - Чарльз спрабуе абудзіць дух твайго бацькі, каб высветліць, дзе знаходзіцца завяшчанне.
  
  Эдвард кіѓнуѓ. " З гэтай мэтай ён прывёѓ у гэты дом жанчыну, якая называе сябе мадам Уида. Менавіта яна праводзіць гэтыя ганебныя сеансы.
  
  Я зірнуѓ на Джона, перш чым спытаць: "ці Ёсць якія-небудзь вынікі у выніку гэтых ганебных сеансаѓ?"
  
  "Я не ведаю аб іх з першых рук, паколькі адмаѓляюся прысутнічаць на іх", - адказаѓ Эдвард. "Я лічу іх абразай памяці бацькі. Але здаровы сэнс падказвае мне, што адзінае, што паѓстала ѓ выніку дзеянняѓ мадам Уиды, - гэта вар'яцтва.
  
  "І чым жа ты цяпер забіваеш галавы сваім гасцям, Эдвард?" - спытаѓ Філіп Мандэвіль, які стаяѓ у дзвярах пакоя. Як доѓга ён там прабыѓ, ніхто з нас не мог сказаць.
  
  "Я проста пажадаѓ доктару і місіс Уотсан спакойнай ночы", - сарамліва сказаѓ хлопчык, ківаючы нам, перш чым праслізнуць міма свайго брата і выйсці з пакоя.
  
  "Ты павінен прабачыць Эдварда", - сказаѓ Філіп, калі ён сышоѓ. "Смерць бацькі вельмі цяжка ѓдарыла па ім, як і ѓсім нам, але ён...што ж, ён малады. Я падняѓся сказаць вам, што кухар рыхтуе ежу на кухні. Вы можаце паабедаць там. Прыемных сноѓ. З гэтымі словамі ён знік так жа хутка, як і з'явіѓся.
  
  " Як груба! Джон накіраваѓся да дзвярэй.
  
  Я паклала яму руку на плячо: "Наѓрад ці мы можам чакаць, што з намі будуць звяртацца як з запрошанымі гасцямі, дарагі. Дапамажы мне надзець паліто". Агонь у каміне пачаѓ саграваць пакой.
  
  "Што ж, Філіп, падобна, сапраѓды кантралюе сітуацыю", - прамармытаѓ Джон. "Мне шкада беднага Эдварда. І я павінен сказаць, што ѓ мяне няма нічога, акрамя благіх прадчуванняѓ адносна гэтай справы са спиритическими сеансамі. Холмс прытрымліваецца думкі, што гэтыя так званыя медыумы могуць быць выкарыстаны ѓ злавесных мэтах ".
  
  "Напрыклад, стварэнне 'дух', які цудоѓным чынам пакажа месцазнаходжанне фальшывага завяшчання, у якім спадчыннікам маёнтка названы хто-то іншы, а не старэйшы сын", - заявіла я.
  
  " Менавіта. І паколькі Чарльз падтрымлівае намаганні па аднаѓленні духу свайго бацькі, лагічна выказаць здагадку, што менавіта ён замяшаны ва ѓсім гэтым, магчыма, нават у смерці свайго бацькі. Чаго я не разумею, дык гэта навошта ён турбуе сябе ѓсёй гэтай спірытычных лухтой? Калі мэта складаецца ѓ тым, каб насадзіць ілжывае завяшчанне толькі для таго, каб пасля выявіць яго, чаму б проста не зрабіць гэта без усякай тэатральнасці?"
  
  "Магчыма, мэта складаецца ѓ тым, каб пераканаць каго-то ѓ чым-то".
  
  " Ты маеш на ѓвазе каго-то накшталт Эдварда?
  
  "Я не ведаю, але, магчыма, нам варта наведаць сённяшні сеанс і высветліць".
  
  Пастаяѓшы перад камінам, пакуль яно як след не разморозилось, мы спусціліся на кухню (спыніѓшыся, каб спытаць дарогу ѓ ѓсюдыіснага Джэнкінс) толькі для таго, каб знайсці даволі бедную порцыю хлеба, халодную ялавічыну, сыр і гарчыцу, прыгатаваную прыгожай, поѓнай жанчынай гадоѓ сарака або каля таго, якую, як мы чулі, называлі не інакш як "Кухарка". Як мы даведаліся, яе хрысціянскае імя было Гвінет.
  
  "Ніхто не папрацаваѓ папярэдзіць мяне, што прыйдуць госці", - прабурчала яна, "але бо яны б і не сталі, ці не так?"
  
  "Баюся, мы былі сюрпрызам для ѓсіх, акрамя юнага Эдварда", - прызнала я, адкусваючы кавалачак сыру.
  
  Здавалася, яна тут жа памякчэла. "О, калі майстар Эдвард запрасіѓ вас, я мяркую, усё ѓ парадку", - адказала яна, займаючыся сваімі справамі, якія ѓключалі выціранне нядаѓна вымытых талерак і іх убирание, а таксама апаражненне вазы з завялыя, але ѓсё яшчэ духмяных ландышамі.
  
  "Ён добры хлопчык", - падкрэсліла яна, як бы маючы на ѓвазе, што блізняты такімі не былі. "Ён таксама больш за ѓсё падобны на свайго бацьку. Бедны майстар Руперт".
  
  "Вы ѓдзельнічалі ѓ якіх-небудзь з гэтых сеансаѓ?" Я спытаѓ як бы няѓзнак.
  
  "Ах, гэтыя!" - яна выплюнула. "Містэр Чарльз прымушае мяне сядзець усю ноч, каб завяршыць круг, ён кажа, і я не магу сказаць "няма". Але мне не падабаюцца ні яны, ні гэтая жанчына. Мне трэба было сысці з гэтага дома пасля смерці гаспадара, але блізняты працягваюць мне перашкаджаць. Без мяне яны, верагодна, памерлі б з голаду.
  
  Калі яна вярнулася да сваёй посудзе, мы з Джонам хутка скончылі з ежай у цішыні, а затым выйшлі з кухні.
  
  Мы з Джонам накіраваліся да лесвіцы, дзе спыніліся, здзіѓленыя фігурай, якая цяпер спускалася па прыступках. Гэта было гнуткае стварэнне, апранутае ѓ чорнае атласнай сукенка, па-над якога аксамітным каскадам спадалі яе доѓгія цёмныя валасы. Твар у яе было юнае, амаль дзявочы, а ѓ адной руцэ яна трымала запаленую чорную свечку, хоць у хаце было шмат святла ад лямпаѓ. Спускаючыся па прыступках, яна спынілася і кінула на нас свеціцца погляд.
  
  "Мне сказалі, што ѓ доме былі незнаёмцы", - сказала яна.
  
  " Мадам Уида, я мяркую? - Рызыкнуѓ спытаць я.
  
  Жанчына кіѓнула.
  
  "Мы таксама чулі пра вас", - сказаѓ я. "Вы зноѓ будзеце выступаць сёння ѓвечары?"
  
  "Поѓнач - гэта час для духаѓ".
  
  " І мы можам прысутнічаць на імпрэзе?
  
  "Я не магу табе перашкодзіць", - сказала яна, затым моѓчкі слізганула прэч у бок сталовай.
  
  " Якое незвычайнае стварэнне, - сказаѓ Джон пасля таго, як яна сышла.
  
  "Так, і гэта поѓны падман", - адказаѓ я.
  
  " Усе медыумы - ашуканцы, мая дарагая.
  
  "Магчыма, але мадам Уида - махлярка сярод махляроѓ. Двойчы я выкарыстаѓ слова "выступаць", калі казаѓ пра яе сеансе. Я зрабіѓ гэта наѓмысна, ведаючы, што для чалавека, які альбо дастаткова памяшаны, каб сапраѓды верыць, што можа мець зносіны з мёртвымі, альбо для дасведчанага шарлатана, які жадае выканаць прыстойнасці, здагадка, што ён проста гуляе, было б сур'ёзнай абразай. Дасведчаны медыум адрэагаваѓ бы з вялікім абурэннем. Аднак мадам Уида спакойна прапусціѓ гэта міма вушэй. Калі я не памыляюся, яна зусім пачатковец у сваёй ролі. "
  
  Джон збіраѓся нешта сказаць, калі крык "Майстар Філіп!", у туалеце зараджаѓся аѓтамат зверху, перапыніѓ яго. Ён узбег па лесвіцы (і я рушыла ѓслед за ім так хутка, як толькі дазвалялі мае спадніцы) і ѓбачыѓ Джэнкінс, у жаху які выходзіць са спальні. Чарльз хутка з'явіѓся з-за нашых спін і ѓварваѓся ѓ пакой Піліпа, у той час як шум вывеѓ Эдварда з яго пакоя насупраць па калідоры.
  
  "Што адбываецца?" - спытаѓ той.
  
  "Я, як звычайна, падняѓся, каб забраць у яго паднос з напоямі, і выявіѓ яго на падлозе!" Джэнкінс плакаѓ.
  
  "Дазвольце мне агледзець яго", - сказаѓ Джон, прабягаючы міма змрочнага Чарльза, які ѓ гэты момант выходзіѓ з спальні Піліпа.
  
  "Што здарылася?" Спытаѓ Эдвард. "Што-то здарылася з Філіпам? Я павінен убачыць яго!"
  
  "Не, Эдзі, не ѓваходзь", - сказаѓ Чарльз, зачыняючы за сабой дзверы спальні. "Гэта толькі яшчэ больш знервуе цябе".
  
  Праз хвіліну Джон выйшаѓ з пакоя. "Баюся, ён мёртвы," сказаѓ ён нараспеѓ. " Тут ёсць тэлефон? Мы павінны паведаміць улады.
  
  "Бацька ніколі не падключаѓ тэлефон", - сказаѓ Чарльз.
  
  "Філіп мёртвы?" Эдзі закрычаѓ. "Як?"
  
  Джон павярнуѓся да яго і сур'ёзна сказаѓ: "Падобна на тое, што яго атруцілі".
  
  Гадзіны ѓ холе прабілі першы званок у адзінаццаць.
  
  "Зусім як бацька", - сказаѓ Эдвард. "Трэба выклікаць паліцыю. Я пайду за імі сам".
  
  Чарльз павярнуѓся да брата і схапіѓ яго за плечы. "Не, паслухай мяне, Эдзі," узмаліѓся ён, " ты не можаш сысці. Пакуль няма. Ты не можаш паспець туды і назад на працягу гадзіны, а ты патрэбен нам сёння ѓвечары на сеансе ".
  
  "О, святыя нябёсы, толькі не кажы мне, што ты працягваеш у тым жа духу пасля смерці свайго брата!" Я вылаяѓся.
  
  "Калі ласка, місіс Уотсан, паверце мне, калі я кажу, што мы павінны", - адказаѓ Чарльз. "Мы ѓсе павінны быць разам, дзеля бацькі".
  
  "Я не буду", - сказаѓ Эдвард.
  
  "Эдзі, калі ласка, зрабі гэта для мяне", - маліѓ Чарльз. "Калі не для мяне, то для бацькі. Мы нічога не можам зрабіць для Піліпа. Але, магчыма, мы можам што-небудзь зрабіць ..."
  
  "Дзеля спадчынніка!" Эдвард агрызнуѓся. "Добра. Я застануся. Але як толькі ѓсё скончыцца, я пайду за паліцыяй!"
  
  "Пакуль не прыбудзе паліцыя," сказаѓ Джон, - я павінен настойваць, каб ніхто не заходзіѓ у пакой Піліпа. Доказы могуць быць патурбаваны".
  
  "Я, напрыклад, хацеѓ бы пайсці ѓ свой пакой", - сказаѓ я. "Я адчуваю сябе даволі стомленым, думаю, мне хацелася б прылегчы, пакуль не пачнецца сеанс. Ты не мог бы пайсці са мной, Джон?
  
  "Так, вядома", - адказаѓ ён, праводзячы мяне ѓ наш пакой.
  
  Як толькі за намі зачыніліся дзверы, я сказала: "Ведаеш, дарагая, калі б я была дрэнным драматургам, пішучым гэта для сцэны, я б сказала, што Чарльз забіѓ свайго ѓласнага бацькі, знішчыѓ сапраѓднае завяшчанне, склаѓ фальшывае, назваѓшы сябе спадчыннікам, магчыма, адзіным спадчыннікам, наняѓ медыума, каб яго склаѓ "прывід" Руперта Мандевилля, а затым забіѓ Філіпа, калі яго выкрут была раскрытая".
  
  "Гэта дрэнная драма ѓ яе лепшым праяве, мая дарагая", - усміхнуѓся Джон. "А як жа Эдвард?"
  
  "А што наконт яго?"
  
  "Ён той, хто падрабіѓ почырк свайго бацькі досыць пераканаѓча, каб яго ѓласны брат не распазнаѓ падман, прачытаѓшы яго. Хіба хто-то з такім выключным талентам не мог таксама падрабіць завяшчанне?"
  
  Я павінен быѓ прызнаць, што не ѓлічыѓ гэтага. Ці маглі Чарльз і Эдвард быць заадно супраць Піліпа?
  
  "Дарагая," сказаѓ я, - я паняцця не маю, якой можа быць гэтая праѓда, але я занадта стаміѓся, каб турбавацца пра гэта". Адкінуѓшыся на ложак, я заплюшчыѓ вочы і стаѓ назіраць за асобамі трох маладых людзей, якія кружыліся ѓ маёй свядомасці. Толькі адно здавалася несумненным: на сеансе у поѓнач будзе раскрыта нешта важнае.
  
  Наступнае, што я ѓспомніѓ, гэта тое, як Джон асцярожна будзіѓ мяне. Без пяці хвілін поѓнач мы спусціліся ѓ прыцемненыя сталовую. Мадам Уида сядзела на чале стала, яе тонкія рысы асобы здаваліся злавеснымі у святле чорнай свечкі, якая стаяла перад ёй.
  
  Чарльз, Эдвард, Джэнкінс і Гвінет селі за стол, за якім заставалася тры вольных месца. Мы з Джонам занялі два, а другое, відавочна, прызначалася для Піліпа.
  
  "Дзякуй вам усім, што прыйшлі", - сказала мадам Уида, даволі шматзначна паказваючы на Эдварда, які ніякавата ёрзаѓ. "Трагедыя зноѓ напаткаѓ дом Мандевиллей, але сёння вечарам мы павінны выкінуць з галавы смерць нашага мінулага брата Піліпа і яшчэ раз паспрабаваць звязацца з духам Руперта Мандевилля. Я прашу ѓсіх прысутных ѓзяцца за рукі".
  
  Джон працягнуѓ руку і сціснуѓ маю левую руку, у той час як Гвінет, кухарка, узяла маю правую ѓ халодны, ліпкі кулак. Чарльзу прыйшлося пацягнуцца праз пустое месца, каб узяць у руку мадам Уиды.
  
  "Мы шукаем астральнае прысутнасць Руперта Мандевилля", - меладычным голасам вымавіѓ медыум. "Вяртайся да нас, Руперт Мандэвіль, твае справы на зямлі не скончаны". Яна паѓтарыла гэтую просьбу некалькі разоѓ, затым дадала: "Вярніся да нас і опознай чалавека, які несправядліва адправіѓ цябе ѓ магілу!"
  
  "Цяпер, хвілінку, мадам Уида", - сказаѓ Чарльз, але перш чым ён паспеѓ запярэчыць далей, медыум пачаѓ стагнаць нізкім мужчынскім голасам, ад якога ѓ мяне па скуры пабеглі мурашкі.
  
  "Ён набліжаецца", - абвясціла яна.
  
  У гэты момант чорная свечка, здавалася, згасла сама па сабе, пагрузіѓшы пакой амаль у поѓную цемру. Рука кухаркі моцна сціснула маю, і яна прашыпела: "Мне гэта не падабаецца. Я не хачу быць тут".
  
  Да гэтага моманту сеансу мне ѓдавалася досыць добра стрымлівацца, але калі праз секунду дзверы кабінета медыума расчыніліся, я павінен прызнаць, што гучна ахнуѓ. Там, асветлены прывідным зялёным святлом, стаяѓ Філіп Мандэвіль!
  
  Маёй першай думкай было, што гэта выкрут, што Чарльз выслізнуѓ у цемры і выдаѓ сябе за Піліпа, што было б няцяжка, улічваючы іх знешняе падабенства. Але цяпер я мог ясна бачыць малодшага блізнюка ѓ жудасным адлюстраванні прывіднага святла!
  
  "Пагавары з намі, Руперт Мандэвіль", - прастагнала мадам Уида нізкім голасам.
  
  "Я не Руперт Мандэвіль," нараспеѓ сказала няпэѓным бачанне, " я Філіп Мандэвіль!"
  
  Гэта заяву прымусіла мадам Уида раптам адкрыць вочы, павярнуцца да шафы і закрычаць.
  
  "Божа мой, Чарльз", - віскнула яна, "мы сапраѓды сёе-каго вярнулі! З мяне хопіць!" З гэтымі словамі яна ѓскочыла з крэсла і выбегла з пакоя.
  
  Эдвард таксама паспрабаваѓ падняцца з крэсла, але Чарльз кінуѓся да яго, каб перашкодзіць. Звяртаючыся да прывіду, Чарльз спытаѓ: "Чаму ты вярнуѓся да нас, брат?"
  
  "Каб адпомсціць за маё забойства", - адказаѓ прывід.
  
  "Джон, гэтага не можа быць на самой справе!" - Прашаптала я, і ён у адказ моцна сціснуѓ маю руку.
  
  "Мой забойца знаходзіцца ѓ гэтым пакоі", - працягнуѓ прывід, звярнуѓшы свой бледны, прывідны погляд на кожнага з нас, перш чым спыніцца на адным канкрэтным чалавеку. "Гэта ты забіѓ мяне!" - закрычала бачанне, паказваючы на Гвінет, кухарку! "Ты атруціѓ мяне, сапраѓды гэтак жа, як атруціѓ майго бацькі!"
  
  "Няма!" Гвінет закрычала, ускокваючы, на шчасце, выпусціѓшы маю руку. "Я нічога вам не зрабіла, містэр Філіп!"
  
  "Ты забіѓ Руперта Мандевилла!"
  
  " Я- я, - прамармытала яна, запінаючыся.
  
  "Дакладна гэтак жа, як ты забіѓ мяне!" - завыѓ прывід.
  
  "Нееее!" Гвінет завыла, ускокваючы і адыходзячы ад прывіда. "Гэта праѓда, што я забіла майстры, але я клянуся перад Богам, што ніколі не прыносіла табе шкоды!"
  
  Пры гэтым заяве ѓ мяне адвісла сківіца, і я заѓважыла аналагічную рэакцыю з боку юнага Эдварда.
  
  Чарльз тым часам уздыхнуѓ так, нібы з яго звалілася вялізная цяжар, і адпусціѓ плечы свайго малодшага брата. Аднак самы дзіѓны адказ прыйшоѓ ад прывіда Піліпа Мандевилля, які прамовіѓ: "Слава нябёсаѓ", перш чым загадаць ѓключыць святло ѓ пакоі.
  
  Калі Чарльз гэта зрабіѓ, "прывід" з бледна-жоѓтым тварам выйшаѓ з шафы, зусім жывы.
  
  "Джон, я не разумею," прамармытаѓ я. " Філіп быѓ мёртвы. Ты сам заявіѓ аб гэтым!
  
  "Я так і зрабіѓ", - адказаѓ ён. У гэты момант у пакой уварваѓся паліцэйскі.
  
  "Вы маглі гэта чуць, канстэбль Маколі?" - Спытаѓ Філіп, і паліцэйскі пацвердзіѓ, што чуѓ.
  
  Чарльз апусціѓся на калені перад тым, хто сядзіць Эдвардам Мандевиллом. "Мне шкада, што прыйшлося ѓцягнуць цябе ѓ гэта, Эдзі, але нам патрэбныя ѓсе сведкі, якіх мы можам атрымаць для расследавання".
  
  Выглядаючы зусім хворым, Эдвард павярнуѓся да няшчаснай кухарцы, якая забілася ѓ канвульсіях рыданняѓ. "Навошта ты гэта зрабіла?" ён спытаѓ. "Што бацька з табой зрабіѓ?"
  
  Акрыяѓшы ад прыступу, яна ѓ лютасьці падняла вочы. "Ён сказаѓ, што не ажэніцца на мне!" - закрычала яна. "Я нават легла з ім у ложак, таму што ён абяцаѓ мне!"
  
  "Я не хачу больш нічога чуць!" Эдвард застагнаѓ.
  
  " Мне вельмі шкада, дарагі брат, - мякка сказаѓ Чарльз, - але мы павінны. Затым, павярнуѓшыся да кухара, ён дадаѓ: "Цяпер для цябе ѓсё скончана, забойца, так што можаш усё расказаць".
  
  "Не смей гаварыць са мной такім тонам, шчанюк, я магла б быць тваёй мачахай!" Сказала Гвінет. "Аб Божа, колькі разоѓ я клалася ѓ яго ложак, усё гэта час мяркуючы, што хутка буду гаспадыняй дома, а не проста служанкай! Затым наступіѓ жудасны дзень, калі я даведалася, што ён проста выкарыстаѓ мяне. Я ледзь не памерла, я хацела памерці. Тады я падумала: 'Чаму я павінна памерці?' Прама тады і там я вырашыѓ адпомсціць за сябе. Я пачаѓ цкаваць яго, спачатку павольна "
  
  "Мы ведалі, што вы атручвалі яго, але як вы гэта зрабілі?" Патрабавальна спытаѓ Філіп, сціраючы жаѓтлявую фарбу з асобы, якая надавала яму зманлівую бледнасць. "Мы даследавалі яго ежу і не знайшлі ніякіх слядоѓ атруты".
  
  "Я не настолькі дурная, каб падсыпаць гэта яму ѓ ежу", - усміхнулася Гвінет. "Гэта было ѓ яго вячэрнім віскі з вадой. Я пераканаѓся, што прынеслі ваду з кухні, дзе я трымаѓ...
  
  " Ландышы! - Выпаліла я, не ѓ сілах спыніцца. - Нават вада, у якую апусціліся ландышы, атрутная. О, чаму я не разумела гэтага раней?"
  
  Чарльз паглядзеѓ на мяне з пакутным выразам твару. "На самай справе, місіс Уотсан, калі б толькі вы гэта зрабілі, нам, магчыма, не давялося б разыгрываць гэты спектакль і так хваляваць Эдзі".
  
  "Гэтая шарада," уздыхнуѓ я, "была працай не такога ѓжо дрэннага драматурга".
  
  "Прашу прабачэньня?" Сказаѓ Чарльз, не пачуѓ мяне.
  
  "О, нічога асаблівага".
  
  Пасля таго, як паліцэйскія вывелі напалову рыдающую, напалову сопротивляющуюся кухарку з дома, у памяшканні запанавала няёмкае маѓчанне, цішыню, нарэшце, парушыѓ Эдвард, які сказаѓ: "Я адчуваю сябе ідыётам! Усё гэта адбывалася вакол мяне, а я паводзіѓ сябе як апошні дурань!"
  
  "Эдзі," пачаѓ Чарльз, - мы ведалі, што не можам ѓцягваць цябе ѓ гэта. Мы з Філіпам выдатна ведалі, што бацькі атруцілі, але...
  
  "Ты сказаѓ мне, што ён трызніѓ!" Эдзі закрычаѓ. "Вы хлусы!"
  
  "Эдвард, ніхто з нас не хацеѓ прычыніць табе боль, - сказаѓ Філіп, - але мы павінны былі працягваць прыкідвацца недаверлівымі, каб трымаць вас у няведаньні. Ці бачыце, мы падазравалі Кук, але ѓ нас не было доказаѓ. Бацька казаѓ аб тым, каб проста звольніць яе, але мы не ведалі, што яна можа зрабіць у адплату. У нас не было іншага выйсця, акрамя як чакаць і спадзявацца, што доказы яе вераломства будуць выяѓленыя. Дарэчы, бацька назваѓ запрашэнне яе ѓ сваю пасцель самай сумнай памылкай, якую ён калі-небудзь рабіѓ, спароджанай яго слабасцю ѓ спалучэнні з яе пылкостью. На жаль, гэта яго загубіла. Але нават пасля яго забойства ѓ нас не было ніякіх доказаѓ, якая выкрывае Кука.
  
  "Так што нічога не заставалася рабіць, акрамя як паспрабаваць выцягнуць прызнанне з бабулькі", - дадаѓ Чарльз. "Мы прысвяцілі Джэнкінс ѓ свае таямніцы і пачалі расстаѓляць складаную пастку. Гісторыя з згубленым завяшчаннем была не чым іншым, як хітрасцю, і жанчына, якую вы ведаеце як мадам Уида, была найманая, каб згуляць ролю медыума.
  
  "Сёння ѓвечары быѓ заключны акт драмы, закліканы выбіць праѓду з Кука, і, як вы бачылі, гэта спрацавала даволі добра", - сказаѓ на заканчэнне Філіп.
  
  "Я ѓсё яшчэ не разумею, чаму мяне выключылі з гэтага веды", - прабурчаѓ Эдвард.
  
  "Таму што, дарагі брат, ты не ѓмееш захоѓваць сакрэты", - адказаѓ Чарльз. " Калі б мы распавялі вам пра нашы падазрэнні, вы б неадкладна выставілі абвінавачванне Кухарцы, і яна пырхнула б з куратніка, як птушка.
  
  "Можа быць, і так, але яна магла збегчы да таго, як прикончила бацькі, і ён усё яшчэ быѓ бы жывы", - запярэчыѓ Эдвард.
  
  "Ці, можа быць, яна забіла б вас усіх, перш чым выбегчы за дзверы і знікнуць", - сказаѓ Джон. "Развагі тваіх братоѓ былі здаровым, мой хлопчык".
  
  "Дарэчы, дарагая," сказаѓ я, " табе трэба сёе-тое растлумачыць самой.
  
  "Праѓда, Амелія?"
  
  " Так. Як атрымалася, што чалавек, якога вы абвясцілі мёртвым, на самай справе не быѓ мёртвы?
  
  Павярнуѓшыся да Піліпа, ён спытаѓ: "Мне растлумачыць, ці ты сам хочаш?"
  
  "Будзьце маім госцем, доктар", - адказаѓ старэйшы брат, беручы бутэльку брэндзі з бакавога століка. "Я стаміѓся ад размоваѓ".
  
  "Ну, як мне патлумачылі," сказаѓ Джон, " само наша прыбыццё сюды ѓяѓляла сур'ёзную пагрозу старанна распрацаваным планам братоѓ. Мы былі, так сказаць, няпрошанымі акцёрамі ѓ драме. Але паколькі мы былі тут, Філіп вырашыѓ распавесці мне пра гульні, якая сапраѓды ладзілася. Пакуль я быѓ у яго пакоі, нібыта аглядаючы яго мёртвае цела, ён паведаміѓ мне аб гэтым плане, пакляѓся захоѓваць таямніцу і заручыѓся маёй дапамогай. Вось чаму, Эдвард, цябе не пусцілі да яго. Як аказалася, наяѓнасць пад рукой гэтага хірурга, які канстатаваѓ смерць Піліпа, аказалася больш эфектыѓным, чым калі б Чарльз і Дженнінгс пакляліся ѓ гэтым ".
  
  "І ты нічога не сказаѓ мне пра гэта?" Я плакаѓ.
  
  "Чым менш людзей ведала, тым лепш", - адказаѓ Джон. - Акрамя таго, Амелія, я хацеѓ усадзіць кол у сэрца качкі, якая распаѓсюджваецца вамі і Холмсам, што я не магу захоѓваць сакрэт. Ён выглядаѓ станоѓча самаздаволеным, калі казаѓ гэта, скаціна.
  
  "Магчыма, я ніколі больш не загавару з табой, Джон", - сказаѓ я з абурэннем.
  
  Цяпер "мадам Уида" з'явілася зноѓ, яе доѓгі чорны парык быѓ зняты, што дазволіла яе натуральным светлым валасам значна падкрэсліць яе знешнасць. "Спадзяюся, у мяне ѓсё атрымалася", - сказала яна.
  
  "Ты была сногсшибательна, Джэма", - адказаѓ Чарльз, беручы яе за руку. "Тое, што ты выбегла з пакоя ѓ прыступе тэатральнага жаху, пераканала бабульку, што мы сапраѓды выклікалі прывід! Яна прызналася яшчэ да таго, як ѓсвядоміла, што кажа.
  
  "Знаёмства ѓ парадку рэчаѓ", - сказаѓ Філіп. " Доктар Ватсан, місіс Ватсан, гэта міс Джэма Маколі, дачка нашага мясцовага канстэбля, маладая лэдзі, якая марыць патрапіць на сцэну.
  
  "Які таксама быѓ замяшаны ѓ змове," прабурчаѓ Эдвард. " Усе, акрамя мяне.
  
  "І мяне не забудзься", - сказаѓ я.
  
  Наліѓ келіх брэндзі Джону і адзін сабе, Чарльз сказаѓ: "Ну, слава богу, што гэта скончылася. Такім чынам, раскажыце нам, доктар, якім нягоднікам быѓ дарагі стары тата, калі быѓ малады?
  
  "Я сыходжу на пенсію", - сказаѓ Эдвард, усё яшчэ перажываючы з-за таго, што яго выключылі з прыгоды. "Я не жадаю больш чуць ніякіх нечаканых адкрыццяѓ адносна бацькі сёння ѓвечары".
  
  "Выдатная ідэя", - сказаѓ я, ідучы за ім да лесвіцы. "Спакойнай ночы, амаль усім".
  
  Калі Джон, нарэшце, вярнуѓся ѓ спальню - пасля таго, як добры гадзіну або каля таго частаваѓ двайнят апавяданнямі пра іх бацьку часоѓ "Фузилеров", - я выканала сваю пагрозу маѓчання, адмовіѓшыся нават пажадаць спакойнай ночы. Я, вядома, пагавару з ім зноѓ, хоць мы, магчыма, будзем ужо ѓ цягніку і на паѓшляху да Оксфард, перш чым я адкрыю яму гэтую таямніцу.
  
  OceanofPDF.com
  
  СПРАВУ АБ ЗАБОЙСТВАХ ТАРЛТОНОВ, аѓтар Джэк Грош
  
  Вярнуѓшыся на Бэйкер-стрыт са сваім суседам па кватэры Шэрлакам Холмсам, я прачнуѓся рана раніцай 1895 года з болем у левым плячы, куды трапіла куля Джезайля і раздрабіла костку падчас маёй службы ѓ афганскай кампаніі.
  
  Холмс ѓжо паснедаѓ, аб чым сведчылі крошкі, раскіданыя па яго талерцы, і адправіѓся ѓ хімічную лабараторыю бальніцы, каб дамагчыся прарыву ѓ сваім апошнім навуковым эксперыменце - па крайняй меры, так запіска абвяшчала, што вытыркае з-пад вечка полупустого кафейнік.
  
  Усё яшчэ ощущавшаяся тупая боль у плячы навяла мяне на думкі аб Мюррее, маім адважным ординарце на вайне, які выратаваѓ мяне ад траплення ѓ рукі вераломных газі. "Дзе быѓ сёння Мюрэй?" - падумаѓ я, паклаѓшы запіску Холмса на стол і ѓбачыѓшы на адваротным баку запрашэнне далучыцца да яго і стаць сведкам яго адкрыцця.
  
  Місіс Хадсон, наша кватэрная гаспадыня, павінна быць, пачула, як я помешиваю, таму што неѓзабаве з'явілася з двума яйкамі ѓсмятку, беконам і тостам, якія я з'еѓ у спешцы, каб не прапусціць момант ісціны Холмса.
  
  Я хутка прайшоѓ частка шляху да лабараторыі, што, здавалася, палегчыла мае пакуты. Я мімаходам заѓважыѓ пусты экіпаж на Грэйт-Орм-стрыт побач з Брытанскім музеем, таму махнуѓ фурману і з камфортам праехаѓ рэшту свайго падарожжа. Я прабіраѓся па лабірынце свежевыбеленных калідораѓ велізарнай бальніцы, знаёмы з кожным скрыжаваннем, пакуль не дабраѓся да прозекторской. Я ѓвайшоѓ і зрэзаѓ шлях, таму што задні выхад вёѓ у хімічны аддзел, дзе я ѓпершыню сустрэѓся з Шэрлакам Холмсам некалькімі гадамі раней.
  
  Неѓзабаве, у гэты цудоѓны летні дзень, я выявіѓ Холмса схіліліся над вялікім шкляным шарам, пад якім стаяла лямпа Бунзена, ліст ватмана і падвешаны над полымем бутэлечку з чырвонай вадкасцю.
  
  - А цяпер, Ватсан, - сказаѓ ён, як быццам я ѓвесь гэты час быѓ побач з ім, - паглядзім, ці апынецца мая тэорыя вернай. Раствор ёду ѓтварае газ, які павінен выклікаць эфект, які я чакаю ".
  
  У лічаныя імгненні папера пачала мяняць колер на ружавата-фіялетавы. Затым, нібы па чараѓніцтве, у поле зроку з'явіѓся схаваны адбітак далоні, з выразна адрознымі цяпер грабянямі і баразёнкамі, завесамі і завітушкамі.
  
  "Voila tout!" - Усклікнуѓ Холмс, заломваючы свае кастлявыя, запэцканыя кіслатой рукі. "Гэта, несумненна, натхніць мовы трапаць языком па нагоды зараджаецца бюро адбіткаѓ пальцаѓ Скотленд-Ярда! Уявіце, да чаго магло б прывесці такое развіццё падзей ѓ выніку няѓдалага судовага пераследу Ярдом нягодніка Джэрэмі Конвея або міжнароднага махляра Бэніта Зито. Я б падумаѓ, што мая знаходка атрымае прыкметнае згадка ѓ вашых хроніках, Ватсан.
  
  Холмс з цяжкасцю стрымліваѓ хваляванне, таму пераканаѓ мяне дапамагчы аднесці шкляны шар, гарэлку і флакон з растворам ёду ѓ Скотленд-Ярд, дзе з уласцівай яму схільнасцю да драматызму ён ѓзнавіѓ сцэну ѓ бальнічнай лабараторыі і прадэманстраваѓ тэхніку недаверлівым супрацоѓнікам бюро дактыласкапіі і жменьцы скептычна настроеных інспектараѓ. Яны былі, мякка кажучы, здзіѓлены вынікам.
  
  "Я рызыкну выказаць здагадку, што аднаму або двум з вас гэта можа апынуцца ѓ якой-то ступені карысным у будучыні", - прадказаѓ Холмс, пераменшыць значэнне, якое ён хацеѓ падкрэсліць.
  
  * * * *
  
  Тады мы і не падазравалі, што новы метад Холмса згуляе ключавую ролю ѓ прыгодзе, якое чакала нас па вяртанні ѓ кватэру на Бэйкер-стрыт, у жудасным справе, якое прывяло нас у сонную фермераву вёсачку Тарлтон ѓ балоцістым акрузе Ланкашыр, у трохстах кіламетрах да паѓночна-захад ад Лондана.
  
  Калі мы вярнуліся дадому, місіс Хадсон сустрэла нас ля дзвярэй і паведаміла Холмсу, што ѓ нашай гасцінай знаходзіцца малады спецыяльны канстэбль з далёкага правінцыйнага гарадка з праблемай, якую ён хацеѓ з ёй не абмяркоѓваць.
  
  "Я не магу сказаць табе, у чым справа, таму што ён не захацеѓ мне даверыцца", - чмыхнула яна. "Яго клічуць Х'юберт Радзільню".
  
  Мы падняліся па лесвіцы ѓ нашу кватэру, Холмс працягнуѓ руку і прадставіѓся. Ён распавёѓ Радзільню, хто я такі, і сказаѓ, што я дапамагаѓ у многіх расследаваннях, праведзеных Холмсам. Радзільню, які стаяѓ прама і насцярожана, сказаѓ Холмс, што ѓ прадстаѓленні няма неабходнасці, таму што ён чытаѓ мае справаздачы аб подзвігах і захапляѓся тым, як Холмс раскрываѓ злачынства.
  
  "Я спадзяюся, што мой візіт сюды прывядзе да такім жа паспяховым наступстваѓ у Тарлтоне", - пачаѓ ён. "Я прашу вас, містэр Холмс, аказаць дапамогу ѓ неадкладным справе". Радзільню патлумачыѓ, што тое, што здавалася звычайным расследаваннем знікнення чалавека, за апошнія некалькі тыдняѓ ператварылася ѓ жудаснае загадкавае забойства.
  
  "Раскажыце мне больш, канстэбль Радзільню, я ѓвесь ѓвагу", - пракаментаваѓ Холмс. "У цяперашні час я нічым не заняты, і паездка ѓ глыбінку можа быць як натхняе, так і складанай".
  
  Радзільню працягнуѓ: "Гэта маё першае знаёмства з забойствам, містэр Холмс, і, баюся, я павінен прызнаць, што знаходжуся ѓ поѓнай разгубленасці адносна таго, як дзейнічаць далей. Калі б толькі ахвяра, Джэймс Харлі Кэрролл, мог гаварыць, мяне б тут не было, каб турбаваць вас. Але ён не можа гаварыць па двух прычынах: першая, вядома, таму, што ён мёртвы, а другая, таму што ён страціѓ галаву. Містэр Кэрролл, адзін з нашых самых паспяховых фермераѓ, гадуюць збожжа, быѓ абезгалоѓлены, калі яго цела выкінула на бераг ракі Дуглас на ѓсход ад вёскі".
  
  " Не маючы асобы, якое можна было б апазнаць, - перабіѓ Холмс, " як вам удалося ѓстанавіць асобу парэшткаѓ?
  
  " Як я ѓжо сказаѓ, містэр Кэрролл прапаѓ без вестак за два тыдні да таго, як цела выкінула на бераг, - адказаѓ Радзільню, - і наш гарадскі лекар, осматривавший яго, заѓважыѓ свежы хірургічны шнар на жываце. Ён паведаміѓ, што разрэз быѓ зроблены ім, калі ён аперыраваѓ містэра Кэрала па нагоды кілы ѓсяго два месяцы таму. Акрамя таго, адзенне на целе была ідэнтыфікаваная як тая, што была на містэрам Кэрролле, калі яго бачылі ѓ апошні раз ".
  
  " Хто бачыѓ яго ѓ апошні раз? - Пацікавіѓся Холмс.
  
  " Ад хлопчыка-конюха з фермы містэра Кэрала, хлопца васемнаццаці гадоѓ ад роду - чалавека, які падаѓ заяву аб згубе чалавека.
  
  " Прашу вас, скажыце, - працягваѓ Холмс, - што вы даведаліся пра гісторыю містэра Кэрала?
  
  "Ён пражыѓ цікавае жыццё, містэр Холмс," сказаѓ Радзільню, - і толькі малую яе частку ѓ Тарлтоне. Містэр Кэрролл вырас там адзіным дзіцем. Яго бацькі памерлі ад чумы, калі яму было крыху за дваццаць, і яны завяшчалі яму шырокую ферму плошчай амаль на пяцьсот гектараѓ. Ён пакінуѓ яго на апеку суседа, які ставіѓся да яго як да сваёй уласнасці, у той час як містэр Кэрролл з'ехаѓ у Амерыку шукаць шчасця. Ён вёѓ разведку ѓ заходнім штаце Юта і выявіѓ багатае радовішча срэбра, стаѓшы уладальнікам шахты і заможным чалавекам.
  
  "Містэр Кэрролл купіѓ жывёлагадоѓчыя ранча на тэрыторыі Ваёмінг і ѓ рэшце рэшт выйшаѓ на пенсію мільянерам, вярнуѓшыся ѓ свой маёнтак у Тарлтоне, каб правесці апошнія гады свайго жыцця ѓ якасці сельскага джэнтльмена.
  
  "Калі доктар Брем праводзіѓ ускрыццё, фірмовага скуранога кашалька містэра Кэрала, зробленага са скуры аднаго з яго бычкоѓ і выгравированного з яго ініцыяламі, не было ѓ яго кішэні, як не было і на яго руцэ яркага срэбнага кальца з літарай З наверсе. Я працаваѓ над тэорыяй, што матывам гэтага забойства было рабаванне, але ѓ мяне няма падазраваных. У двух словах, вось як ідзе справа. Залішне казаць, што я адчуваю сур'ёзны ціск з боку грамадскіх лідэраѓ і майго начальства ѓ паліцыі акругі з патрабаваннем вырабіць арышт, менавіта таму я звяртаюся да вас, містэр Холмс ".
  
  "Ваша дылема," паведаміѓ Холмс спецыяльным констеблю, " выклікае ѓ мяне немалая цікаѓнасць. Але перш чым я пагаджуся дапамагчы вам у вашым расследаванні, калі ласка, адкажыце на некалькі асноѓных пытанняѓ. Па-першае, ці былі ѓ містэра Кэрала якія-небудзь ворагі або варожасць з кім-небудзь у вёсцы?
  
  Радзільню зрабіѓ паѓзу, каб падумаць, затым дадаѓ: "Напэѓна, ворагаѓ у яго няма, містэр Холмс, але ён быѓ у сварцы з містэрам Макнотоном, мясцовым гандляром збожжам, з-за сумы, якую містэр Макнотон заплаціѓ містэру Кэрроллу за дзесяць вагонаѓ аѓса".
  
  Холмс спытаѓ, ці меѓ зносіны містэр Кэрролл з іншымі жыхарамі вёскі.
  
  "Ён быѓ прыязны з усімі, але асабліва блізкі са сваім суседам, сэрам Ітанам Тарлтоном, сябрам дзяцінства, чые продкі заснавалі вёску. У містэра Тарлтона вельмі слабое здароѓе, і містэр Кэрролл часта наведваѓ яго, каб падбадзёрыць. Менавіта містэр Тарлтон быѓ наглядчыкам фермы містэра Кэрала, пакуль той быѓ ѓ Злучаных Штатах. У містэра Тарлтона ёсць сын, які жыве з ім і клапоціцца аб яго патрэбах, а таксама сястра, якая жыве ѓ вёсцы. Сын, Закарыя, вельмі беражліва ставіцца да сямейнага спадчыны і ѓтрымлівае сямейную ферму разам з тых часоѓ, як здароѓе сэра Ітана пахіснулася ".
  
  "Устанавіѓ лі доктар Брем, што прычынай смерці было што-небудзь, якое папярэднічала обезглавливанию?" Холмс спытаѓ.
  
  "Іншых смяротных ран або метак на тулава не было," адказаѓ Радзільню, "але без галавы ускрыццё было няпоѓным".
  
  Холмс пацікавіѓся, пакінуѓ містэр Кэрролл якіх-небудзь спадчыннікаѓ або апошнюю волю і завяшчанне.
  
  "Ён быѓ адзінокім чалавекам у гэтым свеце, містэр Холмс, без нашчадкаѓ або сваякоѓ. Я асабіста старанна абшукаѓ яго дом і рэчы, але не знайшоѓ нічога, што паказвала б на тое, хто атрымае ѓ спадчыну ферму містэра Кэрала і яго грошы. Я мяркую, што гэта справа юрыстаѓ - гандлявацца аб тым, хто выйграе ад смерці містэра Кэрала.
  
  Холмс завяршыѓ допыт наступным пытаннем: "ці Была рана на шыі няроѓнай, як быццам адсеклі галаву сякерай, ці гэта быѓ адзіночны, чысты парэз, які можна нанесці вострым прадметам, магчыма, нажом або дротам?"
  
  "Містэр Холмс, гэта было так, як калі б яго пакаралі смерцю на гільяціне", - прызнаѓся Радзільню.
  
  "Гэтая галаваломка вабіць мяне знайсці не хапае, часткі", - сказаѓ Холмс. "Мы запрашаем вас павячэраць са мной і доктарам Ватсана, адпачыць тут сёння ѓвечары і суправаджаць нас у заѓтрашнім цягніку".
  
  Радзільню ветліва адхіліѓ запрашэнне, сказаѓшы, што яго не было дастаткова доѓга і што ён сядзе на цягнік, які адпраѓляецца з Клэпхэм-Джанкшн сёння ѓвечары.
  
  "Мне лепш адправіцца ѓ шлях, калі я хачу паспець своечасова, і дзякуй вам абодвум за ѓвагу да маёй праблеме", - сказаѓ ён і дадаѓ, сыходзячы: "Вы не знойдзеце гатэля ѓ Тарлтоне, але можаце спыніцца ѓ апусцелым доме містэра Кэрала, таму што ён усё яшчэ знаходзіцца ѓ маёй уласнасці. Я пакіну ключ у скрыні паштальёна.
  
  Пасля гэтага Холмс казаѓ мала. Ён быѓ пагружаны ѓ роздумы. Аднойчы ён выпаліѓ: "Як я ѓжо казаѓ, Ватсан, няма нічога новага пад сонцам. Усё гэта рабілася раней".
  
  І пазней, за вячэрай у Сімпсана: "Як і ѓ выпадку з забойцам Джэферсанам Хоупом, тое, што выходзіць за рамкі звычайнага, звычайна з'яѓляецца кіраѓніцтвам, а не перашкодай. Пры вырашэнні такой цяжкасці, як праблема канстэбля Радзільню, самае галоѓнае - умець разважаць заднім лікам.
  
  У той вечар мы спакавалі наш багаж, пакуль Холмс ѓслых вывучаѓ расклад цягнікоѓ. "Цягнік на Бірмінгем адпраѓляецца ѓ дзесяць гадзін раніцы, і калі ён не спозніцца, мы можам зрабіць перасадку ѓ Сток-он-Трэнт, затым у Манчэстэр і, нарэшце, у Саутпорт, недалёка ад Тарлтона, агульнай працягласцю ѓ пяць гадзін. Верагодна, нам прыйдзецца наняць волокушу, якая даставіць нас з Саутпорта ѓ былы дом містэра Кэрала.
  
  * * * *
  
  На наступны дзень было ѓжо далёка за поѓдзень, калі запрэжаная коньмі фурманка павярнула на доѓгую звілістую пад'язную дарожку да невысокага хаце ѓ тюдоровском стылі, принадлежавшему містэру Кэрроллу. Наш маршрут пралягаѓ праз цэнтр вёскі з яе двухпавярховымі цаглянымі дамамі і крамамі, пабам, паштовым аддзяленнем і збожжасховішчы, пабудаванымі блізка адзін да аднаго, нібы ѓ горадзе. За межамі горада сельская мясцовасць выбухнула вялізнымі пасевамі пшаніцы, аѓса, кукурузы, зялёных гародніны і разнастайных кветак, якія растуць на чарназёмах, багатых торфам. Мы маглі разглядзець толькі вастраверхія дахі фермерскіх дамоѓ, якія былі раскіданыя сярод палёѓ.
  
  Холмс адчыніѓ дзверы, якая вяла ѓ фае з вымощенным пліткай падлогай і сценамі, упрыгожанымі пейзажны карцінамі, якія паказваюць сцэны амерыканскага Захаду. За фае знаходзілася вялікая гасцёѓня з велізарным камінам, над якім віселі аленевыя рогі, а таксама рогі быка і горнага казла. Уздоѓж адной сцяны пакоя цягнуліся кніжныя паліцы, кожная з якіх была застаѓлена тамамі па амерыканскім праве, класікай, гісторыяй, а таксама мастацкай і дакументальнай літаратурай, якая апавядае пра герояѓ Вестэрна і злачынцаѓ. Супрацьлеглы канец пакоя ѓяѓляѓ сабой сапраѓдны музей заходніх артэфактаѓ: на драѓлянай падстаѓцы стаяла падношанае сядло для верхавой язды з сярэбранымі шыпамі, побач з ім пара каѓбойскіх ботаѓ з змяінай скуры і маленькі столік, на якім ляжаѓ аб'ёмісты кавалак срэбра. Сцяну ѓпрыгожвалі конскія збруі, ласо і мудрагелістыя шпоры.
  
  "Адважуся выказаць здагадку, што гэты чалавек быѓ апантаны сваім жыццём за мяжой", - заѓважыѓ я Холмсу, які сядзеѓ за сталом і корпаѓся ѓ дакументах, якія ляжаць на ім. Ён знайшоѓ у скрынях яшчэ некалькі папер і перачытваѓ іх, калі пачуѓся стук у разьбу дубовую дзверы.
  
  Я адказаѓ на кліч, і на ганку з'явіѓся малады цемнаскуры хлопец, апрануты ѓ заходнюю вопратку, у камплекце з штанамі з махрамі і шыракаполым капелюшом, а да яго рукавы прыліплі пасмы сена.
  
  "Прашу прабачэння, сэр," пакорліва сказаѓ ён, " але я памочнік нябожчыка містэра Кэрала ѓ свіране, Аляксандр Макра. Можаце называць мяне Тэкс. Містэр Кэрролл заѓсёды так рабіѓ, з таго часу, як наняѓ мяне ѓ Ваёмінгу, калі мне было ѓсяго дзевяць гадоѓ і я збег з прытулку.
  
  Я праводзіѓ яго ѓнутр, каб пазнаёміць з Шэрлакам Холмсам, і Тэкс працягнуѓ у сваёй спакойнай манеры: "Канстэбль Радзільню сказаѓ, што вы з'явіцеся сёння, і я хацеѓ прапанаваць вам любую інфармацыю, якая можа вам спатрэбіцца, каб азнаёміцца з становішчам. Ён сказаѓ мне, што вы будзеце расследаваць забойства містэра Кэрала, які быѓ мне як бацька, якога ѓ мяне ніколі не было. Я спадзяюся, што той, хто гэта зрабіѓ, атрымае па шыі, расцягнутай вяроѓкай на высокай галінцы дрэва.
  
  Холмс і я былі зачараваныя непатрабавальнай шчырасцю Тэкс. Ён адказваѓ на пытанні Холмса адкрыта і без ваганняѓ. Мы даведаліся, што містэр Кэрролл штодня ѓставаѓ на досвітку, каб дапамагчы Тексу з кормежкой жывёлы, а ѓвечары вяртаѓся ѓ хлеѓ, каб зрабіць тое ж самае. Звычайна ён рыхтаваѓ сняданак, абед і вячэру для іх дваіх. У прамежках містэр Кэрролл прыглядаѓ за работнікамі на палях, хадзіѓ па сцяжынках паміж імі, каб наведаць сэра Ітана Тарлтона, ездзіѓ у горад на сваім любімым кані па мянушцы Яблычак, а роѓна ѓ чатыры гадзіны спыняѓся ѓ карчме, каб выпіць куфаль піва.
  
  "Я не магу расчараваць бармэна - ён чакае мяне там кожны дзень у адно і тое ж час", - жартаваѓ містэр Кэрролл.
  
  Аднойчы, прыкладна месяц таму, успомніѓ Тэкс, містэра Кэрала нідзе не было відаць на ферме ѓ апоѓдні, і ён не з'явіѓся да вячэры. Занепакоены, Тэкс паспрабаваѓ дакладна вызначыць месцазнаходжанне містэра Кэрала, прасачыѓшы па вядомым яму слядах, і выявіѓ, што містэр Кэрролл не з'явіѓся на прызначаную на чатыры гадзіны сустрэчу ѓ пабе. Тэкс зазірнуѓ у хлеѓ і выявіѓ Яблычак ѓ яго стойле, без якіх-небудзь прыкмет таго, што на ім ездзілі верхам. Калі ѓ тую ноч на ферме нікога не было, Тэкс быѓ упэѓнены, што з містэрам Кэрроллом здарылася нешта жудаснае, таму раніцай Тэкс пакарміѓ коней у адзіноце, пайшоѓ у свой пакой над стайняй, каб надзець чыстую кашулю, і адшукаѓ паліцыю, каб заявіць пра знікненне містэра Кэрала.
  
  " Тое, што распавёѓ нам Тэкс, многае растлумачыла, - прамармытаѓ Холмс пасля таго, як юнак пайшоѓ па сваіх справах. " Мяркую, заѓтра перш за ѓсё я зайду да сэра Ітану Тарлтону. А пакуль я працягну агляд рэчаѓ містэра Кэрала.
  
  У той вечар, пасля таго як Холмс скончыѓ свае пошукі, мы рыхтаваліся да сну, калі прыйшоѓ канстэбль Радзільню з навінамі, якія не давалі нам спаць поѓначы.
  
  "Выбачайце, што турбую вас, джэнтльмены, так позна, але я падумаѓ, што вы захочаце даведацца як мага хутчэй, містэр Холмс, што ѓсплыло яшчэ адно абезгалоѓленае цела," абвясціѓ ён. "Гэта цела было знойдзена на рэдка наведвальнай сцежцы, якая вядзе ад ѓскраіны горада міма халупы, у якой жыѓ вясковы п'яніца Джордж Бейдлер. Падобна на тое, што ён і ёсць ахвяра, хоць у нас няма нікога, хто мог бы правесці апазнанне. Бедны даѓніна Джордж - ён быѓ бясшкодны. Каму магло спатрэбіцца яго забіваць? Ён мог праляжаць там некалькі дзён, і калі б сёння ѓвечары адзін з нашых жыхароѓ не паехаѓ дадому кароткай дарогай, выяѓленне магло б зацягнуцца яшчэ даѓжэй ".
  
  "Неадкладна дастаѓце мяне на месца злачынства, - сказаѓ Холмс, - таму што там могуць быць доказы, якія да раніцы знікнуць".
  
  Мы праехалі ѓ Радзільню-суррей каля двух кіламетраѓ па вузкіх дарогах і праз невялікі лес, у канцы якога была тележная сцежка. Калі мы былі недалёка ад месца злачынства, Холмс загадаѓ Радзільню спыніцца, каб не патрывожыць ніякіх доказаѓ.
  
  "Як я неаднаразова адзначаѓ доктару Ватсону, - патлумачыѓ Холмс, - няма такой важнай галіны дэтэктыѓнай навукі, якой так грэбавалі, як мастацтвам высочваць сляды".
  
  "Калі вы пройдзеце па сцежцы крокаѓ сто, то выявіце тулава, зваленыя ѓ кучу ѓ засохлай лужыне крыві", - параіѓ Радзільню.
  
  Холмс загадаѓ нам абодвум заставацца ѓ "Суррее", а сам узяѓ ліхтар з борта машыны і рушыѓ уверх па сцежцы пры месячным святле. Мы маглі бачыць святло ліхтара, калі ён дабраѓся да месца. Ліхтар некалькі імгненняѓ заставаѓся нерухомым, затым зрабіѓ круг налева і направа, затым зноѓ налева, на некаторы час спыніѓшыся. Затым ліхтар прайшоѓ яшчэ крокаѓ дваццаць па сцежцы і паглыбіѓся ѓ лес, дзе на кароткі час знік з-пад увагі.
  
  Вярнуѓшыся, Холмс спытаѓ Радзільню, ці быѓ чалавек, які паведаміѓ яму аб злачынстве, верхам на кані, і Радзільню адказаѓ сцвярджальна.
  
  "Тады гэта тлумачыць адбіткі капытоѓ", - сказаѓ Холмс, дадаѓшы: "Ёсць тры розных набору слядоѓ. Адзін набор вёѓ у бок ад вёскі, сляды, пакінутыя ахвярай. Другі камплект належаѓ вам, канстэбль Радзільню. А апошні належаѓ забойцу. Ён шасці футаѓ ростам і важыць прыкладна дзвесце фунтаѓ. Я вызначыѓ гэта па яго даѓжыні кроку і глыбіні каляіны ѓ мяккай глебе. На ім новыя чаравікі з квадратным наском адзінаццатага памеру і шыпамі на абцасах. Ён збег на калёсах пад прыкрыццём лесу. Там я страціѓ сляды падводы."
  
  " Але як наконт матыву, містэр Холмс? - Пацікавіѓся Радзільню. - Ніхто не стаѓ бы красці ѓ п'яніцы - у Джорджа не было каштоѓных рэчаѓ. Ён гуляѓ у карты ѓ пабе на грошы, каб купіць віскі. Ці Мог злачынец быць маньякам, які б'е наѓздагад дзеля вострых адчуванняѓ?"
  
  "Матыѓ мне пакуль не ясны, але ѓ мяне ёсць падазрэнне. Аднак абмяркоѓваць гэта пакуль заѓчасна", - адказаѓ Холмс, калі мы ад'язджалі. "Вы можаце арганізаваць дастаѓку тулава ѓ кабінет лекара. Я ѓбачыѓ тут усё, што можна было ѓбачыць".
  
  Пасля таго як мы вярнуліся на ферму, Радзільню папрасіѓ прабачэння і пайшоѓ уладжваць справы на месцы злачынства, а мы з Холмсам зайшлі ѓ дом, каб пераапрануцца ѓ пасцельная бялізна. Я пайшоѓ спаць, а Холмс апрануѓся ѓ свой фіялетавы халат, плюхнуѓся ѓ крэсла, паклаѓшы локці на падлакотнікі, злучыѓшы кончыкі пальцаѓ і скіраваѓшы позірк у столь.
  
  * * * *
  
  Раніцай я прачнуѓся ад таго, што Холмс размаѓляѓ з Тексом на кухні. Яны рыхтавалі сняданак з паѓтузіна свежых яек, якія Тэкс прыхапіѓ з куратніка, і сасісак, якія яны дасталі з халадзільніка.
  
  Холмс паведаміѓ Тексу аб жудаснай знаходцы на дарозе для вазоѓ напярэдадні ѓвечары, і Тэкс адрэагаваѓ шырока расплюшчанымі вачыма.
  
  "Монстар проста кінуѓ яго там на з'ядзенне канюкам, так?" Сказаѓ Тэкс. "Канстэбль Радзільню сказаѓ, што містэра Кэрала скінулі ѓ раку з моста на з'ядзенне рыбам. На парэнчах было пляма крыві.
  
  З іх размовы я таксама даведаѓся, што Тэкс адвязе Холмса на возе ѓ вёску, каб Холмс мог пагаварыць з кавалём, затым у хаціну п'яніцы Джорджа і далей у дом сэра Ітана Тарлтона.
  
  Я падахвоціѓся прыбраць за імі, каб яны не затрымліваліся. Пасля гэтага я планаваѓ прагуляцца па тэрыторыі, пагрэцца на цёплым сонейку і агледзець мясцовасць.
  
  "Гэта так узбуджае - быць з вамі, пакуль вы расследуете забойства", - сказаѓ Тэкс Холмсу, калі яны селі ѓ фургон. "Як ты думаеш, даѓніна Джордж і містэр Кэрролл з гонарам глядзяць з нябёсаѓ ѓніз? Там яны, павінна быць, і знаходзяцца. Ні адзін з іх ніколі не прычыніѓ шкоды ні адной душы, пакуль быѓ на гэтай зямлі".
  
  Холмс запэѓніѓ Тэкс, што Джордж і містэр Кэрролл адправіліся да сваіх узнагарод, і два дэтэктыва-кансультанта адышлі, шырока усміхаючыся.
  
  Неѓзабаве я скончыѓ працу на кухні, узяѓ свой кій і пачаѓ шпацыраваць па хаце. Коні, щипавшие траву на пышнай пашу, паднялі галовы і некаторы час ішлі за мной уздоѓж лініі плота з калючага дроту. Гэта былі цудоѓныя мускулістыя стварэння, якіх містэр Кэрролл прывёз з сабой з тэрыторыі Ваёмінг, якая атрымала статус дзяржаѓнай у 1890 годзе, калі ён з'ехаѓ у Еѓропу з Тексом.
  
  Адзін чырвоны чалы мустанг, калі я дабраѓся да месца, дзе плот паварочваѓ пад прамым вуглом, фыркнуѓ і затупаѓ нагамі адразу за вуглом. Што-то там патурбавала жывёла, і я падышоѓ паглядзець. Да майго здзіѓлення, у падставы слупа плота было пляма дзірвана, обесцвеченное чым-то, падобным на засохлую кроѓ.
  
  Ці магло гэта быць тым месцам, дзе містэр Кэрролл расстаѓся з жыццём? Я задумаѓся. Я быѓ упэѓнены, што Холмс будзе заінтрыгаваны тым, што я знайшоѓ, і захоча ѓбачыць гэта сваімі вачыма, таму я адзначыѓ месца сваім кацялком, паклаѓшы яго на слуп.
  
  Я працягваѓ ісці, пакуль не дасягнуѓ суседняга жывёльны двара, затым змяніѓ кірунак, калі высокі, дужы мужчына гадоѓ трыццаці выйшаѓ з шэрага каркаснага фермерскай дома і непрыязным голасам папярэдзіѓ мяне, што я вторгаюсь на яго зямлю. Я папрасіѓ прабачэння і хутка вярнуѓся на тэрыторыю містэра Кэрала. Я растлумачыѓ яго паводзіны страхам, які, павінна быць, падзялялі жыхары, таму што сярод іх блукаѓ забойца.
  
  Я вярнуѓся ѓ нашу кватэру іншым шляхам, і калі я ѓвайшоѓ, дом Кэрроллов быѓ пусты. Паколькі Холмс і Тэкс яшчэ не вярнуліся, я вырашыѓ заняць сябе чытаннем з кніжных паліц ѓ гасцінай. Я вывучаѓ назвы ѓ раздзеле "класіка", і маю ѓвагу асабліва прыцягнуѓ адзін том, "Аналіз Шэкспіра" брытанскага драматурга Сіднэя Хамфриса. Я зняѓ яго з паліцы, і, да майго здзіѓлення, у якая ѓтварылася шчыліны быѓ бачны цыферблат сейфа ѓ сцяне. "Як чароѓна", - падумаѓ я. "Холмс будзе ѓ захапленні ад гэтага майго другога адкрыцця", - сказаѓ я ѓголас самому сабе. Мая дапытлівасць ѓзрасла яшчэ больш, калі я даведаѓся, што націск кнопкі на паліцы прыводзіць да таго, што ѓвесь кніжны шафа адсоѓваецца ад сцяны, адчыняючы доступ да невялікага сейфа. Я вярнуѓ кніжны шафу ѓ нармальнае становішча.
  
  Я паспрабаваѓ засяродзіцца на абранай мною кнізе, але прадчуванне расказаць Холмсу аб сваёй дэтэктыѓнай працы перашкодзіла мне ѓглыбіцца ѓ сэнс сказанага. Такім чынам, я паставіѓ Аналізаванай Шэкспіра назад на паліцу. Я пачаѓ хадзіць узад-наперад па пакоі, шмат у чым нагадваючы звычку Холмса апускацца ѓ свае думкі.
  
  Нарэшце, каля двух гадзін дня, я пачуѓ, як коні і павозка пад'ехалі да галоѓнай брамы. Холмс ѓвайшоѓ у дом адзін, а Тэкс накіраваѓся да адрыны, каб распрэгчы фургон і астудзіць запрэжку.
  
  "Тэкс, вядома, балбатун", - пачаѓ было Холмс, але я перапыніѓ яго, каб падзяліцца сваімі навінамі пра обесцвеченном пляме на сцежцы.
  
  "Цудоѓна, Ватсан!" - усклікнуѓ ён. "Гэта ідэальна ѓпісваецца ѓ маю тэорыю гэтай справы! Цяпер да кніжнай шафы. Тэкс паведаміѓ мне, што містэр Кэрролл захоѓваѓ важныя дакументы і амерыканскія даляры ѓ сейфе, схаваным за паліцамі.
  
  Я быѓ прыгнечаны, і маё расчараванне было відавочным. "Я выявіѓ сейф, пакуль вас не было, і хацеѓ шакаваць вас гэтым", - паведаміѓ я Холмсу, калі ён спытаѓ мяне, ці не сказаѓ ён чаго-небудзь, што абразіла мяне. Я паказаѓ Холмсу кнопку, і ён націснуѓ яе.
  
  Калі сейф быѓ адчынены, Холмс шчыльна прыціснуѓся вухам да дзверцах і пачаѓ паварочваць дыск направа і налева. Я ведаѓ, што ён у дасканаласці валодае навыкамі ѓзломшчыка, але не падазраваѓ, што ѓзлом сейфаѓ ѓваходзіць у яго рэпертуар.
  
  "Я пачуѓ пстрычка тумблераѓ", - прашаптаѓ ён праз некалькі імгненняѓ. Ён павярнуѓ ручку, і сейф адкрыѓся. "Алё!" - выпаліѓ ён.
  
  Холмс быѓ здзіѓлены зместам ліста. Там было пяцьдзесят тысяч даляраѓ наяѓнымі, дакументы на ѓсе маёмасць містэра Кэрала, дакумент з сірочага прытулку ѓ Ваёмінгу, ксеракопія дамовы саракагадовай даѓнасці паміж містэрам Кэрроллом і сэрам Ітанам Тарлтоном, банкаѓскія дэпазітныя квітанцыі плюс завяшчанне, падпісанае пасля таго, як містэр Кэрролл пераехаѓ на ферму за межамі вёскі.
  
  "Я быѓ перакананы, што чалавек яго палажэнні быѓ бы асцярожны ѓ падпарадкаванні такіх запісаѓ", - заявіѓ Холмс. "Адзіны пытанне заключаѓся ѓ тым, дзе". Холмс аднёс дакументы да стала, расклаѓ ѓжо ляжалі на ім паперы і сеѓ вывучаць новыя, я зазіраѓ яму праз плячо. Ён пакапаѓся ва ѓнутранай кішэні пінжака, дастаѓ гліняную трубку і капшук з махоркай, напалову напакаваѓ трубку, паліѓ яе і адкінуѓся на спінку крэсла. Дым віѓся да столі, пакуль Холмс прагна чытаѓ.
  
  "Гэта азначае, што містэр Кэрролл ѓсынавіѓ Тэкс, калі яму было трынаццаць гадоѓ, як раз перад адплыццём ѓ Англію", - рэзюмаваѓ Холмс. "І ён завяшчаѓ Тексу усё зямное маёмасць. Мы павінны неадкладна паведаміць Тексу.
  
  Мы пайшлі ѓ хлеѓ, калі Тэкс карміѓ коней вячэрай. Ён быѓ здзіѓлены і збіты з панталыку гэтай інфармацыяй.
  
  "Голь," вымавіѓ ён нараспеѓ. - Цяпер я ведаю, чаму ён ставіѓся да мяне як да сына. Але як ты думаеш, чаму містэр Кэрролл трымаѓ гэта ѓ такім сакрэце?
  
  "Я не ведаю напэѓна, Тэкс, - адказаѓ Холмс, - але, магчыма, ён хацеѓ пазбегнуць таго, каб вы сталі пагардлівым і ганарыстым, як той характар, які мы выявілі ѓ сына сэра Этану Тарлтона. Якім бы ні быѓ адказ, твой прыёмны бацька забраѓ гэты сакрэт з сабой у магілу.
  
  "Гэта ѓсё мяняе", - працягнуѓ Тэкс. "Цяпер у мяне больш абавязкаѓ. Я не ѓпэѓнены, што змагу справіцца з імі".
  
  "У вас ёсць некалькі гадоѓ на падрыхтоѓку", - дадаѓ Холмс. "У завяшчанні агаворваецца, што вы унаследуете багацце і ѓласнасць містэра Кэрала, калі вам споѓніцца дваццаць адзін год. На дадзены момант усё гэта знаходзіцца ѓ руках даверанай асобы ѓ Амерыцы ".
  
  Мы ѓсе вярнуліся на ферму да вячэры, і Тэкс засынаѓ Холмса пытаннямі аб будучыні.
  
  "Прама цяпер," сказаѓ ён, - ёсць пытанне аплаты працы палявых рабочых. І, шчыра кажучы, у мяне самога трохі не хапае грошай".
  
  Холмс сказаѓ яму, што ѓ сейфе дастаткова сродкаѓ для задавальнення гэтых патрэб. "Пад кіраѓніцтвам папячыцеля ѓ вас не будзе ніякіх клопатаѓ", - сказаѓ Холмс.
  
  Пасля таго як мы паелі і освежились, Холмс папрасіѓ мяне адвесці яго да ѓчастку дзёрну з меркаваным плямай крыві. "Засталося дастаткова сонечнага святла, каб адправіцца туды, правесці тэст і вярнуцца сюды да надыходу цемры", - выказаѓ меркаванне ён.
  
  Хоць я стаміѓся, я пагадзіѓся, і мы адправіліся пешшу да слупа, на якім я павесіѓ кацялок. Пад вячэрнім сонцам пляма было менш прыкметным, чым раніцай. Холмс дастаѓ з кішэні пінжака скураны футарал, усярэдзіне якога ляжала некалькі маленькіх флакончык з рознымі вадкасцямі. Ён дастаѓ адну з футарала, сарваѓ некалькі травінак з испачканного ѓчастка і пагрузіѓ іх у флакон з празрыстым растворам. "Калі вадкасць становіцца жоѓтай, значыць, гэта кроѓ на траве", - паведаміѓ ён мне. Так і было. "Значыць, містэр Кэрролл сустрэѓ тут свой канец, - выказаѓ здагадку Холмс, - перш чым дабраѓся да дома сэра Этану Тарлтона". Холмс паказаѓ на пагорак наперадзе і сказаѓ, што ферма Тарлтонов знаходзіцца адразу за ім.
  
  "Значыць, гэта быѓ хто-то з сядзібы Тарлтонов, хто прагнаѓ мяне сёння", - сказаѓ я яму і расказаѓ пра сваю сустрэчу з гэтым высокім, дужым хлопцам.
  
  "Больш чым верагодна, што гэта быѓ сын сэра Этану, Закарыя", - выказаѓ меркаванне Холмс. "Я таксама палічыѓ яго непрыязным. Ён памылкова паведаміѓ мне, што, жывучы на ферме Кэрроллов, я вторгаюсь на зямлю, якая цяпер па праву належыць яго бацьку. Ён сцвярджаѓ, што ѓ пісьмовым пагадненні паміж яго бацькам і містэрам Кэрроллом недвухсэнсоѓна прапісана права ѓласнасці." Холмс сказаѓ, што сэр Ітан Тарлтон мала дапамог у расследаванні, таму што пакутаваѓ прыдуркаватасцю і меѓ слабое сэрца, з-за чаго вялікую частку часу быѓ прыкаваны да ложка. "У яго праблемы з памяццю", - прызнаѓся Холмс падчас нашай зваротнай прагулкі да ферме містэра Кэрала.
  
  * * * *
  
  У сярэдзіне раніцы наступнага дня Холмс і Тэкс адправіліся на калёсах у офіс магістрата, галоѓнага архіварыуса акругі. Па дарозе яны павінны былі заехаць за констеблем Радзільню, які павінен быѓ атрымаць судовы загад аб уступленні ѓ валоданьне арыгіналам старога пагаднення паміж містэрам Кэрроллом і сэрам Ітанам Тарлтоном. Холмс падазраваѓ, што пагадненне, якое знаходзіцца ѓ справе з сусветным суддзёй, магло быць нядаѓна зменена.
  
  "Я растлумачу, калі вярнуся з дакументам", - сказаѓ Холмс, калі я падышоѓ да брамы, каб праводзіць іх.
  
  Каб прабавіць час, пакуль іх не было, я адкрыѓ том пад назвай "Аналіз Шэкспіра" і неѓзабаве быѓ загіпнатызаваны, упершыню даведаѓшыся, што існуе гіпотэза аб тым, што Бард быѓ не адным чалавекам, а на самай справе сходам драматургаѓ, якія выкарыстоѓваюць псеѓданім Уільям Шэкспір. Я лічыѓ гэта абсурдным, пракручваючы ѓ галаве мноства цытат з драм і спрабуючы ѓявіць, што яны былі справай рук больш чым аднаго генія.
  
  Час праляцеѓ непрыкметна, паколькі я ѓсё яшчэ быѓ паглынуты аѓтарскім аналізам, калі ѓ сярэдзіне дня ѓ дзверы ѓвайшлі Холмс, Радзільню і Тэкс.
  
  "Усё так, як я і падазраваѓ, Ватсан", - абвясціѓ Холмс. "Вазьміце са стала раздрукаваную копію пагаднення і параѓнайце яе з арыгіналам. Была заменена старонка, якая супярэчыць таму, што ёсць у копіі. Звярніце ѓвагу на вадзяной знак - малюнак дурачка ѓ шыракаполым шапачцы з петушиным грэбнем і ашыйніку з пяццю козырьками, на кожным з якіх намаляваны званочак. На падробленай старонцы арыгінала ён знаходзіцца ѓ іншым месцы. Дурань знаходзіцца ѓ правым цэнтры на трох іншых сапраѓдных старонках і ѓ левым ніжнім куце на замененай старонцы.
  
  "Я адсылаю вас да маёй манаграфіі па датыроѓцы дакументаѓ. Папяровая фабрыка Маккина перамясціла размяшчэнне вадзянога знака ѓ ніжні левы кут ѓсяго два года назад, што азначае, што падробленая старонка была ѓстаѓлена нядаѓна ".
  
  Тое, што сцвярджаѓ Холмс, было правільным, калі я параѓнаѓ гэтыя два дакумента. На падробленай старонцы паказвалася, што пяцьсот гектараѓ зямлі містэра Кэрала вернуцца ва ѓласнасць сэра Этану Тарлтона і яго нашчадкаѓ, калі містэр Кэрролл памрэ раней за яго, у той час як у копіі не згадвалася аб такім атрыманні ѓ спадчыну.
  
  "Цяпер трэба ѓсталяваць асобу фальшываманетчыка," абвясціѓ Холмс. " Па дарозе сюды я запазычыѓ у вясковага лекара гарэлку Бунзена і газавы балончык, Ватсан. І гэты шкляны шар, які зачыняе гадзіннік на каміннай паліцы, павінен спрацаваць, калі вас не абцяжарыць прынесці яго ѓніз. "Затым Холмс дастаѓ флакон з растворам ёду з скуранога футарала ѓ кішэні пінжака, усталяваѓ сваю лабараторыю на кухонным стале і змясціѓ старонку з пытаннем пад шкло пасля таго, як запаліѓ гарэлку і ѓсталяваѓ флакон на маленькай падстаѓцы, якую ён таксама прынёс з сабой.
  
  "Хутка вы ѓбачыце схаваныя адбіткі пальцаѓ і далоні злачынца", - параіѓ Холмс Радзільню, калі падробленая старонка пачала мяняць колер. Радзільню з глыбокай павагай назіраѓ, як на палях з'явіѓся адбітак абцаса правай рукі, а таксама тры адбітка пальцаѓ у верхнім левым куце.
  
  Холмс сказаѓ: "Усё, што засталося зрабіць, - гэта параѓнаць іх з адбіткамі маладога Закарыя Тарлтона, што мы можам зрабіць з дапамогай судовага загаду і трохі друкарскай фарбы, якую мы можам набыць у газеце village weekly".
  
  Тэкс, які быѓ у роѓнай ступені здзіѓлены такім развіццём падзей, адвёз Радзільню ѓ вёску, каб унесці свой уклад. Тым часам мы з Холмсам абмяркоѓвалі высновы за бутэлькай партвейну, якую ѓзялі са стэлажа містэра Кэрала ѓ сталовай.
  
  Набліжаѓся вечар, калі Радзільню вярнуѓся ѓ сваім "Суррее". Тэкс ѓжо прыбыѓ у пусты павозцы і збіраѓ каманду. Мы з Холмсам забраліся ѓ "суррей" следам за Радзільню, які паехаѓ да дому Тарлтонов.
  
  Закарыя Тарлтон быѓ упарты, але ён неахвотна дазволіѓ Холмсу размазаць чарніла па сваіх рук і зрабіць іх адбітак на лісце паперы - пасля таго, як Радзільню ѓручыѓ маладому Тарлтону судовы загад.
  
  "Што ты спрабуеш гэтым даказаць?" - ён запатрабаваѓ адказу.
  
  "Мы дамо вам ведаць раніцай, пасля таго як параѓнаем вашы адбіткі з тымі, якія мы выявілі па дамове паміж вашым бацькам і містэрам Кэрроллом", - адказаѓ Холмс.
  
  "Як вы можаце аднавіць мае адбіткі пальцаѓ са старога дакумента, які быѓ падпісаны да майго нараджэння?" Тарлтон хацеѓ ведаць.
  
  "Я выкарыстоѓваю надзейны метад", - паведаміѓ яму Холмс.
  
  "Ваш метад - чыстае вар'яцтва", - запярэчыѓ ён і накіраваѓся на кухню, каб змыць чарніла, выцягнуѓшы наперад свае дужыя рукі.
  
  Вярнуѓшыся ѓ дом містэра Кэрала, мы з'елі талерку тушанай ялавічыны, якую Тэкс падрыхтаваѓ у наша адсутнасць, якая засталася ад вячэры з тушаным мясам, які мы елі напярэдадні ѓвечары.
  
  "Містэр Кэрролл, э-э, мой бацька, навучыѓ мяне рыхтаваць," сказаѓ Тэкс, - але я не так добра управляюсь з плітой, як ён. Але з маім рагу будзе лёгка справіцца, асабліва калі ты такі ж галодны, як і мы ѓсе.
  
  Холмс не спяшаѓся праводзіць параѓнання, будучы перакананым, што два набору адбіткаѓ будуць супадаць. Ён быѓ настолькі ѓпэѓнены ѓ сабе, што саступіѓ гэтую гонар Радзільню, уручыѓшы яму павелічальнае шкло і пасадзіѓшы за пісьмовы стол у гасцінай. Радзільню старанна вывучыѓ адбіткі і ѓ рэшце рэшт апублікаваѓ свой вывад: "Гэта ідэальная прыпынак, містэр Холмс. Што нам рабіць далей?"
  
  Холмс сказаѓ, што раніцай сустрэнецца з маладым Тарлтоном, але хацеѓ бы зрабіць гэта адзін. "Ён мог бы сказаць мне сёе-тое, чаго не стаѓ бы ѓ вашым прысутнасці, канстэбль Радзільню".
  
  "Ну, калі ты так кажаш," адрэагаваѓ Радзільню, - але я настойваю на тым, каб пайсці з ім і пачакаць у "суррее" каля дома на той выпадак, калі ён вырашыць пабіцца".
  
  "Я б таксама хацеѓ там быць", - умяшаѓся я.
  
  Холмс пагадзіѓся, і на наступны дзень мы разам адправіліся ѓ сядзібу Тарлтонов. Радзільню спыніѓ "суррей" так, каб яго не было відаць з параднай дзверы, і Холмс падышоѓ да яго пешшу, прайшоѓшы прыкладна дзвесце крокаѓ. Як толькі мы пераканаліся, што ён у бяспекі ѓнутры, Радзільню падвёѓ "суррей" бліжэй да дому.
  
  Холмс знік амаль на гадзіну. Калі ён выйшаѓ, то суправаджаѓ Захара Тарлтона ѓ "Суррей". Малады Тарлтон выглядаѓ растрепанным, з глыбокай раны на шчацэ ѓ яго цякла кроѓ.
  
  "Перад вамі," сказаѓ Холмс, як ні ѓ чым не бывала, - фальсіфікатар, стрымана які забіѓ паважанага Джэймса Харлі Кэрала, а таксама п'яніцу Джорджа Бейдлера. Малады містэр Тарлтон, які прысутнічае тут, прызнаѓся ѓ гэтым.
  
  Радзільню быѓ ашаломлены. Я, наадварот, чакаѓ падобных заяѓ. Радзільню надзеѓ айронс на нягодніка і пасадзіѓ яго на задняе сядзенне "суррея" паміж мной і Холмсам, пасля чаго мы накіраваліся ѓ бок вёскі.
  
  Пазней, пасля таго як зняволенага змясцілі ѓ маленькую турму, Радзільню адвёз нас у дом Кэрроллов, дзе Тэкс сустрэѓ навіна захопленымі воклічамі.
  
  " Як вы думаеце, яны яго хутка возьмуць? - спытаѓ ён Холмса і Радзільню.
  
  "Па-першае, гэта пытанне справядлівага судовага разбору", - папярэдзіѓ Радзільню.
  
  " Значыць, адразу пасля гэтага? - Узмаліѓся Тэкс.
  
  "Магчыма, тады", - адказаѓ Холмс.
  
  " Як вы яго злавілі, містэр Холмс? Тэкс працягнуѓ.
  
  Затым Холмс патлумачыѓ усім нам этапы свайго расследавання. Па-першае, побач з целам Бейдлера былі выяѓленыя адбіткі чаравік забойцы. "Малады Тарлтон носіць пару дакладна такіх жа, як я апісаѓ", - сказаѓ нам Холмс.
  
  Па-другое, калі Холмс аглядаѓ месца злачынства, ён знайшоѓ у лесе жалезны вобад ад кола фургона. "Вясковы каваль паведаміѓ мне, што ѓ тое самае раніцы, пасля выяѓлення цела Бейдлера, ён адрамантаваѓ колы фургона з адсутным вобадам для маладога Тарлтона", - працягваѓ Холмс.
  
  Акрамя таго, па словах Холмса, у вёсцы ён даведаѓся, што мускулісты містэр Тарлтон быѓ майстрам валодання шабляй, чаму яго навучыѓ яго дзед, сын сэра Банастра Тарлтона па мянушцы Мяснік. Сэр Банастр адсякаѓ галовы сваім ворагам адным узмахам шаблі падчас амерыканскай вайны за незалежнасць.
  
  "Калі я падзяліѓся з Тарлтоном гэтай інфармацыяй і тым фактам, што у нас ёсць доказы таго, што ён падрабіѓ пагадненне, - сказаѓ Холмс, - Тарлтон прыйшоѓ у лютасць і схапіѓся за адну з скрыжаваных шабляѓ над камінам. 'Вы занадта шмат ведаеце, Холмс, так што вам таксама адсякуць галаву,' прамармытаѓ ён. Я адхіліѓся ад яго выпаду і другі выхапіѓ палаш. Ён атакаваѓ, а я парыраваѓ. Мы былі ѓцягнутыя ѓ гэты бой ѓсяго хвіліну, калі я перахапіѓ выпад і абяззброіѓ яго, прыставіѓшы кончык свайго клінка да яго грудзей. Тады я спытаѓ яго, што ён зрабіѓ з галовамі містэра Кэрала і Джорджа Бейдлера, і ён прызнаѓся, што пахаваѓ іх на сямейных могілках за сваім домам. Ён таксама прызнаѓ, што пазбавіѓ жыцця Бейдлера проста для адводу вачэй, каб адвесці падазрэнні ѓ смерці містэра Кэрала, як я і меркаваѓ з самага пачатку ".
  
  "Гэта азначае, што ён забіѓ даѓніну Джорджа ні за што, і ён забіѓ містэра Кэрала, каб зрабіць гэтую ферму", - дадаѓ Тэкс. "Шыбеніцы для яго недастаткова".
  
  OceanofPDF.com
  
  ТАТУІРАВАНАЯ РУКА, аѓтар: Марк Билгрей
  
  Ёсць шэраг выпадкаѓ, якія я апісаѓ у "хроніцы" з удзелам майго сябра Шэрлака Холмса, якія я вырашыѓ не публікаваць. Некаторыя з іх носяць вельмі далікатны палітычны характар, і калі б яны былі апублікаваныя, гэта магло б сур'ёзна падарваць свет, існуючы паміж нашай нацыяй і некаторымі замежнымі дзяржавамі. Іншыя выпадкі я таксама вырашыѓ захоѓваць у замкнёнай скрыні, у банкаѓскім сховішча на Чаринг-Крос, таму што, калі падрабязнасці гэтых спраѓ ѓсплывуць, яны патэнцыйна могуць паставіць пад пагрозу жыцця шэрагу вядомых грамадскіх дзеячаѓ і іх сем'яѓ.
  
  Ёсць яшчэ адзін клас спраѓ, якія я трымаю ѓ сакрэце з-за таго факту, што яны ѓтрымліваюць элементы або падзеі, якія я лічу занадта сенсацыйнымі або фантастычнымі, каб у іх верыць. Выпадак, аб якім я збіраюся расказаць, адносіцца да гэтай катэгорыі.
  
  Справядліва адзначыць, што за гады, якія прайшлі з таго часу, як адбыліся гэтыя жудасныя інцыдэнты, свет зведаѓ мноства змен. Хоць цягам часу не прытупіла ѓплыѓ таго, што адбылося ѓ тыя дні, я мяркую, што гэта ѓ некаторай ступені падрыхтавала грамадскасць да таго, каб прыняць гэта справа або, па меншай меры, падысці да яго непрадузята. Менавіта кіруючыся гэтай філасофіяй, я вырашыѓ рызыкнуць яго выпускам. Зрабіѓшы гэтыя заявы, я павінен прызнаць, што, калі б я асабіста не быѓ сведкам усяго таго, аб чым я збіраюся расказаць, уласнымі вачыма, няма ніякіх сумненняѓ у тым, што я лічыѓ бы сябе скептыкам.
  
  * * * *
  
  Прыгода пачалося раннім халодным зімовым раніцай, калі я яшчэ жыѓ у нумары на Бэйкер-стрыт, 221Б. Мяне разбудзіѓ Шэрлак Холмс, які загадаѓ мне неадкладна апрануцца.
  
  Калі я папрасіѓ у яго тлумачэнняѓ, ён проста сказаѓ: "Надзеньце цёплую вопратку, Ватсан, мы адпраѓляемся ѓ паездку за горад".
  
  З гэтымі словамі ён пакінуѓ мяне выконваць яго загады. Я ведаѓ свайго сябра дастаткова добра, каб разумець, што бескарысна спрабаваць выцягнуць зь яго інфармацыю. Ён раскажа мне больш у свой час.
  
  Не паспеѓ я скончыць галіцца, як дзверы адчыніліся, Холмс прасунуѓ галаву ѓ пакой і сказаѓ: "І, калі ласка, вазьміце свой рэвальвер".
  
  Маё цікаѓнасць цяпер канчаткова разгарэлася, і мы з Холмсам адправіліся ѓ таксі на Паддингтонский вакзал. Апынуѓшыся там, Холмс купіѓ нам білеты, і імгненне праз мы ѓвайшлі ѓ вагон і селі.
  
  "Як бы вы паставіліся да таго, каб правесці дзень на моры?" - спытаѓ Холмс.
  
  Хоць у папярэдніх апавяданнях я час ад часу згадваѓ пра дзіѓнае пачуццё гумару Шэрлака Холмса, мяркую, я ніколі да яго не прывыкну.
  
  "Зараз лютага", - адказаѓ я, адчуваючы сябе натуралом з мюзік-хола.
  
  Холмс усміхнуѓся, дастаѓ з кішэні паліто канверт і дастаѓ ліст. "Наш сябар, інспектар Лестрейд, быѓ настолькі ласкавы, што запрасіѓ нас у жывапісную прыбярэжную вёсачку ѓ Карнуола пад назвай Харбортон. Падобна на тое, што там адбылося забойства, прычым з некаторымі дзівацтвамі.
  
  " Незвычайны? - Спытаѓ я, добра ведаючы цікавасць Холмса да ѓсяго незвычайнага.
  
  Менавіта тады Холмс пачаѓ чытаць з ліста. "Ахвярай быѓ нехта Алвар Харыс, мужчына шасцідзесяці сямі гадоѓ, які жыѓ на адасобленай ферме прыкладна ѓ пяці мілях ад горада. Тыдзень таму мясцовая жыхарка Миллисент Стоукс, якая перыядычна заходзіла да Харрису дадому, каб прывезці яму прадукты, выявіла яго прапажу. Яна бачыла яго жывым толькі напярэдадні днём, калі ён папрасіѓ яе вярнуцца на наступны дзень з штотыднёвай газетай, якую яна забылася яму прынесці.
  
  "Абшукалі дом, Стоукс выявіѓ плямы крыві каля хлява. Падазрэнне адразу ж пала на суседа Харыса, Эдмунда Кольер, які жыѓ у чвэрці мілі ад яго. Было вядома, што Харыс і Колльер цярпець не маглі адзін аднаго. Падобна на тое, прычына гэтага сцвярджэння ѓ тым, што Харыс дазволіѓ сваім каровам пасвіцца на зямлі Кольер, нягледзячы на шматлікія просьбы Кольер пра адваротнае.
  
  "Мяркуючы па ѓсім, Харыс быѓ негаваркі чалавекам, у яго не было жывой сям'і, і ён рэдка выязджаѓ у горад. Кольер, наадварот, паштовы служачы на пенсіі, які жыѓ са сваёй дарослай дачкой, часта меѓ зносіны ѓ мясцовым вясковым пабе і выкарыстаѓ свой час для заняткаѓ сваім пакліканнем - скульптурай ".
  
  Я выглянуѓ у акно і ѓбачыѓ, як будынкі Лондана выдаляюцца удалячынь, а Холмс працягваѓ чытаць з ліста.
  
  "Пасля допыту Миллисент Стоукс была выключаная з ліку падазраваных. Пільны ператрус дома Харыса і прылеглай тэрыторыі не выявіѓ ніякіх іншых доказаѓ; як і ператрус у доме Кольер. Акрамя вышэйпералічаных акалічнасцяѓ, здавалася, не было нічога, што магло б звязаць Кольер з злачынствам.
  
  "Усё змянілася праз два дні, калі на мясцовы пляж выкінула чалавечую руку, якую знайшоѓ які праходзіѓ міма рыбак. Агляд рукі выявіѓ дзве татуіроѓкі, якія заплаканы Стоукс адразу прызнаѓ належаць нябожчыку.
  
  "Колльер быѓ неадкладна арыштаваны, і пры чарговым ператрусе ѓ яго доме было выяѓлена некалькі піѓ, якія, як сцвярджаѓ Колльер, ён выкарыстаѓ у сваіх скульптурных работах. З-за стану рукі ахвяры, якая была адсяку з бритвенной дакладнасцю, неѓзабаве стала відавочна, што мы злавілі злачынцу.
  
  "Калі Колльеру прадставілі гэтыя доказы, ён настойваѓ на сваёй невінаватасці. На гэтым справа магла б і скончыцца, калі б не дачка Кольер, Кэтрын, якая кажа, што яны з бацькам былі дома ѓсю ноч, калі было здзейснена злачынства.
  
  "Менавіта Кэтрын Коллиер настаяла, каб я звязаѓся з вамі, містэр Холмс, у надзеі, што вы зможаце здзейсніць цуд і выратаваць яе бацькі ад шыбеніцы". На гэтым ліст сканчалася.
  
  "Падобна на тое, Лестрейд задаволены тым, што ѓ яго ёсць вінаваты бок і што справа раскрыта", - сказаѓ я.
  
  "Калі Лестрейд адчувае задавальненне, свет час уздрыгвае", - сказаѓ Холмс з лёгкай усмешкай, затым дастаѓ некалькі фатаграфій з канверта, у якім прыйшоѓ ліст.
  
  "Я павінен папярэдзіць вас, Ватсан, нягледзячы на ваш ваенны і медыцынскі вопыт, вы палічыце гэтыя фатаграфіі не чым іншым, як жудаснымі".
  
  Холмс працягнуѓ мне фатаграфіі. Улічваючы яго звычайную схільнасць да драматызму, я не быѓ упэѓнены, чаго чакаць, але ѓ дадзеным выпадку ён не перабольшваѓ. Я з агідай ѓтаропіѓся на фатаграфіі.
  
  На кожнай была фатаграфія адсечанай рукі, зробленая пад рознымі кутамі. Я звярнуѓ увагу на асабліва дзіѓную манеру, з якой была парэзаная рука, а затым на дзве татуіроѓкі на верхняй частцы біцэпса. Верхняя была амаль прамавугольнай формы, тая, што была ніжэй, уяѓляла сабой ілюстрацыю двух пераплеценых вінаградных лоз. Яшчэ ніжэй я заѓважыѓ тры цёмных круга, якія не былі татуіроѓкамі, хоць я не быѓ упэѓнены, што менавіта гэта было, магчыма, якія-то раны. Затым я ѓбачыѓ ѓчастак пачарнелага азызлай скуры, які часта сустракаецца ѓ тапельцаѓ.
  
  "Што вы можаце сказаць мне пра містэрам Харрисе, паглядзеѓшы на яго руку?" - спытаѓ Холмс.
  
  "Гэта рука здаровага мужчыны, калі не сказаць некалькі полноватого, - сказаѓ я. - На пальцах мазалі, так што само сабой зразумела, што ён працаваѓ рукамі".
  
  " Цудоѓна, Ватсан.
  
  "Татуіроѓкі, вядома, отличительны. Магчыма, ён быѓ аматарам мастацтва або проста прыхільнікам моды. З таго часу, як шэраг членаѓ каралеѓскай сям'і стварылі vogue, публіка, як заѓсёды, рушыла ѓслед іх прыкладу ".
  
  Холмс зірнуѓ на фатаграфіі, затым сказаѓ: "Ахвяра важыла дваццаць стоун, была шасці футаѓ ростам, у яе былі сівыя валасы, яна шмат часу праводзіла на вуліцы (без сумневу, даглядала за сваімі жывёламі). Ён быѓ удаѓцом, якія страцілі сваю любімую жонку не больш за пяць гадоѓ таму, пасля чаго шукаѓ адзіноты. Але ѓ той час як многія мужчыны, якія апынуліся ѓ падобных абставінах, пачынаюць піць, спрабуючы заглушыць свае смутку, Харыс песціѓ сябе пірожнымі, тартамі, булачкамі, пірагамі, печывам і эклерами. Усё гэта было натуральна для яго, паколькі яго прафесіяй быѓ майстар-пекар. Пасля смерці жонкі ѓ яго жыцці не было іншых раманаѓ. Ён быѓ дакучлівым чалавекам, чый знешні гнеѓ маскировал ѓнутраную эмацыйную боль ".
  
  "Адкуль вам гэта вядома, Холмс?" - Спытаѓ я, ашаломлены.
  
  "Акружнасць рукі паказвала на яго абхапілі, і адсюль трэба толькі ацаніць прапорцыі цела і рэканструяваць яго ѓ геаметрычнай прагрэсіі, шмат у чым так, як гэта робіць натураліст, які спецыялізуецца на палеанталогіі, пры раскопках новай косткі дыназаѓра. Колер валасоѓ бачны па маленькім непашкоджаным фолликулам. Цёмны колер асобы паказвае на тое, што чалавек шмат часу праводзіѓ на сонца. Чацвёрты палец на левай руцэ мае больш светлае адценне вакол трэцяй косткі, відавочна, з-за адбітка заручальнага кольца, якое знялі толькі ѓ апошнія некалькі дзён. Калі гэтага было недастаткова, каб прызнацца ѓ яго вечнай любові, татуіроѓка ѓ выглядзе пераплятаюцца вінаградных лоз, папулярнага малюнка, сімвалізуючага такую вечную адданасць, ліквідуе ѓсе сумневы.
  
  Што тычыцца таго, што яго вага з'яѓляецца вынікам яго ѓласнага пястоты, ілюстрацыяй над вінаграднымі лозамі з'яѓляецца бохан хлеба. Татуіроѓка, якая паказвае на чыю-небудзь прафесію, не рэдкасць, асабліва сярод пэѓных класаѓ. Яго пакуты і прымус бачныя па стане яго пазногцяѓ. Яны былі укушаны - агідная звычка, якая наводзіць на думку, што ён быѓ адзін, паколькі мала хто з жанчын змірыѓся б з такім негігіенічно і сацыяльна непрымальным паводзінамі свайго мужчыны ".
  
  "Дзіѓна," сказаѓ я.
  
  "Рызыкну паѓтарыцца, Ватсан, гэта сапраѓды даволі элементарна. Аднак, сказаѓшы гэта, гэтыя фатаграфіі выклікаюць больш пытанняѓ, чым даюць адказаѓ. Не маглі б вы выказаць здагадку аб тым, якім інструментам можна было адрэзаць руку гэтаму чалавеку?
  
  "За выключэннем таго, што, магчыма, ён трапіѓ у зубчастыя колы якой-то вялікі завадской машыны, аб якой я незнаёмы, і нават тады я, шчыра кажучы, цяжка растлумачыць дзіѓную нераѓнамернасць разрэзу. Уяѓляецца малаверагодным, што нават нож хірурга мог бы дамагчыся такіх вынікаѓ ".
  
  "У дакладнасці мае думкі".
  
  "Не часта мы ѓ нечым сыходзімся".
  
  " Не недаацэньваць сябе, Ватсан, вашыя назірання бясцэнны.
  
  Я глядзела ѓ акно на проплывавшую міма сельскую мясцовасць і думала пра беднага містэрам Харрисе.
  
  * * * *
  
  Праз некалькі гадзін мы прыбылі ѓ Харбортон, і на вакзале нас сустрэлі Лестрейд і мясцовы канстэбль, суровага выгляду мужчына па прозвішчы Данбар. Нас праводзілі да экіпажу, затым павезлі праз сонную маленькую вёсачку да ѓзгорках за ёй. Чвэрць гадзіны праз, мы згарнулі на адасобленае дарогу і спыніліся каля катэджа, які, як нам паведамілі, належаѓ Эдмунду Коллиеру, затрыманаму. Дзверы ѓ катэдж адкрыла прыгожая жанчына не больш за дваццаць гадоѓ з чорнымі як смоль валасамі.
  
  "Містэр Шэрлак Холмс, я мяркую," сказала яна, робячы рэверанс, як быццам вітала якая прыехала шляхетную асобу. " Я Кэтрын Колінз.
  
  " Міс Колльер, - прадставіѓ Холмс, - гэта мой сябар і калега, доктар Ватсан. Я мяркую, вы ѓжо знаёмыя з інспектарам Лестрейдом і констеблем Данбаром.
  
  "Так", - сказала яна, выглядаючы, ці не занадта шчаслівай.
  
  Мы ѓвайшлі ѓ гасціную, і Холмс падышоѓ да карціны, якая вісела над каміннай паліцай, - партрэта хударлявага, далікатнага мужчыны гадоѓ шасцідзесяці, апранутага ѓ простую белую кашулю і цёмныя штаны.
  
  "Ваш бацька," сказаѓ Холмс.
  
  "Так," сказала міс Коллиер, " ён вымяняѓ у мясцовага мастака скульптуру гэтага чалавека. Партрэт за партрэт.
  
  "Вы сцвярджаеце, што ѓ ноч забойства вы былі тут?" спытаѓ Холмс.
  
  "Так," сказала міс Коллиер, " я была з бацькам ѓсю ноч. Калі на наступны дзень мы пачулі навіна ад канстэбля, гэта стала для нас абодвух сапраѓдным шокам".
  
  "Ці магчыма, каб ваш бацька выйшаѓ на вуліцу ѓ тую ноч так, каб вы яго не заѓважылі?" - спытаѓ Холмс.
  
  " Не, містэр Холмс. Нават калі б я яго не бачыѓ, я б, напэѓна, пачуѓ, як ён сыходзіѓ, паколькі ѓ мяне пакой побач з яго пакоем, і я вельмі чуйна сплю. Акрамя таго, маснічыны стогнуць, а дзверы і вокны рыпаюць пры адчыненні. Хоць, наколькі я разумею, таго, хто здзейсніѓ гэты агідны ѓчынак, спатрэбілася б для гэтага больш, чым некалькі хвілін.
  
  "Цалкам дакладна," сказаѓ Холмс. " Мы можам агледзецца?
  
  "Вядома", - адказала дзяѓчына.
  
  Я суправаджаѓ Холмса па некалькіх пакоях дома, у кожнай з якіх стаялі драѓляныя скульптуры. У асноѓным гэта былі бюсты або маленькія фігуркі. У хляве за домам мы знайшлі майстэрню са сталом, на якім ляжала некалькі піѓ розных памераѓ, а таксама малаткі, сякеры і іншыя прылады рамесніка.
  
  Адтуль мы выйшлі на вуліцу і ѓбачылі каня і павозку. Тут Холмс апусціѓся на калені і агледзеѓ колы падводы. Праз хвіліну або дзве ён устаѓ і сустрэѓся з поглядамі Лестрейдом і Данбаром, якія стаялі ѓ некалькіх футах ад нас, назіраючы за намі.
  
  Кэтрын Колінз падышла да Холмсу і спытала: "ці Ёсць якая-небудзь надзея для майго бацькі?"
  
  " Калі вы пытаецеся ѓ мяне, ці веру я, што ён забіѓ містэра Харыса, то мой адказ - не.
  
  "Гэта абсурдна", - сказаѓ Лестрейд.
  
  "У нас ёсць прыдатны чалавек," Данбар сказаѓ, "у гэтым вы можаце быць упэѓнены".
  
  "Калі справа даходзіць да злачынства, няма нічога пэѓнага, акрамя нявызначанасці", - сказаѓ Холмс. "Не падайце духам, юная лэдзі. Я спадзяюся неѓзабаве паведаміць вам добрыя навіны".
  
  * * * *
  
  Пакуль мы ехалі па дарозе ѓ экіпажы Данбар, я разважаѓ, ці варта было Холмсу быць такім аптымістам. Я не бачыѓ нічога, што ставіла б пад сумнеѓ афіцыйную версію справы, не кажучы ѓжо аб тым, што паказвала б на невінаватасць Эдмунда Кольер. Але як толькі Холмсу прыходзіла ѓ галаву якая-небудзь ідэя, яго ѓжо было не пераканаць. Я турбаваѓся пра міс Коллиер. Я не хацеѓ, каб у яе былі нерэалістычныя чакання і, як следства, пасля яна была расчараваная.
  
  Праз пяць хвілін мы спыніліся перад іншым катэджам. Гэты быѓ больш папярэдняга, і трава перад ім трохі зарасла.
  
  "Мы захавалі месца здарэння," сказаѓ Лестрейд, калі мы ішлі па дарожцы да ѓваходных дзвярэй, "чаго б яно ні каштавала".
  
  Холмс павярнуѓся да Лестрейду, відавочна не здзіѓлены. Данбар адчыніѓ дзверы, і мы ѓвайшлі ѓнутр.
  
  Гасцёѓня была абстаѓленая проста: драѓляны стол і некалькі крэслаѓ. На шафе стаяла некалькі фатаграфій у рамках, на якіх быѓ намаляваны поѓны мужчына - як мяркуецца, Харыс - з пухлай жанчынай - як мяркуецца, яго памерлай жонкай.
  
  Пры ператрусе ѓ кладоѓцы былі выяѓленыя банкі з сухафруктамі, шакаладам і некалькі слоікаѓ з варэннем. На прылаѓку ляжала чэрствая баханка хлеба і некалькі традыцыйных корнуоллских піражкоѓ, якія, мяркуючы па паху, сапсаваліся.
  
  Затым мы выйшлі на вуліцу і накіраваліся да адрыны, які быѓ пусты. На зямлі перад ім былі плямы крыві, аб якіх Лестрейд згадваѓ у сваім лісце. Холмс агледзеѓ іх, затым звярнуѓ сваю ѓвагу на безлошадную павозку, якая стаяла непадалёк. Як і ѓ папярэднім катэджы, ён агледзеѓ колы каляскі, затым, здавалася, звярнуѓ увагу на маленькага крапивника, які сеѓ на суседнюю бервяно. Птушка ела чарвяка.
  
  Затым Холмс падышоѓ да кустоѓ непадалёк ад хлява і агледзеѓ іх. Я павярнуѓся да Лестрейду і Данбару, якія назіралі за тым, што адбываецца, як мне здалося, з выразам крайняй нуды.
  
  "А абвінавачаны," сказаѓ Холмс, вярнуѓшыся пасля сваёй вылазкі ѓ кусты і звярнуѓшы ѓвагу на двух прадстаѓнікоѓ закона, " ці магу я з ім пагаварыць?
  
  "Зразумела, містэр Холмс," самаздаволена Данбар сказаѓ, " калі гэта паскорыць ваш ад'езд з нашай асяроддзя, вы можаце крыху пагутарыць з ім.
  
  Цяпер было відавочна, што Лестрейд і яго новообретенный адзін бязмерна весяліліся за наш кошт. Хоць гэта мяне бясконца раздражняла, Холмс, здавалася, не заѓважаѓ іх адносіны.
  
  * * * *
  
  Вярнуѓшыся ѓ горад, мы ѓсе накіраваліся ѓ мясцовую турму. Эдмунд Кольер вітаѓ нас у сваёй камеры з энтузіязмам асуджанага, смирившегося са сваім лёсам. Ён выглядаѓ яшчэ больш змардаванай і далікатным, чым на сваім партрэце.
  
  Гутарка Холмса была кароткай і, здавалася, не дадала нічога істотнага да справы. Пазней Холмс спытаѓ Данбар, не можа ён парэкамендаваць яму жыллё на ноч. Канстэбль даѓ нам назву адзінай у горадзе гасцініцы і карчмы "Харборвью", які, як аказалася, знаходзіѓся ѓ некалькіх хвілінах хады адсюль.
  
  Апынуѓшыся там, на свабодзе ад Лестрейда і яго цені, Холмс, здавалася, трохі расслабіѓся. У карчме мы замовілі на вячэру вараную трэску-пашот, і пасля таго, як яе прынеслі, Холмс сказаѓ: "Падобна на тое, Ватсан, перад намі ѓ вышэйшай ступені незвычайнае справа, изобилующее мноствам перыпетый".
  
  "Нягледзячы на заявы Лестрейда і Данбар аб адваротным", - нараспеѓ прамовіѓ я.
  
  "Ні адзін з нашых сяброѓ, падобна, не мае ні найменшага стаѓлення да таго факту, што Колльер, мужчына ростам не больш васьмі стоун, як мяркуецца, уступіѓ у бойку з Харысам, якому было дваццаць стоун, выкарыстоѓваючы тое, што, несумненна, было тупым прадметам - на падставе майго агляду плям крыві - і ѓ адзіночку адолеѓ яго, забраѓ цела, як мяркуецца, для пахавання ѓ якім-небудзь адасобленым месцы, у якіх, дарэчы, у гэтым рэгіёне недахопу няма. І ѓсё ж усё гэта было зроблена таемна, без ведама, згоды або супрацоѓніцтва яго дачкі ".
  
  "Яна магла зманіць", - неахвотна сказаѓ я.
  
  " Ты верыш у гэта не больш, чым я.
  
  "І гэта не тлумачыць наяѓнасць рукі".
  
  "Не," сказаѓ Холмс, доедая свой абед. "Калі верыць Лестрейду і Данбару, простае забойства, здзейсненае з адзінай мэтай, акрамя як супакоіць надакучлівага суседа, прывяло да таго, што частка цела ахвяры была знойдзена ѓ пяці мілях ад месца злачынства на пляжы".
  
  "Гэта сапраѓды выклікае пэѓныя пытанні", - сказаѓ я.
  
  "Сапраѓды, рызыкуючы паѓторам, напрыклад, таго, як далікатны хлопец адолеѓ бы чалавека ѓ тры разы больш сябе, падняѓ бы цела на каляску і - замест таго, каб пахаваць яго прыватным чынам і зручна ѓ адасобленым месцы - з вялікай рызыкай выяѓлення і затрымання, вырашыѓ разрэзаць цела на кавалкі і праехаць пяць міль, каб выкінуць яго ѓ акіян".
  
  " Сапраѓды, сапраѓдная галаваломка.
  
  "Мякка кажучы," сказаѓ Холмс, " але я забыѓся згадаць аб адной дробязі. Што вы пра гэта думаеце, Ватсан? Холмс дастаѓ з кішэні маленькі шкляны бутэлечку і працягнуѓ яго мне.
  
  "Дзе ты гэта ѓзяѓ?" - Спытаѓ я, разглядаючы ампулу.
  
  " З кустоѓ каля хлява Харыса, прама з-пад носа Лестрейда і яго сябра.
  
  На шкле былі часцінкі карычневага налету, які мог паказваць на наяѓнасць шэрагу рэчываѓ, але пах, хоць і слабы, быѓ беспамылковым. "Гэта хлоралгидрат".
  
  " Як вы ведаеце, гэта магутны транквілізатар хуткага дзеянні.
  
  " Ці маглі Альвара Харыса напампаваць наркотыкамі, а затым забіць да смерці?
  
  "Гэтая ідэя, падобна, сапраѓды ѓскладняе справу".
  
  "Гэта таксама мяркуе дбайную наѓмыснага злачынства, што, па-відаць, яшчэ больш выключае містэра Кольерса як злачынца".
  
  "Магчыма, Ватсан, мы набліжаемся да рэкорду па колькасці падобных высноѓ па адной справе", - сказаѓ Холмс, усміхаючыся.
  
  Калі мы расплачваліся па ліку, Холмс спытаѓ бармэна, ці не ведае ён які-небудзь зямлі на бліжэйшых пагорках, якую можна было б купіць.
  
  "Час ад часу," адказваѓ чырванатвары мужчына, - вы падумваеце аб тым, каб пераехаць сюды, сэр?"
  
  "Так," сказаѓ Холмс, "у мяне ёсць ідэя стаць фермерам-малочнікам".
  
  "Вось як?" перапытаѓ бармэн, выціраючы рукі аб брудны фартух і недаверліва гледзячы на Холмса.
  
  "Як тут ідуць справы з сельскай гаспадаркай?" спытаѓ Холмс.
  
  "Гаспадарка тут цудоѓнае," сказаѓ бармэн, "але калі ѓ вас будуць уласныя каровы, мой савет - добра за імі прыглядаць, так як у апошні час тут пачасціліся крадзяжы".
  
  " Зганяць быдла?
  
  "Мяркуючы па ѓсім, зроблена ѓначы. І ѓсё ж ніхто не паведаміѓ аб мясцовым фермеры, у якога кароѓ больш, чым у іх саміх".
  
  Калі мы выйшлі з карчмы, я павярнуѓся да Холмсу і усклікнуѓ: "Што ѓсё гэта значыла?"
  
  "Проста тэорыя, якой я прытрымліваюся," адказаѓ ён, усміхаючыся. " Не варта турбавацца, у мяне няма непасрэдных планаѓ пераязджаць з нашай кватэры на Бэйкер-стрыт у бліжэйшы час. А цяпер хадзем, Ватсан, нам неабходна неадкладна падыхаць салёным паветрам.
  
  Дзень хіліѓся да вечара, калі мы з Шэрлакам Холмсам шпацыравалі па вымощенным каменем вясковых вуліцах і неѓзабаве апынуліся на гарадскім камяністым пляжы.
  
  Калі не лічыць некалькіх рыбакоѓ, якія сядзелі каля вытащенных на бераг лодак і чинивших свае сеткі, месца было пустынным. Неба зацягнулі хмары, і з акіяна перад намі дзьмуѓ халодны паѓночны вецер.
  
  Холмс пабрыѓ прэч, азіраючыся па баках. Я зірнуѓ на вёску ззаду нас, затым направа і ѓбачыѓ удалечыні даволі вялікі асабняк, які стаіць высока на вяршыні скалы, якая ѓзвышаецца над вадой.
  
  Калі я заѓважыѓ, што Холмс таксама глядзіць на яго, я падышоѓ да аднаго з рыбакоѓ і сказаѓ: "Прабачце, але вы выпадкова не ведаеце, хто там жыве?"
  
  Мужчына з маршчыністым тварам, ледзь адарваѓшы погляд ад цыроѓкі, адказаѓ: "Ён належыць доктару Піліпу Пакстону, майму самаму буйному кліенту".
  
  " Ён есць шмат рыбы? - Спытаѓ я.
  
  "Не 'я', а хатнія жывёлы". Калі мужчына заѓважыѓ мой збянтэжаны погляд, ён дадаѓ: "Ён вучоны, трымае акварыумы з рыбамі, у тым ліку буйнымі, і нават з цюленямі. Яны па-чартоѓску галодныя. За апошнія два месяцы ён падвоіѓ свае заказы. У апошні час я забяспечваю яго па меншай меры сотняй фунтаѓ у тыдзень, як і мой сябар вунь там, і некаторыя іншыя мужчыны таксама.
  
  Я падзякаваѓ яго, затым далучыѓся да Холмсу, і мы вярнуліся ѓ гасцініцу. Калі мы вярнуліся ѓ нашу пакой, я пераказаѓ наш кароткі размова з рыбаком, пакуль Холмс распальваѓ люльку, і, да майго здзіѓлення, адказаѓ,
  
  "Доктар Філіп Пакстон - атожылак аднайменнай сям'і, якая займаецца імпартам гарбаты. Адзін час ён быѓ выдатным натуралістам і марскім біёлагам з грамадскага акварыума заалагічнага саду Рыджэнт-Парку. Аднак ён быѓ выключаны Марскі біялагічнай асацыяцыі і вымушаны сысці са сваёй пасады ѓ акварыуме з-за яго неортодоксальных тэорый аб жыцця ѓ акіяне. Майце на ѓвазе, што многія навукоѓцы, чые ідэі былі адпрэчаныя пры іх жыцці, затым былі прынятыя пазнейшымі пакаленнямі ".
  
  "Як атрымалася, што вы ведаеце аб такім чалавеку, як я?" - Спытаѓ я.
  
  "Ватсан, чытанне газет - мая праца. Калі я атрымаѓ ліст Лестрейда, я ѓспомніѓ, што Пакстон з'ехаѓ з Лондана, каб жыць у доме сваіх продкаѓ у гэтай частцы Карнуола. Як я ѓжо казаѓ вам пры выпадку, калі я тлумачу свае метады, яны здаюцца значна менш асляпляльнымі - зусім як сцэнічны штукар, які дэманструе свае ілюзіі.
  
  Я сербануѓ брэндзі з пляшкі і падумаѓ над тым, што мы даведаліся за апошнія некалькі гадзін. Холмс падышоѓ да вакна, зацягнуѓся трубкай і паглядзеѓ на пацямнелае неба. На стале я заѓважыла нумар мясцовай газеты, які, верагодна, пакінула пакаёѓка, калі прыбірала пасцельная бялізна. Загаловак абвяшчаѓ: "Мясцовы жыхар затрыманы па абвінавачванні ѓ забойстве".
  
  Холмс павярнуѓся да мяне і сказаѓ: "Я прапаную нам крыху адпачыць, у нас наперадзе вельмі напружаны дзень, і нам трэба будзе выехаць крыху раней".
  
  "Але, - сказаѓ я, - хіба мы ѓжо не дапыталі ѓсіх, хто звязаны з гэтай справай, і не агледзелі месца злачынства?"
  
  "Многае яшчэ трэба зрабіць", - сказаѓ Холмс ѓ сваёй звычайнай загадкавай манеры.
  
  Я ведала, што лепш не пытацца ѓ яго, што будзе ѓ заѓтрашнім маршруце. Замест гэтага я зрабіла яшчэ адзін глыток свайго напою і падрыхтавалася да сну.
  
  * * * *
  
  Калі я прачнуѓся раніцай, Холмса ѓжо не было. Як толькі я скончыѓ апранацца, ён уварваѓся ѓ пакой.
  
  " Вось вы дзе, Ватсан! Апранайце паліто і капялюш, і мы адправімся ѓ шлях.
  
  Каля гасцініцы нас чакалі пастка і фурман, і мы ѓвайшлі ѓнутр.
  
  "Я падумаѓ пра сёе-кім, з кім мы яшчэ не казалі", - сказаѓ я. "Миллисент Стоукс, жанчына, якая заявіла пра знікненне Харыса і выявіла кроѓ перад адрынай".
  
  "Я дапытаѓ яе да таго, як вы ѓсталі", - адказаѓ Холмс, у той час як кучар вёѓ сваю конь па брукаваныя вуліцах. "Як я і думаѓ, у яе не было важных фактаѓ, якія можна было б дадаць да нашага расследаванні, але я быѓ бы неахайны, калі б не параіѓся з ёй".
  
  "Пра", - прыгнечана адказаѓ я. На імгненне мне падалося, што я сапраѓды наткнуѓся на ідэю, якую Холмс якім-то чынам выпусціѓ з-пад увагі.
  
  "Вы, без сумневу, наведвалі акварыум у Рыджэнт-парку," сказаѓ Холмс, рэзка мяняючы тэму.
  
  "Вядома," адказаѓ я, - калі я быѓ школьнікам, я хадзіѓ туды даволі часта. Я быѓ зачараваны наглядам за рыбамі, як і большасць дзяцей".
  
  "Сёння мы наведаем тое, што, як я мяркую, будзе мініятурнай версіяй гэтага пышнага "рыбнай дома", як яго называюць у народзе. Мы нанёс візіт доктару Піліпу Пакстону ".
  
  "Як мяркуецца, гэта звязана з гэтай справай".
  
  Холмс засмяяѓся. " Спадзяюся, вы не думаеце, што ад усяго гэтага салёнага паветра, я адчуѓ духмянасьць, ці не так, Ватсан? Я мяркую, што навуковы вопыт доктара Пакстона можа праліць некаторы святло на гэтую справу.
  
  Затым Холмс змоѓк, паколькі экіпаж стаѓ падымацца па схіле. Праз некалькі хвілін мы спыніліся перад асабняком Піліпа Пакстона. Мяркуючы па тонкай каменнай аздаблення, яму было не менш трохсот гадоѓ. Холмс загадаѓ кіроѓцу пачакаць нас, хаця да нашага вяртання магло прайсці некаторы час. Кіроѓца кіѓнуѓ, і мы з Холмсам накіраваліся да дому.
  
  Пакуль мы гэта рабілі, я не мог утрымацца ад захаплення захапляльным выглядам на акіян унізе. Велізарную дзверы дома адкрыѓ грубоватого выгляду дварэцкі, целасклад якога больш было падобным на баксёрскі рынг, чым на жыллё джэнтльмена.
  
  Калі Холмс згадаѓ, што мы дзейнічаем у афіцыйным якасці ад імя мясцовага канстэбля, выраз твару мужчыны памякчэѓ, і нас запрасілі ѓ вялікі зала і пасадзілі на крэслы, якія выглядалі такімі ж старымі, як і сам дом. Слуга спытаѓ, ці не хочам мы гарбаты. Калі мы ветліва адмовіліся, ён пакланіѓся і пайшоѓ.
  
  У вялікай зале былі высокія каменныя сцены, на якіх былі развешаны сярэднявечныя габелены, скрыжаваныя мячы і фамільны герб. Уздоѓж шэрагу сцен стаялі старадаѓнія, аздобленыя разнастайнай разьбой драѓляныя сталы, а таксама вялізныя вазы з засушанымі раслінамі. Адзінай анамаліяй было тое, што там, дзе традыцыйна можна было чакаць ѓбачыць партрэты продкаѓ алеем у рамках, былі па-майстэрску намаляваныя рыбы. Я бачыѓ тунца, селядзец, камбалу, блакітную рыбу і трэску.
  
  Перш чым я паспеѓ цалкам усвядоміць іх значэнне, у хол увайшоѓ мужчына гадоѓ шасцідзесяці у белым халаце хірурга.
  
  "Я доктар Філіп Пакстон, - сказаѓ ён, - а вы, павінна быць, Шэрлак Холмс. Вядома, я чытаѓ некалькі вашых спраѓ. А гэта, павінна быць, ваш хранікёраѓ, доктар Ватсан.
  
  "Мы прыйшлі, каб абмеркаваць з вамі справу, у якім вы можаце аказаць некаторую дапамогу," сказаѓ Холмс.
  
  "На самай справе", - сказаѓ доктар Пакстон. "Я быѓ бы вельмі рады дапамагчы ѓсім, чым змагу. Але спачатку, не маглі б вы зрабіць мне ласку? Я настойваю на тым, каб паказаць вам маю маленькую лабараторыю".
  
  Мы прайшлі па шырокім калідоры. На сценах вісела яшчэ больш карцін з выявай рыб. Праз імгненне мы апынуліся ѓ шырокай галерэі, дзе стаялі масіѓныя шкляныя акварыумы, якія, як і прадказваѓ Холмс, лёгка сапернічалі з тымі, што былі ѓ Рыджэнт-парку.
  
  "Вось мае сябры", - сказаѓ доктар Пакстон, паказваючы на першы акварыум."Гэта некаторыя мясцовыя віды: макрэль, трэска і блакітная рыба".
  
  Мы праходзілі міма аднаго акварыума за іншым, кожны больш папярэдняга, пакуль не спыніліся перад акварыумам памерам з дом. Унутры яго плавалі шэрыя цюлені, як быццам ім было напляваць на ѓвесь свет. З'явіѓся мускулісты мужчына з лесвіцай і паклаѓ яе на борт рэзервуара. Затым ён узяѓ вядро, залез наверх і скінуѓ рыбу ѓ ваду.
  
  Доктар Пакстон некаторы час назіраѓ за пячаткамі, затым павярнуѓся да Холмсу і да мяне.
  
  " Я даследую кожны аспект жыцця гэтых выдатных стварэнняѓ. Я ѓпэѓнены, містэр Холмс, калі ваша рэпутацыя верна, што вы, магчыма, чулі пра маіх, э-э, рознагалоссі з інстытутам.
  
  "Без сумневу, недалёкія мысляры," сказаѓ Холмс.
  
  "А," сказаѓ Пакстон, - я бачу, вы цалкам разумееце сітуацыю. Але тут мне не перад кім даваць справаздачу, не трэба дагаджаць патэнцыйным дабрадзеям. Гэтыя рэліквіі ѓ Лондане кпілі над любой ідэяй, якая не ѓпісвалася ѓ іх вузкія погляды на свет. Навука не павінна схіляцца перад банкірамі, каб рухацца наперад ".
  
  "Добра сказана", - сказаѓ Холмс. "Мне няма патрэбы нагадваць вам, што зусім нядаѓна паравая машына містэра Фултана была прадметам падобных кпінаѓ з боку самазваных экспертаѓ".
  
  Доктару Пакстону, падобна, вельмі спадабаліся каментары Холмса, і ён павёѓ нас у яшчэ адзін акварыум. Гэты быѓ удвая больш папярэдняга. У ім былі дэльфіны.
  
  "Бутылконосые дэльфіны," сказаѓ Холмс. " Цудоѓныя жывёлы. Некаторыя сцвярджаюць, што валодаюць пэѓным прыроджаным інтэлектам.
  
  Пры гэтых словах вочы доктара Пакстон загарэліся. " Вы мяне здзіѓляеце, містэр Холмс.
  
  "Я выявіѓ, што многія годныя ідэі зараджаюцца на перыферыі грамадства, якія першапачаткова адпрэчваюцца мэйнстрымам, - сказаѓ Холмс, - толькі для таго, каб у канчатковым выніку быць прынятымі тымі ж самымі скептыкамі і няверуючымі, якія затым спрабуюць прыпісаць іх сабе".
  
  "Я падазраю, што выйгрыш праваахоѓных органаѓ - гэта страта навукі", - сказаѓ Пакстон, ведучы нас назад па шкляной галерэі.
  
  "І гэта ѓвесь ваш марскі звярынец?" спытаѓ Холмс.
  
  "Так, выключаючы тыя арганізмы, якія намаляваныя на прадметных шкле пад маім мікраскопам".
  
  Я падумаѓ, што гэта ѓзрушаючая калекцыя. Я і ѓявіць сабе не мог, што ва ѓсёй Англіі можа быць яшчэ адна падобная, якая знаходзіцца ѓ прыватных руках. Мы вярнуліся ѓ вялікую залу і селі. Затым Холмс прад'явіѓ фатаграфіі, якія ён паказваѓ мне ѓ цягніку.
  
  " Перш чым вы зірняце на іх, доктар Пакстон, я павінен папярэдзіць вас пра іх графічным характары.
  
  "Я чалавек навукі, сэр", - сказаѓ Пакстон, міргаючы.
  
  "Вельмі добра," сказаѓ Холмс, "калі вы чыталі мясцовую газету за апошнія некалькі дзён, вы, павінна быць, чулі пра чалавечай руцэ, знойдзенай на пляжы недалёка адсюль".
  
  " Баюся, я занадта пагружаны ѓ сваю працу, каб сачыць за навінамі.
  
  "Я б хацеѓ, каб вы паглядзелі на гэтыя фатаграфіі і выказалі мне сваё прафесійнае меркаванне. Ці вядома вам якое-небудзь марское істота, якое магло стварыць такое з чалавекам?"
  
  Холмс перадаѓ Пэкстону фатаграфіі. Пэкстан ѓважліва вывучыѓ іх, затым сказаѓ: "На іх няма слядоѓ зубоѓ, якія паказвалі б на акулу, нягледзячы на рэдкасць такога нападу на людзей. Але нават у гэтым выпадку парэз быѓ бы не такім гладкім, як гэты.
  
  "Мог ці кіт быць адказны за гэта?"
  
  " Асмелюся сказаць, што няма. Яшчэ раз, у некалькіх вядомых мне дакументальна пацверджаных выпадках былі б сляды укусаѓ, а скура і косць былі б зазубрены. Нават піранні, якія растуць у Паѓднёвай Амерыцы і ніколі не водзяцца ѓ гэтых халодных водах, пакінулі сляды сваіх маленькіх, вострых, як брытва, зубоѓ. Я не бачу тут ніякіх сведчанняѓ чаго-небудзь падобнага. Я не ведаю ні адной рыбы або акіянічнага сысуна, здольнага нанесці такі шкоду менавіта такім спосабам ".
  
  Пакстон вярнуѓ фатаграфіі Холмсу, які хутка ѓстаѓ і сказаѓ: "Дзякуй, доктар Пакстон, вы аказалі неацэнную дапамогу. Хадзем, Ватсан, наш кіроѓца чакае".
  
  Мы вярнуліся ѓ вёску і спыніліся перад гасцініцай, пасля чаго Холмс загадаѓ мне падняцца ѓ нашу пакой і пачакаць яго, бо ѓ яго "былі сякія-такія справы.
  
  Я выйшаѓ з экіпажа, і ён хутка ад'ехаѓ. Праходзячы праз проста абстаѓлены вестыбюль і паднімаючыся па лесвіцы, я гадаѓ, што збіраецца рабіць мой сябар. Апынуѓшыся ѓ нашай пакоі, я бавіѓ час за чытаннем кнігі, якую знайшоѓ на паліцы аб здабычы волава ѓ Карнуола. Хоць стыль кнігі здаѓся мне, мякка кажучы, некалькі суховатым, тэма была на здзіѓленне займальнай.
  
  * * * *
  
  Ужо змяркалася, калі Шэрлак Холмс вярнуѓся ѓ вельмі ѓзбуджаным стане.
  
  " Хадзем, Ватсан, - сказаѓ ён, - і захопіце свой рэвальвер. Мы хутка набліжаемся да развязкі нашай справы.
  
  "Але як?-"
  
  "Няма часу тлумачыць, кожнае імгненне прамаруджвання можа каштаваць жыцця".
  
  Мы выбеглі з гасцініцы і трапілі ѓ тую ж пастку, якая прывяла нас у маёнтак раніцай. Была ноч, і над намі вісела поѓня.
  
  "Мы едзем у маёнтак," прашаптаѓ Холмс, верагодна, для таго, каб кіроѓца яго не пачуѓ.
  
  " У такі час? - Спытаѓ я.
  
  У што Холмс нас уцягваѓ? Падумаѓ я. Па яго тоне я западозрыѓ, што мы наѓрад ці будзем прысутнічаць на афіцыйным адным званым абедзе. Хоць прычына нашага начнога візіту не належала ад мяне, мая ѓпэѓненасць у здольнасці Холмса атрымаць верх была непахіснай.
  
  Калі мы былі на паѓдарогі да маёнтку, Холмс загадаѓ кіроѓцу павярнуць налева, вяртаючы нас углыб краіны. Я быѓ зусім збіты з панталыку, паколькі цяпер мы выдаляліся ад маёнтка. Дарога зноѓ павярнула, і мы ѓехалі ѓ густы гай. На шчасце, месяц давала нам крыху святла, інакш мы б, напэѓна, заблукалі.
  
  Раптам Холмс загадаѓ фурману рэзка спыніцца. Затым ён шоргнуѓ запалкай, запаліѓ ліхтар і загадаѓ мне выйсці з экіпажа. Калі я гэта зрабіѓ, ён таксама выйшаѓ і адпусціѓ фурмана. Экіпаж памчаѓся, пакінуѓшы нас з Холмсам адных у густым лесе.
  
  "Выконвайце за мной," прашаптаѓ Холмс, трымаючы ліхтар у руцэ.
  
  Я не мог не задаваць сабе відавочных пытанняѓ. Дзе мы былі? Чаму мы былі тут? І што, чорт вазьмі, мы рабілі? Мы ішлі некалькі хвілін. У прыглушаным святле я спатыкнуѓся аб некалькі колем у цвёрдай бруду.
  
  Неѓзабаве пасля гэтага мы дасягнулі валуна, падобнага на яблык. Затым Холмс сунуѓ руку ѓ кішэню паліто, дастаѓ згорнутую паперу і паднёс да яе ліхтар. Бегла зірнуѓшы на лісток, ён сунуѓ яго ѓ кішэню, прайшоѓ некалькі крокаѓ і азірнуѓся.
  
  " Вось што, Ватсан, ідзіце за мной і трымайцеся вельмі блізка.
  
  Больш я не мог гэтага выносіць. Цярпенне - дабрачыннасць толькі да пэѓнага моманту. " Такім чынам, Холмс, я думаю, самы час...
  
  " Вы цалкам маеце рацыю, Ватсан. Калі гэта маёнтак было пабудавана больш за чатырыста гадоѓ таму, было шмат асцярог з нагоды цалкам рэальнай магчымасці аблогі, і муляры, якія яго будавалі, атрымалі інструкцыі ад свайго лорда і гаспадара пракласці запасны тунэль у гэты лес ".
  
  " Дасціпна, але як вы даведаліся пра яго існаванне?
  
  "У нас будзе шмат магчымасцяѓ абмеркаваць гэта пазней, але прама зараз час мае вырашальнае значэнне".
  
  Ён падняѓ ліхтар, які асвятліѓ шэраг каменных прыступак, амаль цалкам пакрытых густой лістотай.
  
  "Трымайце рэвальвер напагатове, Ватсан", сказаѓ ён, калі мы спусціліся па лесвіцы і падышлі да іржавай жалезнай дзверы. Яна была зачыненая на вісячы замак. Холмс дастаѓ звязак ключоѓ, выбраѓ адзін, уставіѓ у замак, і той адкрыѓся. Затым дзверы рушыла ѓслед яго прыкладу з ціхім скрыпам.
  
  Холмс падняѓ ліхтар, і я ѓбачыѓ тунэль прама перад намі. Я дастаѓ з кішэні пісталет і моцна сціснуѓ яго, калі мы ѓвайшлі ѓ пячору. Там было цёмна і пахла цвіллю. Ліхтар асвятляѓ шлях, пакуль мы ішлі па ѓяѓнаму бясконцым тунэлі. Кажуць, што самы першабытны страх чалавека - цемра, і ѓ той момант я ѓ гэтым не сумняваѓся.
  
  Паступова праход стаѓ ужо, і вось, нарэшце, мы падышлі да адтуліны. Тут Холмс павярнуѓся да мяне і прашаптаѓ: "Не размаѓляйце, Ватсан. Цяпер мы павінны пачакаць".
  
  Холмс пагасіѓ ліхтар, і праз уваход перад намі мы ѓбачылі велізарную пячору, асветленую жудасным мігатлівым святлом. Адразу за адтулінай, дзе мы стаялі, быѓ вузкі грэбень. Мы прайшлі некалькі крокаѓ, крадком зірнулі за край. Там, прыкладна ѓ дваццаці пяці футаѓ ніжэй, знаходзіѓся велізарны грот, запоѓнены вадой.
  
  Мы вярнуліся ѓ тунэль. Раптам я пачуѓ галасы. Спачатку яны былі прыглушанымі, але я пазнаѓ голас доктара Пакстона сярод астатніх. "Вось і ѓсё," сказаѓ ён, "пайшлі, давай не будзем прымушаць яе чакаць".
  
  "Так, сэр", - адказаѓ іншы голас. У інтанацыі гэтага чалавека быѓ адценне паѓночнай Краіны.
  
  "Паасцярожней з гэтым," сказаѓ Пакстон, "давайце нічога не пральем".
  
  "Ён цяжкі, сэр", - прамовіѓ іншы голас, на гэты раз відавочна кокнуць.
  
  "Ніякіх супярэчання," строга сказаѓ Пакстон.
  
  Затым мы з Холмсам ѓбачылі, як трое мужчын выйшлі з іншага тунэля і ѓсталі на паліцу, не больш чым у некалькіх футах ад нас. Мы адступілі, каб нас не заѓважылі.
  
  Акрамя Пакстона, я даведаѓся яшчэ аднаго мужчыну - яго слугу (хоць цяпер на ім былі рабочая кашуля і пара брудных штаноѓ). Разам з імі быѓ мужчына, якога мы бачылі на лесвіцы кормяць рыбу.
  
  Тое, што было далей, будзе пераследваць мяне да канца майго жыцця. Адзін з мужчын выцягнуѓ вядро з рыбай і выліѓ яго змесціва праз выступ у ваду ѓнізе. Іншы мужчына ѓзяѓ другое вядро, і зрабіѓ тое ж самае.
  
  На імгненне запанавала цішыня, а затым я пачуѓ плёскат вады. Затым з вады ѓзьнялося штосьці, чаго падобнага я ніколі раней не бачыѓ. Гэта было масіѓнае шчупальца, якое можна ѓбачыць у васьмінога, за выключэннем таго, што яно было па меншай меры пяцідзесяці футаѓ у вышыню і па акружнасці нагадвала вялікую рымскую калону. Ён быѓ пакрыты прысоскамі розных памераѓ.
  
  Другое шчупальца такога ж памеру з'явілася збоку ад яго, некалькі хвілін барахталось ѓ вадзе, а затым яны абодва зніклі ѓ глыбінях, з якіх прыйшлі. Перш чым я паспеѓ перавесці дыханне ад сузірання такога відовішча, Пакстон павярнуѓся да сваіх людзей і сказаѓ: "Прынясіце мне асноѓнае страва".
  
  Пры гэтых словах адзін з яго паслугачоѓ знік з-пад увагі, неадкладна вярнуѓшыся з дородным мужчынам, рукі якога былі звязаныя за спінай вяроѓкай, а рот заткнуты насоѓкай.
  
  Холмс дастаѓ свой рэвальвер, затым жэстам загадаѓ мне выйсці наперад і адкрыцца. Мы хутка выйшлі на адкрытае месца, нацэліѓшы рэвальверы на сёмуху.
  
  "Добры вечар, доктар Пакстон," павітаѓся Холмс.
  
  Пакстон і яго людзі рэзка абгарнуліся, як і іх палонны.
  
  "Вы ѓрываецеся на чужую тэрыторыю, містэр Холмс," сказаѓ Пакстон.
  
  "Нязначны правіну па параѓнанні з тым, у чым вы замяшаныя", - адказаѓ Холмс.
  
  "Што вам вядома?" - спытаѓ Пакстон.
  
  " Баюся, я ведаю ѓсё, Пакстон. Мы з доктарам Ватсана толькі што былі сведкамі вашага маленькага гадаванца.
  
  "Мне шкада гэта чуць", - сказаѓ Пакстон.
  
  "А зараз," сказаѓ Холмс, " я павінен папрасіць вас адпусціць гэтага чалавека і адысці ѓ бок.
  
  "Наадварот, містэр Холмс," сказаѓ Пакстон, трымаючы звязанага чалавека, "калі вы або доктар Ватсан прасунецеся хаця б на крок, я столкну гэтага чалавека з прорвы да яго ѓзнагароду".
  
  "Тады мы ѓ тупіку", - адказаѓ Холмс.
  
  "Не зусім," сказаѓ Пакстон. " Калі вы не кінеце зброю, я ѓсё роѓна выканаю сваю пагрозу.
  
  " І калі мы падпарадкуемся, ты тым не менш адправіш гэтага чалавека на верную гібель.
  
  "Гэта сумны дзень, калі такому чалавеку навукі, як я, не давяраюць".
  
  "Калі ты кінеш гэтага чалавека свайму стварэнню, я пасля застрэлю цябе, і тады ты далучышся да яго".
  
  "Я расчараваны ѓ вас, Холмс, - сказаѓ Пакстон. "У вас рэпутацыя чалавека інтэлекту, а не жорсткасці".
  
  "А твой - аб геніі, пошедшем не так".
  
  "Твая шпільку мяне зачапіла", - сказаѓ Пакстон. "Гэта гучыць так, як я і чакаѓ ад гэтых узкоголовых у Заалагічным садзе або Марскі біялагічнай асацыяцыі".
  
  " Шчыра кажучы, Пакстон, - сказаѓ Холмс, " я сапраѓды захапляюся вашымі тэорыямі.
  
  "Твая няшчырая ліслівасць жалка. Ты нават не знаёмы з маёй працай".
  
  " Я маю на ѓвазе вашу манаграфію аб шлюбных сігналах блакітных кітоѓ, вашу манаграфію аб межвидовом зносінах марскіх млекакормячых, вашу манаграфію пра інстынктыѓнай памяці ѓ дэльфінаѓ, вашу манаграфію з падрабязным апісаннем...
  
  " Я узрушаны, містэр Холмс, я бачу, што недаацэньваѓ вас.
  
  " Я не спрачаюся з вашымі тэорыямі, доктар, а з вашымі метадамі.
  
  "На жаль, яны неабходныя для працягу маёй працы".
  
  "Жывёла..." пачаѓ Холмс.
  
  "Жывёла, як вы яе называеце," сказаѓ Пакстон, - гэта мая справа, і я аддаю перавагу не абмяркоѓваць яго з староннімі".
  
  "Тады дазвольце мне," сказаѓ Холмс, - гэта істота, сведкамі якога мы з Ватсана толькі што былі, - гіганцкі кальмар. Доѓгі час лічылася легендай, ѓзыходзячай да глыбокай старажытнасці. На працягу тысячагоддзяѓ ад іх звычайна адмахваліся як ад трывожных бачанняѓ п'яных маракоѓ. Усё змянілася сем гадоѓ таму, у 1888 годзе, калі тушу дакладна такога ж гіганцкага кальмара выкінула на бераг у Новай Зеландыі. Залішне казаць, што гэта была даволі вядомая навіна не толькі ѓ навуковым свеце, але і на міжнародным узроѓні. Аднак жывога чалавека ніколі нават не фатаграфавалі, не кажучы ѓжо пра тое, каб захаваць. Гэта не што іншае, як адкрыццё манументальных і гістарычных маштабаѓ".
  
  "Вы маеце рацыю", - сказаѓ Пакстон.
  
  "Ён у вас ѓсяго два месяцы," сказаѓ Холмс.
  
  "Як, чорт вазьмі, вы гэта даведаліся?" - спытаѓ Пакстон.
  
  " Да мясцовым рыбакам, - адказаѓ Холмс, - дзе вы толькі нядаѓна павялічылі попыт на іх паслугі. Колькасць рыбы, якое вы закупляеце, непараѓнальна з колькасцю цюленяѓ, дэльфінаѓ і іншых жывёл у вашым марскім звярынцы ".
  
  "Так," сказаѓ Пакстон, "па маіх падліках, яна з'ядае па меншай меры пяцьсот фунтаѓ рыбы ѓ дзень".
  
  " Магчыма, вам варта змяніць гэта зацвярджэнне. У апошні час гэта істота сілкуецца больш разнастайнай ялавічынай, якую вы таемна похищаете ѓ мясцовых фермераѓ. Акрамя таго, існуе праблема выпадковых людзей, такіх як містэр Харыс, а цяпер і гэты чалавек, без сумневу, пустэльнік з бліжэйшых пагоркаѓ.
  
  "Вы сцвярджаеце, што знаёмыя з маёй працай," сказаѓ Пакстон, " і ѓсё ж вы не ѓ стане зразумець, што павінен вынесці сапраѓдны першапраходзец і празорлівец. Тое, што я зрабіѓ, зменіць ход сучаснай марской біялогіі. Але перш чым я адкрыю яе свеце, яе трэба вывучыць, пратэставаць...
  
  "І кармілі чалавечыя ахвяры". - сказаѓ Холмс.
  
  "Што значыць гібель некалькіх сялян у імя навукі? Будучыя пакаленні будуць шанаваць маё імя як чалавека, які прынёс чалавецтву страшнага біблейскага Левіяфана. А цяпер, Холмс, я прапаную вам і вашаму сябру здаць сваё агнястрэльную зброю.
  
  Перш чым Холмс паспеѓ адказаць, голас ззаду нас вымавіѓ: "Я прыставіѓ пісталет да вашых спінах. Не оборачивайтесь. Падпарадкоѓвацца доктару".
  
  Холмс рэвальвер выпусціѓ з рукі, у той час як я зрабіѓ тое ж самае са сваёй.
  
  "Джэнтльмены", сказаѓ Пакстон, " дазвольце прадставіць вам майго чалавека, Грэгары. Пры правядзенні аперацыі такога маштабу і складанасці я не магу не падкрэсліць важнасць наяѓнасці дастаткова кваліфікаваных памочнікаѓ. Такім чынам, містэр Холмс, доктар Ватсан, ці будуць яшчэ якія-небудзь пытанні?
  
  "У мяне ёсць адзін," сказаѓ я. "Як вам, на самай справе, удалося злавіць гэта істота?"
  
  "Сара, бо так яе завуць," сказаѓ Пакстон з выразам твару, які я бачыѓ у мужчын, превозносящих годнасці сваіх жонак ці каханак, - трапіла да мяне зусім выпадкова. У гэтым гроце ёсць адтуліну, якое вядзе да акіяна.
  
  "Першапачаткова выкарыстоѓваѓся для ѓцёкаѓ ад якія ѓварваліся нарвежцаѓ, а пазней выкарыстоѓваѓся кантрабандыстамі", - сказаѓ Холмс.
  
  "Ці ёсць што-небудзь, чаго вы не ведаеце?" - спытаѓ Пакстон.
  
  - Цяпер гэта вы ліслівіць мне, доктар, " сказаѓ Холмс.
  
  "Працягваючы," сказаѓ Пакстон, " я мадыфікаваѓ уваход у пячору дзвярыма, якая адчыняецца і зачыняецца, павінен дадаць, дзіѓна хутка, выкарыстоѓваючы механізм з спружын і шківаѓ. Я приоткрываю яе раз у дзень, каб марская вада ачысціла грот. У любым выпадку, я збудаваѓ пастку з рыбай, спадзеючыся злавіць дэльфінаѓ і цюленяѓ, што мне ѓ рэшце рэшт і атрымалася. Але потым мне прыйшла ѓ галаву ідэя нацэліцца на кіта.
  
  "Замест гэтага аднойчы ноччу, да майго крайняга здзіѓлення і захаплення, я выявіѓ гэтага цудоѓнага бегемота". Пакстон паглядзеѓ на Холмса і на мяне і ѓсміхнуѓся. " Час апавяданняѓ скончылася, джэнтльмены, і пачынаецца час вячэры.
  
  Я ѓбачыѓ, як Холмс разгарнуѓся, прыгнуѓся і накінуѓся на нападніка ззаду нас. Ён паклаѓ мужчыну ударам з развароту ѓ сківіцу, высек яго. Я схапіѓ нашы рэвальверы. Затым мы з Холмсам зноѓ сустрэліся тварам да твару з нашымі праціѓнікамі.
  
  "Падобна на тое, мы зноѓ зайшлі ѓ тупік," сказаѓ Пакстон, "гэта падобна на цяжкую гульню ѓ бадмінтон".
  
  У гэты момант я пачуѓ крокі. Пакстон і двое яго людзей азірнуліся, калі я скокнуѓ і пацягнуѓ звязанага чалавека да нас.
  
  З'явіліся Лестрейд і Данбар з пісталетамі напагатове.
  
  "Самы час, Лестрейд", сказаѓ Холмс. " Як шмат вы пачулі?
  
  "Дастаткова, каб пераканацца ѓ невінаватасці Эдмунда Кольер ѓ забойстве Альвара Харыса", - адказаѓ Лестрейд. Ён павярнуѓся да Пакстону і яго людзям. "Рукі ѓверх, калі ласка. Вы будзеце так ласкавы скласці нам кампанію.
  
  "Але што будзе з Сарай?" - спытаѓ Пакстон.
  
  "Без сумневу, пачвара будзе перададзена ѓ акварыум Рыджэнт", - сказаѓ Лестрейд.
  
  "Не, я не магу гэтага дапусціць!" Пакстон зароѓ. "Гэтая зграя ідыётаѓ не атрымае маю Сару". З гэтымі словамі ён зрабіѓ крок.
  
  "Не рухайцеся," сказаѓ Лестрейд, размахваючы пісталетам.
  
  Пакстон адвярнуѓся, затым рэзка прабег міма Лестрейда. У гэты момант Лестрейд разрадзіѓ свой рэвальвер, патрапіѓшы Пакстону ѓ нагу. Пакстон спыніѓся, заціснуѓ рану, затым працягнуѓ руку да сцяны пячоры, на якой было некалькі рычагоѓ. Ён пацягнуѓ за адзін з іх, і мы пачулі гучныя гукі, отдающиеся рэхам па ѓсёй пячоры.
  
  "Ён адкрыѓ дзверы!" усклікнуѓ Холмс.
  
  "Ніхто не атрымае маю Сару", - заявіѓ Пакстон, выглядаючы так, нібы знаходзіѓся ѓ трансе.
  
  - А цяпер хадзем, "сказаѓ Лестрейд." вас чакае пятля ката.
  
  "Я не буду пакараны за свой геній", - сказаѓ Пакстон, які затым падбег да абрыву і саскочыѓ з яго.
  
  Я ѓ жаху назіраѓ, як ён нырнуѓ у ваду, а затым убачыѓ гіганцкі жоѓты вачэй - удвая больш мішэні лучніка - выглядалі з бруду. Рот з кашмарнага сну адкрыѓся і выдаѓ роѓ, падобны раскату грому, калі шчупальца обвилось вакол Пакстона і пацягнуѓ яго пад бурлівыя глыбіні. З'явілася яшчэ больш шчупальцаѓ, якія замахалі рукамі, пырскаючы і разбіваючыся, затым слізганулі пад ваду.
  
  Усё было ціха. Холмс, Лестрейд, Данбар і людзі Пакстона стаялі моѓчкі, прыкаваныя да месца. Праз некалькі імгненняѓ мы павярнуліся, ѓвайшлі ѓ тунэль і ціха рушылі па ім. Калі мы выйшлі з лесу, там нас чакаѓ паліцэйскі фургон ѓ суправаджэнні некалькіх моцна выглядаюць мужчын.
  
  "Што вы скажаце Скотленд-Ярду, Лестрейд?" спытаѓ Холмс.
  
  "О," сказаѓ Лестрейд, усё яшчэ відавочна узрушаны. " Я......Я, вядома, раскажу ім пра банду згоншчыкаѓ жывёлы. Але чаго я не разумею, Холмс, так гэта як вы даведаліся, што Пакстон...
  
  " Лестрейд, вы далі фатаграфіі татуіраваныя рукі. Паміж цёмнымі коламі, якія, як я адразу выказаѓ здагадку, былі слядамі прысосак істоты, і дзіѓным вуглом парэзы...
  
  " З-за парэза?
  
  "Як была адсяку рука. Не было ніякіх прыкмет, якія паказваюць на тое, што выкарыстоѓвалася піла або падобны інструмент, таксама не было ніякіх слядоѓ зубоѓ, якія паказвалі б на жывёла, няхай гэта наземнае або воднае. Гэта выключала ѓсе відавочныя магчымасці, аднак мне прыйшло ѓ галаву, што пашкоджанне рукі ні на што так не падобна на тое, як на эфект пласцін ѓ дзюбе птушкі, яе рамфотеки.
  
  "Птушкі раздзіраюць або расціскаюць сваю ежу. Хоць, вядома, вядома, што птушак такога памеру не існуе. Але кальмар апрацоѓвае дзюбу, які справядліва параѓноѓваюць з дзюбай птушкі. Затым я ѓспомніѓ пра знаходку ѓ Новай Зеландыі сем гадоѓ таму. Калі Пакстон паглядзеѓ на фатаграфіі адсечанай рукі і адмаѓляѓ, што што-небудзь ведаѓ пра гэта, я зразумеѓ, што мы знайшлі нашага чалавека. Адны толькі адбіткі прысосак істоты павінны былі выклікаць каментары. Сама рука была несвядома выпушчаная праз дзверы грота падчас адной з прызнаных Пакстанам штодзённых чыстак ".
  
  "Дзіѓна", - сказаѓ Лестрейд.
  
  Лестрейд і Данбар селі ѓ фургон, як і мы з Холмсам, і мы адправіліся назад у вёску.
  
  * * * *
  
  На наступную раніцу мы выпісаліся з гатэля, і на вакзале нас сустрэла Кэтрын Коллиер. Яна горача падзякавала нас за зняцце з яе бацькі абвінавачванняѓ у забойстве. Затым мы з Холмсам забраліся ѓ цягнік, і ён крануѓся са станцыі Харбортон.
  
  Мы былі ѓжо далёка на зваротным шляху ѓ Лондан, калі я павярнуѓся да Холмсу і сказаѓ: "такім чынам, людзям Пакстона было загадана знайсці кароѓ, каб накарміць гэта істота?"
  
  " Так, і бедны містэр Харыс выпадкова наткнуѓся на іх аднойчы ноччу, калі яны былі занятыя крадзяжом пары яго гернсі і паплаціліся за гэта вышэйшай цаной. Паколькі ён быѓ іх першай ахвярай сярод людзей, яны не былі ѓпэѓненыя, што з ім рабіць, і вырашылі вярнуць яго свайму гаспадару.
  
  "Тады Пакстону, падобна, прыйшла ѓ галаву ідэя, што таѓстуны маглі б, скажам так, дапоѓніць рацыён гэтага істоты. Праведзены мною агляд колаѓ фургона падазраванага даказаѓ, што яго транспартны сродак не выкарыстоѓвалася пры здзяйсненні злачынства. Сляды колаѓ былі недастаткова глыбокімі, каб ѓлічыць дадатковы вага Харыса, людзей Пакстона і кароѓ."
  
  " А каровы? - спытаѓ я.
  
  " Цалкам дакладна. Пакстон загадаѓ сваім людзям ѓвесці ім транквілізатар, каб таемна вывезці іх. Вось чаму ні адзін з мясцовых фермераѓ або хто-небудзь іншы ніколі не бачыѓ і не чуѓ, каб каго-небудзь з іх выкрадалі. Яны былі без прытомнасці і ляжалі плазам у фургоне.
  
  "Па тых жа прычынах я ведаѓ, што Эдмунд Кольер таксама не змог бы гэтага зрабіць. Яго фургон быѓ занадта малы, а на зямлі не было ніякіх прыкмет выкарыстання ѓ падобным прадпрыемстве. Аднак па шляху да осадному тунэлі, Ватсан, вы страцілі апору ѓ глыбокіх адбіткі слядоѓ фургона Пакстона. І мы раней абмяркоѓвалі абсурднасць таго, што Колльер падняѓ Харыса. "
  
  "Якое гідкае і жудаснае зло жыло ѓ Пакстоне", - сказаѓ я.
  
  "Дзіѓна, як зло часам можа вельмі прыязна суіснаваць з геніем".
  
  "А дом Пакстона?" Я спытаѓ: "Вы ведалі яго так, як быццам жылі там".
  
  "Вы можаце падзякаваць за гэта майго брата Майкрофта. Растаѓшыся з вамі ѓчора раніцай, я адправіѓ яму тэлеграму з інструкцыямі звязацца з адным з яго высокапастаѓленых масонскіх партнёраѓ. Хаце пяцьсот гадоѓ, і ѓ выніку я западозрыѓ, што ѓ ім павінен быць абложны тунэль. Майкрофт неадкладна атрымаѓ архітэктурныя планы, а затым адправіѓ іх з кур'ерам, якога я сустрэѓ на вакзале."
  
  "Гэта было, мякка кажучы, даволі незвычайнае прыгода".
  
  " Магчыма, вам лепш не даводзіць гэта да ведама грамадскасці, Ватсан. Я б не хацеѓ, каб вашыя чытачы падумалі, што вы паддаліся палётаѓ фантазіі, як французскі пісьменнік Жуль Верн.
  
  "Вы дакладна прымецілі", - сказаѓ я, назіраючы, як Холмс раскуривает трубку і глядзіць у акно на емістасць міма сельскі пейзаж.
  
  Я глядзеѓ у акно насупраць, разважаючы пра лёс доктара Пакстона. Нейкіх вялікіх адкрыццяѓ пазбавіцца свет з яго смерцю? Затым я падумаѓ пра гэта істоце і яго вяртанні ѓ першародныя вады, з якіх яно выйшла. Убачыць ці чалавецтва калі-небудзь сабе падобных зноѓ? Ці яму наканавана вечна заставацца няѓлоѓным прывідам?
  
  Гэта нагадала мне сее-што, што Шэрлак Холмс аднойчы сказаѓ мне па завяршэнні іншага справы. "Нават пры самых здавальняючых адказах заѓсёды застаецца больш пытанняѓ".
  
  OceanofPDF.com
  
  "ВЫПАДАК З БЕЗГРАШОВЫ ШЕВАЛЬЕ" Рычарда А. Лупоффа
  
  Кавалера К. Агюст Дюпен
  
  "Гэта досыць проста, як вы гэта тлумачыце", - сказаѓ я, усміхаючыся. "Вы нагадваеце мне Дюпена Эдгара Алана По. Я паняцця не меѓ, што такія асобы існуюць па-за гісторый".
  
  Шэрлак Холмс устаѓ і паліѓ трубку. "Без сумневу, вы думаеце, што робіце мне камплімент, параѓноѓваючы мяне з Дюпеном", - заѓважыѓ ён. "На маю думку, Дзюпэн быѓ чалавекам вельмі нізкага ѓзроѓню. Гэты яго трук з умяшаннем у думкі сяброѓ дарэчным заѓвагай пасля чвэрці гадзіны маѓчання сапраѓды вельмі эфектны і поверхностен. Несумненна, у яго быѓ некаторы аналітычны геній, але ён ні ѓ якім разе не быѓ такім феноменам, як, па-відаць, уяѓляѓ сабе Па ".
  
  -Эцюд у пунсовых тонах
  
  Я працягваѓ чытаць пры газавай лямпе не па ѓласным жаданні, а па неабходнасці, замест таго, каб дамаѓляцца аб усталяванні новага газавага асвятлення. Падчас маіх вандровак па сталіцы я прысутнічаѓ на дэманстрацыях цудоѓнага вынаходкі месье Лебона і асабліва палепшанай ториево-цериевой мантыі, распрацаванай герром фон Вельсбахом, і ѓ рэшце рэшт падумаѓ аб задавальненні ад гэтага бліскучага спосабу асвятлення, але беднае стан майго кашалька не дазваляла мне дамагацца такога змены умоѓ майго жылля.
  
  Тым не менш, я знаходзіѓ суцяшэнне ѓ тым, што вечарамі сядзеѓ на кукішках ля ачага ѓ сваёй кватэры, маленькі агеньчык з сухога плаѓніка мігцеѓ на камянях, у майго локця стаяла лямпа, а на каленях ляжаѓ том. Радасці старасці нешматлікія, і я не чакаѓ, што выпрабую іх яшчэ шмат месяцаѓ, перш чым пакінуць гэтую планету і яе цяжкую жыццё.
  
  Які лёс мог уготовить мне Стваральнік, калі мае вочы зачыняцца ѓ апошні раз, я мог толькі гадаць і чакаць. Святары маглі сцвярджаць, што будзе Судны дзень. Теософы маглі б сцвярджаць, што дактрына Кармы дастасоѓная да ѓсіх істотам. Што тычыцца мяне, парыжскі мегаполіс і яго разнастайныя насельнікі сапраѓды былі досыць сьвецкімі.
  
  Мая ѓвага адцягнулася ад якая ляжыць перада мной друкаванай старонкі, і мой розум блукаѓ па закутках філасофскіх разважанняѓ да такой ступені, што гучны стук у маю дзверы выклікаѓ моцнае ѓзбуджэнне ѓ маёй нервовай сістэме. Мае пальцы аслабілі хватку на кнізе, якую яны трымалі, мае вочы шырока раскрыліся, і гучны стогн сарваѓся з маіх вуснаѓ.
  
  З намаганнем я падняѓся на ногі і прайшоѓ праз сваю халодную і прыцемненыя кватэру, каб адказаць на званок у дзверы. Я ѓстаѓ побач з парталам, отдернув парцьеры, якія трымаѓ задернутыми днём ад дапытлівых поглядаѓ незнаёмцаѓ, а ноччу - ад вільготнага холаду парыжскай зімы. За дзвярыма я заѓважыѓ хлапчука ѓ кепцы, надзетай пад нязграбным вуглом на яго нестриженую галаву, у руцэ ён сціскаѓ якой-то прадмет або шматок матэрыі, якім ён не біѓ ракеткай па маёй дзверы.
  
  Падняѓшы жалезны завалу, які я трымаѓ побач з дзвярыма на выпадак неабходнасці абараніцца ад ѓварвання хуліганаѓ, і накінуѓшы ланцужок на завалу, каб дзверы не адкрывалася больш чым на шырыню далоні, я павярнуѓ завалу і прыадчыніѓ дзверы дастаткова, каб вызірнуць вонкі.
  
  Хлопчыку, які стаяѓ на маім ганку, было не больш за дзесяць гадоѓ, ён быѓ у лахманах і з брудным тварам. Бедны святло з калідора за межамі маёй кватэры адбівалася ѓ яго вачах, ствараючы ѓражанне насцярожанай падазронасці.
  
  Мы вывучалі адзін аднаго праз вузкае адтуліну ѓ працягу доѓгіх секунд, перш чым хто-небудзь з нас загаварыѓ. Нарэшце я запатрабаваѓ растлумачыць прычыну, па якой ён парушыѓ мае разважанні. Ён праігнараваѓ маё пытанне, адказаѓшы на яго, назваѓшы маё імя.
  
  "Так," адказаѓ я, " гэта сапраѓды я. Зноѓ жа, мне неабходна ведаць мэта вашага візіту".
  
  "Я прынёс вам паведамленне, месье", - заявіѓ беспрытульніка.
  
  "Ад каго?"
  
  "Я не ведаю імя гэтага джэнтльмена", - адказаѓ ён.
  
  "Тады ѓ чым жа заключаецца гэта пасланне?"
  
  Хлопчык паднёс прадмет, які трымаѓ у руцэ, бліжэй да адтуліны. Цяпер я мог разглядзець, што гэта быѓ ліст, складзенае і запячатаны воскам, смятое і пакрытае гразёю. Мне прыйшло ѓ галаву, што хлопчык, магчыма, знайшоѓ газету, валявшуюся ѓ канаве, і прынёс яе мне як частка падступнага плана, але потым я ѓспомніѓ, што ён ведаѓ маё імя, што малаверагодна для неѓтаймоѓнага вулічнага хлапчука.
  
  "Я не ѓмею чытаць, месье", - сказаѓ дзіця. "Джэнтльмен даѓ мне гэта і накіраваѓ да вас дадому. Я трохі разбіраюся ѓ лічбах і змог знайсці ваша ѓстанова, месье.
  
  "Вельмі добра," пагадзіѓся я, "дай мне газету".
  
  " Спачатку мне трэба заплаціць, месье.
  
  Патрабаванне хлопчыка раздражняла, і ѓсё ж ён аказаѓ паслугу і, я мяркую, меѓ права на сваё жалаванне. Магчыма, таямнічы джэнтльмен, які адправіѓ яго, ужо выплаціѓ яму кампенсацыю, але гэта было неспадзяванае акалічнасць, на якое я не мог паѓплываць. Сказаѓшы дзіцяці, каб ён пачакаѓ майго вяртання, я зачыніѓ дзверы, накіраваѓся да месца, дзе я захоѓваю сваю маленькую скарбніцу, і дастаѓ з яе манету ѓ су.
  
  У дзвярах я яшчэ раз абмяняѓ манету на газету і адправіѓ дзіцяці дадому. Вярнуѓшыся да падвойнаму асвятленню каміна і алейнай лямпы, я зламаѓ пячатку, скреплявшую ліст, і разгарнуѓ аркуш паперы. Мігатлівы святло каміна паказаѓ мне працу знаёмай рукі, хоць я і не бачыѓ яе мімаходам шмат гадоѓ, і пасланне, якое было характэрна кароткім і патрабавальным.
  
  Прыязджайце неадкладна. Справа тэрміновае.
  
  Паведамленне было падпісана адной літарай - инициалом D.
  
  Я покачался на абцасах, апускаючыся ѓ старое крэсла, якім карыстаѓся як суцяшэннем і сховішчам ад свету на працягу апошніх дзесяцігоддзяѓ. На мне былі тэпцікі і халат, на галаве начны каѓпак. У мае планы ѓваходзіла пасля невялікага вячэры правесці час за чытаннем, а затым легчы на сваю вузкую ложак.
  
  Замест гэтага я пераапрануѓся для прахалоды на вуліцы. Я зноѓ здзейсніѓ набег на сваю бедную скарбніцу і назапасіѓся невялікім запасам манет. Неѓзабаве я выйшаѓ са сваёй кватэры і, стоячы на ганку, зачыніѓ за сабой дзверы і павярнуѓ ключ у замку.
  
  У патрабавальным пасланні не было пазначана ніякага адрасы, і пасыльнага нідзе не было відаць. З-за адсутнасці інфармацыі аб зваротным я мог толькі заключыць, што мой стары сябар ѓсё яшчэ знаходзіцца ѓ кватэры, якую мы калі-то дзялілі, даѓным-даѓно.
  
  Ісці пешшу было занадта далёка, таму я не без працы злавіѓ таксі, якое праязджала і праінструктаваѓ кіроѓцы, куды мне ехаць. Ён глядзеѓ на мяне з падазрэннем, пакуль я не паѓтарыѓ адрас: вуліца Дюно, 33 у Сен-Жерменском прадмесці. Ён працягнуѓ руку і адмовіѓся узбадзёрыцца, пакуль я не вручу яму плату за праезд.
  
  Вуліцы мегаполіса былі пустэльныя у гэты гадзіну і па большай частцы нямое, калі не лічыць выпадковых крыкаѓ гневу або стогнаѓ адчаю - начных гукаѓ нават пасля таго, як гулякі разышліся па сваіх хатах, ці яшчэ дзе-небудзь.
  
  Калі пад'ехала таксі, я выйшаѓ з яго і спыніѓся, гледзячы на старое каменны будынак, дзе мы так доѓга жылі ѓдваіх. Ззаду сябе я пачуѓ, як фурман нешта прабурчаѓ, затым сцебануѓ пугай, а затым ад'ехаѓ ад дома Љ 33 са скрыпам драѓлянай восі і цоканьем конскіх капытоѓ па бруку.
  
  У акне з'явіѓся святло, і я беспаспяхова паспрабаваѓ разглядзець постаць чалавека, які трымаѓ яго. Праз імгненне святло перамясціѓся, і я зразумеѓ, што мой былы сябар накіроѓваецца да дзвярэй. Я з'явіѓся як раз своечасова, каб пачуць, як адсоѓваецца завалу, і ѓбачыць, як расчыняюцца дзверы.
  
  Перада мной стаяѓ мой стары сябар, першы і найвялікшы ѓ свеце дэтэктыѓ-кансультант, кавалера К. Агюст Дзюпэн. І ѓсё ж, хоць гэта, несумненна, быѓ ён, я быѓ узрушаны разбуральнымі дзеяннямі, якія гады нанеслі яго некалі рэзкага твару і тонкай, як бізун, постаці. Ён пастарэѓ. Плоць не столькі пакрывала яго косці, колькі звісала з іх. Я ѓбачыѓ, што ён усё яшчэ носіць акуляры з дымчатымі шклом ранейшай эпохі; калі ён падняѓ іх, каб паглядзець на мяне, яго некалі падобныя на хорьковые вочы былі цьмянымі, а рукі, калі-то цвёрдыя і ѓпэѓненыя, як жалезныя пруты, здаваліся далікатнымі і дрыготкімі.
  
  "Не стойце там, як гусь," скамандаваѓ Дзюпэн, "напэѓна, да гэтага часу вы ѓжо ведаеце дарогу".
  
  Ён адступіѓ на крок, і я ѓвайшла ѓ кватэру, якая так шмат значыла для мяне ѓ тыя дні нашага зносін. Характэрна, што Дзюпэн не прамовіѓ больш ні слова, а замест гэтага павёѓ мяне праз мой былы дом. Я зачыніѓ за сабой дзверы, затым засунуѓ цяжкі жалезны завалу, памятаючы пра ворагаѓ, якія, як вядома, імкнуліся знішчыць Дюпена ѓ ранейшыя часы. Тое, што хто-небудзь з іх усё яшчэ выжыѓ, было сумнеѓна, тое, што яны па-ранейшаму былі здольныя прычыніць шкоду вялікаму розуму, было блізка да таго, што Дзюпэн палічыѓ бы "нулявы магчымасцю", але ѓсё ж я кінуѓ выклік.
  
  Дзюпэн накіраваѓся да свайго кніжнай шафе, і праз некалькі імгненняѓ мне здалося, што дзесяцігоддзі выслізнулі прэч. Здавалася, да яго вярнулася яго юнацкая энергія, а да мяне - ранейшы энтузіязм. Не чакаючы, пакуль я усядусь на канапу, на якім я так часта ляжаѓ, праглядаючы зацвілыя тома за апошнія дзесяцігоддзі, Дзюпэн плюхнуѓся ѓ сваё любімае крэсла. Ён схапіѓ тым, які ляжаѓ расплюшчанымі старонкамі асабовым бокам уніз на падлакотніку яго крэсла.
  
  "Вы бачылі гэта?" - злосна спытаѓ ён, размахваючы томам.
  
  Я нахіліѓся наперад, ѓзіраючыся ѓ паѓзмрок, каб разгледзець публікацыю. - У ёй няма нічога знаёмага, " прызнаѓся я. "Яна выглядае зусім нядаѓна, а маё чытанне ѓ апошнія гады насіла выключна антыкварны характар".
  
  "Вядома, вядома", - сказаѓ Дзюпэн. "Я скажу вам, што гэта такое. Я чытаѓ кнігу, перакладзеную з рускай. На нашай роднай мове яна называецца "Эцюд у падарожжы". Аѓтар падзяліѓ працу на кіраѓніка. Я прачытаю вам урывак з кіраѓніка, якую ён прастадушна азагаловіѓ "Навука дэдукцыі".
  
  Ведаючы, што Дюпена не спыніць, калі ён цвёрда вырашыѓ дзейнічаць, я ѓладкаваѓся на канапе. У пакоі не было нязручна, я быѓ у кампаніі майго старога сябра, я быѓ задаволены.
  
  "Я апушчу аѓтарскія ѓстаѓкі," пачаѓ сваё чытанне Дзюпэн, - і прадстаѓлю вам толькі значныя фрагменты яго працы. Тады вельмі добра!
  
  Дык вось, на маю думку, Дзюпэн быѓ вельмі непаѓнавартасным чалавекам. Гэты яго трук з умяшаннем у думкі сяброѓ дарэчным заѓвагай пасля чвэрці гадзіны маѓчання сапраѓды вельмі эфектны і поверхностен. Несумненна, у яго быѓ некаторы аналітычны геній, але ён ні ѓ якім разе не быѓ такім феноменам, як, па-відаць, уяѓляѓ сабе Па.
  
  Лютым жэстам ён шпурнуѓ тонкі томік праз увесь пакой да паліцы з тамамі, дзе ён стукнуѓся, яго старонкі затрапяталі і ѓпалі на дыван. Я ведаѓ, што Эдгар Па, да якога, па сцвярджэнні аѓтара, звяртаѓся аѓтар, быѓ амерыканскім журналістам, які час ад часу наведваѓ Дюпена і мяне, складаючы рэпартажы аб некалькіх таямніцах, якія Дзюпэн разгадаѓ, - з маёй уласнай сціплай, але не пазбаѓленай сэнсу дапамогай.
  
  "Што вы пра гэта думаеце?" Спытаѓ Дзюпэн.
  
  "Жорсткая ацэнка," я рызыкнуѓ, - і недакладная. Чаму, у многіх выпадках, наколькі я памятаю...
  
  "На самай справе, мой добры сябар, вы можаце ѓспомніць выпадкі, калі я перапыняѓ вашы словы, каб выказаць вам свае думкі".
  
  "Як вы толькі што зрабілі", - пацвердзіѓ я. Я чакаѓ далейшых слоѓ ад Дюпена, але ѓ той момант іх не было, таму я працягнуѓ сваю прамову. "Хто аѓтар гэтай абразлівай ацэнкі?"
  
  "Імя аѓтара не мае значэння. Значэнне мае злыдзень, якога ён цытуе".
  
  " І хто, дазвольце пацікавіцца, можа быць гэтым чалавекам?
  
  Дзюпэн падняѓ вочы да столі, дзе пагрозліва клубіѓся дым з каміна, па-ранейшаму продуваемый скразнякамі. - Гэта той, каго я сустрэѓ некалькі гадоѓ таму, задоѓга да таго, як вы пакінулі гэтыя пакоі, мой сябар. Да таго часу я ѓ значнай ступені адышоѓ ад спраѓ у якасці дэтэктыва-кансультанта, і, вядома, мая рэпутацыя даѓным-даѓно дасягнула астравоѓ дурняѓ ".
  
  Да гэтага часу я зразумеѓ, што Дзюпэн захапіѓся расказам, і яшчэ грунтоѓней, чым калі-небудзь, уладкаваѓся на канапе, падрыхтаваѓшыся слухаць да канца.
  
  * * * *
  
  Гэта былі смутныя дні ѓ нашай краіне (сказаѓ Дзюпэн), калі небяспека чакала на кожным кроку і самыя звычайныя муніцыпальныя службы нельга было прымаць як належнае. Калі я атрымаѓ паведамленне з іншага канца Канала, я, вядома, быѓ заінтрыгаваны.
  
  Аѓтар быѓ маладым чалавекам, які выказваѓ захапленне сваімі подзвігамі і жаданне вывучыць мае метады, каб ён мог пераймаць ім у пабудове рэпутацыі і кар'еры для сябе ѓ сваёй краіне. У тыя дні я атрымліваѓ шмат падобных паведамленняѓ, на якія нязменна адказваѓ, што ѓся навука выяѓлення - гэта ѓсяго толькі пытанне назірання і дэдукцыі, і што любы мужчына ці нават жанчына з звычайным інтэлектам маглі б параѓнацца з маімі дасягненнямі, калі б ён ці яна выкарыстоѓвалі тыя здольнасці, якімі мы ѓсе надзелены, на поѓную магутнасць. Але чалавек, які напісаѓ мне, згадаѓ канкрэтны выпадак, які яго нанялі расследаваць, і калі ён апісаѓ гэты выпадак, маё цікаѓнасць было закранутае.
  
  Выраз вашага асобы кажа мне, што вы таксама ѓсхваляваныя перспектывай гэтага справы, і я раскажу вам, аб чым яно тычылася.
  
  У лісце маладога чалавека аб прыёме на працу утрымліваѓся толькі намёк на казачны скарб каштоѓнасці, схованку з золатам і каштоѓнымі камянямі, згублены каля трох стагоддзяѓ назад, які стаѓ прадметам легенд і фантастычных казак, але які, як ён верыѓ, існаваѓ на самай справе і знаходзіѓся ѓ Францыі, не, не толькі ѓ Францыі, але і ѓ ваколіцах самога Парыжа. Калі б ён толькі знайшоѓ гэта, ён быѓ бы вельмі багаты, і калі б я толькі дапамог яму ѓ яго пошуках, частка гэтага дасталася б мне.
  
  Як вы ведаеце, хоць я з добрай сям'і, я доѓгі час быѓ небагаты, і перспектыва аднавіць стан маіх продкаѓ была прывабнай. Мой карэспандэнт быѓ скупы на падрабязнасці ѓ сваіх лістах, паколькі я адказаѓ яму ѓ пошуках дадатковай інфармацыі, але не змог атрымаць карысных дадзеных.
  
  У рэшце рэшт я дазволіѓ яму наведаць мяне - так, у гэтай самай кватэры. З самага пачатку праявілася яго эксцэнтрычная натура. Ён прыбыѓ у позні гадзіну, адважуся выказаць здагадку, гэтак жа позна, як вы самі прыбытку гэтай ноччу. Гэта было ѓначы напярэдадні поѓні. Паветра быѓ чысты, а неба запоѓнена нябеснымі аб'ектамі, асвятленне якіх у спалучэнні з месяцовым набліжалася да дзённага.
  
  Ён сеѓ на той самы канапа, на якім вы зараз откидываетесь. Няма, няма неабходнасці ѓставаць і разглядаць абстаноѓку. Вы сапраѓды прымушаеце мяне ѓсміхацца, стары сябар. Гэтаму старому канапы нічому нельга навучыцца.
  
  Малады чалавек, ангелец, быѓ высокім і мускулістым, з ястрабіных асобай, рэзкімі рысамі і праніклівым, назіральным позіркам. Ад яго адзення моцна пахла тытунём. Яго праваленыя вочы наводзілі на думку аб яго звычцы да якога-то больш моцнаму стимулятору. Яго руху наводзілі на думку аб чалавеку, які трэніраваѓся на баксёрскім рынгу; больш таго, пра чалавека, які, па меншай меры, азнаёміѓся з японскім мастацтвам барицу, вытанчанай формы бою, але нядаѓна прадстаѓленай у некалькіх сакрэтных салонах ѓ Парыжы і Берліне, у Лондане і нават у горадзе Балтымор ѓ Мэрылэндзе.
  
  Мне спатрэбілася ѓсяго некалькі імгненняѓ, каб зразумець, што гэта быѓ чалавек незвычайнага таленту, патэнцыйна практыкуючы ѓ мастацтве выяѓлення, здольны наблізіцца да майго ѓласным ѓзроѓню майстэрства. Калі мы гутарылі на гэтую тэму, мне было відавочна, што палітыка нашых краін, які расце ѓзровень злачыннасці, не можа ведаць межаѓ і мораѓ, дасягненні навукі і літаратуры сярод гальскай і англичанской рас, што ён уважліва назіраѓ за мной, спрабуючы ацаніць мяне так жа, як я ацэньваѓ яго.
  
  Нарэшце, адчуваючы, што я бачыѓ усё, што ён мог распавесці аб сабе, і пачынаючы губляць цярпенне з-за таго, што ён пазбягаѓ тэмы, якая прывяла яго ѓ мае апартаменты, я запатрабаваѓ раз і назаѓжды, каб ён апісаѓ тое, што ён шукаѓ і ѓ атрыманні чаго меѓ патрэбу ѓ маім кіраѓніцтве, ці ж пакінуѓ маё жыллё, падаѓшы мне магчымасць адцягнуцца на гадзіну і не больш.
  
  "Вельмі добра, сэр," адказаѓ ён, - я скажу вам, што шукаю птушку".
  
  Пачуѓшы гэта заяву, я зарагатаѓ, але тут жа быѓ узрушаны суровым выразам твару майго наведвальніка.
  
  "Вядома, сэр," усклікнуѓ я, "вы ж не кінулі выклік бурных водах Ла-Манша ѓ пошуках курапаткі ці цацаркі".
  
  "Не, сэр, - адказаѓ ён," я прыйшоѓ у пошуках просты чорнай птушкі, якую ѓ літаратуры па-рознаму называюць вараным ці, што больш верагодна, коршакам".
  
  "Пёры ястрабаѓ не чорныя", - адказаѓ я.
  
  "Сапраѓды, сэр, вы маеце рацыю. Пёры ястрабаѓ не чорныя, і ѓ гэтага ястраба пёры не якога-небудзь колеру, але колер гэтага ястраба залацісты".
  
  "Вы абражаеце мяне, сэр," злосна заявіѓ я.
  
  Мой наведвальнік падняѓ бровы. "Чаму вы так кажаце?"
  
  "Ты прыходзіш да мяне і кажаш толькі загадкамі, як быццам ублажаешь гуллівага дзіцяці. Ястраб, які чорны, але без пёраѓ, і ѓсё ж залаты. Калі вы не выразитесь больш ясна, вы павінны пакінуць мае апартаменты, і я жадаю вам хутчэйшага вяртання ѓ вашу краіну".
  
  Ён заспакаяльна падняѓ руку. "Я не хацеѓ ні абразіць вас, сэр, ні загадваць загадкі. Прашу вас, пацярпіце мяне яшчэ трохі, і я проясню прыроду і гісторыю дзіѓнай птушкі, якую я шукаю ".
  
  Я дазволіѓ яму працягваць.
  
  "Гэта была выява птушкі," сказаѓ ён, " тварэнне групы таленавітых майстроѓ па метале і ювелірным вырабам, турэцкіх рабоѓ, нанятых вялікім магістрам Вілья дэ льюль слановай Адамам з ордэна рыцараѓ Радоса. Ён быѓ выраблены ѓ 1530 годзе і адпраѓлены на галеры з выспы Радос у Іспанію, дзе павінен быѓ быць падораны імператару Карлу Пятага. Яго вышыня была роѓная даѓжыні вашага перадплечча. Ён быѓ з чыстага золата, у форме які стаяѓ ястраба ці варона, і быѓ абсыпаны каштоѓнымі камянямі самага разнастайнага і найвышэйшага якасці. Яго каштоѓнасць нават у той час была велізарнай. Сёння гэта было б нязьлічонае!"
  
  Ён зрабіѓ паѓзу, і ѓ яго вачах з'явілася такое выраз, нібы ён мог уявіць сабе фантастычнае відовішча залатога сокала з смарагдамі замест вачэй і рубінамі замест кіпцюроѓ, кружащего па зале. Затым ён аднавіѓ свой аповяд.
  
  Затым ён зрабіѓ нешта, што ѓ той момант здавалася вельмі дзіѓным, але чаго, як я пачынаѓ разумець, на самай справе варта было чакаць ад такога чалавека, як ён. Ён ускочыѓ са свайго месца на падушцы і пачаѓ неспакойна хадзіць па пакоі. Я адразу ж пацікавіѓся, што выклікала такую рэзкую перамену ѓ яго манерах і паводзінах, пасля чаго ён звярнуѓ да мяне преобразившееся твар. Мускулы яго твары былі напружаныя, вусны оттянуты назад, агаляючы бліскучыя зубы, а вочы, клянуся небам, яго вочы блішчалі, як вочы дзікага леапарда.
  
  "Я павінен неадкладна наведаць аптэку", - усклікнуѓ ён.
  
  У адказ на гэта патрабаванне я запярэчыѓ яму. "Сэр, на вуліцы Дюно, у некалькіх хвілінах хады адсюль, ёсць выдатная аптэка, але што за тэрміновасць? Хвіліну таму вы спакойна апісвалі незвычайную птушку. Цяпер вы патрабуеце ѓказанні, як знайсці аптэку".
  
  "Гэта пройдзе," адказаѓ ён самым загадкавым чынам, "гэта пройдзе".
  
  Ён зноѓ апусціѓся ѓ сваё ранейшае становішча на канапе і, прыціснуѓшы далоні да глыбока запавшим вачам, зрабіѓ паѓзу, каб глыбока ѓздыхнуць.
  
  "Вы хочаце працягнуць?" - Спытаѓ я.
  
  " Так, так. Але калі вы будзеце так ласкавы, месье, пачаставаць мяне куфлем віна, я быѓ бы вам вельмі ѓдзячны.
  
  Я ѓстаѓ і накіраваѓся да винному шафе, адкуль дастаѓ пакрытую пылам бутэльку майго другога лепшага віна. У тыя дні, як і ѓ цяперашнія, як вы, вядома, ведаеце, я лічыѓ патрэбным весці ѓласнае гаспадарка, не звяртаючыся да дапамогі слуг або абслуговага персаналу. Я наліѓ келіх свайму госцю, і ён перакуліѓ яго, як выпіваюць глыток вады, працягваючы апусцелы келіх за другой порцыяй, якую я тут жа наліѓ. Ён вывучыѓ яго, паднёс да вуснаѓ і адпіѓ глыток, затым асцярожна паставіѓ на зэдлік перад сабой.
  
  "Вы хочаце, каб працягнуць свой аповяд?" - Спытаѓ я.
  
  "З вашага дазволу," адказаѓ ён, " я прашу вашага ласкі да маёй ѓспышкі гневу. Я, павінен прызнацца, не зусім здаровы".
  
  "Калі паѓстане неабходнасць," запэѓніѓ я яго, " М. Константинидис, хімік, дастаткова кваліфікаваны, каб забяспечыць спецыфічнае лячэнне усіх вядомых захворванняѓ. Гадзіна позні, і ён бы ѓжо зачыніѓ сваё ѓстанова на ноч і пайшоѓ у свае пакоі, але я мог бы абудзіць яго дзеля вас.
  
  " Вы вельмі ветлівыя, сэр. Я спадзяюся, што ѓ гэтым не будзе неабходнасці, але, тым не менш, я ѓдзячны. Ён зноѓ зрабіѓ паѓзу, нібы збіраючыся з думкамі, затым прыступіѓ да далейшага выкладу. "Я не буду турбаваць вас падрабязнасцямі падарожжаѓ "залатога сокала", за выключэннем таго, што на працягу жыцця нашага пакалення ён перайшоѓ у валоданне карлистского руху ѓ Іспаніі".
  
  На гэтую заяву я кіѓнуѓ. "Вайны за спадчыну стомныя, але, падобна, яны будуць з намі заѓсёды, ці не так? Я быѓ уражаны нядаѓняй капітуляцыяй басконскіх прыхільнікаѓ сеньёра Марото пасля іх працяглага і зацятага супраціву ".
  
  "Вы добра інфармаваныя, сэр! Калі вы знаёмыя з лёсам басконскіх карлистов, то вы павінны ведаць, што сеньёр Рамон Кабрэра працягнуѓ барацьбу ѓ Каталоніі".
  
  "Ён таксама ѓ адчайным становішчы, ці не так?"
  
  " Так, падобна на тое, што яе вялікасць Ізабэла Другая нарэшце-то збіраецца пажынаць плён Салического закона, на які спасылаѓся яе царскі бацька. Але, баюся, я дадзеѓ вам, месье Дзюпэн.
  
  " Не столькі сумна, колькі узбуджае маё цікаѓнасць. Вядома, сэр, вы прыехалі сюды з Лондана не толькі для таго, каб распавесці сагу аб казачнай птушкі, а затым адцягнуць увагу на палітыку іспанскага спадчыны. Як усе гэта звязана, бо, несумненна, так і павінна быць. Тады, калі вы будзеце так ласкавы перайсці да справы. "
  
  " У самай справе. Ён схіліѓ галаву, затым зноѓ падняѓ яе. " Вы, вядома, ведаеце, што ѓ дона Карласа ёсць прыхільнікі тут, у Францыі. Магчыма, вы не ведалі, што сеньёр Кабрэра адправіѓ агента з небяспечным і сакрэтным заданнем перасекчы Пірэнейскі перавалы і прабрацца ѓ замак прыхільніка Францыі, не меншай персоны, чым герцаг дэ Ланьи.
  
  "Я знаёмы з Ланьи", - прызнаѓся я. "Я меѓ задавальненне быць прадстаѓленым яго светласці і Яе светласці герцагіні. Іх замак характэрнай архітэктуры. Але пра карлистских сімпатыях герцага я павінен прызнацца ѓ глыбокім недасведчанасці.
  
  " Гэта нядзіѓна, сэр. Герцаг вядомы, калі дазволіце трохі пагуляць словамі, сваёй замкнёнасцю.
  
  Ён зрабіѓ паѓзу, каб яшчэ раз отхлебнуть з свайго, або, магчыма, мне варта было б сказаць, майго, віна. "Разглядаючы залатую птушку як прадвесце і знак велічы і прадчуваючы немінучае паразу карлистов, сеньёр Кабрэра адправіѓ птушку ѓ Ланьи, каб яна не трапіла ѓ рукі прыхільнікаѓ яго пляменніцы".
  
  " І вы хочаце, каб я дапамог вам вярнуць птушку з замка герцага дэ Ланьи? - Спытаѓ я.
  
  "Гэта мая місія".
  
  " Вы знаходзіцеся на службе ѓ яе вялікасці Ізабелы?
  
  " Я знаходжуся на службе ѓ чалавека, асобу якога я не маю права выдаваць. Ён падняѓся на ногі. " Калі вы дапаможаце мне - паколькі мае веды французскай сельскай мясцовасці і культуры абмежаваныя, - вы атрымаеце, так бы мовіць, ѓзнагароду каралеѓскіх памераѓ, сэр.
  
  " Вы хочаце, каб я суправаджаѓ вас у замак герцага, - спытаѓ я, - каб забраць у яго легендарную птушку. Што прымушае вас верыць, што ён адмовіцца ад яе?
  
  " Запэѓніваю вас, месье, герцаг будзе рады расстацца з тым, што ён захоѓвае, як толькі атрымае пацверджанне асобы маіх наймальнікаѓ.
  
  "У вас ёсць з сабой такія доказы?" Запатрабаваѓ я адказу.
  
  "Так, сэр", - настойваѓ ён. "У гэтым я вас ѓрачыста запэѓніваю".
  
  Не ѓ сілах адмаѓляць сваю зацікаѓленасць у атрыманні долі прыбытку, аб якой ён гаварыѓ, і, магчыма, у некаторай ступені прыцягнуты спакусай прыдуманай ім рамантычнай гісторыі, я пагадзіѓся, па меншай меры, суправаджаць яго ѓ Ланьи. Я ѓжо казаѓ вам, што час прыбыцця майго госця быѓ незвычайна позна, і з-за яго пытливой манеры прамовы прайшлі гадзіны, перш чым наша здзелка, якой бы яна ні была, была заключана.
  
  Нарэшце я папрасіѓ прабачэння і накіраваѓся ѓ пярэднюю гасціную сваёй кватэры. Тое, што я адхінуѓ шторы, пацвердзіла тое, што я ѓжо падазраваѓ, а менавіта, што наступіѓ світанак і для нас наступіѓ новы дзень. Адчуваючы падахвочванне парушыць свой звычай і выйсці з дома пры святле дня, я падштурхнуѓ майго наведвальніка да ганка, зачыніѓ за намі дзверы і замкнуѓ яе.
  
  Мы адправіліся пешшу ѓ аптэку. М. Константинидеса. Тут мой госць набыѓ прэпарат і ѓкараніѓ яго ѓ сваю ѓласную сістэму.
  
  Я ні ѓ якім разе не быѓ навічком у ѓздзеянні розных стымулятараѓ і депрессантов на чалавечы арганізм, але нават пры гэтым я павінен прызнаць, што быѓ уражаны сілай і доляй, атрыманай гэтым амаль костлявым ангельцам. Засмучаны выгляд адразу ж пакінуѓ яго, і яго твар прыняло ѓ цэлым больш прыязны і аптымістычны выгляд, чым гэта было раней. Ён заплаціѓ містэру Константинидесу яго ганарар, дадаѓшы да яго шчодрую прыбаѓку, а затым, павярнуѓшыся да мяне, прапанаваѓ адправіцца ѓ Ланьи.
  
  Наша падарожжа было нескладаным. Мы нанялі наёмны экіпаж, дамовіліся аб кошце праезду да вёскі Ланьи, сума была выплачана з кашалька майго госця, і рушылі на ѓсход ад сталіцы. Прыйшлося спыніцца толькі аднойчы ѓ гасцініцы, дзе мы расстараліся бохан хлеба, сыр і бутэльку, і мы з маім ангельскай госцем дэмакратычна павячэралі з фурманам.
  
  * * * *
  
  Сонца садзілася нізка ѓ небе ззаду нас, калі мы пад'язджалі да Ланьи. Я змог, абапіраючыся на сваю памяць аб ранейшых днях, накіраваць рамізніка міма вёскі да замку герцага. Гэта было высокае і бязладнае будынак старажытнай гатычнай пабудовы; калі мы наблізіліся да замка, сонечныя прамяні размалявалі яго сцены, нібы палітрай полымя. Мы выйшлі з экіпажа і загадалі рамізнік вяртацца ѓ вёску і вярнуцца за намі раніцай.
  
  Ён спытаѓ у сваёй грубай, але чароѓна каларытнай манеры: "А хто будзе плаціць за мой вячэру і за тое, каб я падрамаѓ, вы, двое гультаёѓ?"
  
  "У самой справе, так і зробім", - адказаѓ мой англійская госць, кінуѓшы жменю манет на казлы карэты, пасля чаго фурман махнуѓ пугай і адбыѓ.
  
  Замак Ланьи, калі можна так яго апісаць, выпраменьваѓ атмасферу ѓзросту і заняпаду. Калі мы з маім госцем стаялі, разглядаючы яго фасад, ён павярнуѓся да мяне і задаѓ дзіѓнае пытанне. " Што ты чуеш, мой дарагі Дзюпэн?
  
  Магчыма, мне варта было б пакрыѓдзіцца на такую нязвыклую фамільярнасць, але замест гэтага я палічыѓ за лепшае адказаць на яго пытанне. Я навастрыѓ вуха, уважліва прыслухаѓся да любых гукаѓ, якія маглі даносіцца з замка, затым адказаѓ. " Я нічога не чую.
  
  "Вось менавіта!" - усклікнуѓ ангелец.
  
  "І якая ж, сэр, мэта гэтага абмену думкамі паміж школьнымі настаѓнікамі?" Я пацікавіѓся.
  
  "Сэр," усміхнуѓся ён, - хіба нельга было чакаць пачуць аб мітусні жыцця ѓ такой абстаноѓцы, як гэтая? Іржанне коней з стайняѓ, крыкі слуг і работнікаѓ, можа быць, шум гуляк? Нічога гэтага, паѓтараю, нічога гэтага мы не чуем. Толькі цішыня, пане Дзюпэн, толькі жудасная, падобная на смерць цішыня.
  
  На гэты раз я быѓ вымушаны прызнаць, што мой наведвальнік апярэдзіѓ мяне на адно ачко. Я прызнаѓ гэта, на што ён, магчыма, неахвотна прызнаѓ, што я ѓсё яшчэ майстар, а ён руплівы вучань. Ён устрымаѓся ад каментарыяѓ з нагоды надыходзячага дня, калі вучань можа перасягнуць настаѓніка ѓ дасягненнях, ды і я не быѓ гатовы да гэтага.
  
  Рука аб руку мы падышлі да галоѓнага ѓваходу ѓ замак. Зразумела, у нас былі кія, і я дазволіѓ свайму спадарожніку падняць сваю і моцна ѓдарыць па вялікай драѓлянай дзверы. Да майго здзіѓлення, слугі, падобна, не было, каб прапусціць нас. Замест гэтага дзверы павольна адчыніліся, і мы ѓдваіх ступілі на брукаваны хол замка.
  
  Спачатку нічога незвычайнага не з'явілася, але праз некалькі імгненняѓ нашы ноздры ѓлавілі непаѓторны пах раскладання. Абмяняѓшыся позіркамі, але не прамовіѓшы ні слова, мы дасталі з кішэняѓ хусткі і завязалі імі ноздры і рот. Я павярнуѓся да свайго спадарожніка і ѓбачыѓ яго ѓ капелюшы і ѓ масцы, як у разбойніка з вялікай дарогі. Я выдатна ведаѓ, што мая ѓласная знешнасць была такой жа жахлівай, як і ѓ яго.
  
  Першым трупам, з якім мы сутыкнуліся, быѓ ливрейный лёкай. Спачатку, проинструктировав майго госця ѓважліва сачыць за тым, каб знутры замка не з'явілася праяѓ гвалту, я схіліѓся над нерухомым целам. Калі б смурод не было дастатковым доказам смерці, стан цела лёкая цалкам пераканала б самага дасведчанага непрафесіянала. Яго ѓдарылі ззаду. Ён ляжаѓ ніцма з размажджэраным патыліцай, па лужице запечанай крыві ѓжо пачалі поѓзаць казуркі.
  
  Адвярнуѓшыся ѓ бок, каб глынуць чыстага паветра, або, па меншай меры, паветра больш празрыстага, чым той, які атачаѓ труп, я агледзеѓ вопратку нябожчыка ѓ пошуках ключа да разгадкі матыву яго забойства, але нічога не выявіѓ.
  
  Праходзячы па хаце, мы з маім калегам выявілі, у сваю чаргу, астанкі пакаёвак, кухараѓ, прачек і пажылога слугі мужчынскага полу, якога мы прынялі за мажордома ѓстановы. Але што ж адбылося, і дзе гаспадар замка?
  
  Мы знайшлі яго ѓ стайнях ззаду замка. У асяроддзі мёртвых конюхаѓ ляжаѓ месье ле Дзюк. З сардэчным дваранінам, грамадствам якога я не раз атрымліваѓ асалоду ад, абышліся агідна. Па стане астанкаѓ было відавочна, што герцага катавалі. Яго рукі былі звязаны за спіной, а на твары віднеліся плямы, выкліканыя ужываннем распаленага інструмента.
  
  Несумненна, намер складалася ѓ тым, каб вывудзіць у яго месцазнаходжанне легендарнай залаты птушкі. Метак на яго торсе было дастаткова, каб выклікаць агіду ѓ гледача, у той час як апошняя, смяротная атака была нанесеная ѓ выглядзе завостранага ляза, праведзенага папярок яго жывата, агаляючы жыццёва важныя органы і выклікаючы канчатковае знясіленне.
  
  З яе светлостью герцагіняй абыходзіліся падобным чынам. Я не буду апісваць прыніжэньня, якім яна падвергнулася. Заставалася толькі маліцца, каб яе больш крохкае целасклад дасягнула сваіх межаѓ і каб ёй была падаравана ласку смерці больш хуткай і менш пакутлівай, чым у яе мужа.
  
  Коні і сабакі, як і звычайныя насельнікі маёнтка, ляжалі як папала, забітыя ѓсе да адной.
  
  "Гэта праца сеньёра Кабреры і яго людзей?" - Спытаѓ я.
  
  "Хутчэй за ѓсё, з слуг Ізабелы", - адказаѓ мой госць. "Смерць гэтых няшчасных людзей і іх жывёл выклікае шкадаванне, але неадкладнае непакой выклікае месцазнаходжанне птушкі". Ён пастаяѓ спачатку над адным трупам, потым над іншым, вывучаючы іх, як вывучаѓ б студэнт-медык расчлянёныя парэшткі жывёлы.
  
  "Уяѓляецца малаверагодным, што сакрэт быѓ разглашен", - выказаѓ меркаванне ён нарэшце. "Відавочна, герцага спачатку катавалі і адправілі на той свет, таму што такі дваранін, як ён, не дазволіѓ бы звяртацца са сваёй жонкай так, як мы гэта бачым. Я б зрабіѓ выснову, што герцагіня таксама не ведала пра месцазнаходжанне птушкі, паколькі пасля смерці яе мужа ѓ яе не было прычын захоѓваць гэтую таямніцу. Наадварот, як мяркуецца, убачыѓшы тых, хто нападаѓ, яна паспрабавала б выжыць, каб адпомсціць за забойства свайго мужа".
  
  Яго бессердечное дачыненне да крывавай бойні, якую мы толькі што назіралі, было жахлівым, але ангельцы, як вядома, стрыманая раса, і, магчыма, гэты ангелец адчуваѓ некаторую ступень спачування і абурэння, якія ён не паказваѓ. Тады вельмі добра. Калі назаѓтра за намі вернецца рамізнік, я паведамлю мэру вёскі Ланьи аб нашым жахлівым адкрыцці. Жорсткія злачынцы, адказныя за гэта, будуць адшукаѓ і, можна спадзявацца, у свой час паѓстануць перад сваім лёсам пад гільяцінай. Але мой госць быѓ правоѓ, па меншай меры ѓ той ступені, у якой наша ѓласнае прысутнасць у замку дэ Ланьи было выклікана паведамленнем аб прысутнасці птушкі.
  
  Мы шукалі яго, і калі б яно было тут, я ведаѓ, што мы б яго знайшлі.
  
  "Давайце працягнем пошукі залатой птушкі", - абвясціѓ я свайму госцю. "Гэтак цудоѓны прадмет павінен кідацца ѓ вочы любому, акрамя сляпога".
  
  "Магчыма, і няма", - запярэчыѓ ангелец. "Я павінен прызнацца, мой дарагі Дзюпэн, што я ѓтаіѓ ад вас адзін пункт у гісторыі і апісанні птушкі".
  
  Я запатрабаваѓ, каб ён неадкладна адукаваѓ мяне, і ѓ тым, што для яго сышло за прамы адказ, ён падпарадкаваѓся. " Вы, несумненна, заѓважылі, што ѓ сваіх апісаннях птушкі я называю яе і залаты, і чорнай.
  
  "Я так і зрабіѓ, сэр. Магчыма, вы памятаеце, што я звярнуѓ вашу ѓвагу на гэта неадпаведнасць і ваша абяцанне ѓзгадніць супярэчлівыя апісання. Калі вы не пярэчыце, цяпер, па-відаць, самае зручны час для гэтага ".
  
  " Тады вельмі добра. Птушка, першапачаткова створаная турэцкімі палоннымі майстрамі з чыстага золата, практычна інкруставаная каштоѓнымі камянямі, лічылася занадта прывабнай мішэнню. У нейкі момант сваёй гісторыі - прызнаюся, я не ведаю дакладнай даты - яго пакрылі чорным рэчывам, густым смалістым пігментам, так што цяпер ён нагадвае не што іншае, як скульптуру з чорнага дрэва ѓ выглядзе, які стаяѓ ястраба ".
  
  " Што наводзіць на думку, што птушка ѓсё яшчэ ѓ замку? Нават калі герцаг і герцагіня памруць, так і не раскрыѓшы таямніцу яе прытулку сваім ворагам, гэтыя злыдні ѓсё роѓна маглі абшукваць замак, пакуль не знойдуць птушку. Але азірніцеся вакол, сэр, і вы ѓбачыце, што мы акружаны сцэнай не проста разні, але і спусташэння. Відавочна, што замак быѓ разрабаваны. Вы самі не ведалі аб месцы, дзе птушка хаваецца? Вашы працадаѓцы вас не праінфармавалі?"
  
  " Мае наймальнікі самі не ведалі, дзе схаваны тайнік. Гэта сам герцаг абраѓ яго пасля таго, як ганцы сышлі.
  
  " Тады, наколькі нам вядома, птушка паляцела.
  
  "Не, сэр". Ангелец паківаѓ галавой. "Мяркуючы па стане тэл, нават зімой гэты кашмар адбыѓся па меншай меры, чатыры дні таму, перад тым, як я пакінуѓ Лондан. Я б атрымаѓ вестку, калі б зладзеяѓ гэта ѓдалося. Яны здзейснілі гэтыя жудасныя злачынствы дарэмна. Вы можаце быць упэѓнены, што птушка ѓсё яшчэ тут. Але дзе?"
  
  "Давайце падумаем", - прапанаваѓ я. "Унутранае ѓбранне замка і нават, наколькі мы маглі меркаваць, гаспадарчыя пабудовы былі разбураныя. Мэбля разбіта, карціны і габелены сарваныя са сцен. Бібліятэка герцага разрабавана, яго неацэнная калекцыя старажытных рукапісаѓ і рэдкіх тамоѓ пераѓтвораная ѓ бескарысныя абломкі. Нават старажытныя даспехі былі скінутыя са сваёй падстаѓкі, так што яны разляцеліся на кавалкі і ляжаць на каменных плітах. Захопнікі замка, можа быць, і монстры, але яны не пазбаѓленыя розуму і ѓ той жа час не пазбаѓленыя грунтоѓнасці.
  
  Я зрабіѓ паѓзу, чакаючы далейшых каментароѓ ангельца, але іх не было. Я ѓважліва назіраѓ за ім і заѓважыѓ, што ён моцна змакрэѓ і што ён напераменку сціскаючы і разжимал кулакі, амаль як чалавек, які пакутуе прыпадак.
  
  "Калі птушка ѓсё яшчэ ѓ маёнтак," працягнуѓ я, - але яе няма ні ѓ замку, ні ѓ яго прыбудовах, логіка падказвае нам яе месцазнаходжанне. Падумайце вось пра што, малады чалавек. Мы ліквідавалі частка змесціва нашага спісу магчымасцяѓ. Зрабіѓшы гэта, мы непазбежна прыходзім да высновы, што тыя, што засталіся магчымасці павінны ѓтрымліваць рашэнне нашай галаваломкі. Вынікаеце вы ніці разваг, якую я выклаѓ перад вамі?"
  
  Здавалася, ён расслабіѓся, як быццам прыступ прайшоѓ. Ён дастаѓ з кішэні свайго касцюма сурвэтку і выцер пот з ілба. Ён прызнаѓ неопровержимость маіх аргументаѓ.
  
  "Але," працягнуѓ ён, "я не бачу наступнага кроку ѓ вашай працэдуры".
  
  "Вы мяне расчароѓваеце", - вымавіѓ я. "Вельмі добра. Калі вы, калі ласка, рушыце ѓслед за мной". Я адступіѓ у галоѓны вестыбюль замка, а адтуль на тэрасу звонку. Я рушыѓ далей, мае чаравікі пакідалі за сабой след у багатай расе, назапашанай на пышнай лужку, навакольнага замак. Месяц дасягнула поѓні, і неба над Ланьи было яшчэ больш уражлівым, чым над метраполіяй.
  
  "Паглядзі на замок", - настаѓляѓ я свайго вучня, бо менавіта так прывык ставіцца да ангельцу.
  
  Ён стаяѓ побач са мной і глядзеѓ на будынак, на яго каменныя франтоны, выкананыя бледнай святлаценю ѓ свеце, што льюцца з нябёсаѓ. "Што ты бачыш?" Я спытаѓ у яго.
  
  "Ну, у Замку дэ Ланьи," адразу ж адказаѓ ён.
  
  - У самай справе. Што яшчэ ты бачыш?
  
  Малады ангелец нецярпліва падціснуѓ вусны. " Толькі гэта, сэр. Стайня і іншыя гаспадарчыя пабудовы схаваныя за масівам замка.
  
  "Сапраѓды", - кіѓнуѓ я. Я больш нічога не сказаѓ, чакаючы далейшых каментароѓ ад суразмоѓцы. Наступіла доѓгае маѓчанне.
  
  Нарэшце, нецярплівым тонам мой вучань загаварыѓ зноѓ. "Лужок перад замкам. Лясы, якія нас атачаюць. Месяц, зоркі. Маленькае воблачка на паѓднёва-захадзе".
  
  Я кіѓнуѓ. "Вельмі добра. Яшчэ".
  
  " Дзеля ѓсяго святога, Дзюпэн, на што яшчэ тут можна паглядзець?
  
  "Толькі тое, што жыццёва важна для нашай місіі", - адказаѓ я.
  
  Пакуль я назіраѓ, ангелец зноѓ падняѓ вочы і замер. "Я бачу шэраг птушак, усевшихся на парапет замка".
  
  "Мой дарагі сябар!" - Усклікнуѓ я. - "Цяпер ѓяѓляецца магчымым, што ѓ вас ёсць задаткі дэтэктыва. Далей, я настойліва заклікаю вас, не удовлетворяйтесь простым сузіраннем, а назірайце, назірайце, назірайце і докладывайте!"
  
  Некаторы час ён стаяѓ моѓчкі і нерухома, затым распачаѓ дзеянне, якое выклікала маё захапленне. Хоць мы стаялі па шчыкалатку у мокрай ад расы траве перад замкам, паблізу была пад'язная дарожка, па якой праязджалі экіпажы, што пад'язджалі да маёнтку і выязджаюць з яго. Наш уласны рамізнік праехаѓ па гэтай сцежцы, і я чакаѓ, што ён скарыстаецца ёю яшчэ раз, калі вернецца за намі раніцай.
  
  Ангелец падышоѓ да пад'язной дарожцы, нахіліѓся і падняѓ жменю жвіру. Ён адкінуѓ плашч, каб вызваліць руку, і кінуѓ каменьчык у птушак, усевшихся на парапет. Я быѓ уражаны сілай і трапнасцю яго рукі.
  
  З злосным крыкам некалькі птушак зляцелі са сваіх насестов. Іх сілуэты вымалёѓваліся на фоне начнога неба, іх абрысы былі цьмяна-чорнымі на фоне бліскучых зорак і чыстай цемры нябёсаѓ. Адзін з іх праляцеѓ над абліччам поѓнай, яркай месяца, яго шырока распасцёртыя крылы і зіхатлівы дыск ззаду яе стваралі ілюзію, што птушка была такой жа вялікай, як легендарны Пегас.
  
  Мы з маім вучнем заставаліся нерухомыя, назіраючы за паводзінамі паветраных істот. Яны былі хутчэй раззлаваны, чым напалоханыя грохочущей галькай, па меншай меры, я так выказаѓ здагадку, паколькі мноства істот спатрэбілася ѓсяго некалькі імгненняѓ, каб вярнуцца на свае ранейшыя месцы пад слышимое плясканне перыстых крылаѓ і ворчливые крыкі.
  
  Ангелец нахіліѓся і падняѓ яшчэ адну жменю жвіру, адвёѓ руку назад і кінуѓ каменьчыкі ѓ птушак. І зноѓ яго дзеянні выклікалі гнеѓную рэакцыю, большасць птушак раздражнёна закрычалі і, пляскаючы крыламі, паляцелі са сваіх насестов. Да гэтага часу разгадка таямніцы зніклага ястраба была відавочная.
  
  "Добрая праца", - павіншаваѓ я свайго вучня. "Відавочна, што вы ѓлавілі розніцу паміж наглядам і проста зрокам, і заѓважылі тое, што неабходна для выяѓлення вашай здабычы".
  
  Слабы прыкмета задавальнення адбіѓся на яго твары, на імгненне куткі яго рота прыпадняліся на некалькі міліметраѓ. Не прамовіѓшы ні слова, ён сеѓ на траву і пачаѓ здымаць боты і панчохі. Я ѓ такім жа моѓчкі назіраѓ, як ён накіраваѓся да знешняй сцяне замка.
  
  Я чакаѓ, што ён вернецца ѓнутр будынка і паспрабуе выбрацца на дах з дапамогай унутраных лесвіц. Замест гэтага, да майго здзіѓлення, вывучыѓшы сцяну з шчыльна падагнаным камянямі і паѓзучым плюшчом, ён працягнуѓ ѓзбірацца па знешняй баку замка, выкарыстоѓваючы свае магутныя пальцы і амаль орангутангоподобные ступні, каб больш упэѓнена трымацца. Калі ён наблізіѓся, яго плашч лунаѓ вакол яго фігуры, як два велізарных крыла.
  
  Падышоѓшы да парапета, ён паклікаѓ тых, хто сядзеѓ там крылатых істот, выдаѓшы пры гэтым дзіѓны гук, не падобны ні на адзін з чутае мной раней. Без папярэдняй падрыхтоѓкі птушкі, якія назіралі за яго набліжэннем, расправили крылы і падняліся над замкам, знікшы ѓ навакольным іх чарнаце. Усе, акрамя адной. Адзінокая птушка заставалася нерухомай, вырисовываясь сілуэтам на фоне зорнага неба.
  
  Дзіѓнае, амаль нечалавечае істота, у якую ператварыѓся мой ранейшы наведвальнік, восседало цяпер побач з адзінай пакінутай птушкай, так высока над зямлёй, што адно-адзінае промах, як я мог бачыць, выраклі б яго на верную гібель. Аднак да мяне не пачулася ні гуку ад гэтага дзіѓнага персанажа, ні якіх-небудзь прыкмет страху.
  
  Ён падняѓ нерухомую птушку з месца, і праз імгненне яна знікла пад яго плашчом. Я мог толькі выказаць здагадку, што ён прыйшоѓ загадзя з дадатковым адрэзкам скуранога рамяня або вяроѓкі, да гэтага часу схаваным пад верхняй вопраткай.
  
  Затым, пакуль я стаяѓ у жаху, ён нахіліѓся, каб легчы плазам на парапет, затым перагнуѓся праз яго край, каб ухапіцца за каменную сцяну, затым саслізнуѓ са свайго бяспечнага працоѓным месцы, і пачаѓ спускацца па сцяне замка галавой наперад, замацаваѓшы птушку пад адзеннем. Знешне ён нагадваѓ гіганцкую лятучую мыш.
  
  Дабраѓшыся да лужка, ён выпрастаѓся і выцягнуѓ птушку з-пад плашча. "Я дзякую вас, мой дарагі Дзюпэн, за ѓрокі, якія вы мне далі, у роѓнай ступені ѓ назіральнасці і дэдукцыі. Наша здабыча вернутая.
  
  З гэтымі словамі ён працягнуѓ чорную птушку да мяне. Нават скрозь яе чорную абалонку я мог адрозніць форму яе пер'я, кіпцюроѓ, дзюбы, вачэй. Несумненна, гэта быѓ цудоѓны ѓзор мастацтва скульптара. Мой вучань папрасіѓ мяне патрымаць статуэтку, пакуль ён зноѓ апранае панчохі і чаравікі. Вага чорнай птушкі быѓ так вялікі, што я быѓ яшчэ больш здзіѓлены яго здольнасцю спускацца па сцяне замка з прывязанай да яе адзеннем.
  
  Мы правялі тое нямногае, што засталося ад ночы, даследуючы інтэр'ер замка, выкарыстоѓваючы паходні, тыя, што засталіся ад больш шчаслівай эпохі гэтага сумнага збудаванні. Адзінымі доказамі, якія мы выявілі, былі далейшыя сведчанні жорсткасці захопнікаѓ, якія забілі герцага і герцагіню, а таксама іх слуг, і ѓсё гэта ѓ дарэмнай спробе даведацца месцазнаходжанне скарбы, якім цяпер валодалі я і мой вучань.
  
  Раніцай прыбыѓ наш наёмны работнік, некалькі патрапаны і, як можна было выказаць здагадку, з-за ѓжывання празмернага колькасці спіртнога.
  
  Я загадаѓ яму адвезці нас у вёску Ланьи, дзе мы схавалі птушку ѓ багажніку машыны, паабяцаѓшы прадаѓцу шчодрыя чаявыя ѓ абмен на яго маѓчанне. Пасля гэтага мы склалі поѓны справаздачу аб нашых крывавых знаходкі ѓ замку, ні словам не згадаѓшы аб птушцы. Прычына, па якой мы прыехалі ѓ замак, была праѓдзівай: я быѓ старым знаёмым герцага і герцагіні і вельмі хацеѓ прадставіць ім майго госця з Англіі.
  
  Мэр вёскі Ланьи і шэф жандармерыі былі належным чынам шакаваныя нашымі апісаннямі, але дазволілі нам адправіцца ѓ Парыж, узяѓшы з нас абяцанне даць ѓсю інфармацыю і дапамогу, якія мы зможам, калі яны спатрэбяцца на больш познім этапе іх расследавання.
  
  У належны тэрмін экіпаж пад'ехаѓ да маёй кватэры ѓ прадмесці Сэн-Жэрмэн. У сталіцы выпаѓ лёгкі сняжок, і я асцярожна прабіраѓся да сваёй дзверы, каб не паслізнуцца і не ѓпасці на камяні. Змучаны справамі мінулага дня і ночы, я павярнуѓ ключ у замку сваёй кватэры і штурхнуѓ дзверы, каб мы з маім госцем маглі ѓвайсці ѓ сістэму. Калі мы гэта зрабілі, то сутыкнуліся з нечаканым відовішчам. У маёй кватэры быѓ праведзены ператрус. Мэбля была перавернутая, скрыні вылучаны са сваіх месцаѓ і валяліся на падлозе. Дывановае пакрыццё было разарвана і откатано, каб можна было пашукаць люкі або расківаныя дошкі.
  
  Усе карціны былі сарваныя са сцен і кінутыя на падлогу, уключаючы фатаграфію майго сябра і куміра, вялікага Відок. Узрушаны і абражаны уварваннем у мае пакоі, я прыступіѓ да агляду іх змесціва, ацэньваючы шкоду і смуткуючы аб знішчэнні каштоѓных успамінаѓ аб маёй доѓгай кар'еры. Я схапіѓся за галаву і выказаѓ сваё абурэнне.
  
  Нарэшце, узяѓшы сябе ѓ рукі і спадзеючыся якім-небудзь чынам змякчыць прычыненую шкоду, я павярнуѓся, каб параіцца з маім наведвальнікам, але выявіѓ, што ён бясследна знік.
  
  Я падляцеѓ да дзвярэй і пакінуѓ сваё памяшканне. Экіпаж, вядома, даѓно з'ехаѓ, але на свежым снезе відаць быѓ шэраг цёмных слядоѓ. Ідучы за ім, не звяртаючы ѓвагі на рызыку ѓпасці, я прамчаѓся па вуліцы Дюно. Нарэшце я выявіѓ, што стаю на парозе ѓстановы пане Константинидеса. Я некалькі разоѓ націснуѓ на званок, але адказу не рушыла ѓслед, затым пастукаѓ у дзверы. ђнутры крамы не было відаць ні святла, ні руху, і на мой кліч не рушыла ѓслед ніякай рэакцыі.
  
  Сэнс гэтых падзей імгненна пракраѓся ѓ мой змучаны мозг. Ангелец быѓ наркаманам, грэцкі аптэкар - пастаѓшчыком яго злавесных хімікатаѓ. Як Константинидес даведаѓся аб гэтай птушцы, было неспасціжна, але мяне завербавалі хутчэй па яго загадзе, чым па загадзе карлистов або бурбонаѓ.
  
  Константинидис абшукаѓ маю кватэру проста для таго, каб адцягнуць маю ѓвагу, пакуль ангелец прыносіѓ птушку ѓ свой магазін. Да цяперашняга часу, хоць прайшло ѓсяго некалькі хвілін, было ясна, што і ангелец, і грэк разам з чорнай птушкай пакінулі Прадмесці і іх не знойдуць у ваколіцах Парыжа.
  
  Што стала з птушкай, з ангельскай дэтэктывам, з грэцкім хімікам, заставалася загадкай на доѓгія гады. І вось, нарэшце (Дзюпэн скончыѓ свой аповяд). Я даведаюся аб далейшай кар'еры майго вучня і пра пагардзе, з якім ён адказвае на маё кіраѓніцтва.
  
  * * * *
  
  Пакуль я сядзеѓ, прыгнечаны знявагай майго сябра і настаѓніка, я ѓбачыѓ, як ён сціскае маленькі томік, з якога прачытаѓ жорсткія словы, як быццам гэта быѓ кінжал, якім ён планаваѓ скончыць з сабой. Усё тое час, пакуль ён распавядаѓ сваю гісторыю, я быѓ захоплены гэтым апавяданнем, перанёсся ѓ іншы час і ѓ іншае месца, у той час, калі Дзюпэн быѓ малады і знаходзіѓся ѓ росквіце сіл. Але цяпер я вярнуѓся ѓ сучаснасць і ѓбачыѓ перад сабой чалавека, аслабленага цягам гадоѓ і нястачамі жорсткага існавання.
  
  "Што стала з птушкай?" Спытаѓ я. "Яна знікла зусім?"
  
  Дзюпэн паківаѓ галавой. "Аптэку грэка Константинидеса зноѓ адкрыѓ пляменнік. Пра старэйшага Константинидесе больш ніколі нічога не было чуваць, а калі і было, то гэта захоѓвалася ѓ недатыкальнасці ва ѓлонні сям'і. Я паспрабаваѓ даведацца ѓ пляменніка пра месцазнаходжанне яго дзядзькі і англічаніна, а таксама аб самой птушцы, але малодшы Константинидис спаслаѓся на няведанне лёсу двух мужчын, а таксама таго, што птушка. Вось ужо два пакалення магазін застаецца ѓ сям'і, і таямніца, калі яна наогул існуе, застаецца за сям'ю пячаткамі ѓ іх ѓлонні ".
  
  Я кіѓнуѓ. " І, значыць, вы больш ніколі не чулі аб сваім вучне, дзіѓным англичанине?
  
  Дзюпэн памахаѓ перада мной кнігай. "Бачыш, стары сябар? Ён стаѓ, так бы мовіць, новым Дюпеном. Яго слава распаѓсюджваецца па морах і ѓсім зямным шары. Калі б ён хаця б скупа прызнаѓ свой абавязак перада мной, я быѓ бы задаволены. Мае матэрыяльныя патрэбы задавальняюцца за кошт невялікай пенсіі, прызначанай нашым старым сябрам Джы ... з сталічнай паліцыі. Мае ѓспаміны належаць мне, і вашыя ѓласныя працы прынеслі мне маю невялікую долю славы ".
  
  " Запэѓніваю вас, Дзюпэн, гэта самае меншае, што я мог зрабіць.
  
  Было сумнае маѓчанне, падчас якога я разважаѓ аб сумным стане, у якое трапіѓ мой сябар. Нарэшце ён выпусьціѓ ѓздых, поѓны адчаю. "Магчыма," пачаѓ ён, затым запнуѓся, потым пачаѓ зноѓ, "магчыма, крыху праніклівым было б цікава даведацца аб некаторых іншых маіх пачынаннях".
  
  Паківаѓшы галавой, я адказаѓ: "Я ѓжо запісаѓ іх, Дзюпэн. Было справа пра забойствы на вуліцы Морг, аб выкрадзеным лісце і нават аб вашым бліскучым раскрыцці таямніцы Мары Ражэ.
  
  "Гэта не тыя выпадкі, аб якіх я кажу", - запярэчыѓ Дзюпэн.
  
  " Я не ведаю іншых, акрамя, вядома, таго, што вы распавялі мне гэтай ноччу.
  
  Пачуѓшы мае словы, Дзюпэн дазволіѓ сабе адну з рэдкіх усмешак, якія я калі-небудзь бачыѓ на яго твары. "Было шмат іншых, дарагі сябар, - паведаміѓ ён мне, "сапраѓды шмат".
  
  Здзіѓлены, я папрасіѓ яго пералічыць некалькі такіх.
  
  "Там былі загадка фальшывага ізумруду царыцы, прыгода амерыканскага гандляра зброяй Уэйда, таямніца алжырскіх траѓ, інцыдэнт з багамскім ѓцекачом і улетевшим паветраным шарам і, вядома, трагедыя з фараоновым шакалом".
  
  " Мне не трываецца запісаць гэта, Дзюпэн. Такім чынам, поѓны спіс?
  
  " Ні ѓ якім выпадку, стары сябар. Гэта толькі пачатак. Такія паведамленні могуць у якой-то меры змякчыць боль ад таго, што ты састарыѓся і быѓ забыты, заменены на стадыі выяѓлення новым пакаленнем сышчыкаѓ. І, я падазраю, тыя некалькі манет, якія вашыя справаздачы могуць папоѓніць ваш кашалек, не будуць лішнімі.
  
  "Яны гэтага не зробяць", - быѓ вымушаны прызнаць, што я.
  
  "Але гэта," Дзюпэн яшчэ раз узмахнуѓ кнігай, " гэта абраза дзівіць мяне ѓ самае сэрца. Горкі, як палын, і востры, як двусечны меч, так абвяшчае прыказка".
  
  "Дзюпэн," сказаѓ я, " ты не будзеш забыты. Гэты англійская педант відавочна скапіяваѓ вашы метады, аж да таго, што наняѓ асістэнта і памочніка, які мае пэѓнае падабенства са мной. Несумненна, справядлівасць забараняе свеце забываць кавалера К. Агюста Дюпена!"
  
  "Не забыцца?" - прамармытаѓ мой сябар. "Не забыцца? Вучань будзе вечна жыць у славе, у той час як майстар стане ѓсяго толькі заѓвагай да гісторыі адкрыццяѓ. Ах, мой сябар, мой дарагі, дражайший сябар, але свет, у якім мы жывем, несправядлівы".
  
  "Так было заѓсёды, Дзюпэн," пагадзіѓся я, "так было заѓсёды".
  
  OceanofPDF.com
  
  ШЭРЛАК ХОЛМС - ЗАГНАНЫ ђ КУТ! Гэры Ловизи
  
  "Я бачу, вы зноѓ не змаглі выстаяць перад спакусай спасылак", - сказаѓ мне мой сябар Шэрлак Холмс аднойчы днём, калі я наведаѓ нашу старую бярлог на Бэйкер-стрыт, 221Б. Ён з пагардай пазіраѓ на мой нарад, відавочна, выказаѓшы здагадку, што я прыйшла прама пасля партыі ѓ гольф.
  
  Я кіѓнуѓ у знак згоды. З таго часу, як я выйшла замуж і ѓ мяне было шмат працы ѓ Сэнт-Бартсе, я рэдка бачылася з Холмсам на працягу апошняга года, таму гэтыя выпадковыя візіты былі для мяне момантамі велізарнай радасці зноѓ убачыць майго старога сябра і нагнаць упушчанае ѓ яго справах. Маё адзінае вольны час у апошні час было занята маім новым грахоѓным захапленнем - чароѓным тварэннем пад назвай гольф.
  
  "Вельмі стымулюючае і прыемнае практыкаванне", - сказаѓ я свайму сябру.
  
  "Ха!" Холмс саркастычна фыркнуѓ. "Грубая і абсалютная трата часу. Дарослыя мужчыны ганяюць маленькі мячык у гульні на простае і абсалютная шанцаванне. Баюся, гэта не для мяне.
  
  "Гэта спорт, Холмс, а не проста гульня", - запярэчыѓ я, невытлумачальна засмучаны яго словамі, адчуваючы, што якім-небудзь чынам мой абавязак - абараняць гэты від спорту. "За апошнія некалькі месяцаѓ я знайшоѓ гэта прыемным заняткам, і мяне запрасілі пагуляць на некаторых з самых прэстыжных палёѓ Англіі і Шатландыі, уключаючы саму радзіму гольфа - Каралеѓскі і старажытны гольф-клуб у Сэнт-Эндрюсе. Я нават пасябраваѓ з самім Томам Морысам, Старым Томам Морысам, як яго называюць, легендай гульні. Я кажу вам, што гэта не гульня на ѓдачу, яна нясе ѓ сабе небяспекамі і выпрабаваннямі, якія патрабуюць высокага ѓзроѓню майстэрства ".
  
  Холмс адмёѓ усе гэта нядбайным узмахам рукі. Калі гэта не насіла крымінальнага характару і не ѓваходзіла ѓ вузкую сферу яго інтарэсаѓ, ён рэдка прыцягваѓся да справы.
  
  "Вы ведаеце, Холмс, - сказаѓ я яму, дазволіѓшы нотке раздражнення прагучаць у маім голасе, - зараз мы знаходзімся на чацвёртым годзе жыцця ѓ 20-м стагоддзі, часу новых пачынанняѓ і новых рэчаѓ, такіх як гольф. У апошні час у гульні ѓстаноѓлены строгія правілы гульні, якія ѓплываюць на ѓсе непрадбачаныя абставіны. Я б падумаѓ, што гэта адзін з аспектаѓ, які вы палічылі б прывабным і нават ухвалілі. "
  
  "Лухта! Вы згадалі правілы, як у спорце, хоць самі толькі што назвалі гэта гульнёй. Шашкі былі б больш стымулюючымі ".
  
  "О, перастаньце, Холмс!" Раздражнёна запярэчыѓ я.
  
  "Ты сама назвала гэта гульнёй", - запярэчыѓ ён з крывой усмешкай.
  
  "Гэта была проста фігура прамовы".
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне, ківаючы галавой у прытворна роспачы. "Ватсан, бедны, бедны Ватсан, мне сумна чуць, што вы паддаліся на хітрыкі такой азартнай гульні. Значна лепш было б выдаткаваць свой час і бедныя сродкі на кола рулеткі. Больш шанцаѓ, а?"
  
  "Дазволю сабе не пагадзіцца. Я выявіѓ, што ѓ кожным аспекце гульні ѓ гольф патрабуецца вялікае майстэрства, пачынаючы з першага заезду па фарватэры, заканчваючы адбіванне і, вядома ж, выкарыстаннем грына. Гэта можа быць вельмі стымулюючым і складаным заняткам. З усіх людзей менавіта вы не павінны так хутка прыніжаць гульню - ці, адважуся сказаць, спорт, - якую вы самі ні разу не спрабавалі ".
  
  Шэрлак Холмс задумаѓся, а затым крыва ѓсміхнуѓся: "Тут ты мяне раскусіѓ, даѓніна. Магчыма, ты маеш рацыю. Магчыма, калі-небудзь мы паспрабуем".
  
  " Я быѓ бы надзвычай рады зрабіць гэта, Холмс. Магчыма, калі вы не будзеце так моцна занятыя расследаваннямі?
  
  "Што ж, Ватсан, вы прыйшлі як нельга своечасова. У апошні час выпадкаѓ было няшмат. Падобна на тое, што злачынныя кругі сышлі ѓ адпачынак. Самае расчараванне ".
  
  Я пасмяяѓся над яго дылемай: "Што ж, я ѓпэѓнены, што хутка падвернецца што-небудзь вартае".
  
  " Відавочна, што так і будзе, але раскажы мне больш падрабязную інфармацыю аб гэтай маніі гульні ѓ гольф, якой ты апынуѓся заражаны, як моцнай лонданскай прастудай. Я бачу, што ѓ гэтым ёсць што-то, што цябе відавочна турбуе.
  
  Я ѓважліва паглядзеѓ на Шэрлака Холмса. Гэты чалавек быѓ незауряден. Да гэтага часу я быѓ вельмі асцярожны, ні словам, ні жэстам не выдаваѓ яму сапраѓднай мэты майго візіту. " Ты праніклівы, як заѓсёды. Як ты здагадалася?
  
  " Угадай! Ты сказаѓ 'угадай'?
  
  "Я меѓ на ѓвазе... Тое, што я хацеѓ сказаць ..." Я хутка запнуѓся.
  
  "Не бярыце ѓ галаву, даѓніна," Холмс паблажліва ѓсміхнуѓся майму збянтэжанасці. - Аднясіце гэта на конт таго, што я ведаю вас дзякуючы нашаму доѓгага супрацоѓніцтва. Я бачу, цябе што-то турбуе, і ѓсё ж ты не хочаш падымаць гэтае пытанне, але, тым не менш, гэта кранае цябе. Гэта звязана з тваёй гульнёй, ці не так?"
  
  Я ѓздыхнуѓ: "Так, Холмс, гэта ѓ вышэйшай ступені сумная праблема, але, вядома, яна не дасягае таго ѓзроѓню, на якім неабходна задзейнічаць вашы цудоѓныя таленты".
  
  "Чаму б не дазволіць мне самому меркаваць пра гэта. Як я ѓжо казаѓ вам, цікавых спраѓ цяпер мала, таму, калі ѓ вас ёсць што-то каштоѓнае, я быѓ бы рады пачуць падрабязнасьці ".
  
  Я з палёгкай кіѓнуѓ, зразумеѓшы, што мой сябар занепакоены, сабраѓся з думкамі і пачаѓ свой аповяд, сядаючы ѓ сваё старое крэсла насупраць яго. "Вы маеце рацыю, гэта мае дачыненне да гольфе. Я ѓжо згадваѓ, што пазнаёміѓся са старым Томам Морысам. Ён у вышэйшай ступені прыстойны і джэнтльменскі чалавек. У нашы дні ён працуе зеленщиком у R & A, Каралеѓскім і старадаѓнім гольф-клубе ѓ Сэнт-Эндрюсе, у Шатландыі ".
  
  "Так, дзе яны гуляюць на Адкрытым чэмпіянаце Вялікабрытаніі. Я мяркую, што даѓніна Морыс нават чатыры разы выйграваѓ чэмпіянат у 60-х?" Заявіѓ Холмс.
  
  "Чаму б і няма", - усміхнуѓся я. "Значыць, ты што-небудзь ведаеш аб гульні?"
  
  " Сякія-такія прыдзіркі тут і там. Я даведаѓся аб гэтым хлопцу ѓ асноѓным з-за таямніцы, якая спасцігла яго сына, Юнага Тома Морыса.
  
  " Юны Тым? - Спытаѓ я нядбайна, але з цікаѓнасцю. " Я не чуѓ.
  
  " У вышэйшай ступені трагічны выпадак, Ватсан. Сын старога Тома, Томі - у нашы дні вядомы як Юны Тым - быѓ вундэркіндам у гольфе. У свой час ён быѓ легендай, якая ѓвайшла ѓ гісторыю гольфа услед за сваім бацькам, выйграѓшы чатыры "Брытыш Оѓпэн". Ён быѓ малады, яму ледзь споѓнілася 24 гады, калі яго жонка і дзіця памерлі пры родах. Юны Тым памёр тры месяцы праз, на Каляды 1875 года, па невядомых прычынах. Усё гэта было даволі загадкава, але большасць людзей у той час вінавацілі ѓ гэтым разбітае сэрца ".
  
  "Сумная гісторыя," ціха сказаѓ я.
  
  "Яшчэ маркотней быѓ адказ кахаючага бацькі, калі яго спыталі, ці магчымая такая смерць".
  
  " Што ён сказаѓ, Холмс?
  
  "Кажуць, стары Том адказаѓ, што калі б чалавек мог памерці ад разрыву сэрца, то ён, напэѓна, памёр бы сам у той час".
  
  Я ѓздыхнуѓ: "Гэта сумна. Я паняцця не меѓ".
  
  "Стары Том перажыѓ свайго сына на чвэрць стагоддзя. Па агульным меркаванні, ён чалавек з унікальным і выдатным характарам і талентамі. Я б вельмі хацеѓ калі-небудзь сустрэцца з ім". Заявіѓ Холмс, затым паглядзеѓ прама на мяне і спытаѓ: "такім чынам, Ватсан, раскажыце мне, навошта вы сюды прыйшлі".
  
  " Такім чынам, Холмс, адкрыццё завершыцца заѓтра ѓвечары уручэннем пераможцу Чэмпіёнскага кубка - гэта вялікі сярэбраны трафей, больш вядомы як Гарлачык для кларета. Праблема ѓ тым, што Збан з кларетом знік.
  
  "Гэты збан каштоѓны?" Холмс спытаѓ ѓжо з вялікай цікавасцю.
  
  "Так, чыстае срэбра, вартае значную суму, але яно неацэнна для клуба".
  
  Шэрлак Холмс кіѓнуѓ, паглядзеѓ на мяне са свайго месца і спакойна спытаѓ: "Скажыце, хто-небудзь у клубе прапаѓ?"
  
  Я паглядзеѓ на Холмса, паціснуѓ плячыма: "Няма, наколькі я ведаю, няма. Аднак стары Том згадаѓ мне, што адзін з яго сыноѓ - кэдди - захварэѓ і апошнія два дні не з'яѓляѓся на працы. Стары Том кажа, што гэта зусім не падобна на хлопца - не быць гатовым ні да аднаго матчу, не кажучы ѓжо аб чэмпіянаце.
  
  "А гэты хлопчык цікавіцца гульнёй?"
  
  "Ну, я мяркую, што так, бо большасць кэдди з энтузіязмам ставяцца да гольфе. Стары Том сказаѓ мне, што гэты хлопчык добра выхаваны, але ѓ гульні ён больш фанатичен, чым большасць іншых".
  
  "Зразумела," задуменна прамовіѓ Холмс. Нарэшце ён падняѓ на мяне вочы з невытлумачальнай усмешкай на твары. " Што ж, Ватсан, вы павінны ведаць, што тут, у Лондане, я мала што магу з гэтым зрабіць.
  
  "Я разумею, Холмс", - ціха адказаѓ я, відавочна пераможаны, але ѓдзячны, што ён хоць бы выслухаѓ маю гісторыю. "Проста стары Том вельмі засмучаны стратай трафея. Гэта будзе катастрофай для Адкрытага чэмпіянату, для клуба, і для самой гульні ѓ гольф ".
  
  Холмс раптам устаѓ са свайго месца і пільна паглядзеѓ на мяне: "Што ж, тады нічога іншага не застаецца, як неадкладна адправіцца ѓ Шатландыю і выправіць гэтую сітуацыю. Хадзем, Ватсан, гульня - на гэты раз у гольф - пачынаецца!
  
  * * * *
  
  Дзякуючы эфектыѓнасці брытанскай чыгуначнай сістэмы мы з Холмсам дабраліся да Сэнт-Эндруса не менш чым за восем гадзін. Аднойчы ѓ клубе я прадставіѓ вялікага шпіка Морыса. Даѓніна Тым не менш чатырох раз станавіѓся пераможцам Адкрытага чэмпіянату Вялікабрытаніі, але ѓ нашы дні ён быѓ вядомым майстрам гульні ѓ мяч, клюшак і дызайнерам дарожак для гольфа. На працягу многіх гадоѓ ён быѓ галоѓным зеленщиком у Сэнт-Эндрюсе.
  
  Стары Том Морыс, безумоѓна, выглядаѓ на ѓсе свае 83 гады, фарсячы доѓгай спадальнай белай барадой, якая ниспадала на сярэдзіну яго шырокіх грудзях. Ён быѓ апрануты ѓ касцюм для гольфа, спартыѓную куртку і шапку кепку на сівой галаве. Яго левая рука часта ляжала ѓ кішэні штаноѓ, дзе ён трымаѓ ѓсюдыісны трубку, а ѓ якасці кія ён выкарыстаѓ перавернуты тронак машы ниблик з арэхавага дрэва. Хоць ён, здавалася, ніколі не ѓсміхаѓся, яго пранізлівыя блакітныя вочы выпраменьвалі моцную энергію і далікатную дабрыню.
  
  Я пазнаёміѓ легенду гольфа з легендай дэтэктыва.
  
  "Ах, пакуль я жывы і дыхаю, няѓжо гэта не хто іншы, як містэр Шэрлак Холмс, які прыехаѓ сюды, у Шатландыю, каб наведаць наш цудоѓны клуб?" - Спытаѓ Морыс з моцным шатландскім акцэнтам і радасным тварам, якое азарыѓся весялосцю. Ён апынуѓся самым сардэчным і жыццярадасным хлопцам. Хоць здавалася, што ён ні разу не ѓсміхнуѓся і быѓ увасабленнем суровага шатландца, стары Том быѓ сапраѓды добрым і сардэчным чалавекам. Яго вочы іскрыліся, калі ён казаѓ. "Для мяне вялікі гонар пазнаёміцца з вамі, сэр, і я вітаю вас у Сэнт-Эндрюсе. Я мяркую, доктар Ватсан распавёѓ вам аб нашай маленькай праблеме?"
  
  " Так, ён гэта зрабіѓ. Вось чаму я тут, містэр Морыс.
  
  "Што ж, я дзякую вас, але, калі ласка, клічце мяне проста Даѓніна Тым, добры сэр".
  
  Холмс дазволіѓ сабе цяпло ѓсміхнуцца: "Ну што, старына Тым, у цябе прапаѓ трафей, і я чуѓ, што прэзентацыя адбудзецца сёння вечарам?"
  
  "Так, чэмпіянат толькі заканчваецца, і мы апыняемся ѓ жудасным цяжкасці", - сумна сказаѓ стары Том. "Бардовы збан, як яго называюць, пастаянна знаходзіцца ѓ R & A - так мы называем Каралеѓскі і Старажытны гольф-клуб у Сэнт-Эндрюсе - з 1873 года. Трафей ѓручаецца пераможцу Адкрытага чэмпіянату Вялікабрытаніі кожны год. Пераможца атрымлівае права захоѓваць яго на працягу года, перш чым вярнуць у R & A, адкуль ён будзе перададзены наступнага чэмпіёну. Нядаѓна яго вярнуѓ клубу леташні пераможца. Цяпер трафей знік. Я баюся, што яго нават маглі скрасці ".
  
  " Добры доктар сказаѓ мне, што адзін з вашых хлопчыкаѓ захварэѓ і не выйшаѓ на працу.
  
  "Так, гэта праѓда. Малады Дэніэл Робертс, кэдди, добры хлопчык".
  
  " А дзе мы можам знайсці маладога містэра Робертса? - Спытаѓ Холмс.
  
  "У вёсцы. Ён жыве са сваёй мамай над яе крамай краѓчыха".
  
  Холмс кіѓнуѓ: "Тады давайце неадкладна адправімся туды, таму што мы не можам губляць часу".
  
  * * * *
  
  Калі мы дабраліся да дома хлопчыка, мы выявілі юнага Дэніэла Робертса наверсе, у яго пакоі, у ложку з відавочнай і цяжкай хваробай невядомага паходжання. З згоды яго маці і па ѓказанні Холмса я хутка аказаѓ дапамогу хлопчыку, правёѓшы пільны медыцынскі агляд. Нарэшце я выйшаѓ з пакоя, каб сам-насам параіцца са сваім сябрам.
  
  "Такім чынам, доктар, які ваш дыягназ?" Холмс спытаѓ мяне.
  
  "Фізічна з хлопчыкам наогул усё ѓ парадку. Але ён у жаху ад чаго-тое, што адчайна спрабуе схаваць. Яго сэрца страшна калоціцца з-за гэтага ".
  
  Холмс проста кіѓнуѓ, затым вярнуѓся са мной у пакой. Там мы ѓбачылі старога Тома і місіс Робертс, якія сумна глядзелі на хлопчыка, які ляжыць у ложку ѓ такім хваравітым стане. Хлопчык убачыѓ, як мы ѓвайшлі, і злёгку кашлянуѓ.
  
  Холмс змрочна раптоѓнай сур'ёзнасцю: "Так не пойдзе, Дэніэл. Доктар Ватсан правёѓ вам поѓнае абследаванне. З вамі ѓсё ѓ парадку. Я ведаю, што вы симулируете хвароба. Час сыходзіць. Вы павінны расказаць мне, што вы зрабілі з "Сэнт-Эндрус трофі".
  
  Твар хлопчыка выцягнуѓся ѓ роспачы, ён апынуѓся ѓ пастцы і паглядзеѓ на сваю маці.
  
  "Дэніэл Робертс, а цяпер скажы гэтым людзям праѓду!" - загадала маці хлопчыка.
  
  Дэніэл выглядаѓ ѓзрушаным, спалоханым ад адчаю, але нічога не адказаѓ.
  
  "Я ведаю, што вы скралі трафей, малады чалавек", - заявіѓ Холмс. "Гульня скончана, так што вам лепш прызнацца ва ѓсім прама цяпер".
  
  "Давай, хлопец, прыйшоѓ час, каб выказацца", - падказаѓ стары Том, выглядаючы змрочным і расчараваным тым, што адзін з яго хлопцаѓ сапраѓды скраѓ знакаміты трафей.
  
  Хлопчык пачаѓ плакаць.
  
  " Ну жа, Дэні, " мякка дадаѓ стары Том, - раскажы мне, што здарылася. Чаму ты скраѓ трафей? Каму ты яго прадаѓ?
  
  "Аб няма, усе было зусім не так, містэр Том", - выпаліѓ хлопчык скрозь слёзы. "Я ѓзяѓ яго, калі папярэдні пераможца вярнуѓ яго ѓ клуб некалькі дзён таму. Я проста хацеѓ, каб убачыць сваё імя на гэтым здабычу, як ва ѓсіх вялікіх гульцоѓ у гольф мінулых гадоѓ, таму што аднойчы маё імя таксама магло быць выгравіравана там. Таму я скарыстаѓся чарніламі, каб напісаць сваё імя там, прама пад апошняй перамогай юнага містэра Тома ѓ 72-м годзе ".
  
  "Дэні Робертс, ты гэтага не рабіѓ!" - злосна крыкнула яго маці.
  
  Холмс жэстам заклікаѓ яе да цішыні. - Працягвайце, Дэні. Дзе цяпер трафей? Вы яго прадалі?
  
  "Прадаць гэта? Вядома, няма, сэр! Я б ніколі не падумаѓ аб такім", - запінаючыся, прамармытаѓ хлопчык, відавочна засмучаны самай думкай.
  
  "Тады што ты з ім зрабіѓ?" Падказаѓ стары Том.
  
  Дэні выглядаѓ змрочным, яго шырока расплюшчаныя вочы малілі Старога Тома: "Мне так шкада. Я быѓ напалоханы, сэр. Я ведаю, што паступіѓ няправільна, змясціѓшы там сваё імя, і спрабаваѓ выдаліць яго, але яно проста не паддавалася. Я быѓ у жаху! Тады мне прыйшла ѓ галаву ідэя аднесці трафей да ручая, каб вадой змыць чарніла. Да майго аблягчэнні, атрымалася маё імя, але потым я выпусціѓ трафей у ручай. Гэта ѓвайшло глыбока ".
  
  "Дык чаму ж ты не нырнуѓ за ім?" Я спытаѓ хлопчыка.
  
  - Я не ѓмею плаваць, - збянтэжана падняѓ галаву Дэні.
  
  "Зразумела," сказаѓ Холмс, хаваючы крывую ѓсьмешку.
  
  Дэні працягваѓ тлумачыць: "Я баяѓся расчараваць містэра Тома. Ён быѓ так добры да мяне і ѓсё такое. Ён заѓсёды казаѓ мне, што гольф вучыць адказнасці і добрага спартыѓнаму майстэрству, а потым я падвёѓ яго. Таму я прыкінуѓся хворым, каб не сустракацца з ім тварам да твару. Мне вельмі шкада, містэр Том."
  
  Стары Том мякка ѓсміхнуѓся: "Не думай больш пра гэта, хлопец".
  
  "Я адпраѓлюся ѓ турму?" - нервова спытаѓ хлопчык.
  
  Стары Том засмяяѓся з пяшчотнай цеплынёй: "Вядома, няма, Дэні".
  
  "Дык дзе ж трафей цяпер?" Спытаѓ Холмс.
  
  "Ну, усё яшчэ на дне ручая, там, дзе я яго пакінуѓ", - адказаѓ Дэні.
  
  Холмс кіѓнуѓ: "Тады вельмі добра. А цяпер, Дэні, падымайся з ложка і дазволь нам неадкладна схадзіць за ёй".
  
  * * * *
  
  Ранняй раніцай наступнага дня мы з Шэрлакам Холмсам згулялі наш першы раѓнд ѓ гольф. Праблема, якая ѓзнікла напярэдадні, была вырашана здавальняюча; трафей быѓ выняты і затым без сучка і задзірынкі уручаны пераможцу чэмпіянату. Малады Дэні быѓ адпаведным чынам даць справаздачу Старым Томам, але яму дазволілі захаваць сваю пасаду кэдди ѓ клубе. І зноѓ у R & A. усё было ѓ парадку.
  
  І ѓсё ж наступны дзень падарыѓ нам прыгожае, падбадзёрлівае шатландскае раніцу, ідэальна падыходнае для гульні ѓ гольф ѓ Royal and Ancient Saint Andrews. Стары Том зрабіѓ Холмсу і мне падарунак у выглядзе спрыяльнага тайм-аѓту ѓ падзяку за наш учынак. Таму мой таварыш неахвотна пагадзіѓся згуляць яшчэ адзін раѓнд.
  
  Мы вырашылі згуляць адзіночны матч, толькі ён і я, у контур. Даѓніна Тым і Дэні нават падахвоціліся быць нашымі кэдди, кожны з якіх даваѓ нам гэтак неабходныя і карысныя інструкцыі і інфармацыю перад пачаткам гульні.
  
  Поле ѓ R & A было пяшчаным па сваёй прыродзе, з невялікімі пагоркамі, якія руйнавалі нават самы добры ѓдар, часта д'ябальску выбіваючы мяч за лінію і трапляючы ѓ падступна размешчаны бункер, які мог стварыць толькі самы д'ябальску перакручаны розум. Гуляць на гэтым полі было няпроста.
  
  Першая лунка, вядомая як "Апёкавая" лунка, была роѓнай чатыром. Пры вялікім шанцаванні мы з Холмсам абодва выйгралі па пяць. Нам пашанцавала, што мы нанеслі ѓсяго адзін удар вышэй наміналу. Я справіѓся лепш на другой лункі, фактычна зраѓняѓшы лік, у той час як Холмс справіѓся лепш мяне на трэцяй.
  
  Да чацвёртай лунцы я пачаѓ разумець, што Холмс, здаецца, ведае пра гульню ѓ гольф значна больш, чым калі-небудзь казаѓ мне. Мы сыгралі яшчэ некалькі лунак і выступілі дастаткова добра, у асноѓным дзякуючы добрым саветам нашых кэдди, мы абодва, вядома, перавысілі намінал, але не настолькі моцна.
  
  "Дзе вы навучыліся так добра гуляць?" - Нарэшце спытаѓ я Холмса, уражаны якасцю яго гульні. Я не быѓ майстрам гульні, як і ён, але я быѓ здзіѓлены хуткасцю, з якой ён схватывал самае неабходнае.
  
  Холмс толькі ѓсміхнуѓся, паправіѓ сваю паляѓнічую шапку і адказаѓ: "На цягніку да Сэнт-Эндруса, вядома. Пакуль ты гадзінамі напралёт спаѓ, я вывучаѓ гульню, чытаючы кнігі па гольфе з твайго заплечніка. Я знайшоѓ кнігу Гарацыя. Э. Хатчынсан найбольш карыснай, у той час як "Мастацтва гольфа" Сімпсана было вельмі інфарматыѓным. Ці ведаеце вы, што ѓ яго нават ѓключаны фотапласцінцы нашага сябра даѓніны Тома, якія дэманструюць каштоѓнасць арэляѓ? Яго парады бясцэнны. Магчыма, вы маеце рацыю, сцвярджаючы, што як толькі вы зразумееце гэтую гульню, вы пачнеце па-сапраѓднаму шанаваць яе ".
  
  "Шыкоѓна, Холмс! Гольф з кніг!" Я насмешліва фыркнуѓ, але не мог не пахваліць яго улучшившееся стаѓленне. "Што ж, тады паглядзім, да чаго гэта прывядзе, мы пераходзім да дзясятага месца. Пакуль мы роѓныя, так што давай паглядзім, што ты зможаш зрабіць на апошняй дзявятцы ".
  
  Мы перайшлі да дзесятай лунцы і згулялі да канца. Я выйшаѓ наперад ударам, але да наступнай лунцы Холмс зраѓняѓ лік са мной. Ён выйшаѓ наперад на трынаццатай, але я дагнаѓ яго на пятнаццатай. На той момант гэта была гульня любога. Холмс гуляѓ з змрочнай рашучасцю, хмурыѓся з-за няѓдалых кідкоѓ, але, здавалася, радаваѓся, калі ѓ яго атрымліваѓся добры - у гэтым сэнсе ён нічым не адрозніваѓся ад любога іншага гульца ѓ гольф.
  
  На падыходзе да апошняй лунцы Стары Том абвясціѓ: "Джэнтльмены, васямнаццатая лунка. Гэта чацвёртая лунка, даѓжынёй 360 ярдаѓ, і да гэтага моманту вы абодва будзеце роѓныя".
  
  "Жорсткае спаборніцтва, Ватсан", - сумна сказаѓ Холмс. "Вы цалкам маеце рацыю, гэта пераслед можа апынуцца надзвычай складаным. Я думаю, што выйграю гэтую лунку, а затым раз і назаѓжды пакладу спаць твае дакучлівыя мары аб гэтай гульні ".
  
  "Я дам вам добры адпор, Холмс," папярэдзіѓ я.
  
  Шэрлак Холмс усміхнуѓся: "Я і не чакаѓ нічога іншага, даѓніна".
  
  Нам спатрэбілася па два ѓдару, каб патрапіць на васемнаццатага пляцоѓку. Холмсу спатрэбіѓся складаны 20-футавых ѓдар, каб патрапіць у лунку. Мой ѓдар быѓ карацей, з адлегласці амаль 12 футаѓ. Знаходзячыся далей за ѓсіх ад лункі, Холмс адыграѓ першым.
  
  ђдар Холмса прыйшоѓся прама ѓ лунку. Здавалася, што ён вось-вось увойдзе. Мой твар помрачнело ад горкага прадчування якая насоѓваецца гібелі. Вядома, яго мяч ляцеѓ прама ѓ лунку і адразу ж павінен быѓ зваліцца. Я паглядзеѓ на свайго сябра, і ён здаваѓся ѓ прыѓзнятым настроі.
  
  Затым я ѓбачыѓ, як яго мяч раптам спыніѓся як укапаны, менш чым у футе ад чары. Холмс ѓтаропіѓся на мяч у поѓным шоку і няверы, нібы жадаючы, каб ён рушыѓ сам па сабе і трапіѓ у чару. Але гэтага не адбылося.
  
  Цяпер была мая чарга. Змрочная ѓсмешка з'явілася на маім твары, калі я рыхтаваѓся да ѓдару. Дэні, выконваючы ролю майго кэдди, дастаѓ адзін з сваіх любімых нажоѓ для нарэзкі гикори і працягнуѓ яго мне. "Вось, доктар, паспрабуйце гэты. У цябе роѓны ѓдар, гуляй сумленна, і ѓсё павінна атрымацца ".
  
  Я кіѓнуѓ, маё твар быѓ сур'ёзным ад духу суперніцтва, калі я заняѓ пазіцыю і нанёс удар. Гэта быѓ менш моцны ѓдар, чым у майго суперніка. Я меѓ намер нанесці просты і прамы ѓдар, але мой мяч тут жа адхіліѓся, апісаѓшы шырокую дугу. Я з змрочным трапятаннем паківаѓ галавой і глыбока ѓздыхнуѓ. Я ѓбачыѓ, што Холмс таксама затаіѓ дыханне.
  
  Мы ѓсе чацвёра пільна назіралі за тым, як мой мяч каціѓся па шырокай дузе, павольна набліжаючыся ѓсё бліжэй і бліжэй да кубку з тым, што здавалася упэѓненасцю ѓ непазбежнасці. Я напружана выдыхнула. Здавалася, што я вось-вось траплю ѓ лунку. Затым мяч раптам наткнуѓся на няроѓнае пляма на ад мыса грын і нейкім д'ябальскім дзеяннем зачапіѓ мяч перад мячом Холмса і, адкаціліся, спыніѓся як укапаны. Я паспрабаваѓ зразумець, што толькі што адбылося. Цяпер мой мяч знаходзіѓся паміж мячом Холмса і кубкам на адлегласці крыху больш за шэсць цаляѓ, эфектыѓна блакуючы яго ад кубкі.
  
  "Вось так-то, доктар!" Дэні радасна закрычаѓ.
  
  Стары Том Морыс толькі засмяяѓся ад нястрымнага весялосці: "Так, добра сыграна, доктар Ватсан, падобна на тое, вы даволі спрытна загналі містэра Холмса ѓ кут!"
  
  " Загнаны ѓ кут? - Выпаліѓ Холмс. Відавочна, ён не ведаѓ аб гэтым канкрэтным правіле.
  
  Я сам быѓ здзіѓлены такім паваротам падзей, але хутка зразумеѓ, што гэта можа патэнцыйна змяніць правілы гульні для мяне.
  
  Стары Том патлумачыѓ: "Мяч Ватсана загароджвае ваш ад кубка, містэр Холмс. Гэта старое і каштоѓнае правіла гольфа, званае загоняющим. У гольфе вы павінны біць сваім мячом дакладна ѓ лунку. Такім чынам, калі іншы мяч блакуе ваш уласны, вы загнаныя ѓ кут. Гэта ваша гульня, містэр Холмс."
  
  "Як у гэта можна гуляць, калі мяч Ватсана блакуе мой?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "У самой справе," спачувальна сказаѓ стары Том, - мячы знаходзяцца на адлегласці крыху больш шасці цаляѓ адзін ад аднаго, так што мяч ђотсана нельга падняць у адпаведнасці з правіламі. Ваш адзіны варыянт - саступіць пралом або дамовіцца аб блакаванні. Калі гулец загнаны ѓ кут, ён, відавочна, не можа нанесці ѓдар прама ѓ лунку, але калі ён б'е па мячы так, што прамахваецца міма мяча суперніка і ѓсё ж трапляе ѓ лунку, лічыцца, што ён вядзе перамовы аб блакаванні. Такім чынам, містэр Холмс?
  
  Вялікі Шпік старанна ѓзважыѓ свае магчымасці. Яны былі сумна абмежаваныя. "Вы паставілі мяне ѓ цяжкае становішча, Ватсан. Я вам не саступлю гэтую дзірку, таму вы не пакідаеце мне іншага выбару, акрамя як паспрабаваць, як кажа даѓніна Тым, дамовіцца пра гэта ... тупіку.
  
  "Брава, містэр Холмс!" Даѓніна Тым прыйшоѓ у захапленне ад відавочнай адвагі майго сябра. "Вось, цяпер скарыстайся гэтым джиггером, ён дасць табе вышыню, неабходную для гульні ѓ мяч".
  
  Холмс узяѓ джиггер з тронкам з арэхавага дрэва і падрыхтаваѓся згуляць. Ён не спяшаѓся і ѓдарыѓ па мячы раптоѓным і рэзкім рухам, ад якога мяч узляцеѓ у паветра. Я быѓ узрушаны, убачыѓшы, як яго мяч праляцеѓ над маім уласным - усяго ѓ два цалі вышынёй і прама ѓ лунку. Затым яго мяч забіѓся прама ѓ лунку -і адскочыѓ назад!
  
  Мяч Холмса павольна адкаціѓся ѓ бок і спыніѓся ѓ некалькіх цалях ад кубкі.
  
  Гэта было асабліва. Дэні паморшчыѓся, а даѓніна Тым лагодна паківаѓ галавой па нагоды містычных дзівацтваѓ гульні. Я стаяѓ, здзіѓлены тым, што толькі што ѓбачыѓ.
  
  Холмс, са свайго боку, не вымавіѓ ні слова, яго твар ператварылася ѓ суцэльную каменную маску. Я вырашыѓ, што цяпер не час даваць якія-небудзь каментары з нагоды таго, што здарылася.
  
  Цяпер была мая чарга. Я не спяшаѓся. З гранічнай асцярожнасцю я нанёс удар, злёгку пастукаѓшы па мячы, так што ён з мяккім кейс ѓпаѓ прама ѓ чару. Я ѓздыхнуѓ з палёгкай і паглядзеѓ на свайго сябра.
  
  Шэрлак Холмс, здавалася, з цяжкасцю верыѓ у тое, што адбылося. Імгненне праз ён машынальна загнаѓ мяч у лунку, афіцыйна завяршыѓшы гульню, а затым сышоѓ у даволі змрочным настроі.
  
  Я перамог Холмса адным ударам, але мая перамога была горка-салодкай.
  
  Мне здалося, што я чую, як мой сябар мармыча сабе пад нос, сыходзячы з лужка, што-то аб тым, што ён увесь гэты час быѓ правоѓ, што гольф - дурная гульня, жахлівая трата часу і заснавана выключна на поспеху, а не на якім-небудзь праѓдзівым майстэрстве.
  
  "Ведаеце, Ватсан, калі-небудзь гэта праклятае правіла аб забароне будзе адменена", - рэзка пракаментаваѓ ён мне, калі мы ѓчатырох накіроѓваліся да будынка клуба.
  
  Стары Том Морыс ѓмяшаѓся перш, чым я паспеѓ адказаць: "Ніколі, містэр Холмс! Пакуль я жывы, ніколі! Так, традыцыя гольфа, несумненна. Адно з самых святых правілаѓ гульні".
  
  "Ха!" Холмс насмешліва фыркнуѓ, адкідаючы ѓсе гэта справа. Затым ён паглядзеѓ на мяне і раптам усміхнуѓся з аднавіѓ дабрадушнасцю: "згуляна Выдатна, Ватсан. Павінен сказаць, сапраѓды, добра сыграна.
  
  " Дзякую вас, Холмс, гэта вельмі ласкава з вашага боку. Барацьба была напружанай. Я ѓпэѓненая, што ѓ нашай наступнай паездцы ѓ цябе атрымаецца лепш, " сказала я аптымістычным тонам, спрабуючы прапанаваць яму хоць нейкую падтрымку, але я ведала праѓду. Я ведала свайго сябра. Гэта была першая і апошняя партыя ѓ гольф, у якую я ці хто-небудзь іншы калі-небудзь гуляѓ з Шэрлакам Холмсам.
  
  Я ѓ жаху круціѓ галавой, пакуль мы з Холмсам праводзілі Старога Тома да яго майстэрні па вырабе клюшак на 18-й зялёнай вуліцы. Мы адаслалі юнага Дэні, і цяпер сядзелі ѓтрох, атрымліваючы асалоду ад некалькімі пинтами піва, дзелячыся гісторыямі аб гольфе і жыцця, і ні разу больш не згадалі пра загоне ѓ тупік.
  
  ГІСТАРЫЧНАЯ ДАВЕДКА:
  
  Большая частка перадгісторыі гэтай гісторыі заснавана на гістарычных фактах, звязаных з Каралеѓскім і Старадаѓніх гольф-клубам у Сэнт-Эндрюсе, у Шатландыі; трафеем British Open, больш вядомым як "Гарлачык кларета"; і жыццямі Юнага Тома і Старога Тома Моррисов. Я таксама хачу падзякаваць гэтага Дэна Робертса, а таксама бібліятэку Музея гольфа Герритсен-Біч за іх дапамогу. У 1952 годзе з гольфа было канчаткова выключана правіла Stymie. Да гэтага гульцы не маглі падымаць свой мяч, але пасля 1952 года яны выкарыстоѓвалі маркер на зялёным полі, а затым падымалі свой мяч так, каб не загароджваць мяч суперніка. Ёсць шмат тых, хто хацеѓ бы, каб гэты Забарона усё яшчэ дзейнічаѓ.
  
  OceanofPDF.com
  
  ШМАТ ГАДОђ ТАМУ І ђ ІНШЫМ МЕСЦЫ, аѓтар Майкл Курланд
  
  Прафесар Джэймс Марыярці, доктар філасофіі, F. R. A. S.
  
  " Знакаміты вучоны-злачынец, такі ж вядомы сярод ашуканцаѓ, як...
  
  "Я чырванею, Ватсан," прамармытаѓ Холмс уніжальным тонам.
  
  "Я збіраѓся сказаць 'паколькі ён невядомы шырокай публіцы".
  
  "Дотык, выразнае дотык!" усклікнуѓ Холмс. " У вас, Ватсан, выяѓляецца нейкая нечаканая жылка паскудного гумару, ад якой я павінен навучыцца сцерагчыся. Але, называючы Марыярці злачынцам, вы клевещете ѓ вачах закона - і ѓ гэтым уся слава і цуд гэтага. Найвялікшы інтрыган усіх часоѓ, арганізатар ѓсялякай чартаѓшчыны, кіраѓнік мозг злачыннага свету, мозг, які мог вяршыць лёсы нацый або сказіць іх - вось гэты чалавек. Але ён настолькі адчужаны ад усеагульных падазрэнняѓ, настолькі неѓспрымальны да крытыкі, настолькі цудоѓны ѓ сваім кіраванні і самоуничижении, што за тыя самыя словы, якія вы сказалі, ён мог бы выклікаць вас у суд і выйсці з вашай гадавой пенсіяй у якасці суцяшэння для свайго уязвленного характару. Хіба ён не знакаміты аѓтар "Дынамікі астэроіда", кнігі, якая падымаецца да такіх вышынь чыстай матэматыкі, што, як кажуць, у навуковай прэсе не знайшлося чалавека, здольнага яе крытыкаваць? Хіба можна ачарняць гэтага чалавека?"
  
  -Даліна страху
  
  ШМАТ ГАДОђ ТАМУ І ђ ІНШЫМ МЕСЦЫ
  
  Мяне завуць прафесар Джэймс Кловіс Марыярці, доктар філасофіі, F. R. A. S. Магчыма, вы чулі пра мяне. За апошнія некалькі дзесяцігоддзяѓ я быѓ аѓтарам шэрагу паважаных навуковых манаграфій і часопісных артыкулаѓ, у тым ліку трактата аб биномиальной тэарэме і манаграфіі пад назвай "Дынаміка астэроіда", якая была добра прынята ѓ навуковых колах як у Вялікабрытаніі, так і на кантыненце. Мая нядаѓняя артыкул у Брытанскі астранамічны часопіс, "Назіранні за зацьменнем Меркурыя ѓ ліпені 1889 года з некаторымі здагадкамі адносна ѓплыву гравітацыі на светлавыя хвалі", выклікаѓ некаторыя каментары сярод тых нямногіх, хто мог зразумець яго значэнне.
  
  Але я баюся, што калі вы і ведаеце маё імя, то, па ѓсёй верагоднасці, не з якіх-небудзь маіх апублікаваных навуковых прац. Больш таго, мая цяперашняя, я б сказаѓ, благая слава была не па маёй віне і, безумоѓна, не па майму выбару. Я па натуры замкнёны, як сказалі б некаторыя, ѓтойлівы чалавек.
  
  За апошнія некалькі гадоѓ урыѓкі з мемуараѓ нейкага доктара Джона Ватсана, якія тычацца гэтага прыдурка, які называе сябе "дэтэктывам-кансультантам", містэра Шэрлака Холмса, з'яѓляліся ѓ часопісе "Стрэнд" і ѓ іншых месцах усё часцей і- на мой погляд, набылі самую неапраѓданую папулярнасць.
  
  Даследчыкі "вышэйшай крытыкі", як называюць сваё недарэчнае занятак гэтыя невыносныя педанты, якія прысвячаюць сваё жыццё выискиванию драбнюткіх дэталяѓ у апавяданнях доктара Ватсана, прааналізавалі даволі банальную прозу Ватсана з тым прагным увагай, якое гурманы надаюць горках паштэта з гусінай печані. Яны здабываюць схаваны сэнс з кожнага слова і экстрапалюецца факты, якія не з'яѓляюцца доказамі, з кожнага абзаца. Што нязменна прыводзіць іх да высноѓ, нават больш праѓдападобным, чым тыя, да якіх звяртаецца сам Холмс.
  
  Занадта многае з гэтых няправільна накіраваных разважанняѓ тычыцца мяне і маіх адносін з самаабвешчаным майстрам дэтэктыѓнага справы. Аматары дэтэктыѓных расследаванняѓ патрацілі шмат часу і энергіі на развагі пра тое, як мы з Шэрлакам Холмсам ѓпершыню сустрэліся, і што менавіта прымусіла звычайна спакойнага Холмса назваць мяне "Напалеонам злачыннасці", не прадставіѓшы ні найменшых доказаѓ у падтрымку гэтага таго, хто кліча слыху.
  
  Я прапаную расказаць гэтую гісторыю цяпер, каб задаволіць гэта недарэчнае цікаѓнасць і пакласці канец розным спекуляцыям, якія з'явіліся ѓ некаторых прыватных манаграфіях. ђнясу яснасць: мы з Холмсам не сваякі; у мяне не было пазьбегнуць непрыстойных адносін ні з адной з яго сваячак; я не краѓ у яго дзяцінства любоѓ. Таксама ён, наколькі мне вядома, не аказваѓ ніякіх гэтых паслуг ні мне, ні каму-небудзь з членаѓ маёй сям'і.
  
  У любым выпадку, запэѓніваю вас, я больш не буду легкадумна ставіцца да падобных абвінавачваннях. Якімі б прыватнымі ні былі гэтыя манаграфіі, іх аѓтарам прыйдзецца адказаць за іх у судзе, калі так будзе працягвацца.
  
  Незадоѓга да таго недарэчнага эпізоду ѓ Рейхенбахского вадаспаду Холмс меѓ неасцярожнасць апісаць мяне сваім збітым з панталыку памочніку як "арганізатара паловы зла і амаль усяго, што засталося незаѓважаным у гэтым вялікім горадзе". (Пад гэтым ён, вядома, меѓ на ѓвазе Лондан). Аб тым, якія злачынствы я, як мяркуецца, учыніѓ, ён, як ні дзіѓна, маѓчаѓ. Ватсан не пытаѓся падрабязнасцяѓ, і іх не было прапанавана. Добры доктар паверыѓ Холмсу на слова ѓ сувязі з гэтым невыносным абразай. Калі б Холмс не палічыѓ за лепшае знікнуць на тры гады пасля прад'яѓленага яму бруднага абвінавачванні, я, несумненна, пасадзіѓ бы яго на лаву падсудных за паклёп.
  
  А затым, калі Холмс вярнуѓся з свайго працяглага адпачынку, падчас якога ѓ яго не хапіла дабрыні, прыстойнасці перадаць хоць адно слова, якое дало б зразумець яго дарагому таварышу, што ён жывы, ён распавёѓ аб нашай "барацьбе" ѓ вадаспаду, якую любы дзевяцігадовы дзіця прызнаѓ бы завершаным мастацкім творам, але гэта падманула Ватсана.
  
  Праѓда пра Рейхенбахском інцыдэнт - але няма, гэта не для дадзенага апавядання. Проста дазвольце мне зрабіць кароткую паѓзу, самую нязначную ѓ гэтай хроніцы, перш чым я працягну, каб я мог прыцягнуць вашу ѓвагу да некаторых дэталяѓ гэтай гісторыі, якія павінны былі насцярожыць найпростага пачаткоѓца ѓ тым факце, што яго абвялі вакол пальца, але Ватсан праглынуѓ гэта цалкам.
  
  * * * *
  
  У аповедзе, які ён апублікаваѓ пад назвай "Апошняя праблема", Ватсан распавядае, што Холмс з'явіѓся ѓ яго кабінеце аднойчы ѓ красавіку 1891 года і сказаѓ яму, што яму пагражае прафесар Марыярці - я сам - і што ѓ той дзень на яго ѓжо двойчы нападалі мае агенты, і ён чакае, што на яго нападуць зноѓ, верагодна, чалавек, які страляе з пнеѓматычнай вінтоѓкі. Калі гэта было так, то хіба не прадбачліва з яго боку было адправіцца ѓ рэзідэнцыю свайго блізкага сябра і такім чынам падвергнуць яго таксама смяротнай небяспекі?
  
  На гэтай сустрэчы Холмс заяѓляе, што праз тры дні ён зможа перадаць "прафесара з усімі галоѓнымі членамі яго банды" ѓ рукі паліцыі. Навошта чакаць? Холмс не прыводзіць ніякіх выразных тлумачэнняѓ. Але да тых часоѓ, сцвярджае Холмс, ён у сур'ёзнай небяспекі. Ну што ж! Калі б гэта было так, хіба Скотленд-Ярд не падаѓ бы Холмсу з радасцю пакой, няма, некалькі пакояѓ у гатэлі па яго выбару - ці ѓ самой Скотленд-Ярдзе, - каб забяспечыць яго бяспеку на наступныя тры дні? Але Холмс кажа, што нічога не зробіш, акрамя як бегчы з краіны, і Ватсан зноѓ верыць яму. Хіба беспярэчная дружба - гэта не цудоѓная рэч?
  
  Затым Холмс угаворвае Ватсана далучыцца да яго ѓ гэтым нібыта паспешным адступленні. На наступную раніцу яны сустракаюцца на вакзале Вікторыя, дзе Ватсан з цяжкасцю пазнае Холмса, які замаскировался пад "шаноѓнага італьянскага святара", як мяркуецца, каб падмануць праследавацеляѓ. Гэта прадугледжвае, што ворагі Холмса могуць даведацца вялікага шпіка, але паняцця не маюць, як выглядае яго добры сябар доктар Ватсон, які не маскіруецца, які сапраѓды ад нараджэння няздольны да маскіроѓцы.
  
  Яшчэ раз адзначым, што пасля шасцімесячнага адсутнасці, на працягу якога мы з Холмсам - але няма, гэта не мой сакрэт, каб раскрываць яго, - ва ѓсякім выпадку, праз шэсць месяцаѓ пасля таго, як мяне палічылі мёртвым, я вярнуѓся ѓ свой дом на Расэл-сквер і заняѓся сваімі звычайнымі справамі, а Ватсан зрабіѓ выгляд, што нічога не заѓважыѓ. У рэшце рэшт, Холмс забіѓ мяне, і гэтага было дастаткова для Ватсана.
  
  Я мог бы працягваць. На самай справе, я з дзіѓнай стрыманасцю не раблю гэтага. Называць мяне майстрам-злачынцам - гэта падстава для ѓзбуджэння справы; а затым ѓскладняць справа, выстаѓляючы мяне такім растяпой, што мяне абдурылі юнацкія выхадкі Холмса, зусім невыносна. Усім павінна быць ясна, што падзеі, якія папярэднічалі таго дня ѓ Рейхенбахского вадаспаду, калі яны адбываліся так, як апісана, былі задуманы Холмсам, каб абдурыць свайго ласкавага кампаньёна, а не "Напалеона злачыннасці".
  
  * * * *
  
  Але я ѓжо дастаткова адцягнуѓся. У гэтай кароткай артыкуле я апішу, як склаліся адносіны паміж Холмсам і мной, і, магчыма, дам некаторы ѓяѓленне пра тое, як і чаму ѓ Холмса развіѓся зусім неабгрунтаваны антаганізм па адносінах да мяне, які доѓжыѓся ѓсе гэтыя гады.
  
  Упершыню я сустрэѓ Шэрлака Холмса ѓ пачатку 1870-х гадоѓ - не буду ѓдакладняць. У той час я быѓ старэйшым выкладчыкам матэматыкі ѓ, назаву яго "Куінз каледж", адным з шасці шаноѓных каледжаѓ, якія складаюць невялікі ѓнутраны універсітэт, які я назаву "Вексли", каб захаваць ананімнасць падзей, якія я збіраюся апісаць. Я таксама змяню імёны людзей, якія фігуруюць у гэтым эпізодзе, за выключэннем толькі Холмса і мяне; бо тыя, хто быѓ уцягнуты ѓ гэта справа, напэѓна, не жадаюць, каб ім нагадвалі пра гэтым эпізодзе або даймалі прэса дадатковымі падрабязнасцямі. Вы, вядома, можаце звярнуцца да Холмсу за сапраѓднымі імёнамі гэтых людзей, хоць я мяркую, што ён будзе не больш шчыры, чым я.
  
  Дазвольце мне таксама адзначыць, што ѓспаміны не з'яѓляюцца цалкам надзейнымі запісвалі прыладамі падзей. З часам яны заблытваюцца, зліваюцца разам, фабрыкуюцца і адкідаюцца, пакуль тое, што застаецца, не стане мець толькі мімалётнага падабенства з першапачатковым падзеяй. Так што, калі вам пашчасціла быць адным з тых, чые жыцці перасекліся з нашымі з Холмсам жыццямі ѓ "Куінсі" у гэты час, і вашыя ѓспаміны аб некаторых дэталях гэтых падзей адрозніваюцца ад маіх, запэѓніваю вас, што, па ѓсёй верагоднасці, мы абодва памыляемся.
  
  Універсітэт Вексли быѓ рэспектабельнай старажытнасці, з рэспектабельнай царкоѓнай базай. Большасць выкладчыкаѓ Кѓінз былі царкоѓнікамі таго ці іншага профілю. Латынь і грэцкі па-ранейшаму лічыліся падмуркам, на якім павінна будавацца адукацыю. "Сучасная" бок універсітэта паѓстала ѓсяго дзесяць гадоѓ таму, і выкладчыкі класічнай школы да гэтага часу са змяшаным пачуццём здзіѓлення і пагарды глядзелі на выкладчыкаѓ натуральных навук і прапанаваныя курсы, якія яны ѓпарта апісвалі як "Смярдзючыя".
  
  У той час Холмс быѓ младшекурсником. Яго прысутнасць выклікала пэѓны цікавасць сярод выкладчыкаѓ, многія з якіх памяталі яго брата Майкрофта, які вучыѓся ѓ універсітэце каля шасці гадоѓ таму.
  
  Майкрофт правёѓ большую частку сваіх трох гадоѓ у Кѓінз ѓ сваім пакоі, выходзячы толькі, каб паесці і набраць ахапак кніг у бібліятэцы і вярнуцца ѓ свой пакой. Калі ён усё-ткі з'яѓляѓся ѓ лекцыйным зале, то часта для таго, каб паправіць выкладчыка ѓ якой-небудзь фактычнай або педагагічнай памылку, якая заставалася незаѓважанай, часам гадамі, на адной з яго лекцый. Майкрофт пакінуѓ універсітэт, не выканаѓшы патрабаванняѓ, што прад'яѓляюцца да ступені, заявіѓшы з некаторым падставай, што ён атрымаѓ усё, што магло прапанаваць навучальная ѓстанова, і не бачыць сэнсу заставацца.
  
  У Холмса было мала сяброѓ сярод аднакласнікаѓ, і, падобна, яму так больш падабалася. Яго інтарэсы былі разнастайнымі, але часовымі, паколькі ён апускаѓся спачатку ѓ адну вобласць даследаванняѓ, а затым у іншую, спрабуючы знайсці што-то, што дастаткова стымулявала яго, каб зрабіць гэта справай свайго жыцця; што-тое, да чаго ён мог бы ѓжыць свой магутны інтэлект і здольнасць да пільнай і дакладнаму назіранні, якія ѓжо тады былі відавочныя, калі не былі цалкам развітыя.
  
  Неѓзабаве паміж мной і гэтым энергічным маладым чалавекам ѓсталявалася дзіѓная дружба. Азіраючыся назад, я б апісаѓ гэта як цэрэбральны сувязь, заснаваную ѓ асноѓным на агульным снобизме высокаінтэлектуальных людзей па адносінах да тых, каго яны лічаць сваімі інтэлектуальнымі падначаленымі. Я прызнаюся ѓ гэтай слабасці ѓ юнацтве, і мая адзіная абарона ад абвінавачванняѓ у фанабэрства заключаецца ѓ тым, што тыя, каго мы з усіх сіл стараліся ігнараваць, сапраѓды гэтак жа імкнуліся пазбягаць нас.
  
  Інцыдэнт, аб якім я збіраюся расказаць, адбыѓся восенню, неѓзабаве пасля таго, як Холмс вярнуѓся на другі курс. Новы выкладчык далучыѓся да каледжу, заняѓшы нядаѓна створаную кафедру маральнай філасофіі, кафедру, падораную уладальнікам млына ѓ Мідландзе, які ѓзяѓ за правіла наймаць на свае фабрыкі столькі дзяцей малодшай дванаццаці гадоѓ, колькі яго агенты маглі прыбраць з вуліц. Адсюль, я мяркую, і яго цікавасць да маральнай філасофіі.
  
  Новага чалавека звалі- ну, для мэтаѓ гэтага аповеду давайце назавем яго прафесарам Чарльзам Мейплзом. Яму было, наколькі я магу судзіць, за сорак; поѓны, вастраносы, блізарукі, прыязны мужчына, які важна крочыѓ і злёгку пагойдваѓся пры хадзе. Яго голас быѓ высокім і напружаным, а манеры - складанымі. Яго прамова суправаджалася складанымі рухамі рук, як быццам ён надаваѓ паветры падабенства таго, што апісваѓ. Калі хто-небудзь бачыѓ яго ѓдалечыні перасякаюць двор у лунаѓ шэрай мантыі магістра мастацтваѓ, размахивающим кіем чырвонага дрэва з латуневай ручкай у выглядзе качынай галавы, з якой ён ніколі не расставаѓся, і жестикулирующим ѓ пустэчу, ён больш за ѓсё нагадваѓ кормнае каралеѓскага голуба.
  
  Маральная філасофія была прыдатным прадметам для Мейплза. Ніхто не мог дакладна сказаць, што яна ѓключае ѓ сябе, і таму ён быѓ вольны казаць пра тое, што цікавіла яго ѓ дадзены момант. І інтарэсы яго, здавалася, былі імгненнымі: ён чэрпаѓ інтэлектуальную ежу з таго кветкі веды, які раніцай здаваѓся яму самым яркім, і стамляѓся ад яго яшчэ да наступлення ночы. Прабачце за некалькі паэтычны абарот прамовы; размова аб клён, здаецца, падкрэслівае гэта ѓ адным з іх.
  
  Я не хачу сказаць, што Мейплс былі інтэлектуальна непол-ноценны; зусім няма. Ён валодаѓ пранізлівым розумам, вострай выразнасцю выразаѓ і саркастычным досціпам, якое часам прарывалася скрозь яго лагодны фасад. Клёны казалі аб грэцкіх і рымскіх паданнях аб мужнасці і прымушалі шкадаваць аб тым, што мы жывем у гэтыя ѓпадніцкія часы. Ён чытаѓ лекцыі аб схільнасці дзевятнаццатага стагоддзя замяняць мараль павярхоѓнай ханжой і пакінуѓ сваім студэнтам яркі вобраз амаральнасці, якой няма назвы, бурлівай не вельмі глыбока пад паверхняй. Ён казаѓ аб тым-то і тым-то і выклікаѓ у сваіх вучняѓ нязменны энтузіязм з гэтай нагоды і неослабевающее агіду да таго-то.
  
  У каледжы ѓсё яшчэ існавала негалоснае здагадка, што бясшлюбнасьць з'яѓляецца прыдатнай мадэллю для студэнтаѓ, і таму толькі нежанатыя і, як мяркуецца, выконваюць цэлібат выкладчыкі сяліліся ѓ тым ці іншым з розных будынкаѓ у сценах каледжа. Тыя нешматлікія, у каго былі жонкі, знаходзілі жыллё ѓ ваколіцах горада, дзе маглі, пераважна на прыстойным адлегласці ад універсітэта.
  
  Мейплз лічыѓся адным з самых хатніх, і ён і яго жонка Андрэа знялі дом з даволі шырокай тэрыторыяй на Барлимор-роѓд недалёка ад каледжа, які яны дзялілі з сястрой Андрэа Люсиндой Мойз і інструктарам па фізкультуры па імя Крисбой, які, вырашыѓшы жыць далей ад каледжа па сваім уласным прычынах, зняѓ пару пакояѓ на верхнім паверсе. У далёкім канцы ѓчастка знаходзіѓся невялікі гасцявы домік, які не быѓ заняты. Уладальнік дома, які пераехаѓ у Глазга некалькі гадоѓ таму, трымаѓ яго для сябе, калі час ад часу прыязджаѓ у горад. "Мейплз" нанялі кухарку і пакаёѓку, якія працавалі дзённай прыслугай, а ноччу спалі ѓ сваіх дамах.
  
  Андрэа была прывабнай жанчынай, якая, здавалася, бясстрашна набліжалася да трыццаці, з разумнымі карымі вачыма на шырокім твары і капой густых каштанавых валасоѓ, якія спадалі ёй на спіну дзе-то ніжэй таліі, калі яна не збірала іх у нейкае падабенства велізарнага пучка вакол галавы. У яе была салідная знешнасць і рашучы характар.
  
  Яе сястра, якую ѓсе, хто яе ведаѓ, называлі "Люсі", была некалькі маладзей і больш незямной па натуры. Яна была стройным золотоволосым стварэннем з пераменлівым настроем: звычайна яркай і упэѓненай у сабе і больш чым здольнай справіцца з усім, што мог кінуць ёй подлы стары свет; але часам змрочнай, панурай і злы на астатняй свет за тое, што ён не адпавядаѓ яе стандартам. Калі яе ахоплівала благое настрой, яна была сцёрта ѓ свой пакой і адмаѓлялася каго-небудзь бачыць, пакуль яно не пройдзе, што па нейкай прычыне маладыя людзі каледжа знаходзілі надзвычай рамантычным. У яе была напружаная манера пільна глядзець на вас, пакуль вы размаѓлялі, як быццам вашы словы былі адзінымі важнымі рэчамі ѓ свеце ѓ гэты момант, і яна адчувала сябе прывілеяванай, слухаючы вас. Гэта прымусіла некалькіх младшеклассников імгненна закахацца ѓ яе, паколькі яна была, бадай, першым чалавекам, і ѓжо дакладна першай жанчынай, калі не лічыць іх маці, якая калі-небудзь звяртала сур'ёзную ѓвагу на ѓсё, што яны казалі.
  
  Адным з младшеклассников, якога прыцягнула відавочнае абаянне міс Люсі, быѓ містэр Шэрлак Холмс. Яна глядзела на яго шырока расплюшчанымі вачыма, пакуль ён сур'ёзна, як кажуць маладыя людзі, казаѓ пра рэчы, якія, я ѓпэѓнены, яе ніколькі не цікавілі. Магчыма, гэтую дзёрзкую маладую лэдзі зацікавіѓ сам Холмс? Я, вядома, спадзяваѓся на гэта, дзеля яго самога. У Холмса не было сясцёр, а чалавек, які вырас без сясцёр, мала абаронены ад тых хітрасцяѓ, тых нявінных выкрутаѓ цела, прамовы і рухаѓ, якімі прырода забяспечыла маладых самак у сваім сляпым жаданні працягнуць род.
  
  Я не быѓ пільным назіральнікам за любоѓнымі прыгодамі Люсі Мойз, але, наколькі я мог бачыць, яна ставілася да ѓсіх сваіх прыхільнікаѓ аднолькава - не заахвочвала іх і не адгаворвала, а атрымлівала асалоду ад іх грамадствам і трымала іх на досыць вялікай адлегласці, як фізічна, так і эмацыйна, каб задаволіць самую патрабавальную дуэнью. Мне здалося, што яна знаходзіць ѓсіх сваіх маладых джэнтльменаѓ злёгку пацешнымі, разглядаючы іх з той адцягненасцю, якую можна знайсці ѓ гераінь п'есы Оскара Уайльда, калі скарыстацца сучасным параѓнаннем.
  
  Прафесар Мейплз ѓзяѓ на сябе бацькоѓскую ролю настаѓніка крыху далей, чым большасць выкладчыкаѓ, вызначана далей, чым я б хацеѓ, пасябраваѓшы са сваімі студэнтамі, і, калі ѓжо на тое пайшло, з усімі студэнтамі, якія хацелі, каб з імі пасябравалі, сур'ёзна, шчыра і па-добраму. Але тады ён, здавалася, сапраѓды клапаціѓся аб патрэбах і дабрабыце маладых людзей Уэксли.
  
  Асабіста я лічыѓ, што спроб навучыць большасць з іх у класе і на навучальных занятках было цалкам дастаткова. Па большай частцы іх не цікавіла нічога, акрамя спорту, за выключэннем тых, каго не цікавіла нічога, акрамя рэлігіі, і яны былі задаволеныя тым, што навукі і матэматыка заставаліся цёмнымі таямніцамі.
  
  Мейплз і яго жонка ладзілі "хатнія" пасляабедзенныя чаявання два разы ѓ месяц, у другі і чацвёрты аѓторак, і даволі хутка гэтыя мерапрыемствы сталі вельмі папулярныя сярод студэнтаѓ. Яго нявестка, якая нязменна прысутнічала, несумненна, была часткай гэтай прычыны, як і запас чайных пірожных, булачак, фруктовых тарталеток і іншых разнастайных харчовых прыпасаѓ.
  
  Я прысутнічаѓ на некалькіх з іх, і неѓзабаве мяне ахапіла неазначальных пачуццё, што што-то было не тым, чым здавалася. Я кажу "неопределимый", таму што я не мог зразумець, што менавіта азадачыла мяне ѓ гэтых падзеях. У той час я не надаваѓ гэтаму занадта вялікага значэння. Толькі пазней гэта падалося важным. Я паспрабую даць вам слоѓную карціну апошняга з гэтых мерапрыемстваѓ, на якіх я прысутнічаѓ; апошняга, як аказалася, перад трагедыяй.
  
  Менавіта Холмс прапанаваѓ нам у той дзень наведаць чаяванне ѓ прафесара Мейплз. Я спрабаваѓ унушыць яму элементарнае разуменне матэматычнага аналізу, і ён запатрабаваѓ ад мяне прыклад якой-небудзь сітуацыі, у якой такія веды маглі б спатрэбіцца. Я выклаѓ тры праблемы: адну з вобласці астраноміі, звязаную з пошукам планеты Вулкан, якая, як кажуць, знаходзіцца ѓнутры арбіты Меркурыя; іншую з вобласці фізікі, якая тычыцца вызначэння магнітных сілавых ліній пры падачы электрычнага току; і яшчэ адну, заснаваную на некаторых маіх уласных думках адносна ідэй прафесара Мальтус аб кантролі колькасці насельніцтва.
  
  Холмс адмахнуѓся ад іх. "Так, я ѓпэѓнены, што яны па-свойму вельмі цікавыя, - сказаѓ ён, - але, шчыра кажучы, яны мяне не датычацца. Для мяне не мае значэння, круціцца Зямля вакол Сонца ці Сонца вакол Зямлі, да тых часоѓ, пакуль той, хто што-небудзь робіць, працягвае рабіць гэта надзейна ".
  
  "У вас няма інтэлектуальнага цікаѓнасці да навакольнага свету?" - Спытаѓ я з некаторым здзіѓленнем.
  
  "Насупраць", - сцвярджаѓ Холмс. "Я адчуваю вялікую цікаѓнасць, але биномиальная тэарэма цікавіць мяне не больш, чым яна мяне. Я адчуваю, што павінен абмежаваць сваё цікаѓнасць тымі прадметамі, якія будуць мне хоць як-то карысныя ѓ будучыні. Мне так шмат чаму трэба будзе навучыцца на шляху, які я абраѓ, што, баюся, я не адважуся заходзіць занадта далёка па бакавым дарогах ".
  
  "А!" Сказаѓ я. "Я не ведаѓ, што вы ѓступілі на абраны вамі шлях, ці, больш таго, што вы выбралі дарогу, па якой ісці".
  
  Мы з Холмсам сядзелі ѓ лекцыйным зале, дзе больш нікога не было, і пры маіх словах ён устаѓ і пачаѓ неспакойна хадзіць па аѓдыторыі.
  
  "Я б не сказаѓ, што я дакладна абраѓ дарогу," сказаѓ ён, " каб працягнуць гэтую, я мяркую, непазбежную метафару. Але ѓ мяне ёсць уяѓленне аб напрамку, у якім я хачу рухацца. Ён падняѓ указальны палец правай рукі і з сілай выставіѓ яго перад сабой. "І я адчуваю, што павінен асцярожна абмежаваць свае крокі шляхамі, якія вядуць у гэтым напрамку".
  
  "Вы спадзяецеся дабрацца да гэтай чаркі якое вы можаце зрабіць хутка або смеццевай кошыка ѓ канцы пакоя?" - Спытала я, а затым хутка падняла руку ѓ прымірэнчым жэсце. "Няма, няма, я бяру свае словы назад. Я рады, што ты сфармуляваѓ мэта ѓ жыцці, нават калі яна не ѓключае матэматыку. У якім кірунку знаходзіцца гэты горад на ѓзгорку, да якога ты імкнешся?"
  
  Холмс злосна паглядзеѓ на мяне, а затым задумаѓся. "Гэта ѓсё яшчэ трохі расплывіста", - сказаѓ ён мне. "Я бачу гэта толькі ѓ агульных рысах. Мужчына, " ён сабраѓся з думкамі, - Мужчына павінен імкнуцца зрабіць што-то большае, чым ён сам. Лячыць хваробы, выкараняць голад, беднасць або злачыннасць ".
  
  "Ах!" Сказаѓ я. "Высакародныя думкі". Мне здалося, што я чую цудоѓны голас міс Люсі, шчыра гаворыць гэта або што-то падобнае Холмсу ѓ працягу тыдня. Калі мужчыну раптам дзівяць высакародныя амбіцыі, удар звычайна наносіць жанчына. Але я падумаѓ, што было б разумней не згадваць пра гэта вывадзе, які, ва ѓсякім выпадку, быѓ даволі папярэдніх і не засноѓваѓся на якіх-небудзь важкіх доказах.
  
  "Сёння ѓ прафесара Мейплза пасляабедзенным чай, - пракаментаваѓ Холмс, - і я падумваѓ пайсці".
  
  "Чаму гэта так", - сказаѓ я. "І так і павінна быць. І ѓ якасці апошняй спробы зацікавіць вас дэталямі, якія вы не знойдзеце карыснымі ѓ дадзены момант, я звяртаю вашу ѓвагу на форму вуха Люсинды Мойс. Пры правільным разглядзе узнікае цікавы пытанне. У вас павінна быць магчымасць паназіраць за ім, магчыма, нават даволі ѓважліва, сёння днём.
  
  " Якое вуха? - спытаѓ я.
  
  "Падыдзе і тое, і іншае".
  
  "Што здарылася з вухам міс Люсі?" Запатрабаваѓ адказу Холмс.
  
  " Ды так, нічога. Гэта цудоѓнае вуха. Добрай формы. Плоскія, трохі пляскатыя мочкі. Я ніколі не бачыѓ іншага такога. Вельмі прывабнае, калі ѓжо на тое пайшло.
  
  "Тады добра," сказаѓ Холмс.
  
  Я зачыніѓ некалькі кніг, якімі карыстаѓся, і паклаѓ іх у свой заплечнік. "Сапраѓдным я адмаѓляюся ад любых будучых спробаѓ выкладаць вам вышэйшую матэматыку", - сказаѓ я яму. " Я прапаную перапыніць пасяджэнне і адправіцца да прафесара дадому, да яго чайным пірожным.
  
  Так мы і зрабілі.
  
  Мерапрыемства "Клёнаѓ" праходзіла з трох гадзін дня да шасці вечара, хоць некаторыя прыбылі трохі раней, а некаторыя, я мяркую, засталіся крыху пазней. Надвор'е была на здзіѓленне мяккай для сярэдзіны кастрычніка, і мы з Холмсам, прыехаѓшы ѓ той дзень каля паловы чацвёртага, выявілі прафесара, яго дамачадцаѓ і прыкладна тузін гасцей, якія былі раскіданыя па лужку за домам прадказальнымі купкамі. Прысутнічаѓ віцэ-канцлер універсітэта, які адпачываѓ у шэзлонгу з кубкам гарбаты і талеркай булачак. Класічную Грэцыю прадстаѓляѓ дэкан Герберт Маккатерс, пажылы мужчына вельмі цвярозага і рэспектабельнага выгляду, які ѓ гэты момант закочвалі калашыны штаноѓ, рыхтуючыся перайсці ѓброд невялікі штучны сажалка з Андрэа Мейплз, якая зняла туфлі і прыѓзняла спадніцы, выконваючы далікатны баланс паміж мокрай адзеннем і приличиями.
  
  Крисбой, інструктар па фізкультуры з "Клёнаѓ", буйны, мускулісты і працяг выгляду мужчына гадоѓ пад трыццаць, стаяѓ у куце лужка з трэнерам па гульнях па імя Фолтинг, маладым чалавекам з целаскладам і агульнай знешнасцю аднаго з гнуткіх атлетаѓ, намаляваных старажытнагрэцкімі скульптурамі, - калі вы можаце ѓявіць маладога грэцкага атлета, апранутага ѓ цельпукаваты шэрую фланель. Фолтингу было добра вядома гэта параѓнанне, мяркуючы па яго практыцы гераічна пазіраваць кожны раз, калі ён думаѓ, што хто-то глядзіць на яго.
  
  Яны ѓдвух стаялі каля дома, размахваючы спартыѓнымі клюшкамі з неѓтаймаванай мускулистостью і абмяркоѓваючы драбнюткія дэталі футбольнага матчу ѓ мінулую суботу, акружаныя натоѓпам захопленых школьнікаѓ малодшага ѓзросту. У кожным універсітэце ёсць студэнты, якіх больш цікавяць гульні, чым адукацыю. Яны праводзяць гады пасля гэтага, распавядаючы аб тым ці іншым матчы па крыкеце супраць сваіх смяротных ворагаѓ з суседняга навучальнай установы або аб якім-небудзь асабліва багатым футбольным матчы. Здаецца, іх ніколі не турбуе і, магчыма, ім нават у галаву не прыходзіць, што яны займаюцца справамі, у якіх адпаведным чынам навучаны трохгадовы шымпанзэ або арангутан мог бы перасягнуць іх. І па нейкай незразумелай мне прычыне гэтым мужчынам дазволена галасаваць і размнажацца. Але, яшчэ раз, я адцягнуѓся.
  
  Мейплз велічна ішоѓ па лужку, яго шэрая настаѓніцкая мантыя раздзімаліся вакол тулава, у закладзеных за спіну руках ён трымаѓ кій, якая тырчала ѓ яго за спіной, як хвост, за ім вынікала зграйка маладых джэнтльменаѓ ѓ цёмна-карычневых акадэмічных мантыях, з класнымі дошкамі пад пахамі, большасць з іх аказвалі свайму прафесару вытанчанае пашану, пераймаючы яго хадзе і паставы.
  
  "Ідэал універсітэта, - казаѓ Мейплз голасам, што ня церпіць пярэчанняѓ, яѓна захапляючыся сваёй тэмай, - гэта аристотелевский стадыён, адфільтраваным сярэднявечнымі манастырскімі школамі".
  
  Падышоѓшы да мяне, ён кіѓнуѓ мне, а затым разгарнуѓся і накіраваѓся туды, адкуль прыйшоѓ, вышываючы на сваю тэму. "Тыя студэнты, якія прагнулі чаго-то большага, чым рэлігійнае адукацыю, якія, магчыма, хацелі вывучаць юрыспрудэнцыю або што-то з медыцыны, накіроѓваліся ѓ больш буйныя гарады, дзе можна было знайсці вучоных, здольных навучаць іх. Парыж, Балоння, Ёрк, Лондан. Там збіраліся студэнты, часта путешествовавшие з горада ѓ горад у пошуках прыдатнага выкладчыка. Праз стагоддзе ці два навучанне стала формализованным, і школы атрымалі афіцыйнае існаванне, атрымаѓшы хартыі ад мясцовага манарха і, магчыма, ад папы рымскага ".
  
  Мейплз раптам застыѓ на паѓкроку і развярнуѓся тварам да сваёй свіце. "Але не рабіце памылак!" - загадаѓ ён ім, энергічна размахваючы сваім кіем перад сабой, яе качыны булавешка паказваѓ спачатку на аднаго студэнта, потым на другога. "Універсітэт складаецца не з яго будынкаѓ, яго каледжаѓ, яго лекцыйных залаѓ або яго гульнявых пляцовак. Не, нават не з яго гульнявых пляцовак. Універсітэт складаецца з людзей - выкладчыкаѓ і студэнтаѓ, якія аб'ядноѓваюцца ѓ яго назве. Universitas scholarium - так абвяшчае статут, які прадугледжвае стварэнне, скажам так, гільдыі студэнтаѓ. Або, як у выпадку з Парыжскім універсітэтам, universitas magistrorum, гільдыяй выкладчыкаѓ. Так што мы з вамі роѓныя. Запраѓце шчыльна кашулю ѓ штаны, містэр Помфрит, вы зусім мае быць.
  
  Ён павярнуѓся і працягнуѓ свой шлях праз лужок, яго голас заціхаѓ удалечыні. Яго вучні, без сумневу, уражаныя новаздабытымі роѓнасцю, потрусили за ім.
  
  Як раз у гэты момант Люсі Мойз слізганула на лужок, увайшоѓшы праз французскія дзверы ѓ задняй частцы дома, і паставіла на накрыты парасонам стол свежае страва з выпечкай. За ёй паспяшалася пакаёѓка, несучы збан, поѓны дымлівай гарачай вады, каб напоѓніць чайнік.
  
  Шэрлак Холмс адышоѓ ад мяне і нядбайна пабрыѓ праз лужок, умудрыѓся апынуцца побач з міс Люсі як раз своечасова, каб дапамагчы ёй расставіць выпечку па стале. Праявіѓ ён які-небудзь асаблівы цікавасць да яе вуха, я не мог заѓважыць.
  
  Я замовіѓ кубак гарбаты і кавалак чайнага торта і прыняѓ на сябе сваю звыклую ролю назіральніка з'яѓ. Гэта было маёй натуральнай схільнасцю на працягу многіх гадоѓ, і я ѓзмацніѓ ѓсе здольнасці, з якіх пачынаѓ, свядомым высілкам дакладна фіксаваць тое, што я бачу. Я практыкаваѓся ѓ гэтым дастаткова доѓга, нават тады, што гэта стала маёй другой натурай. Я не мог сядзець насупраць чалавека ѓ чыгуначным вагоне, не заѓважыѓшы, напрыклад, па брелку ад яго гадзін, што ён, скажам, розенкрейцер, а па слядах зносу на яго левай манжете - што ён касір або аканом. Чарнільная пляма на вялікім пальцы яго правай рукі казала ѓ карысць гіпотэзы касіра, у той час як стан яго чаравік магло сведчыць аб тым, што ѓ той дзень ён не быѓ на працы. Кашалёк, які ён прыціскаѓ да цела, мог паказваць на тое, што ён перакладаѓ банкноты ѓ філіял банка або, магчыма, хаваѓся з банкаѓскімі сродкамі. І гэтак далей. Я распавядаю пра гэта толькі для таго, каб паказаць, што мае назіранні былі зробленыя не ѓ чаканні трагедыі, а былі ѓсяго толькі вынікам маёй ѓстоянай звычкі.
  
  Наступны гадзіну або каля таго я блукаѓ па лужку, спыняючыся то тут, то там, каб павітацца з тым ці іншым студэнтам або прафесарам. Я затрымаѓся з краю гэтай групы і некаторы час слухаѓ энергічную крытыку нядаѓняга рамана Уілкі Колін "Месяцовы камень" і таго, як ён уяѓляе сабой цалкам новы від мастацкай літаратуры. Я спыніѓся каля гэтага навалы людзей, каб паслухаць, як малады чалавек шчыра распавядае аб добрых справах, якія здзяйсняюцца містэрам Уільямам Бутам і яго Асацыяцыяй хрысціянскага адраджэння ѓ трушчобах нашых буйных гарадоѓ. Я заѓсёды не давяраѓ сур'ёзным, набожным, шумным маладым людзям. Калі яны шчырыя, яны невыносныя. Калі яны няшчырыя, яны небяспечныя.
  
  Я назіраѓ, як Андрэа Мейплз, вытершая ногі і приспустившая спадніцы, бярэ страва з выпечкай і блукае па лужку, прапаноѓваючы тое крекер, то чайны кекс, шэпчучы інтымныя каментары да выпечцы. Місіс Мейплз валодала дарам імгненнай блізкасці, ѓмела ствараць ілюзію, што ѓ вас з ёй агульныя выдатныя, хоць і няважныя сакрэты. Яна бачком прайшла міма Крисбоя, які цяпер быѓ заняты тым, што кіраваѓ адцісканні пяці або шасці сваіх спартыѓных пратэжэ, і што-то прашаптала маладому Фолтингу, трэнеру па гульнях, і ён засмяяѓся.
  
  А потым яна ѓстала на дыбачкі і што-то яшчэ прашаптала. Прыкладна праз хвіліну, а гэта занадта шмат для таго, каб гаварыць шэптам, яна зрабіла некалькі танцавальных крокаѓ назад і спынілася, а Фолтинг пачырванеѓ. Чырванець цяпер зусім выйшла з моды, але ѓ сямідзесятыя гэта было модна як для мужчын, так і для жанчын. Хоць пытанне аб тым, як тое, што лічыцца міжвольная фізіялагічнай рэакцыяй, можа быць альбо модным, альбо якія выйшлі з моды, патрабуе далейшага вывучэння доктарам Фрэйдам і яго калегамі-психоаналитиками.
  
  Крисбой сабраѓся з духам і ѓскочыѓ на ногі. "Заставайся на сваім баку вуліцы!" - раѓнуѓ ён Андрэа Мейплз, што напалохала і яе, і маладых гульцоѓ, двое з якіх перакуліліся і ѓтаропіліся на тое, што адбываецца, у той час як астатнія трое ці чацвёра працягвалі адціскацца ѓ шалёным тэмпе, як быццам над імі не адбывалася нічога асаблівага. Праз секунду місіс Мейплз засмяялася і працягнула яму талерку з выпечкай.
  
  Прафесар Мейплз павярнуѓся, каб паглядзець на маленькую групу прыкладна ѓ дваццаці футах ад яго, і яго рукі мацней сціснулі кій. Хоць ён стараѓся захоѓваць спакой, некалькі секунд ён відавочна знаходзіѓся ва ѓладзе нейкіх моцных эмоцый, перш чым аднавіѓ кантроль. "Зараз, зараз, мая дарагая", - крыкнуѓ ён праз лужок. "Давайце не будзем правакаваць спартсменаѓ".
  
  Андрэа падскочыла да яго і, нахіліѓшыся, штосьці прашаптала яму на вуха. Паколькі на гэты раз яна была да мяне тварам, а я ѓжо некалькі гадоѓ практыкаваѓся ѓ чытанні па вуснах, я змог разабраць, што яна сказала: "Магчыма, я зраблю табе паслугу, тата-медзведзяня", - прашаптала яна. Яго адказу я не бачыѓ.
  
  Праз некалькі хвілін мае блукання прывялі мяне туды, дзе Шэрлак Холмс сядзеѓ у адзіноце на адным з палатняных крэслаѓ у французскіх вокнаѓ з безнадзейным выглядам. "Ну," сказаѓ я, азіраючыся па баках, " а дзе міс Люсі?
  
  "Яна раптам выявіла, што ѓ яе моцна баліць галава і ёй трэба пайсці прылегчы. Як мяркуецца, яна пайшла прылегчы", - сказаѓ ён мне.
  
  "Зразумела", - сказаѓ я. "Пакідаючы цябе пакутаваць у адзіноце сярод натоѓпу".
  
  "Баюся, я што-то не то сказаѓ", - прызнаѓся мне Холмс.
  
  " Праѓда? Што ты сказаѓ?
  
  "Я не ѓпэѓнены. Я казаѓ аб - ну..." Холмс выглядаѓ збянтэжаным, такога выказвання я ѓ яго ніколі не бачыѓ ні раней, ні з тых часоѓ.
  
  "Надзеі і мары," выказаѓ здагадку я.
  
  "Што-то ѓ гэтым родзе", - пагадзіѓся ён. "Чаму словы, якія гучаць так - важна - калі чалавек звяртаецца да маладой лэдзі, з якой ён знаходзіцца ѓ блізкіх адносінах, гучаць недарэчна, калі яны вымаѓляюцца перад усім светам? Гэта, як вы разумееце, містэр Марыярці, рытарычнае пытанне.
  
  "Я разумею", - сказаѓ я яму. "Не вярнуцца нам у каледж?"
  
  Так мы і зрабілі.
  
  * * * *
  
  Наступны дзень застаѓ мяне ѓ зале пасяджэнняѓ, якія сядзяць у маім звычайным крэсле пад карцінай алеем, якая паказвае сэра Джэймса Уолсингема, першага рэктара Кѓінз-каледжа, які атрымлівае ключы ад каледжа з рук каралевы Лізаветы. Я дзяліѓ сваю ѓвагу паміж кубкам кавы і лістом ад прападобнага Чарльза Доджсона, майго калегі-матэматыка, які тады вучыѓся ѓ Оксфардзе, у якім ён выкладаѓ некаторыя з сваіх ідэй адносна таго, што мы маглі б назваць матэматычнымі абмежаваннямі лагічных канструкцый.
  
  Маё адзінота было перапынена дынам Маккатерсом, які клыпаѓ да мяне з кубкам гарбаты ѓ руцэ, выглядаючы яшчэ старэй, чым звычайна, і апусціѓся на крэсла побач са мной. "Добры дзень, Марыярці," выдыхнуѓ ён. " Хіба гэта не жудасна?
  
  Я адклаѓ ліст убок. "Хіба гэта не жудасна?" Я спытаѓ у яго. "У той дзень? Ваенныя навіны? Тэорыя биогенеза Хакслі?" Магчыма, вы маеце на ѓвазе кавы - ён сёння проста жудасны.
  
  Маккатерс сумна паківаѓ галавой. "Калі б я мог так лёгка паставіцца да навінам", - сказаѓ ён. "Я заѓсёды так добра ѓсведамляѓ, так сумна ѓсведамляѓ перасцярога Джона Донна".
  
  "Я думаѓ, Дон пакончыѓ з угаворам на апошнія дзвесце гадоѓ або каля таго", - сказаѓ я.
  
  Але Маккатерса было не спыніць. Ён быѓ поѓны рашучасці працытаваць Донна, і працытаваѓ: "Смерць кожнага чалавека прымяншае і мяне, таму што я датычны да Чалавецтву", - працягнуѓ ён, праігнараваѓшы мой каментар. "І таму ніколі не пасылай даведацца, па кім звоніць звон: ён тэлефануе па табе".
  
  Я ѓстрымаѓся ад згадкі аб тым, што дэкан, самотны чалавек, які праводзіѓ вялікую частку часу няспання ѓ разважаннях над літаратурай, напісанай больш чым за дзве тысячы гадоѓ да яго нараджэння, верагодна, быѓ менш уцягнуты ѓ жыццё чалавецтва, чым любы іншы чалавек, якога я калі-небудзь ведаѓ. "Зразумела", - сказаѓ я. "Звон тэлефанаваѓ па каму-то?"
  
  "І забойства робіць усё нашмат горш", - працягнуѓ Маккатерс. "Як выказаѓся Лукрэцый -"
  
  " Хто быѓ забіты? - Цвёрда спытала я, перарываючы яго экскурс у класіку.
  
  " А? Ты хочаш сказаць, што не ведаеш? О, божа мой. Тады гэта стане для цябе чым-то накшталт шоку. Справа ѓ тым, што прафесар Мейплз ...
  
  " Хто-то забіѓ Мейплз? - спытаѓ я.
  
  "Няма, няма. Мая думка была незакончанай. Прафесар Мейплз арыштаваны. Яго жонка, Андрэа - місіс Мейплз - забітая".
  
  Прызнаюся, я быѓ ашаломлены. Вы можаце замяніць гэта больш моцным тэрмінам, калі хочаце. Я паспрабаваѓ даведацца ѓ Маккатерса яшчэ сякія-такія падрабязнасці, але дачыненне да дэкана фактах не выходзіла за рамкі забойства і арышту. Я дапіѓ каву і адправіѓся на пошукі дадатковай інфармацыі.
  
  Забойства - гэта сенсацыйнае злачынства, якое выклікае вялікую цікавасць нават у ступенных і не ад свету гэтага выкладчыкаѓ Кѓінз-каледжа. І забойства ѓ mediis rebus, або, магчыма, лепш, у mediis universitatibus; тое, якое сапраѓды адбываецца сярод згаданых ступенных донаѓ, прымусіць задумацца нават самых не ад свету гэтага. Гісторыя, якая хутка распаѓсюдзілася па каледжу, была такая.
  
  * * * *
  
  Квартэт веласіпедыстаѓ, старшакласнікаѓ каледжа Святога Саймана, тры дні ѓ тыдзень на досвітку, у любое надвор'е, адпраѓляюцца ѓ шлях, каб гадзіну ці два пакатацца на ровары перад сняданкам. Гэтым раніцай, не звяртаючы ѓвагі на халоднае імжа, распачатую ноччу, яны, як звычайна, адправіліся па Барлимор-роѓд. Каля васьмі гадзін, або неѓзабаве пасля гэтага, яны выпадкова спыніліся ля ганка маленькага катэджа на тэрыторыі прафесара Мейплз.
  
  На адным з ровараѓ ѓпала подковка або што-то ѓ гэтым родзе, і яны спыніліся, каб выправіць пашкоджанне. Ровар з ланцужным прывадам існаваѓ тады ѓсяго некалькі гадоѓ і быѓ схільны мностве няспраѓнасцяѓ. Я разумею, што раварыстам нават сёння карысна мець пры сабе поѓны набор інструментаѓ, каб быць гатовымі да непазбежнай аварыі.
  
  Адзін з удзельнікаѓ вечарыны, які сядзеѓ на прыступках катэджа, прыхінуѓшыся спіной да дзвярэй, наколькі гэта было магчыма, схаваѓшыся ад дажджу, і пацягваѓ латакію, пакуль рамантавалася пашкоджаная машына, адчуѓ што-то ліпкае ѓ сябе пад рукой. Ён паглядзеѓ і выявіѓ пашыраецца пляма, якое выходзіць з-пад дзверы.
  
  Цяпер, у залежнасці ад таго, якая версія гісторыі вам больш за ѓсё падабаецца, ён альбо паказаѓ на пляма і сказаѓ: "Паслухайце, хлопцы, як вы думаеце, што гэта такое?" Ці ён ускокваѓ на ногі з крыкам: "Гэта кроѓ! Гэта кроѓ! Тут адбылося нешта жудаснае".
  
  Я схільны аддаваць перавагу апошняму варыянту, але, магчыма, мне падабаецца толькі алітэрацыя.
  
  Маладыя людзі, адчуѓшы, што каму-то ѓнутры катэджа можа спатрэбіцца дапамога, пастукалі ѓ дзверы. Не атрымаѓшы адказу, яны патузаць ручку і выявілі, што яна зачыненая. Вокны па ѓсім будынку таксама былі зачыненыя. Яны разбілі шкло ѓ акне, адамкнулі яго і ѓсе разам пралезлі ѓнутр.
  
  У калідоры, вядучым да ѓваходных дзвярэй, яны выявілі Андрэа Мейплз ѓ тым, што было апісана як "распранутая", якая ляжыць у лужыне крыві - як мяркуецца, яе ѓласнай, паколькі яна была моцна збітая па галаве. Сцены і столь былі заляпаны крывёю. Недалёка ад цела ляжала тое, што, як мяркуецца, была прыладай забойства: кій чырвонага дрэва з латуневай ручкай у выглядзе качынай галавы.
  
  Адзін з мужчын неадкладна паехаѓ на ровары ѓ паліцэйскі ѓчастак і вярнуѓся з сяржантам паліцыі і двума констеблями. Калі яны пераканаліся, што кій з цвёрдага дрэва належыць прафесару Мейплзу і што ён пастаянна насіѓ яе з сабой, паліцыянты перасеклі лужок, падышлі да галоѓнага дому і дапыталі прафесара, які снедаѓ. Па заканчэнні гутаркі сяржант арыштаваѓ Мейплза і адправіѓ аднаго з афіцэраѓ за экіпажам, у якім прафесара можна было даставіць у паліцэйскі ѓчастак.
  
  * * * *
  
  Было каля чатырох гадзін дня, калі Шэрлак Холмс пастукаѓ у дзверы майго кабінета. "Вы, вядома, чулі", - сказаѓ ён, плюхаясь ѓ маё крэсла. "Што нам рабіць?"
  
  "Я чуѓ", - сказаѓ я. "І якое мы маем да гэтага дачыненне?"
  
  " Гэты сяржант паліцыі, яго завуць Мікс, арыштаваѓ прафесара Мейплза за забойства сваёй жонкі.
  
  "Так я і чуѓ".
  
  "Ён не праводзіѓ ніякага расследавання, нават не зірнуѓ на наваколле і не пакінуѓ канстэбля для аховы тэрыторыі, так што, як толькі дождж спыніцца, арды хваравіта цікаѓных будуць таптаць катэдж і лужок і знішчаць любыя доказы, якія там можна будзе знайсці".
  
  "Няѓжо?" Спытаѓ я. "І адкуль ты так шмат пра гэта ведаеш?"
  
  "Я быѓ там", - сказаѓ Холмс. Заѓважыѓшы мой здзіѓлены погляд, ён паківаѓ галавой. "О, не, не ѓ час забойства, калі б яно ні адбылося. Калі канстэбль прыехаѓ за экіпажам, каб павезці прафесара Мейплз, я выпадкова апынуѓся ѓ стайні. Конюх, яго завуць Биггс, з'яѓляецца дасведчаным байцом з адной клюшкай, і я часам бяру ѓ яго ѓрокі па раніцах, калі ѓ яго ёсць час. Таму, калі яны вярнуліся ѓ дом прафесара, Биггс сеѓ за руль, а я сеѓ у экіпаж з констеблем, які ѓсё мне расказаѓ.
  
  "Мяркую, ён яшчэ якое-то час будзе казаць пра гэта", - пракаментаваѓ я. "Забойства тут не зусім звычайная справа".
  
  " Менавіта так. Ну, я пайшоѓ далей, думаючы, што магу быць чым-то карысны Люсі. У рэшце рэшт, яе сястру толькі што забілі.
  
  "Прадбачліва з вашага боку," сказаѓ я.
  
  "Так. Ну, яна не хацела мяне бачыць. Нікога не хацела бачыць. Проста заставалася ѓ сваім пакоі. Мяркую, я не магу яе вінаваціць. Такім чынам, я слухаѓ, як сяржант дапытваѓ прафесара Мейплз - і, наколькі я магу судзіць, ён па-чартоѓску дрэнна з гэтым справіѓся. Затым я выйшаѓ і агледзеѓ тэрыторыю - два дамы і прастора паміж імі, - каб паглядзець, ці змагу я вызначыць, што адбылося. Я таксама агледзеѓ цела Андрэа Мейплз, наколькі мог, з парога. Я баяѓся, што, калі падыду яшчэ бліжэй, сяржант Мікс заѓважыць і прагоніць мяне.
  
  "І вы высветлілі, што адбылося?"
  
  "Магчыма," сказаѓ Холмс. " Калі вы зробіце мне паслугу і прагуляецеся са мной, я хацеѓ бы паказаць вам, што я знайшоѓ. Я мяркую, што маю добрае ѓяѓленне аб тым, што адбылося мінулай ноччу - або, па крайняй меры, аб некаторых істотных дэталях. Я вылічыѓ гэта па слядах на зямлі і некалькіх дэталяѓ у катэджы, аб якіх сяржант не паклапаціѓся. Мне здаецца, што ѓ расследаванні злачынстваѓ можна зрабіць значна больш, чым прывыкла рабіць паліцыя. Але я хацеѓ бы ведаць ваша меркаванне. Скажыце мне, што вы думаеце."
  
  Я надзеѓ паліто. "Пакажы мне," сказаѓ я.
  
  Церусіѓ моцны і халодны дождж, зямля была мокрай, і да таго часу, калі мы пад'ехалі да дома, цела ѓжо прыбралі; усё гэта паменшыла колькасць цікаѓных наведвальнікаѓ да двух рэпарцёраѓ, якія, пабадзяѓшыся па катэджы, але не здолеѓшы трапіць у галоѓны дом, забіліся ѓ двуколку, пад'ехаѓшую да параднай дзверы, чакаючы, калі з'явіцца хто-небудзь, каго можна было б угаварыць зрабіць заяву.
  
  Галоѓны дом і катэдж выходзілі фасадамі на Барлимор-роѓд, але паколькі дарога адзін сябар вышэйшы гаёк дрэѓ паміж імі, шлях праз тэрыторыю быѓ значна карацей. Ад дома да катэджа было каля трыццаці ярдаѓ па сцяжынцы і, магчыма, крыху больш, чым у два разы больш па дарозе. У той час я вымяраѓ адлегласць, але дакладных лічбаѓ не памятаю.
  
  Мы абышлі дом з тыльнага боку і пастукалі ѓ дзверы каморы. Пасля некалькіх секунд разглядвання праз бакавое акно пакаёѓка ѓпусціла нас.
  
  "Гэта вы, містэр Холмс", - сказала яна, адыходзячы ѓ бок, каб ѓпусціць нас. "Хіба гэта не жудасна? Я чакаѓ тут у задняй дзверы чалавека з сцяжком, які павінен быѓ хутка прыбыць.
  
  " Банцінг?
  
  " Цалкам дакладна. Чорны сцяг, які мы павінны павесіць на вокнах, як і належыць, улічваючы абставіны. Хіба гэта не жудасна? Мы павінны пакінуць дзверы і вокны адкрытымі ѓ памяць аб загінулых, толькі цела гаспадыні было зьнесена, і гаспадара павезлі, і ідзе дождж, і гэтыя газетчыкі ѓвойдуць і будуць прыставаць да міс Люсі, калі дзверы будзе адкрыта. А потым дзе-то там чакае забойца, і хто ведае, што ѓ яго на розуме.
  
  " Значыць, вы не думаеце, што прафесар Мейплз забіѓ сваю жонку? - Спытаѓ я.
  
  Пакаёѓка паглядзела на мяне, потым на Холмса, потым зноѓ на мяне. " Уіла, гэта містэр Марыярці, - прадставіѓ яе Холмс. " Ён мой сябар і выкладае матэматыку ѓ каледжы.
  
  "Ах," сказала яна, "Вельмі прыемна, сэр". І яна зрабіла элементарны рэверанс у мой бок. "Не, сэр, я не думаю, што прафесар забіѓ місіс. Навошта яму гэта рабіць?"
  
  "У самай справе, чаму", - сказаѓ я.
  
  "Міс Люсі ѓ гасцінай," паведаміла Віла Холмсу. " Я скажу ёй, што вы тут.
  
  " Я бачу, вас тут добра ведаюць, - сказаѓ я Холмсу, калі пакаёѓка пайшла.
  
  "За апошнія некалькі месяцаѓ я меѓ гонар суправаджаць міс Люсі туды-то і туды-то", - адказаѓ Холмс трохі нацягнута, як быццам я абвінавачваѓ яго ѓ чым-то несумленных. "Нашы адносіны заѓсёды былі вельмі правільнымі".
  
  Я падавіла жаданне сказаць "як сумна", так як думала, што ён дрэнна гэта ѓспрыме.
  
  Люсінда выйшла ѓ хол, каб сустрэць нас. Яна здавалася цалкам падушанай, але яе вочы блішчалі, а колер асобы быѓ ліхаманкавым. "Як добра, як прыемна бачыць цябе, Шэрлак," ціха сказала яна, працягваючы яму руку. " А вы містэр Марыярці, адзін Шэрлака.
  
  Мы з Холмсам абодва пробормотали што-то суцяшальнае.
  
  "Мне шкада, што я не заѓважыла цябе, калі ты прыйшоѓ раней, Шэрлак", - сказала яму Люсі, праводзячы нас у гасціную і паказваючы на пару мяккіх крэслаѓ. "Я быѓ не ѓ тым стане, каб каго-небудзь бачыць".
  
  "Я цалкам разумею", - сказаѓ Холмс.
  
  "Я рада, што вы ѓсталі на абарону майго- прафесара Мейплза," сказала Люсі, апускаючыся ѓ крэсла з прамой спінкай насупраць Холмса. " Як хто-то мог западозрыць яго ѓ забойстве маёй дарагой сястры Андрэа, цалкам за межамі майго разумення.
  
  "У мяне ёсць падставы меркаваць, што ён сапраѓды невінаваты, Люсі, дарагая", - сказаѓ Холмс. "Я збіраюся правесці майго сябра містэра Марыярці па тэрыторыі, каб паказаць яму, што я знайшоѓ, і паглядзець, ці згодны ён з маімі высновамі".
  
  "І якія вашы высновы?" - спытала Люсі." Хто, па вашаму думку, здзейсніѓ гэта жахлівае злачынства?"
  
  "Ты паняцця не маеш?" - Спытаѓ я.
  
  Люсінда адхіснулася, як быццам я яе ѓдарыѓ. "Як я магла?" - спытала яна.
  
  "Я не хацеѓ напужаць цябе", - сказаѓ я. "У тваёй сястры былі ворагі?"
  
  "Вядома, няма", - сказала Люсі. "Яна была таварыскай, цёплай і прыязнай, і яе ѓсе любілі".
  
  "Андрэа адправілася ѓ катэдж, каб з кім-небудзь сустрэцца", - сказаѓ Холмс. "У вас ёсць якія-небудзь здагадкі, хто гэта быѓ?"
  
  "Ніякіх", - сказала Люсі. "Я знаходжу ѓсё гэта даволі шакавальным". Яна апусціла галаву на рукі. "Даволі шакавальным".
  
  Праз імгненне Люсі падняла галаву. " Я падрыхтавала невялікую дарожную сумку з рэчамі прафесара Мейплз. Змена бялізны, кашуля, пара каѓнерыкаѓ, некалькі насовак, яго помазок і брытва.
  
  "Я не думаю, што яны дазволяць яму ѓзяць брытву", - пракаментаваѓ Холмс.
  
  "О!" Сказала Люсі. "Я пра гэта не падумала".
  
  "Магчыма, я памыляюся", - сказаѓ Холмс. "Я навяду даведкі".
  
  " Ці магу я папрасіць вас аднесці яму сумку? Люсі паднялася. " Яна ѓ мяне наверсе.
  
  Мы рушылі ѓслед за ёй наверх, у гаспадарскую спальню, каб забраць сумку. Пакой уяѓляла сабой ѓзор мужчынскага бязладзіцы, ложак прафесара Мейплз - у іх чаму-то былі асобныя ложкі з начным столікам паміж імі - была змятая, а пасцельная бялізна раскідана паѓсюль. Адзенне была развешанымі па розных прадметах мэблі, а скрыні бюро вылучаны. Мейплз паспешліва апрануѓся, як мяркуецца, пад наглядам паліцыі, перш чым яго адвезлі ѓ паліцэйскі ѓчастак. Ложак Андрэа была ахайнай і жорсткай, і было відавочна, што яна не спала ѓ ёй мінулай ноччу.
  
  Я вырашыѓ хуценька зазірнуць у астатнія пяць пакояѓ, якія прымыкаюць да холу. Я падумаѓ, што дам Холмс і міс Люсі магчымасць пабыць сам-насам, калі яны пажадаюць ёю скарыстацца.
  
  Адна з пакояѓ, даволі вялікая, з ложкам пад балдахінам, відавочна, належала Люсі. Яна была жаноцкай, без празмернасцяѓ, і надзвычай, амаль клапатлівай, акуратнай. У пакоі было два шафы насупраць адзін аднаго, у кожным з якіх унізе захоѓвалася калекцыя абутку, а наверсе - разнастайная жаночая адзенне.
  
  Я зачыніѓ дзверы Люсі і пастукаѓ у дзверы насупраць. Не атрымаѓшы адказу, я штурхнуѓ дзверы. Гэта была адна з двух пакояѓ, якія здымаѓ пансионер Крисбой, абстаѓленая як гасцёѓня, і я мог бачыць дзверы ѓ спальню злева. Малады спартыѓны інструктар сядзеѓ за пісьмовым сталом, ссутулив плечы і уткнуѓшыся тварам у рукі, якія ляжаць на стале. " Крисбой? - Крисбой? - спытаѓ я. 'Прабач, я не ведаѓ, што ты тут. Гэта здавалася дрэнным апраѓданнем для таго, каб ѓрывацца да мужчыны, але маё цікаѓнасць, верагодна, было недаравальным, калі ѓжо на тое пайшло.
  
  Ён сеѓ і павярнуѓся. "Усё роѓна", - сказаѓ ён, выкарыстоѓваючы маленькае ручнік, якое трымаѓ у руцэ, каб выцерці твар, чырвоны і апухлы ад слёз. "Ёсць якія-небудзь навіны?" ён спытаѓ мяне.
  
  "Наколькі мне вядома, няма", - сказаѓ я.
  
  "Па-чартоѓску дзіѓная рэч", - сказаѓ ён. "Гэты паліцэйскі думае, што Джон - прафесар Мейплз - забіѓ Андрэа. Як ён мог так падумаць? Прафесар Мейплз нікому не мог прычыніць шкоды. Абражайце іх, ды. Крытыкуйце іх, ды. Пронзайте іх зьедлівасьцямі іроніі, ды. Але стукніце каго-небудзь палкай? Ніколі!"
  
  Я падаѓся з гасцінай Крисбоя, пробормотав што-то невыразнае, і зачыніѓ дзверы. Дзверы ѓ калідор злева цяпер была пазначаная як спальня Крисбоя. Дзверы справа апынулася гардеробной Андрэа з невялікай канапай, бюро, туалетным столікам і дзвярыма, якая вядзе ѓ гаспадарскую спальню. Астатняя дзверы вяла ѓ туалет.
  
  Холмс выйшаѓ з гаспадарскай спальні з дарожнай торбай пад пахай, паціснуѓ руку Люсі і рушыѓ услед за мной ѓніз па лесвіцы да задняй дзверы.
  
  "Сюды, сюды", - сказаѓ Холмс, ведучы мяне вакол дома. "На дарожцы ёсць разметка, якая, я мяркую, дае некаторае ѓяѓленне аб тым, што тут адбылося. Я накрыѓ іх некалькімі дошкамі, якія знайшоѓ побач з домам, каб іх не змыла вадой і не затапталі.
  
  "Разумна," сказаѓ я.
  
  "Элементарна", - адказаѓ ён.
  
  Холмс паклаѓ чатыры дошкі на дарожку паміж домам і чуйнай. Мы спыніліся ѓ бліжэйшай да дома. " Паліцэйская тэорыя - тэорыя сяржанта Мікса - складаецца ѓ тым, што Андрэа Мейплз пайшла з дому, каб прызначыць спатканне ѓ катэджы з невядомым прыхільнікам - калі мужчыну, які сустракаецца з замужняй жанчынай, можна назваць прыхільнікам. Яны спрабуюць вызначыць, хто ён такі. Прафесар Мейплз, прачнуѓшыся дзе-то ѓначы і выявіѓшы, што яго жонкі няма, адправіѓся ѓ катэдж, злавіѓ яе, калі жаніх сыходзіѓ, або адразу пасля таго, як ён сышоѓ, зразумеѓ, што адбылося, па стане яе адзення, калі не па іншых, э-э, прыкметах, і ѓ некантралюемай лютасьці забіѓ яе да смерці сваёй кіем.
  
  Я кіѓнуѓ. "Прыкладна так мне і было расказана".
  
  "Гэтая гісторыя абвяргаецца наяѓнымі доказамі", - заявіѓ Холмс, асцярожна падымаючы дошку. "Звярніце ѓвагу на сляды".
  
  Дошка часткова закрывала лінію слядоѓ, якія вядуць ад дома да катэджа, і, па меншай меры, адна прыступка вяла назад да дому. Ва ѓсіх выпадках адбітак належаѓ жаночай туфлі.
  
  "Звярніце ѓвагу на гэта паглыбленне", - сказаѓ Холмс, паказваючы на круглае адтуліну каля трох чвэрцяѓ цалі у папярочніку і, магчыма, на цаля глыбінёй, якое знаходзілася крыху наперадзе і правей адбітка чаравіка.
  
  Ён падбег да наступнай дошцы і перасунуѓ яе, затым наступную. " Паглядзі сюды, - крыкнуѓ ён. " І сюды, і сюды. Той жа малюнак.
  
  "Так," сказаѓ я, "разумею". Я нахіліѓся і ѓважліва агледзеѓ некалькі слядоѓ, адзначыѓшы памеры ад шкарпэткі да пяткі і шырыню адбітка ѓ сваім кішэнным нататніку і зрабіѓшы грубы накід таго, што ѓбачыѓ, з усіх сіл прыкрываючы нататнік ад лёгкай морас.
  
  "Звярніце ѓвагу, што ні адзін з слядоѓ ні ѓ тым, ні ѓ іншым кірунку не быѓ пакінуты чалавекам", - сказаѓ Холмс.
  
  "Так," сказаѓ я, "я гэта бачу". Там было тры пары крокаѓ, дзве вялі ад хаты да катэджа, а адна вярталася.
  
  "Гэта даказвае, што прафесар Мейплз не забіваѓ сваю жонку", - заявіѓ Холмс.
  
  "Гэта, безумоѓна, аслабляе абвінавачанне супраць яго", - прызнаѓ я.
  
  "Ну жа," сказаѓ Холмс. " Вы, вядома, разумееце, што ѓся справа заснавана на силлогизме, згодна з якім, паколькі Мейплз ніколі не расстаецца са сваёй кіем і паколькі яго кіем забілі Андрэа Мейплз, то Мейплз, павінна быць, забіѓ сваю жонку.
  
  "Падобна на тое", - пагадзіѓся я.
  
  "Цікавая кій", - сказаѓ мне Холмс. "Аднойчы мне давялося яе даследаваць. Ці ведаеце вы, што на самой справе гэта кій-шпага?"
  
  "Я гэтага не ведаѓ", - сказаѓ я.
  
  "Я лічу, што гэта дакажа важны факт у справе", - сказаѓ мне Холмс.
  
  " Я мяркую, вы прыйшлі да высновы, што мінулай ноччу прафесар Мейплз быѓ без сваёй кія.
  
  " Цалкам дакладна. Андрэа Мейплз сама аднесла яго ѓ катэдж. Гэта відаць па адбітках яе ног.
  
  "Як вы думаеце, што адбылося?" Я спытаѓ Холмса.
  
  "Як вы заѓважылі, тут тры пары слядоѓ", - сказаѓ Холмс. "Двое ідуць ад хаты да катэджа, а адзін вяртаецца ѓ дом. Як вы можаце бачыць, гэта сляды жанчыны, і, як я ні стараѓся, я не змог знайсці ніякіх прыкмет якіх-небудзь слядоѓ, пакінутых мужчынам. Здаецца, што адзін з сэтаѓ трохі адрозніваецца па паглыбленні пяткі ад іншых. Сцэна вяртання, здаецца, складаецца з крокаѓ, якія знаходзяцца далей адзін ад аднаго і пакідаюць больш глыбокі адбітак, чым астатнія. Вывучыѓшы іх, я б сказаѓ, што Андрэа Мейплз адправілася ѓ катэдж, каб з кімсьці сустрэцца. Перш чым ён прыехаѓ, яна вырашыла ѓзброіцца і таму кінулася назад у дом і переобулась - магчыма, першая пара прамокла, калі яна наступіла ѓ лужыну, - а затым узяла кій свайго мужа, якая, як яна ведала, на самай справе была кіем для шпагі, і вярнулася ѓ катэдж ".
  
  " А чалавек, з якім яна планавала сустрэцца?
  
  "Павінна быць, ён прыйшоѓ па дарозе, паколькі на сцежцы няма разметкі. Але прафесар Мейплз напэѓна прыйшоѓ бы па сцежцы".
  
  " Значыць, яна лічыла, што ёй пагражае нейкая небяспека?
  
  "Таму я б прачытаѓ гэта".
  
  " Значыць, вы хочаце сказаць, што гэта не было рамантычным спатканнем?
  
  "Магчыма, так яно і было", - выказаѓ меркаванне Холмс. "Магчыма, яна вырашыла разарваць раман з нейкім чалавекам і ведала, што ѓ яго запальчывы характар. У дадзеным выпадку, падобна на тое, яна была права".
  
  Мы дабраліся да катэджа і, выявіѓшы, што задняя дзверы не зачынены, увайшлі ѓ маленькую каморку, якая вядзе на кухню. Холмс паставіѓ дарожную сумку ѓ дзверы і кінуѓ паліто і капялюш на кухонны крэсла, я рушыѓ услед яго прыкладу.
  
  "Гэта тлумачыць, чаму яна не змагла абудзіць свайго мужа і вярнулася ѓ катэдж адна, хоць лічыла, што ёй пагражае небяспека", - сказаѓ я. "Гэта выразна звязвае большасць вядомых фактаѓ. Але я баюся, што вам не ѓдасца пераканаць паліцыю ѓ сваёй праваце.
  
  "Чаму бы і няма?"
  
  "Ёсць факт бязладзіцы ѓ вопратцы Андрэа Мейплз. Наколькі я разумею, яна была ѓ ніжнім бялізну і, падобна, апраналася. Гэта паказвае на тое, што сустрэча з яе таямнічым іншым была, э-э, сяброѓскай.
  
  " Магчыма, ён навязался ёй сілай.
  
  " Магчыма. Але тады можна было б чакаць, што яе адзенне была не проста расшпілена або знятая, а расцягнутая або парваная. Я не чуѓ, каб гэта было так. У вас была магчымасць агледзець вопратку жанчыны?
  
  "Так, я звярнуѓ асаблівую ѓвагу на стан яе адзення. На ёй была ніжняя спадніца і яшчэ што-то па - над- яшчэ адно белае адзенне з фальбонамі, прикрывавшее верхнюю частку яе цела. Я не вельмі разбіраюся ѓ назвах жаночай адзення.
  
  "Я таксама", - сказаѓ я. "Мяркую, астатняя яе адзенне была дзе-то паблізу?"
  
  "Гэта было ѓ спальні".
  
  Мы ѓвайшлі ѓ гасціную. Шторы былі зашморгнены, не прапускаючы нават слабы святло з зацягнутага хмарамі неба. Холмс шоргнуѓ запалкай і запаліѓ алейную лямпу, якая стаяла на суседнім стале. Мігатлівы святло кідаѓ гратэскныя цені па пакоі, ствараючы цьмянае адчуванне прыгнечанасці і безвыходнасці. Або, магчыма, гэта было проста ѓсведамленне таго, што тут нядаѓна адбылося, што надало пакоі яе злавесны характар.
  
  "Там", - сказаѓ Холмс, паказваючы на вялікае пляма крыві няправільнай формы на падлозе ля ѓваходных дзвярэй. "Вось дзе яна ляжала. Яна выйшла з спальні, так як астатняя яе адзенне была там, і падвергнулася нападу ѓ гасцінай.
  
  "Цікава," сказаѓ я.
  
  "У самай справе?" Адказаѓ Холмс. "Якім чынам?"
  
  На гэтае пытанне не наканавана было атрымаць адказу, па меншай меры, тады. У гэты момант ѓваходныя дзверы з грукатам расчыніліся, і сяржант паліцыі неабсяжнага целаскладу, з круглым чырвоным тварам і велічнымі вусамі ѓ выглядзе руля протопал па калідоры ѓ пакой. "Цяпер сюды", - прагрымеѓ ён. "Што вы, джэнтльмены, тут робіце, калі я магу спытаць?"
  
  "Сяржант Мікс," сказаѓ Холмс. " Вы вярнуліся на месца злачынства. Магчыма, вы ѓсе-ткі скарыстаецеся маім прапановай.
  
  Мікс паглядзеѓ на Холмса з выглядам добразычлівага цікаѓнасці. - І што ж гэта за прапанова, малады чалавек?
  
  "Я ѓжо казаѓ вам, што было б нядрэнна размясціць тут канстэбля, каб не даць цікаѓным блукаць паблізу. Гэта было, калі вы суправаджалі прафесара Мейплза ѓ экіпаж, каб павезці яго".
  
  " Чаму ж так яно і было, містэр... э-э...
  
  " Холмс. А гэта містэр Марыярці.
  
  Мікс нядбайна кіѓнуѓ мне і зноѓ пераключыѓ сваю ѓвагу на Холмса. " Так, містэр Холмс. Так яно і было, і вы так і зрабілі. Мы, супрацоѓнікі рэгулярнай паліцыі, заѓсёды ѓдзячныя за любыя намёкі ці прапановы, якія мы можам атрымаць ад такіх маладых джэнтльменаѓ, як вы. Наколькі я памятаю, вы таксама што-то казалі аб захаванні слядоѓ на дарожцы за домам.
  
  "Цалкам дакладна".
  
  " Ну, я пайшоѓ паглядзець на гэтыя вашы сляды, містэр Холмс, падняѓ пару дошак, якія вы паклалі, і зазірнуѓ пад іх. Гэта былі менавіта тыя сляды, пра якіх вы казалі, - сляды ног, і я сардэчна дзякую вас.
  
  "Па вашаму паводзінам я бачу, што вы не надае вялікага значэння адбітках пальцаѓ", - пракаментаваѓ Холмс, не дазваляючы сабе раздражняцца з-за слоѓ сяржанта або яго насмешлівага тону.
  
  "Мы заѓсёды стараемся, каб пракласці прамой і дакладны курс, калі расследуем справа", - патлумачыѓ сяржант. "Заѓсёды ёсць факты і абставіны, якія, здаецца, не ѓкладваюцца ѓ агульную карціну. І гэта таму, што, калі вы дазволіце мне так выказацца, яны не маюць ніякага дачынення да гэтай справы.
  
  "Але, магчыма, бываюць выпадкі, калі некаторыя з гэтых фактаѓ, якія вы ігнаруеце, на самай справе даюць больш дакладнае тлумачэнне таго, што адбылося на самай справе", - выказаѓ меркаванне Холмс. " Напрыклад, сяржант, я ѓпэѓнены, вы заѓважылі, што ѓсе сляды былі пакінутыя жанчынай. На сцежцы няма ні адзінага адбітка мужчынскі ногі.
  
  " Як скажаце, містэр Холмс. Не магу сказаць, што я вывучаѓ іх так ужо ѓважліва.
  
  Холмс кіѓнуѓ. "Калі тое, што я кажу, праѓда," сказаѓ ён, - вам гэта ні аб чым не кажа?"
  
  Сяржант Мікс цярпліва ѓздыхнуѓ. "Гэта паказвала б на тое, што абвінавачаны не ішоѓ па сцежцы. Магчыма, ён ішоѓ па дарозе. Магчыма, ён ляцеѓ. На самай справе не мае значэння, як ён дабраѓся да катэджа, важна толькі тое, што ён рабіѓ пасля таго, як прыехаѓ.
  
  "Вы заѓважылі адбітак кія побач са слядамі жанчыны?" Спытаѓ Холмс. "Гэта вам ні аб чым не кажа?"
  
  "Нічога," пагадзіѓся сяржант. " У яе магла быць іншая кій для хады ці, магчыма, галінка з дрэва.
  
  Холмс паціснуѓ плячыма. "Я здаюся", - сказаѓ ён.
  
  "Вам было б лепш даць расследаванне прафесіяналам, малады чалавек", - сказаѓ Мікс. "Мы ѓжо правялі сее-якое расследаванне самастойна, не думайце, што мы гэтага не рабілі. І тое, што мы пачулі, вельмі добра завяршае справу супраць прафесара Мейплз. Мне шкада, але вось і ѓсё."
  
  "Што вы чулі?" Запатрабаваѓ адказу Холмс.
  
  " Не звяртайце ѓвагі. Гэта ѓсё высветліцца на следстве, і гэта адбудзецца досыць хутка. А зараз вам дваім лепш прыбірацца адсюль. Я прытрымліваюся вашаму радзе замкнуць катэдж і закалоць разбітае акно. Мы не хочам, каб цікаѓныя сышлі з мэбляй ".
  
  Мы забралі нашы шапкі, паліто і сумку са свежай адзеннем прафесара Мейплз і выйшлі з катэджа. Дождж спыніѓся, але набліжаліся змярканне, і ѓ кронах дрэѓ гуляѓ халодны вецер. Мы з Холмсам моѓчкі вярталіся ѓ каледж, кожны пагружаны ѓ свае думкі: Холмс, па-відаць, гадаѓ, якія новыя факты ѓсплылі на святло, і спрабаваѓ вырашыць, як данесці сваю інфармацыю да ѓладаѓ; я разважаѓ пра мараль раскрыцця Холмсу або іншым людзям таго, што я выявіѓ, і зыходзячы з гэтага, таго, што я выказаѓ здагадку, або дазволіць справе працягвацца без майго ѓмяшання.
  
  Холмс пакінуѓ мяне ѓ каледжы, каб я прайшоѓ у паліцэйскі ѓчастак, а я вярнуѓся ѓ свае пакоі.
  
  Дазнанне адбылося праз два дні ѓ капліцы, дазвольце мне назваць гэта каледжам Святога Эльма, аднаго з нашых сястрынскі каледжаѓ, якія ѓваходзяць у склад Універсітэта. Капліца, вялікая гатычную будынак з лавамі, здольнае змясціць некалькі сотняѓ людзей, якія маліліся, была запазычаная для гэтай больш свецкай мэты ѓ разліку на даволі вялікая колькасць гледачоѓ; у гэтым чаканні каранера не быѓ расчараваны.
  
  Каранера, мясцовага сквайр па імі сэр Джордж Куик, выклікалі для выканання гэтай функцыі два ці тры разы ѓ год. Але звычайна гэта тычылася няшчасных, якія патанулі ѓ канале або якія зваліліся з даху. Забойства ѓ гэтым раёне былі даволі рэдкія; або, магчыма, большасць забойцаѓ дзейнічалі больш выдасканалена, чым тыя, хто расправіѓся з Андрэа Мейплз.
  
  Мы з Холмсам сядзелі ѓ зале і назіралі за ходам допыту. Холмс падышоѓ да коронеру яшчэ да таго, як прысяжныя расселіся, і спытаѓ, ці можа ён даць паказанні. Калі ён патлумачыѓ, што хацеѓ сказаць, сэр Джордж адправіѓ яго назад на сваё месца. Тое, што ён хацеѓ прапанаваць, не было доказам, патлумачыѓ яму сэр Джордж, а яго інтэрпрэтацыяй доказаѓ.
  
  "Гэта справа прысяжных інтэрпрэтаваць прадстаѓленыя доказы," сказаѓ яму сэр Джордж, "а не вас ці мяне".
  
  Твар Холмса пачырванеѓ ад гневу і прыніжэньня, і ён злосна агледзеѓ залу суда і ѓсіх, хто ѓ ім знаходзіѓся. Я з усіх сіл стараѓся гэтага не заѓважаць.
  
  Люсінда была ѓ першым шэрагу, апранутая ѓ чорнае. Яе твар быѓ каменным, яна глядзела прама перад сабой скрозь полуприкрытую вэлюмам галаву і, здавалася, не сачыла ні за чым, што адбывалася вакол яе. Побач з ёй сядзеѓ Крисбой з чорнай павязкай на руцэ і прыгнечаным выразам твару. Прафесар Мейплз сядзеѓ збоку, побач з ім сядзеѓ мажны канстэбль, а яшчэ адзін сядзеѓ ззаду яго. У яго было ошеломленное выраз твару, як быццам ён сапраѓды не мог ѓспрымаць усё гэта ѓсур'ёз.
  
  Сэр Джордж паведаміѓ прысутным, што ён збіраецца дзейнічаць арганізавана і што ён не пацерпіць ніякай гульні на скрыпцы, а затым выклікаѓ свайго першага сведкі.
  
  Аказалася, што гэта быѓ малады веласіпедыст з ліпкімі пальцамі. "Я ѓбачыѓ, што гэта была кроѓ, - сказаѓ ён, - і што яна выцекла з-пад дзверы знутры дома".
  
  Затым ён апісаѓ, як ён і яго спадарожнікі разбілі акно, каб пракрасціся ѓнутр, і выявілі цела Андрэа Мейплз, распростертое на падлозе ля ѓваходных дзвярэй.
  
  "І як яна была апранутая?" - спытаѓ каранера.
  
  "Яна была не апранутая, сэр", - рушыѓ услед адказ.
  
  У залі падняѓся шум, малады чалавек пачырванеѓ і выправіѓся. "Гэта значыць, яна была цалкам апранутая. На ёй было, э-э, ніжняе бялізну, але не сукенка.
  
  " Туфлі? - спытаѓ каранера з ліслівым выглядам чалавека, якому даводзіцца кожны дзень абмяркоѓваць напаѓаголеных дам.
  
  "Я так не думаю, сэр".
  
  "Гэта ѓсё," сказаѓ яму каранера, " калі толькі ѓ прысяжных няма пытанняѓ?" дадаѓ ён, гледзячы на шасцярых гараджан у імправізаванай ложа прысяжных.
  
  Старшына прысяжных, пажылы мужчына з густымі бакенбардамі колеру барановай адбіѓной, кіѓнуѓ і пільна паглядзеѓ на сведкі. "Не маглі б вы сказаць нам," павольна спытаѓ ён, " якога колеру было гэта ніжняе бялізну?
  
  "Белы," сказаѓ малады чалавек.
  
  "Ну, а зараз," сказаѓ сэр Джордж, сурова гледзячы на брыгадзіра, " хопіць аб гэтым!
  
  Наступным выклікалі сяржанта Мікса. Ён сядзеѓ на імправізаванай свидетельской трыбуне з капелюшом у руцэ, яго форма і твар былі адпаліраваныя да бляску, што існавала, бадай сабой ѓзор ангельскай прыстойнасці. Каранера правёѓ яго па выкліку, прыбыѓшы на месца здарэння разам з двума констеблями і агледзеѓшы цела.
  
  " І што вы зрабілі потым, сяржант?
  
  "Адправіѓшы канстэбля Гофа ѓ Бичемшир паведаміць паліцэйскага лекара, я старанна абследаваѓ памяшканне, каб высветліць, ці змагу я ѓсталяваць, што адбылося ѓ гэтым, э-э, памяшканні".
  
  " І да якіх жа высноѓ прыйшлі вы?
  
  " Нябожчыца была апазнаная як місіс Андрэа Мейплз, жонка прафесара Мейплз, якая жыла ѓ галоѓным доме на тым жа ѓчастку. Яна была апранутая...
  
  "Так, так, сяржант," перабіѓ сэр Джордж. - Мы чулі, як яна была апранутая. Калі ласка, працягвайце.
  
  "Вельмі добра, сэр. Калі я аглядаѓ яе, яна была мёртвая ѓжо некаторы час. Зыходзячы з майго досведу, я б выказаѓ здагадку, што яе смерць наступіла паміж сям'ю і дзесяццю гадзінамі раней. Што паказвае на час яе смерці дзе-то каля паѓночы.
  
  "І на чым вы засноѓвае гэты вывад?"
  
  "Кроѓ вакол цела была даволі добра згорнутая, але не цалкам у больш глыбокіх лужынах, і ѓ той час цела, па-відаць, даволі моцна пераходзіла ѓ трупнае адубенне.
  
  " Вы вельмі назіральныя, сяржант. А што яшчэ вы заѓважылі?
  
  "Прылада забойства ляжала побач з целам. Гэта была кій з цвёрдага дрэва з ручкай у выглядзе качынага галоѓкі. На ім было трохі крыві ахвяры, а да галавы качкі ѓ галіне дзюбы быѓ прымацаваны жмут валасоѓ ахвяры. Адзін з веласіпедыстаѓ, які ѓсё яшчэ прысутнічаѓ, апазнаѓ кій як ѓласнасць прафесара Мейплза, мужа ахвяры."
  
  "І што ты зрабіѓ потым?"
  
  "Я накіраваѓся ѓ галоѓны корпус, каб распытаць прафесара Мейплза, які як раз садзіѓся снедаць, калі я прыйшоѓ. Я распавёѓ яму аб смерці яго жонкі, і ён прыкінуѓся, што вельмі устрывожаны гэтай навіной. Затым я папрасіѓ яго прад'явіць свой кій, і ён выдаткаваѓ некаторы час, прыкідваючыся, што шукае яе. Затым я арыштаваѓ яго і паслаѓ канстэбля Парфри за экіпажам, каб адвезці прафесара ѓ пастарунак."
  
  " Ну-ка, ну-ка! - невысокі, каржакаваты прысяжны з моржовыми вусамі, покрывавшими яго твар ад носа да падбародка, закруціѓся на сваім крэсле і ваяѓніча нахіліѓся наперад. "Што прымусіла вас арыштаваць прафесара ѓ той момант? Мне здаецца, што той, з кім жанчына з Мейплз сустракалася ѓ гэтым катэджы пасярод ночы, хутчэй за ѓсё, прыкончыѓ яе.
  
  "Зараз, зараз, мы пяройдзем да гэтага", - сказаѓ каранера, пільна гледзячы на капрызнага прысяжнага. "Я спрабую упорядоченно выкласці факты па справе. Мы дастаткова хутка дабяромся да гэтага ".
  
  Наступным сведкам быѓ паліцэйскі хірург, які паказаѓ, што памерлая сустрэла сваю смерць у выніку множных удараѓ тупым прадметам па галаве і плячах. Ён не мог сказаць, які менавіта ѓдар забіѓ яе, гэта мог быць любы з некалькіх. І, ды, кій з качкадзюбам, прадстаѓленая ѓ якасці доказы, магла быць прыладай забойства.
  
  Сэр Джордж кіѓнуѓ. Вось і ѓсё для тых, хто хацеѓ атрымаць інфармацыю не ѓ належным парадку. Цяпер...
  
  Наступным выклікалі прафесара Мейплза. Аѓдыторыя выглядала выжидающей. Ён паказаѓ, што ѓ апошні раз бачыѓ сваю жонку каля дзевяці гадзін у ноч, калі яна была забітая. Пасля чаго ён лёг спаць і, паколькі спаѓ, не заѓважыѓ яе адсутнасці.
  
  " Вы не заѓважылі, што яе не было, калі прачнуліся або калі спусціліся да сняданку? - Спытаѓ сэр Джордж.
  
  "Я выказаѓ здагадку, што яна сышла крыху раней", - адказаѓ Мейплс. "Часам яна сыходзіла крыху раней. Я, вядома, не разглядаѓ магчымасць несумленнай гульні. Ты ж ведаеш, так не бывае".
  
  Прафесар Мейплз папрасіѓ прабачэння, і аѓдыторыя выглядала расчараванай.
  
  Наступным быѓ прызваны прышчавы малады чалавек па імені Крампер. Ён патлумачыѓ, што працаваѓ у мясцовым пабе "Чырвоная падвязка" кім-то накшталт памочніка па агульнай справе. У ноч забойства ён працаваѓ незвычайна дапазна, перастаѓляючы бочкі з элем з адной часткі склепа ѓ іншую. "Гэта з-за пацукоѓ", - патлумачыѓ ён.
  
  Сэр Джордж разумна не стаѓ развіваць гэты адказ далей. " У якім гадзіне вы адправіліся дадому? ён спытаѓ.
  
  "Павінна быць, працягвалася каля паѓночы, з аднаго боку або з іншай".
  
  Сэр Джордж чакальна ѓтаропіѓся на Кремпера, а Кремпер у адказ самаздаволена ѓтаропіѓся на сэра Джорджа.
  
  " Ну і што? - нарэшце спытаѓ каранера.
  
  " Ну? Аб тым, што здарылася, пакуль я ішоѓ дадому. Ну, я бачыѓ, як хто-то выходзіѓ з старога катэджа Уилстоун.
  
  " Гэта той катэдж, дзе адбылося забойства? - Падказаѓ сэр Джордж.
  
  "Так, гэта той самы. Раней там жыѓ джэнтльмен па імі Уилстоун. Па-мойму, да гэтага часу час ад часу вяртаецца".
  
  "А!" сказаѓ сэр Джордж. " А гэты чалавек, якога вы бачылі якія выходзяць з, э-э, старога уилстоунского катэджа?
  
  " Так атрымалася, што я ведаю гэтага джэнтльмена. Клічуць Фолтинг. Ён выкладае скачкі і прысяданні, або што-то ѓ гэтым родзе, побач з будынкам каледжа Філд.
  
  У зале пачуѓся шум, які сэр Джордж здушыѓ позіркам.
  
  " І вы маглі ясна бачыць, хто быѓ гэты джэнтльмен, нягледзячы на тое, што была глыбокая ноч?
  
  " Цалкам ясна. Ёсць, сэр.
  
  "І як гэта было?"
  
  "Ну, у доме гарэла святло, і ѓсе яго твар было асветлена гэтымі агнямі".
  
  "Што ж", - сказаѓ сэр Джордж, паглядзеѓшы спачатку на прысяжных, а затым на аѓдыторыю. "Наступным мы выклічам містэра Фолтинга, каб пацвердзіць гісторыю містэра Кремпера. І ён убачыць, джэнтльмены і, э-э, лэдзі. Ён убачыць. Такім чынам, што яшчэ вы бачылі, містэр Кремпер?
  
  " Ты маеш на ѓвазе, у доме?
  
  "Цалкам дакладна. У доме".
  
  "Ну, я бачыѓ даму, аб якой ідзе гаворка, - даму, якая пакончыла з сабой".
  
  " Вы бачылі місіс Мейплз ѓ доме?
  
  "Так, гэта так. Яна была ѓ дзверы, развітвалася з гэтым правініліся джэнтльменам".
  
  " Значыць, у той час яна была жывая і здаровая?
  
  "Так. Што яна была."
  
  Старшына прысяжных нахіліѓся наперад. "І як яна была апранутая?" выгукнуѓ ён, а затым нахабна ѓтаропіѓся на каранера, які павярнуѓся і ѓтаропіѓся на яго.
  
  "Я бачыѓ яе ѓсяго некалькі секунд, перш чым яна зачыніла дзверы", - адказаѓ Кремпер. "На ёй было што-то белае, я не вельмі разгледзеѓ, што".
  
  " Так, дзякуй, - вы вольныя, - сказаѓ сэр Джордж.
  
  Наступным выклікалі містэра Фолтинга, і ён падкраѓся да свидетельскому крэсла, як чалавек, які ведае, што яму прысніѓся дрэнны сон, але не ведае, як з яго выбрацца. Ён прызнаѓся, што быѓ начным наведвальнікам Андрэа Мейплз. Ён быѓ не вельмі задаволены гэтым, і большасць яго адказаѓ былі невыразнымі, нягледзячы на пастаянныя разважанні сэра Джорджа гаварыць гучней. Ён паведаміѓ коронерскому суду, што Андрэа запрасіла яго сустрэцца з ёй у катэджы ѓ дзесяць гадзін.
  
  "А што наконт яе мужа?" запатрабаваѓ адказу каранера.
  
  "Я спытаѓ яе аб гэтым", - сказаѓ Фолтинг. "Яна засмяялася. Яна сказала мне, што ён не будзе пярэчыць; што я магу спытаць у яго, калі захачу. Я, э-э, я з ім не размаѓляѓ.
  
  "Не," сказаѓ каранера, "я не думаю, што вы гэта зрабілі".
  
  Фолтинг быѓ апошнім сведкам. Каранера нагадаѓ прысяжным, што яны не павінны вінаваціць каго-небудзь у злачынстве, нават калі яны лічаць, што злачынства мела месца; гэта праца крымінальных судоѓ. Яны павінны былі ѓсяго толькі вызначыць прычыну смерці. Пасля кароткай нарады прысяжныя вынеслі вердыкт аб незаконным прычыненні смерці.
  
  "Дзякую вас," сказаѓ сэр Джордж. " Вы выканалі свой абавязак. Я мяркую, "сказаѓ ён, гледзячы на сяржанта Мікса," што мне няма неабходнасці прапаноѓваць паліцыі план дзеянняѓ.
  
  "Не, сэр", - адказаѓ яму Мікс. "Прафесар Мейплз будзе прыцягнуты да суду прысяжных".
  
  Сэр Джордж кіѓнуѓ. "Цалкам дакладна", - сказаѓ ён.
  
  "Ба!" Холмс сказаѓ мне напаѓголасу.
  
  "Ты не згодны?" - Спытаѓ я.
  
  "Я магу прыдумаць тузін спосабаѓ, якімі Фолтинг мог пракруціць гэты трук", - сказаѓ ён. "Гэты малады чалавек - Кремпер - не бачыѓ Андрэа Мейплз ѓ дзвярным праёме, ён убачыѓ выбліск чаго-то белага".
  
  "Магчыма", - сказаѓ я.
  
  "Ба!" Холмс паѓтарыѓ.
  
  Калі мы выйшлі з будынка, міс Люсі падышла да Холмсу і адвяла яго ѓ бок, што-то сур'ёзна кажучы яму напаѓголасу.
  
  Я павольна пайшла назад у свае пакоі, спрабуючы вырашыць, што рабіць. Мне не падабалася ѓмешвацца ѓ спробы ѓладаѓ дамагчыся справядлівасці, і я, верагодна, не змог бы даказаць тое, што, як я ведаѓ, было праѓдай, але ці мог я стаяць у баку і дазволіць асудзіць невінаватага чалавека за забойства? І Мейплз, напэѓна, быѓ бы прызнаны вінаватым, калі б паѓстаѓ перад судом. Супраць яго не было рэальных доказаѓ, але ѓ яго была бачнасць віны, і гэтага дастаткова, каб пераканаць дзевяць прысяжных з дзесяці.
  
  Прыкладна праз два гадзіны Холмс падышоѓ да мяне з зіхатлівымі вачыма. "Міс Люсі - выдатная жанчына", - сказаѓ ён мне.
  
  "Праѓда?" - Спытаѓ я.
  
  "Мы крыху пагаварылі аб яе сястры. Гэта значыць, яна спрабавала пагаварыць пра Андрэа, але пастаянна зрывалася і плакала, перш чым паспявала скончыць думка ".
  
  "Нядзіѓна", - сказаѓ я.
  
  "Яна спытала мяне, ці лічу я прафесара Мейплза вінаватым", - распавёѓ мне Холмс. "Я сказаѓ, што перакананы ѓ адваротным. Яна спытала мяне, думаю я, што яго асудзяць, калі ён паѓстане перад судом. Я падумаѓ, што лепш быць сумленным. Я сказаѓ ёй, што гэта здаецца верагодным."
  
  "Ты сказаѓ ёй праѓду", - пракаментаваѓ я.
  
  "Яна перакананая ѓ яго невінаватасці, нягледзячы на тое, што была забітая яе ѓласная сястра. Многія - большасць людзей дазволілі б эмоцыям узяць верх над логікай. І яна хоча дапамагчы яму. Яна сказала: 'Тады я ведаю, што я павінна рабіць", - і сышла, каб дамовіцца аб найманні адваката.
  
  "Яна так сказала?" - Спытала я.
  
  "Яна так і зрабіла".
  
  " Холмс, падумайце добранька. Яна казала, што збіраецца наняць адваката?
  
  Холмс на імгненне здрыгануѓся ад майго пытання. "Што ж, давайце паглядзім. Яна сказала, што ведае, што павінна зрабіць, і я сказаѓ, што яму спатрэбіцца лепшы адвакат у акрузе, каб апраѓдацца, нягледзячы на тое, што мы ведаем, што ён невінаваты ".
  
  "Ішто?"
  
  " А потым яна сказала, што не дапусціць, каб яго асудзілі. І яна- ну,- яна пацалавала мяне ѓ шчаку і сказала: 'Да пабачэння, містэр Холмс, вы былі добрым сябрам'. І яна паспяшалася прэч.
  
  " Як даѓно яна пайшла ад цябе?
  
  "Магчыма, гадзіну, магчыма, крыху больш".
  
  Я ѓскочыѓ на ногі. " Хадзем, Холмс, - сказаѓ я, - мы павінны спыніць яе.
  
  " Спыніць яе?
  
  " Пакуль яна не нарабіла глупстваѓ. Ідзем, нельга губляць часу!
  
  "Што робіць?" - спытаѓ ён, прыспешаная за мной, пакуль я спяшалася па калідоры, нацягваючы паліто.
  
  "Проста прыйдзі!" Я сказаѓ. "Магчыма, я памыляюся".
  
  Мы выбеглі з каледжа на Барлимор-роѓд і хуткім крокам працягнулі шлях у кірунку дома Мейплов. Дарога туды заняла каля дзесяці хвілін, і я штурхнуѓ ѓваходныя дзверы, не паспрабаваѓшы пастукаць.
  
  Містэр Крисбой сядзеѓ у гасцінай, утаропіѓшыся ѓ сцяну насупраць, эцюд у прыпыненні руху. У адной руцэ была лыжка, у другой - маленькая бутэлечка. Калі мы ѓвайшлі ѓ пакой, ён павольна паставіѓ абодва прадмета на стол. "Прафесар Мейплз залежыць ад гэтай вадкасці", - сказаѓ ён. "Дзве поѓныя лыжкі перад кожным прыёмам ежы". Ён падняѓ бутэльку, каб мы маглі агледзець яе. Этыкетка абвяшчала: Запатэнтаваны Піѓ Чароѓны эліксір здароѓя. "Як ты думаеш, яны дазволяць мне прынесці яму некалькі бутэлечак?"
  
  "Я ѓпэѓнены, што яны б так і зрабілі", - сказаѓ я яму. "Ты ведаеш, дзе Люсі?"
  
  "Яна наверсе, у сваім пакоі", - сказаѓ мне Крисбой. "Яна вельмі засмучаная. Але, вядома, мы ѓсе вельмі засмучаныя. Яна прасіла не турбаваць".
  
  Я накіраваѓся да лесвіцы, Холмс рушыѓ услед за мной. "Да чаго такая спешка?" Ён патрабавальна спытаѓ. "Мы не можам проста ѓварвацца да яе".
  
  "Мы павінны", - сказаѓ я. Я пастукаѓ у дзверы, але адказу не было. Дзверы была зачыненая. Я наваліѓся на яе плячом. Пасля трэцяга штуршка дзверы паддалася, і я, спатыкаючыся, ѓваліѓся ѓ пакой, Холмс рушыѓ услед за мной.
  
  Пасярод пакоя стаяѓ перавернуты крэсла. З крука на столі, на якім калі-то вісела люстра, навісаѓ цела Люсі Мойс.
  
  "Божа мой!" Усклікнуѓ Холмс.
  
  Холмс паставіѓ крэсла на месца і выцягнуѓ з кішэні маленькі складаны нож. Я утрымліваѓ цела нерухома, пакуль Холмс ускокваѓ на крэсла і пілаваѓ вяроѓку, пакуль яна не лопнула. Мы асцярожна паклалі яе на ложак. Па яе бледным твары і выпученным невідушчым вачам было ясна, што прывесці яе ѓ пачуццё немагчыма. Тым не менш Холмс зрэзаѓ пятлю з яе шыі. "Жудасна," сказаѓ ён. - І ты ведала, што гэта адбудзецца? Але чаму? Няма ніякай прычыны...
  
  "Па ѓсіх прычынах", - сказаѓ я. "Не, я не прадказваѓ гэтага, вядома, не так хутка, але я сапраѓды думаѓ, што яна можа выкінуць якую-небудзь глупства".
  
  "Але-"
  
  "Павінна быць, яна пакінула запіску", - сказаѓ я.
  
  Мы накрылі яе цела коѓдрай, і Холмс падышоѓ да пісьмовага стала.
  
  "Так", - сказаѓ ён. "Тут канверт, адрасаваны 'Паліцыі'. І другі - ён адрасаваны мне!"
  
  Ён разарваѓ канверт. Праз некалькі секунд ён працягнуѓ яго мне.
  
  Шэрлак,
  
  Усё магло б быць па-іншаму, калі б я быѓ іншым.
  
  Ты мне неверагодна падабаецца.
  
  Думай пра мяне добра.
  
  Мне так шкада.
  
  Люсі
  
  "Я не разумею", - сказаѓ Шэрлак Холмс. "Што гэта значыць? Чаму яна гэта зрабіла?'
  
  "Ліст у паліцыю," сказаѓ я, " што ѓ ім гаворыцца?"
  
  Ён адкрыѓ яго.
  
  Для ѓсіх , хто гэта чытае-
  
  Я адказны за смерць маёй сястры Андрэа. Я забіѓ яе ѓ прыступе рэѓнасці. Я не магу жыць з гэтым і не магу дазволіць прафесару Мейплзу, мілага і нявіннаму чалавеку, пакутаваць за маё злачынства. Так будзе лепш для ѓсіх зацікаѓленых бакоѓ.
  
  Люсінда Мойз
  
  "Я не разумею", - сказаѓ Холмс. "Яна раѓнавала да Фолтингу? Але я не думаѓ, што яна ѓвогуле добра ведала Фолтинга".
  
  "Яна захоѓвала свае сакрэты," сказаѓ я, "нават пасля смерці".
  
  "Якія сакрэты?"
  
  "Гэты дом," сказаѓ я, абводзячы рукой вакол сябе, "захоѓвае адзін вялікі сакрэт, які, можна сказаць, складаецца з некалькіх сакрэтаѓ паменш".
  
  " Вы ведалі, што гэта зрабіла яна... што яна забіла сваю сястру?
  
  "Так, я так і думаѓ". Я паляпаѓ яго па плячы, і ён здрыгануѓся, як быццам маё дакрананне было балючым. "Давай цяпер спусцімся ѓніз", - сказаѓ я.
  
  "Ідзіце," сказаѓ Холмс. " Я далучуся да вас праз некалькі хвілін.
  
  Я пакінуѓ Холмса тарашчыцца на схаванае коѓдрай цела на ложку і спусціѓся ѓ гасцёѓню. "Люсі скончыла з сабой", - сказаѓ я Крисбою, які паставіѓ бутэльку, але ѓсё яшчэ глядзеѓ на сцяну насупраць. "Яна пакінула запіску. Яна забіла Андрэа".
  
  "А-а-а!" - сказаѓ ён. "Тады яны адпусцяць прафесара".
  
  "Так", - сказаѓ я.
  
  "Апошнія некалькі дзён яна паводзіла сябе дзіѓна. Але пасля таго, што здарылася, я ніколі не думаѓ, што... Павесілася?"
  
  "Так", - сказаѓ я. "Хто-то павінен пайсці ѓ паліцэйскі ѓчастак".
  
  "Вядома". Крисбой ѓстаѓ. "Я пайду". Ён выйшаѓ у пярэдні пакой і зняѓ з вешалкі сваё паліто. "Аааа. Небарака". Ён выйшаѓ за дзверы.
  
  Хвілін праз дзесяць Холмс спусціѓся ѓніз. "Як вы даведаліся?" - спытаѓ ён.
  
  "Сляды, якія вы так старанна захавалі", - сказаѓ я. "Там было тры лініі: дзве вядуць да катэджа, а адна вяртаецца. Тая, што выходзіла адна, была ѓ іншай абутку, і яна -яна - выйшла першай. Я мог сказаць гэта, таму што некаторыя адбіткі з іншага набору перакрывалі першы. І гэта быѓ другі набор, на якім былі ѓвагнутасці ад кія. Такім чынам, хто-то - нейкая жанчына - выйшаѓ за Андрэа Мейплз, і гэтая жанчына вярнулася. Яна выйшла з кіем і вярнулася без яе.
  
  "Я прапусціѓ гэта міма вушэй", - сказаѓ Холмс.
  
  "Гэта лягчэй сказаць, чым назіраць", - сказаѓ я яму.
  
  "Я склаѓ сваё меркаванне аб тым, што збіраюся знайсці, яшчэ да таго, як адправіѓся на пошукі", - сказаѓ ён. "Дэдуктыѓны працэс пакутуе ад прадузятых меркаванняѓ".
  
  "Гэта пытанне ліквідацыі немагчымага", - сказаѓ я яму. "Тады ѓсё, што застаецца, якім бы неверагодным яно ні было, павінна быць праѓдай".
  
  "Я запомню гэта", - сказаѓ ён. "Я ѓсё яшчэ не магу зразумець, чаму Люсі так раѓнавала мяне да Андрэа".
  
  "Яна была такой, але не ѓ тым сэнсе, як ты сабе ѓяѓляеш", - сказаѓ я яму.
  
  "Што ты маеш на ѓвазе?"
  
  "Ты памятаеш, што я параіѓ табе звярнуць увагу на вушы Люсинды?"
  
  " Так. "Холмс выглядаѓ збянтэжаным. " Яны былі падобныя на - вушы.
  
  "Іх форма была даволі характэрнай і моцна адрознівалася ад формы вушэй Андрэа. Асноѓная форма вуха, па-відаць, сталая ѓ сям'і. Гэта было разумным указаннем на тое, што Андрэа і Люсінда на самай справе не былі сёстрамі ".
  
  " Не зусім сёстры? Тады яны былі - кім?
  
  "Яны былі палюбоѓнікамі", - сказаѓ я яму. "Ёсць жанчыны, якія ѓлюбляюцца ѓ іншых жанчын, дакладна гэтак жа, як ёсць мужчыны, якія ѓлюбляюцца ѓ іншых мужчын. Старажытныя грэкі лічылі гэта цалкам нармальным".
  
  " Палюбоѓнікі?
  
  " Андрэа аддавала перавагу жанчын мужчынам, і Люсінда была яе, э-э, парай.
  
  " Але- прафесар Мейплз - яе муж.
  
  "Я мяркую, што гэта сапраѓды быѓ шлюб па разліку. Калі вы паглядзіце на спальні, стане ясна, што Андрэа і Люсі звычайна дзялілі спальню - Люсі, - паколькі ѓ іх абедзвюх там шмат адзення. І я б выказаѓ здагадку, што ѓ прафесара Мейплза і містэра Крисбоя аналагічная дамоѓленасць.
  
  " Ты думаеш, прафесар і Крисбой... Але яны...
  
  "Нямецкі прафесар па імя Ульрихс прыдумаѓ слова для абазначэння такіх саюзаѓ; ён называе іх гомасексуальнымі. У некаторых грамадствах яны прымаюцца, а ѓ некаторых асуджаюцца. Мы жывем у другім ".
  
  Холмс сеѓ у крэсла з прамой спінкай. "Гэта так", - сказаѓ ён. "Значыць, вы думаеце, што яны вынайшлі гэты метад хаваць свае адносіны?"
  
  "Я мяркую, што шлюб, калі ён наогул быѓ, і Андрэа ѓдачарыць Люсі як сваю "сястру", быѓ заключаны задоѓга да таго, як менаж пераехаѓ сюды. Гэта было ідэальнае рашэнне, калі кожны абараняѓ іншага ад пагарды грамадства і джала законаѓ, накіраваных супраць садаміі і падобнага паводзінаѓ ".
  
  " Але Андрэа паехала ѓ катэдж, каб уступіць, э-э, у інтымныя адносіны з Фолтингом.
  
  "Ёй падабалася фліртаваць, вы, павінна быць, заѓважылі гэта. І яна, відавочна, не была пераборлівая ѓ тым, з кім з падлог яна фліртавала, або з кім з падлог яна, скажам так, давяла свой флірт да канца. Такія жанчыны ёсць, многім з іх гэта здаецца незвычайна прывабным і, ах, захапляльным. Па словах Светония, дачка Жніѓня Цэзара Юлія, падобна, была адной з іх. Андрэа знаходзіла Фолтинга прывабным і была поѓная рашучасці займець яго. Я мяркую, што яны з Люсі пасварыліся з гэтай нагоды, але Андрэа ѓсё роѓна адправілася на сустрэчу з Фолтингом, у той час як Люсі засталася ѓ сваім пакоі і давяла сябе да прыступу рэѓнасці. Яна не збіралася забіваць Андрэа; пра гэта сведчыць той факт, што яна не адкрыла кій з мячом, хоць павінна была ведаць аб гэтым.
  
  Холмс з хвіліну маѓчаѓ, і я бачыѓ, як у ім нараджаецца нейкае моцнае пачуццё. "Вы ѓсё гэта прадугледзелі", - сказаѓ ён, паварочваючыся да мяне, яго словы былі выразнымі і стрыманымі.
  
  "Вялікую частку," прызнаѓся я. - Але не лай сябе за тое, што выпусціѓ гэта. Я быѓ знаёмы з ідэяй гомасэксуальнасці з кніг, і некалькі маіх знаёмых, - расказвалі мне аб такіх адносінах. У мяне былі веды, а ѓ вас - няма."
  
  Але я няправільна ацаніѓ кірунак думак Холмса. Раптам у ім выбухнула ярасць. "Вы маглі б спыніць гэта", - закрычаѓ ён. "Вы дазволілі гэтаму здарыцца!"
  
  Я адступіла, каб ніхто з нас не зрабіѓ таго, аб чым потым пашкадуем. "Я нічога не ведала ні пра спатканні Андрэа, - сказала я яму, - ні аб лютасьці Люсинды".
  
  Холмс глыбока ѓздыхнуѓ. "Не, - сказаѓ ён, - вы не маглі прадухіліць забойства, але вы маглі прадухіліць самагубства Люсі. Відавочна, вы ведалі, што яна задумала".
  
  "Вы прыпісваць мне прадбачанне, якім я не валодаю", - сказаѓ я яму.
  
  "Вы даволі ясна далі зразумець, што яна мела на ѓвазе праз гадзіну пасля здарэння", - сказаѓ ён. "Чаму вы не маглі примчаться сюды раней?"
  
  "Я не ведаю", - сказаѓ я яму. "Пакуль ты не распавёѓ мне, што яна табе сказала, мне не прыходзіла ѓ галаву-"
  
  "Гэта не ѓдарыла цябе!"
  
  " Вы самі гаварылі з ёй, - сказаѓ я, - і ѓсё ж ні аб чым не здагадаліся.
  
  "Я не ведаѓ таго, што ты ведаеш", - сказаѓ ён. "Я быѓ дурнем. Але ты - кім ты быѓ?"
  
  У мяне не было для яго адказу. Магчыма, мне трэба было здагадацца, што задумала Люсі. Магчыма, я сапраѓды здагадаѓся. Магчыма, на нейкім падсвядомым узроѓні я ѓзважваѓ варыянты таго, што яна скончыць з сабой або паѓстане перад англійскімі прысяжнымі, а затым аднойчы халодным раніцай яе выведуць на вуліцу, надзенуць на галаву капюшон і обвяжут цяжкай пяньковай вяроѓкай вакол шыі, і я пачую, як маладушны святар мармыча ёй пропаведзі, пакуль яны не зачыніць пастку.
  
  * * * *
  
  Праз некалькі хвілін прыбыла паліцыя. На наступны дзень прафесар Мейплз быѓ вызвалены з-пад варты і вярнуѓся дадому. На працягу месяца яны з Крисбоем сабралі рэчы і пакінулі каледж. Хоць афіцыйна аб іх адносінах ніколі нічога не гаварылася, чуткі гналі іх да наступнага месца працы Maples, а затым і да наступнага, пакуль, нарэшце, яны цалкам не пакінулі Брытанію. Пасля гэтага я згубіѓ іх след.
  
  Холмс пакінуѓ каледж у канцы семестра. Я мяркую, што пасля гадавога перапынку ён пасля паступіѓ у Кембрыдж.
  
  Холмс так і не дараваѓ мяне за тое, што, па яго думку, я здзейсніѓ. Падобна на тое, ён таксама так і не дараваѓ прадстаѓніцам прыгожага полу грахі Люсинды Мойс. У той час я не ѓсведамляѓ усёй глыбіні яго пачуццяѓ да яе. Магчыма, ён таксама гэтага не разумеѓ.
  
  Яго пачуцці да мяне прискорбны і з гадамі прывялі да некаторых жахлівым абвінавачванняѓ з яго боку. Я не святы. Сапраѓды, так ужо атрымалася, што ѓ рэшце рэшт я так жа часта апыняѓся па іншы бок закона, як і няма. Я рады называць сябе першым у Англіі консультирующим злачынцам, паколькі я дазваляю сабе парушаць законы сваёй краіны, каб падтрымаць свае навуковыя пачынанні. Але калі Холмс называе мяне "злачынным Напалеонам", хіба ён, магчыма, не бачыць скрозь туман часу накрытыя коѓдрай цела той няшчаснай дзяѓчыны, у смерці якой ён вінаваціць мяне? І можа быць, ён разважае аб тым факце, што першая і, магчыма, адзіная жанчына, якую ён калі-небудзь любіѓ, была няздольная палюбіць яго ѓ адказ?
  
  У любым выпадку, я раблю апошні строгае папярэджанне тым з вас, хто паѓтарае брудныя насмешкі Холмса ѓ мой адрас у друку або іншым чынам: існуюць пэѓныя законы нашай краіны, якія я шчыра прымаю, і законы аб паклёпе займаюць першае месца ѓ спісе. Беражыцеся!
  
  OceanofPDF.com
  
  ДАСЛЕДАВАННЕ ЗЛА, аѓтар Гэры Ловизи
  
  ПЕРШЫ ДЗЕНЬ
  
  Гэта было пасля майго замужжа, у той час, калі я жыѓ удалечыні ад сваіх ранейшых нумароѓ на Бэйкер-стрыт і майго сябра Шэрлака Холмса. Я не бачыѓ Холмса некалькі месяцаѓ, паколькі быѓ заняты сваёй медыцынскай практыкай. Мэры, мая жонка, была ѓ ад'ездзе, даглядала за старой цёткай, і гэта пакінула мяне на вечар аднаго. Я быѓ цалкам гатовы атрымаць асалоду ад ніштаватым брэндзі і свежым нумарам часопіса "Стрэнд Мэгэзин", калі ѓнізе пачуѓся гучны стук у дзверы.
  
  "Місіс Хадсон?" Я быѓ вельмі здзіѓлены, выявіѓшы ѓ дзвярах сваю старую і непахісную домовладелицу з дома 221B.
  
  Яна не вымавіла ні слова.
  
  "У чым справа?" Занепакоена спытаѓ я, ведучы яе ѓ фае.
  
  "Гэта містэр Холмс".
  
  "Шэрлак?"
  
  "Слухаюся, доктар".
  
  "З ім усё ѓ парадку?"
  
  Яна паглядзела на мяне жудасна сумна і нервова. Занепакоены погляд на яе твары сказаѓ мне ѓсё, што мне трэба было ведаць.
  
  " Дай мне хвілінку, каб узяць сваю сумку, і я зараз падыду да цябе.
  
  Рука пажылы лэдзі раптам сціснула маю руку з сілай, якой я ніколі не меркаваѓ, што яна валодае.
  
  "Гэта не медыцынская сітуацыя".
  
  "Ну, тады ѓ чым жа справа?"
  
  " Містэр Холмс арыштаваны.
  
  " Арыштаваны? - Выпаліѓ я. " За што?
  
  "Гэта складана...".
  
  Што ж, накідаѓ кароткую запіску Мэры, я схапіла паліто і рушыла ѓслед за місіс Хадсон да чакалі таксі. Таксіст адвёз місіс Хадсон дадому, затым мяне ѓ Скотленд-Ярд, дзе, як аказалася, мяне чакаѓ Лестрейд. Суровы твар паліцэйскага інспектара сведчыла аб яго змрочным характары.
  
  " Я ведаѓ, што вы пронюхаете пра гэта яшчэ да таго, як пра гэта даведаюцца газеты.
  
  " Што здарылася? - Асцярожна спытаѓ я.
  
  "Баюся, на гэты раз яму гэта ѓдалося, доктар Ватсан", - сказаѓ Лестрейд, праводзячы мяне да крэсла ѓ сваім асабістым кабінеце і зачыняючы за сабой дзверы. "Шэрлак Холмс зайшоѓ занадта далёка: ад раскрыцця злачынстваѓ да таго, каб, нарэшце, здзейсніць адно".
  
  "Лестрейд, гэта глупства". Я адказаѓ горача.
  
  " На гэты раз без глупстваѓ, доктар. О, я не такі тугадум, якім мяне малюе вы і містэр Холмс. Я прызнаю, што часам ён парушаѓ правілы. У некаторых выпадках яны даволі прыгожа згіналіся, але я глядзеѓ у другі бок - справядлівасці дзеля.
  
  "Але?.."
  
  "Але цяпер усё гэта прайшло. Яго затрымліваюць за забойства".
  
  "Забойства? Гэта недарэчна! Шэрлак Холмс больш не змог бы забіць таго, хто змог бы вас ці мяне!"
  
  Лестрейд адарыѓ мяне крывой усмешкай, якая вельмі засмуціла мяне: "Хто можа сказаць, што зробіць той ці іншы чалавек у абставінах, якія склаліся? Як бы тое ні было, містэр Холмс прызнаѓся ѓ забойстве, доктар, ці, лепш сказаць, у нападзе, якое прывяло да смерці лорда Альберта Уилфри.
  
  "Ён прызнаѓся ѓ гэтым?" Адказала я, мой гнеѓ аціх.
  
  " Так, і магу вас запэѓніць, цалкам шчыра.
  
  Я ѓздыхнуѓ, зусім не ведаючы, што рабіць з такімі жудаснымі навінамі, але поѓны рашучасці неадкладна ѓбачыць свайго сябра і даведацца падрабязнасці яго поѓнай гісторыі.
  
  "Ці магу я ѓбачыць яго?"
  
  " Вядома, доктар, я зараз адвяду вас у яго камеру.
  
  * * * *
  
  " Холмс! - Крыкнуѓ я, падбягаючы да падзяляю нас халодным жалезным прэнтах. Я ѓбачыѓ, што мой сябар сядзіць на турэмным матрацы, настолькі спакойны, наколькі гэта магчыма, і чытае кнігу.
  
  " Ватсан, я ведаѓ, што вы прыйдзеце.
  
  "Што здарылася? Чаму вы тут? Напэѓна, адбылася нейкая судовая памылка. Памылка?" Я балбатаѓ без умолку, пакуль Лестрейд отпирал дзверы ѓ камеру Холмса, і мы з Лестрейдом ѓвайшлі.
  
  "Баюся, усё так, як Лестрейд, без сумневу, сказаѓ вам", - сказаѓ Холмс ѓ сваёй звычайнай халоднай аналітычнай манеры, але ѓ яго вачах была мяккасць, а вусны злёгку дрыжалі, даючы мне зразумець, што ён сапраѓды крануты маім прысутнасцю і клопатам.
  
  "Калі ласка," прамармытала я. " Мне трэба сее-якое тлумачэнне.
  
  Холмс усміхнуѓся: "Вядома, добры Ватсан, і вы атрымаеце яго дакладна так жа, як я перадаѓ яго тутэйшаму інспектару".
  
  "Ён ва ѓсім прызнаѓся, доктар," нецярпліва ѓмяшаѓся Лестрейд.
  
  "Сапраѓды, я так і зрабіѓ, а чаму б і няма. Гэта даволі лаканічна. Мяне выклікалі ѓ дом лорда Альберта Уилфри па пытанні расследавання. Вы, напэѓна, памятаеце, Ватсан, што лорд Уилфри - пэр каралеѓства і вельмі ѓплывовы чалавек, які валодае вялізным багаццем і ѓладай. Калі такі чалавек звяртаецца за дапамогай або саветам, я раю вам прыслухацца да гэтага закліку ".
  
  "Ён мёртвы?" - Нервова спытала я.
  
  " О, зусім вызначана мёртвы, магу вас запэѓніць, Ватсан; але, калі ласка, вы забегаете наперад. Дазвольце мне растлумачыць.
  
  "Я адчуваю, што павінен папярэдзіць вас, містэр Холмс, усё, што вы скажаце тут, можа быць выкарыстана супраць вас на судзе прысяжных", - заявіѓ Лестрейд.
  
  " Вядома, інспектар, і я цаню, што вы нагадалі мне пра гэта, але тое, што я скажу зараз, будзе ні больш ні менш таго, што я сказаѓ вам на вашым афіцыйным допыце, калі я выклікаѓ вас у дом Уилфри.
  
  "Тады працягвайце, містэр Холмс," сказаѓ Лестрейд.
  
  "Гэта даволі проста і прамалінейна. У нас з лордам Уилфри узніклі рознагалоссі, якія даволі хутка абвастрыліся. Усё было сказана, сітуацыя выйшла з-пад кантролю, і ѓ сваім гневе я ѓдарыла яго. Ён упаѓ, стукнуѓшыся галавой аб камінную паліцу, калі падаѓ на дол. Калі я агледзеѓ яго распростертое цела, я выявіѓ, што ён мёртвы. Я неадкладна паслаѓ аднаго з слуг за інспектарам."
  
  "Пры аглядзе цела, доктар, мы выявілі, што ѓ лорда Уилфри была рана на галаве, якая адпавядае аповяду Холмса, і на каміннай паліцы, куды ён стукнуѓся галавой, было некалькі кропель крыві", - патлумачыѓ Лестрейд.
  
  Я быѓ уражаны. Холмс - забойца?
  
  " Гэта, напэѓна, была самаабарона? Ён ударыѓ вас першым?
  
  " Не, Ватсан, я нанёс першы і адзіны ѓдар.
  
  " Тады, вядома, гэта быѓ нейкі няшчасны выпадак? Я ѓпэѓнены, вы не збіраліся яго забіваць.
  
  "Не," павольна прызнаѓ Холмс, " але вынік кажа сам за сябе.
  
  "Гэта ѓсё павінны вырашаць суддзя і прысяжныя, доктар; але пакуль што гэта справа аб забойстве ѓ чыстым выглядзе", - сказаѓ Лестрейд.
  
  " Лухта сабачая! - Закрычаѓ я.
  
  Холмс усміхнуѓся: "О, Ватсан, вы сапраѓдны блакітны сябар".
  
  "І ты не забойца!"
  
  Холмс прамаѓчаѓ.
  
  "Ну, а што наконт якіх-небудзь сведак? Слугі бачылі што-небудзь, што магло б дапамагчы вашай справе?" З надзеяй спытала я.
  
  "Мы з лордам Уилфри былі зусім адны, калі адбыѓся гэты інцыдэнт," ціха сказаѓ Холмс.
  
  Раптам я не знайшоѓся, што сказаць, адчуѓшы гложущую пустэчу глыбока ѓ жываце.
  
  "Зразумела, доктар, мы забяспечым містэру Холмсу тут усе выгоды да суда," прапанаваѓ Лестрейд.
  
  "Да суда. Хіба мы не павінны чакаць, што ён будзе вызвалены да даты гэтага суду?" Я спытаѓ у інспектара.
  
  "Баюся, што няма," строга сказаѓ Лестрейд. " У рэшце рэшт, гэта справа аб забойстве. Лорд Уилфри быѓ чалавекам значнага ѓплыву. Як толькі прэса даведаецца пра гэта ... Ну, вы ж ведаеце, як газеты ласыя на сенсацыі? Скотленд-Ярд наѓрад ці можа дапусціць, каб забойца...Я маю на ѓвазе, што чалавек, які абвінавачваецца ѓ падобным забойстве, застаѓся беспакараным, вы разумееце. Калі я адвёѓ Холмса назад у яго пакой, каб забраць сякія-такія асабістыя рэчы і кнігі, без сумневу, менавіта так яго кватэрная гаспадыня выявіла сітуацыю і папярэдзіла вас.
  
  Я расчаравана пахітаѓ галавой і паглядзеѓ на Холмса, які толькі паціснуѓ плячыма, як быццам усё гэта справа было простым нязручнасцю, а не магчымым канцом яго бліскучай кар'еры, а магчыма, і яго свабоды і самога жыцця.
  
  " Холмс, што з вашым адвакатам? Чаму яго тут няма? - Спытаѓ я.
  
  "Я нікога не выклікаѓ," проста адказаѓ Холмс.
  
  Я быѓ ашаломлены і сказаѓ так: "Тады я неадкладна куплю табе адзін".
  
  " Не, Ватсан.
  
  " Няма? - Рэзка спытала я.
  
  "Не, я буду весці сваю ѓласную абарону. Я цалкам дзеяздольны. Тым часам я таксама прачытаю сёе-тое каштоѓнае".
  
  " Чытаеце? І вы не нанялі адваката? Вас абвінавачваюць у забойстве, сама ваша жыццё на валаску! Паслухайце, Холмс, вы, здаецца, па-чартоѓску бесцырымонна ставіцеся да гэтай агіднай несправядлівасці!
  
  "Добры дружа Ватсан! Я бачу, вы, як звычайна, воспламенены тым праведны эмацыйным палівам, якім вы, здаецца, ёсць у лішку". Холмс сказаѓ з усмешкай. Затым ён шырока пазяхнуѓ. " А цяпер, джэнтльмены, баюся, вам пара сыходзіць.
  
  "Ну, я ні на хвіліну не веру ва ѓсю гэтую сітуацыю!" Раѓнуѓ я.
  
  Холмс усміхнуѓся: "Я ведаѓ, што ты гэтага не зробіш, Джон, і дзякую цябе".
  
  Тады я ѓважліва паглядзеѓ на свайго сябра, спрабуючы ѓлавіць любы знак з яго боку, што, магчыма, у яго словах заключаны нейкі больш глыбокі сэнс, але яго твар быѓ такім жа стаічным і непранікальным, як заѓсёды, калі ён не хацеѓ выдаваць гульню.
  
  "З гэтым вызначана што-то не так", - смела сказаѓ я.
  
  Холмс толькі пакруціѓ галавой: "Так яно і ёсць. Прыходзьце да мяне заѓтра, Джон".
  
  Затым Шэрлак Холмс адвярнуѓся і сеѓ на сваю ложак. Я назіраѓ, як ён узяѓ адну з мноства кніг, якія Лестрейд дазволіѓ прынесці ѓ яго камеру, і пачаѓ чытаць. Я быѓ некалькі здзіѓлены, убачыѓшы, што кніга вядомага рускага пісьменніка Фёдара Дастаеѓскага называецца "Злачынства і пакаранне".
  
  * * * *
  
  У ТУЮ НОЧ І НА НАСТУПНЫ ДЗЕНЬ
  
  Я магу з усёй шчырасцю сказаць, што ѓ тую жудасную ноч я амаль не спаѓ, калі наогул спаѓ. Паколькі мая жонка Мэры ѓсё яшчэ была ѓ ад'ездзе, а я быѓ адзін, цішыня ѓ нашай кватэры стала маркотнай і трывожнай. Здавалася, самі сцены насоѓваліся на мяне - як яны, несумненна, насоѓваліся на майго сябра Шэрлака Холмса.
  
  Як адбылася гэтая пародыя? Я не мог дачакацца заѓтрашняга дня, калі зноѓ пабачу Холмса для тлумачэнняѓ. У галаве ѓ мяне раіліся разнастайныя мудрагелістыя тэорыі і здагадкі. Чаму Холмс прызнаѓся ѓ злачынстве? Чаму ён не наняѓ законнага прадстаѓніка для сваёй абароны? Я быѓ упэѓнены, што за гэтым хавалася нешта большае, чым здавалася на першы погляд; і ѓсё ж усё выглядала лаканічна і суха, як і сцвярджаѓ Холмс; і гэта мяне вельмі ѓстрывожыла.
  
  І ѓсё ж, чым больш я думаѓ пра гэта, словы Лестрейда працягвалі гучаць у глыбіні майго свядомасці - пра тое, як Холмс так часта парушаѓ правілы ѓ сваіх справах, - часам мне нават здавалася, што ён перагібае палку. Ці магчыма гэта? Ці Мог Шэрлак Холмс быць забойцам? Няѓжо сварка і гнеѓ, які ён адчуваѓ у адносінах да Уилфри, прымусілі яго нанесці ѓдар з такімі жудаснымі наступствамі? Гэта было так непадобна на майго сябра, і ѓсё ж... І ѓсё ж...хіба ён нават зараз не чытаѓ змрочную аповесць Дастаеѓскага ѓ сваёй турэмнай камеры - аповесць, у якой, як я ведаѓ, цэнтральным персанажам быѓ чалавек, які ѓзяѓ на сябе смеласць забіць гідкага і беспрынцыповага монстра, пазбавіѓшы такім чынам свет ад зласлівага паразіта? Кніга пра чалавека, які верыць, што забойства дапушчальна ѓ імя вышэйшай мэты. Не апусціѓся ці Холмс да падобнай самосудности? Я баяѓся, што такія сумневы могуць авалодаць мной.
  
  Я строс павуцінне са сваіх думак, калі пачало першы пробліск світання і наблізіѓся новы дзень. Я памыѓся, пагаліѓся, апрануѓся і быѓ поѓны рашучасці самастойна навесці сякія-такія даведкі ѓ тую раніцу, задоѓга да таго, як наведаць Холмса днём.
  
  Я ѓзяѓ таксі да маёнтка Уилфри. Гэта было вялікае будынак з вялікай агароджанай тэрыторыяй. Мне дазволіѓ увайсці Джэймс, дварэцкі, стары слуга сям'і. Мы добра абмеркавалі падзеі таго змрочнага дня. Ён ні ѓ чым не прызнаѓся, але я зусім ясна бачыѓ, што ён што-то хавае, таму я моцна націснуѓ на яго.
  
  " Лорд Уилфри пакінуѓ ѓдаву? - Спытала я.
  
  " Не, сэр, на жаль, яна памерла шмат гадоѓ таму пры родах.
  
  " Значыць, у вас няма дзяцей?
  
  " Так, адзін, хлопчык. Малады майстар Рональд наверсе, у сваім пакоі, яму нядужыцца. Вы не можаце яго ѓбачыць.
  
  "Джэймс, калі ласка, мне патрэбна твая дапамога", - узмалілася я.
  
  " Вы кажаце, што вы сябар містэра Холмса? Нарэшце прашаптаѓ Джэймс.
  
  "Цалкам дакладна", - запэѓніѓ я яго.
  
  " Тады спыніце гэта расследаванне, доктар. Містэр Холмс хацеѓ бы, каб вы гэта зрабілі.
  
  Што ж, так яно і было, вызначана тут адбывалася што-то гнюснае, і цяпер я быѓ больш поѓны рашучасці, чым калі-небудзь, дакапацца да сутнасці.
  
  "Я не адмоѓлюся ад гэтага! Шэрлаку Холмсу пагражае судовае разбіральніцтва па абвінавачванні ѓ забойстве - забойстве, якога, я ѓпэѓнены, ён не здзяйсняѓ. Абвінаваѓчы прысуд разбурыць яго кар'еру і можа абарваць яго жыццё! На тваіх руках будзе яго кроѓ - і мая самая страшная помста, магу цябе запэѓніць, - калі ты не раскажаш усё, што ведаеш.
  
  Рашучасць Джэймса здрыганулася ѓ адказ на мае пагрозы. Раптам ён ня вытрымаѓ і распавёѓ мне ѓсю гісторыю. Пазней ён прывёѓ двух слуг, пакаёѓку Глорию і конюха Рыкарда, якія таксама былі сведкамі інцыдэнту. Я быѓ здзіѓлены тым, што даведаѓся. У Холмса было тры выдатных сведкі, і ѓсё ж ён паабяцаѓ ім усім маѓчаць.
  
  * * * *
  
  Пазней у той жа дзень я наведаѓ Холмса ѓ яго камеры ѓ Скотленд-Ярдзе. Як толькі Лестрейд сышоѓ і мы засталіся адны, я выклаѓ тое, што даведаѓся, свайму сябру так ясна, як толькі мог.
  
  "Я быѓ у доме Уилфри, я гаварыѓ з Джэймсам, Глорыяй і Рыкарда. У вас ёсць тры сведкі, якія пацвердзяць вашу невінаватасць. Скажыце мне цяпер, што ѓсё гэта значыць?"
  
  " Ватсан, з узростам вы сталі сапраѓдным сгустком энергіі і вынаходлівасці.
  
  "Я вучыѓся ѓ лепшых".
  
  Холмс усміхнуѓся: "такім чынам, вы раскалолі Джэймса? Прымусілі яго казаць? Я ѓпэѓнены, што на гэта спатрэбілася некаторы час".
  
  " У мяне не было нічога, акрамя часу.
  
  Холмс кіѓнуѓ. " І вы ні на імгненне не ѓсумніліся ѓва мне?
  
  " Дастаеѓскі? На самай справе, Холмс, гэта быѓ прыемны штрых, які амаль прымусіѓ мяне задумацца пра неймаверным, але ѓ гэтым-то ѓсё і справа, ці не так? Гэта неймаверна - ты, забойца, - ніколі!"
  
  " Брава, Ватсан! - крыкнуѓ я.
  
  "Дык каго ж вы пакрываеце? Вашы сведкі не захацелі прызнавацца ва ѓсіх дэталях. Калі вы маюць намер пакончыць з гэтым агідным фарсам?"
  
  " Хутка, стары сябар. Мне трэба даць яму яшчэ адзін дзень, каб прыбрацца з краіны, пакуль пагоня не напаткала яго па гарачых слядах. Тады я змагу дазволіць слугам Уилфри выйсці наперад і расказаць сваю гісторыю, каб апраѓдаць мяне.
  
  " Але чаму, Холмс? Навошта трымаць мяне ѓ няведаньні?
  
  "Доѓгая цярплівасьць, Ватсан, прашу прабачэння. Я ніколі не меркаваѓ, што гэта зойдзе так далёка і выйдзе з-пад кантролю. Добрая місіс Хадсон ѓстрывожылася, калі Лестрейд прывёѓ мяне ѓ кайданках у мае пакоя, каб забраць сякія-такія асабістыя рэчы і кнігі, каб зрабіць маё знаходжанне тут хоць бы ніштаватым. Паколькі вы з жонкай пераехалі ва ѓласную кватэру, я не хацеѓ без неабходнасці трывожыць вас сваім планам. Місіс Хадсон звязалася з вамі да таго, як я змог паведаміць вам якія-небудзь падрабязнасці. Цяпер я паведамлю вам гэтыя падрабязнасці".
  
  ГІСТОРЫЯ ШЭРЛАКА
  
  "Я сапраѓды быѓ у рэзідэнцыі Уилфри у той змрочнае раніцу. Лорд Уилфри дамовіѓся наняць мяне па дробязнай справе аб знікненні некаторых каштоѓнасцяѓ, якія належалі яго памерлай жонцы, як мяркуецца, выкрадзеных кухонным парцье Морроу. Што ж, я выклікаѓ гэтага чалавека на допыт, а пасля гэтага выклікаѓ сына лорда Уилфри, Рональда. Гэта досыць лёгка растлумачыць справу. Бачыце, сын схаваѓ рэчы, і ён з гатоѓнасцю прызнаѓ гэта, калі Морроу быѓ абвінавачаны. Падобна на тое, што хлопчык і Морроу сталі блізкімі сябрамі за кароткі час яго працы ѓ прытулку. Хлопчык, безумоѓна, праблемны хлопец, але ён не хацеѓ, каб яго аднаго звольнілі ці арыштавалі за крадзеж ".
  
  Я кіѓнуѓ, уважліва слухаючы, убіраючы факты гэтай гісторыі.
  
  Холмс працягнуѓ: "Аднак, знаходзячыся ѓ доме Уилфри, я з шкадаваннем павінен сказаць, што стаѓ сведкам такой жахлівай жорсткасці, што магу назваць гэта толькі яго сапраѓдным імем. Зло ".
  
  " Што гэта было, Холмс? - спытаѓ я.
  
  " Вы ведаеце, Ватсан, што я думаю пра змрочныя таямніцы, якія хаваюцца ва ѓсіх гэтых мілых загарадных хатках? Як я ѓжо даволі часта казаѓ, я лічу, што самыя нізкія і гнюсныя завулкі Лондана не ѓяѓляюць сабой больш жудаснага сведчанні граху, чым ѓсмешлівая і прыгожая сельская мясцовасць ".
  
  Я кіѓнуѓ.
  
  "Падумайце аб дзеяннях пякельнай жорсткасці, аб схаваным злачынстве, якое можа працягвацца год за годам у такіх месцах, і ніхто нічога не даведаецца", - дадаѓ Холмс.
  
  - Так, вы часам казалі пра гэта, даволі падрабязна, наколькі я памятаю, падчас справы, якое я апісаѓ некалькі гадоѓ таму ѓ "Стрэнд" пад назвай "Прыгода ѓ Медных буках".
  
  " Што ж, майце гэтыя думкі на ѓвазе, калі я скажу вам, што, як толькі Морроу прывялі ѓ бібліятэку, каб пагаварыць са мной і Уилфри аб крадзяжы, я пазнаѓ у ім Джона Моулина Морроу, маладога падзёншчыка і жорсткага злачынцы.
  
  " Цяпер я разумею, Холмс! - Выпаліѓ я, здагадваючыся аб злачыннай сувязі.
  
  " Не зусім, дружа, і, вядома, не ѓсю гісторыю. Дазволь мне растлумачыць. Я адразу пазнаѓ Морроу, а ён мяне. Бачыш, у нас ёсць гісторыя. Ён грубы і запальчывы хлопец, і ѓсё ж не такі, якім здаецца. Я тое-сёе ведаю пра гэтага чалавека, аб яго сямейнага жыцця. Справядлівасці дзеля, у юнацтве ён стаѓ ахвярай злоснай маці-забойцы. Жанчына забіла свайго мужа, і гэта сышло ёй з рук, а затым яна сістэматычна катавала хлопчыка. У рэшце рэшт яго забралі ѓ яе і аддалі ѓ прытулак. Неѓзабаве пасля гэтага яна памерла, і хлопчык скаціѓся да жорсткасці і злачыннасці ".
  
  Холмс працягнуѓ: "Малады Морроу напаѓ на мужчыну. Морроу бачыѓ, як ён збіваѓ жанчыну. Мужчына быѓ сутэнёраѓ, а жанчына - свецкай дамай на яго службе. Але гэта нічога не змяніла, напад быѓ жорсткім і крывавым, яно ѓсклікала да выпраѓлення. Вынікам стала турма для Морроу. Я назіраѓ за яго кар'ерай на працягу многіх гадоѓ, адзначаѓ яго барацьбу і прагрэс. За час знаходжання ѓ турме Морроу выправіѓся настолькі, што сам начальнік турмы даѓ яму рэкамендацыю, і ён змог знайсці сумленную працу. Там ён пазнаёміѓся з лордам Уилфри, які прапанаваѓ яму пасаду кухоннага грузчыка ѓ сваім доме. Рашэнне, якое ѓ канчатковым выніку каштавала Уилфри жыцця.
  
  " Скаціна! І гэта пасля таго, як Уилфри праявіѓ да яго такую дабрыню і ѓзяѓ у свой дом.
  
  " Ха! Не зусім, Ватсан. Бачыце, сын Уилфри і Морроу адразу ж пасябравалі - здаецца, Морроу ѓбачыѓ у хлопчыка што-то ад сябе у тым юным узросце - і больш таго, ён лёгка заѓважаѓ жорсткае абыходжанне ... "
  
  " Жорсткае абыходжанне, вы сказалі?
  
  "Пабоі самага жорсткага роду, нанесеныя хлопчыку яго уласным бацькам. Здаецца, жонка памерла пры родах, але дзіця, Рональд, выжыѓ. Бацька заѓсёды вініл сына ѓ смерці сваёй жонкі. Ён выместил гэта на хлопчыка з жахлівымі вынікамі. Кажу табе, Джон, як медык, калі б ты агледзеѓ гэтага дзіцяці, то выявіѓ бы сляды жудасных дзеянняѓ, учыненых над ім. Я мяркую, што ѓ хлопчыка ѓ розны час былі зламаныя амаль усе косткі ѓ целе ѓ выніку такога жорсткага абыходжання. Пабоі былі настолькі жорсткімі, што юны Рональд павінен быѓ памерці тузін разоѓ. Сіла яго ѓстойлівага характару і гераічнай волі да выжывання такая, што ён пражыѓ так доѓга. Гэта чыстае зло, Ватсан. Тое, што зрабіѓ з гэтым хлопчыкам яго ѓласны бацька, не што іншае, як зло ".
  
  Холмс на імгненне змоѓк, я ѓздыхнуѓ і пачаѓ сур'ёзна пераварваць гэтыя факты. Як медык, я быѓ добра дасведчаны аб падобных злачынствах і, на жаль, сам быѓ сведкам, калі звар'яцелыя маці прывозілі ѓ Сэнт-Бартс дзяцей з "няшчаснымі выпадкамі". Няшчасныя выпадкі, якія, відавочна, былі вынікам збіцця ці чаго горай.
  
  Холмс працягваѓ: "Вядома, я вырашыѓ паведаміць пра гэта ѓладам, калі сітуацыя раптам назаѓсёды вырвалася з маіх рук".
  
  " Божа мой, гэта быѓ Морроу?
  
  "Як толькі я сутыкнуѓся тварам да твару з хлопчыкам і ён прызнаѓся ѓ крадзяжы, Уилфри прыйшоѓ у д'ябальскую лютасьць і накінуѓся на дзіця як вар'ят. Нягоднік схапіѓ свайго сына і пачаѓ біць яго кулакамі. Гэта было трагічна, шакіруюча, так раптоѓна. Уилфри - буйны мужчына, шасці футаѓ ростам і больш за 200 фунтаѓ вагой; хлопчык прамок за ѓсё на тры стоѓна. Гэта быѓ не звычайны бацькоѓскі гнеѓ і не апраѓданае пакаранне аблудніка дзіцяці, гэта была празмерная жорсткасць у самай жорсткай форме. Я сапраѓды баяѓся за жыццё хлопчыка.
  
  " Джон Морроу таксама. Паколькі ён быѓ бліжэй да Уилфри, чым я, ён дабраѓся да мужчыны першым. Морроу нанёс Уилфри ѓдар масіѓным кулаком у падбародак з такой сілай, што пэр адпусціѓ сына і ѓпаѓ дагары. Менавіта тады яго галава стукнулася аб перакладзіну каміна. Уилфри памёр імгненна, і мой агляд цела пацвердзіѓ гэта ".
  
  Я пільна паглядзеѓ на Холмса і ѓбачыѓ трагедыю, якая разгулялася на яго твары.
  
  "Што было далей?" - Спытаѓ я.
  
  "Ну, вядома, шум прыцягнуѓ ѓвесь персанал. Дварэцкі Джэймс, пакаёѓка Глорыя і нават жаніх Рыкарда былі сведкамі гэтай падзеі".
  
  "Якая трагічная гісторыя. А хлопчык? Як ён?"
  
  " Баюся, у дрэнным стане. Я загадаѓ персаналу павезці яго, пасля таго як узяѓ з іх абяцанне не гаварыць ні слова паліцыі.
  
  " Значыць, ты ѓзяѓ віну на сябе. Але чаму?
  
  "Каб зберагчы хлопчыка ад гэтага, даць яму трохі суцяшэння, але таксама і даць Джону Морроу час, неабходнае яму, каб збегчы з краіны. Я лічу, ён заслужыѓ гэта. Ці бачыце, ён сапраѓды змяніѓ сваё жыццё, шмат гадоѓ жыѓ годна, але пасля таго, чаго мы з ім былі вымушаны стаць сведкамі ѓ той дзень, я не магу вінаваціць яго за той учынак, які ён зрабіѓ. Бог мне суддзя, Ватсан, калі б я дабраѓся да Уилфри да заѓтра, я б, напэѓна, распачаѓ дакладна такія ж дзеянні - верагодна, з дакладна такімі ж вынікамі.
  
  Пасля гэтага я мала што мог сказаць. Я паглядзеѓ на Шэрлака Холмса, на халодныя жалезныя пруты яго турэмнай камеры. - І што нам цяпер рабіць? - спытаѓ я.
  
  " Вы нічога не робіце. Нічога не кажаце пра тое, што даведаліся. Заѓтра раніцай, як і планавалася, Джэймс дварэцкі наведае Скотленд-Ярд і выкладзе ѓсе інспектару Лестрейду. Ён раскажа аб тым, чаму ён і яго супрацоѓнікі былі сведкамі, і тады пачнуцца сур'ёзныя пошукі Джона Морроу, які да таго часу будзе далёка за межамі краіны, магчыма, у Амерыцы, Аѓстраліі ці адзін Бог ведае дзе яшчэ. І я жадаю яму ѓсяго найлепшага".
  
  " Тады, можа быць, мне вярнуцца за табой заѓтра раніцай?
  
  " Пагадзіцеся? Я быѓ бы вельмі рады пабачыцца з вамі, калі з гэтай справай будзе пакончана, - з усмешкай сказаѓ Холмс. " Але майце на ѓвазе, не занадта рана, Джон. Я хачу спаць позна, так як я планую дачытаць "Злачынства і пакаранне" у гэты вечар."
  
  НА НАСТУПНЫ ДЗЕНЬ ПАСЛЯ
  
  Лестрейд павёѓ мяне ѓ падвал, дзе размяшчаліся турэмныя камеры, і мы выявілі Холмса, ужо якая ѓстала і апранутага, якія чакаюць нас.
  
  "Шэрлак Холмс", - раздражнёна сказаѓ Лестрейд, на яго твары было напісана расчараванне. "Выступілі некалькі сведак з новымі доказамі, якія з вас здымуць усе абвінавачванні. Вы павінны быць вызваленыя".
  
  "Дзякуй, інспектар," сказаѓ Холмс, збіраючыся сыходзіць з класічным раманам Дастаеѓскага пад пахай. " І вам добрага раніцы, Ватсан.
  
  " Добрай раніцы, Холмс. - Што здарылася? - ціха прывітаѓся я.
  
  "Так, усім добрай раніцы, я ѓпэѓнены", - нацягнута сказаѓ Лестрейд. Што-то грызла яго за жывот, і ён сур'ёзна хацеѓ выказацца. "Я вызваляю вас, містэр Холмс, але вы зноѓ умяшаліся ѓ афіцыйную працу паліцыі. Ваша прызнанне ѓ гэтым злачынстве схавала забойства Морроу і дало яму час, неабходнае для ѓцёкаѓ. Я не ѓпэѓнены, што цяпер мы калі-небудзь яго прыціснем да зямлі ".
  
  Холмс кіѓнуѓ: "Я не магу сказаць, што шкадую, Лестрейд. Я ведаю, што вы сярдуеце на мяне і, магчыма, справядліва хочаце прыцягнуць мяне да адказнасці за маё ѓмяшанне ..."
  
  Лестрейд памякчэѓ і мякка паклаѓ руку на плячо Шэрлака Холмса. Гэта быѓ жэст амаль любові, настолькі моцны, што я быѓ ашаломлены і ледзь ведаѓ, што з ім рабіць.
  
  "Я бачыѓ хлопчыка, містэр Холмс," проста сказаѓ Лестрейд. Заѓважыѓ я слязу, навернувшуюся на вочы суровага паліцэйскага? "Я мяркую, што часам злачынства можа быць прымальным для таго, каб перамагчы большае зло".
  
  Мой спадарожнік кіѓнуѓ. Больш нічога казаць не трэба.
  
  "Ну, а цяпер, Ватсан, давайце пакінем гэтае месца. Не маглі б вы суправадзіць мяне назад у 221B, і, магчыма, у нас будзе заслужаны сумесны ленч?"
  
  " Цалкам дакладна, Холмс.
  
  " Тады добрага вам дня, Лестрейд, - пропищал Холмс, накіроѓваючыся да выхаду.
  
  "І вам, містэр Шэрлак Холмс... Лестрейд засмяяѓся: "Да наступнага разу".
  
  OceanofPDF.com
  
  "ПРЫГОДЫ ГРАМАДСТВА ЖАБРАЧЫХ АМАТАРАђ" Джона Грэгары Бетанкура
  
  Як я ѓжо пісаѓ раней, мае першыя гады, праведзеныя ѓ адным доме з містэрам Шэрлакам Холмсам, былі аднымі з самых цікавых у маім жыцці. З усіх яго спраѓ - як дзяржаѓных, так і прыватных, - якія мелі месца ѓ гэты перыяд, застаецца адно, аб якім я да гэтага часу не адважваѓся пісаць. Нягледзячы на дасціпнае рашэнне - і, на мой погляд, цалкам здавальняючы, - прапанаванае маім сябрам, мудрагелісты характар гэтай справы прымусіѓ мяне неахвотна прадстаѓляць яго шырокай чытацкай аѓдыторыі. Аднак я адчуваю, што прыйшоѓ час выкласці факты, якія тычацца містэра Олівера Пендлтон-Смайта і самай незвычайнай арганізацыі, да якой ён належаѓ.
  
  У маёй запісной кніжцы запісана наша першая сустрэча з містэрам Пендлтон-Смайтом, калі гэта можна назваць сустрэчай, у аѓторак, 24 красавіка 1887 года. Мы толькі што завяршылі даволі далікатная расследаванне (аб якім я ѓсё яшчэ не маю права пісаць), і вялікі розум Холмса пачаѓ няѓмольна паварочвацца ѓнутр. Я баяѓся, што ён зноѓ пачне эксперыментаваць з апіятаѓ, каб здаволіць сваю патрэба ѓ пастаяннай разумовай стымуляцыі.
  
  Таму я адчуѓ велізарнае палягчэнне, калі місіс Хадсон абвясціла, што нейкі мужчына - вельмі настойлівы мужчына, які адмовіѓся назваць сваё імя, - стаіць ля дзвярэй, каб пабачыць містэра Холмса.
  
  "У цёмным паліто, капелюшы, нізка насунутай на лоб, з чорнай кіем у руцэ?" Холмс спытаѓ, не падымаючы вачэй ад свайго крэсла.
  
  "Яшчэ б!" - усклікнула місіс Хадсон. "Як вы даведаліся?"
  
  Холмс зрабіѓ асуджае жэст. "Ён стаіць на другім баку вуліцы і глядзіць на нашы вокны ѓжо больш за гадзіну. Вядома, я заѓважыѓ, калі пайшоѓ раскуривать трубку, і я заѓважыѓ яго яшчэ раз, калі хвіліну назад устаѓ, каб узяць кнігу.
  
  " Што яшчэ ты пра яго ведаеш? - Спытала я, апускаючы свой асобнік "Морнинг пост".
  
  " Проста тое, што ён армейскі палкоѓнік, які нядаѓна выйшаѓ у адстаѓку са службы ѓ Афрыцы. Ён чалавек немалых сродкаѓ, хоць і без афіцыйнага тытула або маёнткаѓ.
  
  "Яго пастава," разважаѓ я, - несумненна, падказала б вам, што ён ваенны, а дрэва яго кія цалкам можа паказваць на тое, што ён служыѓ у Афрыцы, так жа як і яго адзенне. Але як вы маглі вызначыць яго званне, калі ён не ѓ форме?
  
  "Дакладна гэтак жа, як я ведаю, што яго завуць палкоѓнік Олівер Пендлтон-Смайт", - сказаѓ Холмс.
  
  Я з агідай адкінуѓ "Морнинг пост". "Чорт вазьмі, ты ж ведаеш гэтага хлопца!"
  
  " Няпраѓда. Холмс кіѓнуѓ у бок газеты. " Вам варта надаваць больш увагі таму, што знаходзіцца перад вамі.
  
  Я зірнуѓ на "Морнинг пост", якая была раскрыта і паказвала лінейны малюнак чалавека ѓ форме. ПРАПАђ БЕЗ ВЕСТАК: ПАЛКОђНІК ОЛІВЕР ПЕНДЛТОН-СМАЙТ, абвяшчаѓ загаловак. Я ѓтаропіѓся на фатаграфію, потым перавёѓ погляд на твар Холмса.
  
  "Вы ѓбачыце яго, сэр?" - спытала місіс Хадсон.
  
  "Не сёння," сказаѓ Холмс. " Скажыце палкоѓніку Пендлтон-Смайту - і называйце яго поѓным імем, хоць ён, несумненна, будзе бушаваць і адмаѓляць гэта, - што я сустрэнуся з ім заѓтра роѓна ѓ дзевяць гадзін раніцы. Ні секундай раней і ні секундай пазней. Калі ён спытае, скажы яму, што я сканчаю яшчэ адно важнае справа і мяне нельга турбаваць. Ён зноѓ уткнуѓся ѓ кнігу.
  
  "Вельмі добра, сэр", - сказала яна і, паківаѓшы галавой, зачыніла дзверы.
  
  У тую ж секунду, як шчоѓкнула засаѓка, Холмс ускочыѓ на ногі. Схапіѓшы паліто і капялюш, ён жэстам прапанаваѓ мне зрабіць тое ж самае. "Паспяшайцеся, Ватсан", - сказаѓ ён. " Мы павінны рушыць услед за палкоѓнікам назад у яго логава!
  
  "Den?" - Што ты маеш на ѓвазе? - запатрабавала я. Я накінула сваё паліто і ѓ шалёным тэмпе рушыла ѓслед за ім ѓніз па чорнай лесвіцы. "Што ты разумееш пад 'логавам'? Ён што, яшчэ адзін Марыярці?
  
  " Калі ласка! Холмс падняѓ руку, заклікаючы да цішыні, і прыадчыніѓ дзверы. Пендлтон-Смайт бадзёра крочыѓ па Бэйкер-стрыт, злосна размахваючы кіем, нібы гэта было мачэтэ. Мы абодва выслізнулі, і Холмс зачыніѓ за намі дзверы. Затым мы разам перайшлі вуліцу і непрыкметна рушылі ѓслед за палкоѓнікам. Здавалася, ён накіроѓваѓся да ракі.
  
  " Аб чым гэта справа? - Спытаѓ я, прыспешаная за Холмсам.
  
  "Містэр Пендлтон-Смайт, калі б вы папрацавалі прачытаць артыкул у "Морнинг пост", знік два дні таму. Падазраваѓся несумленны ход. У каміне яго лонданскага дома паліцэйскія інспектары знайшлі некалькі жмуткоѓ паперы, але разабраць удалося мала што, акрамя адной фразы: 'Самадзейнае нищенствующее грамадства'. Што вы пра гэта думаеце?"
  
  " Жабрак - гэта жабрак, я мяркую...
  
  "Гэта праѓда!"
  
  "Але цэлае грамадства жабракоѓ-аматараѓ? І каб у іх быѓ замяшаны адстаѓны армейскі палкоѓнік! Гэта розуму неспасціжна".
  
  "Я падазраю," сказаѓ Холмс, " што сучасныя погляды на жабрацтва паѓплывалі на вашы думкі з гэтай нагоды. Жабрачых ѓ розныя часы і ѓ розных культурах шанавалі і пагарджалі. Я падазраю, што гэта іншае назва Тайнага Нищенствующего грамадства, шпіёнскай сеткі, якая з'яѓляецца - ці, ва ѓсякім выпадку, была цалкам рэальнай і значна больш старажытнай, чым вы думаеце. Яго карані сыходзілі ѓ Рымскую імперыю і так далёка за мяжу, як Расія, Індыя і Егіпет ".
  
  "Значыць, ты думаеш, што ён усё яшчэ існуе?" - Спытаѓ я.
  
  "Я думаѓ, што ён вымер у Еѓропе пакаленне таму, але, падобна, ён з'явіѓся зноѓ. За апошнія некалькі гадоѓ, Ватсан, я чуѓ намёкі, якія прымушаюць мяне падазраваць, што гэта стала прыладай зла.
  
  - А "Пендлтон-Смайт"-
  
  "Яшчэ адзін прафесар Марыярці, дергающий за нітачкі гэтага грамадства дзеля ѓласнай выгады? На шчасце, няма. Я мяркую, ён пешка ѓ значна больш буйной гульні, хоць мне пакуль бачныя толькі некалькі клетак на дошцы. Большага я не магу сказаць, пакуль не допрошу Пендлтон-Смайта.
  
  "Чым займаюцца гэтыя 'нищенствующие аматары'? Яны жабракі, ці не?"
  
  "Хутчэй!" Сказаѓ Холмс, затаскивая мяне за які спыніѓся кеб. "Ён паварочвае!"
  
  Пендлтон-Смайт спыніѓся перад невялікімі мэбляваных пакоямі. Пакуль мы глядзелі на яго, ён спыніѓся на прыступках, паглядзеѓ налева, потым направа, але нас не ѓбачыѓ. Ён увайшоѓ у будынак і зачыніѓ за сабой дзверы.
  
  "Цікава," сказаѓ Холмс. " Але гэта пацвярджае маю тэорыю.
  
  "Што ён жабрак?" - Спытаѓ я, адчуваючы сябе крыху раздражнёным з-за ѓсёй гэтай мітусні. "Калі так, то ён, несумненна, добра ѓладкаваѓся".
  
  "Пендлтон-Смайт схаваѓся з-за страху за сваё жыццё. Чаму яшчэ чалавек, у якога ёсць дом, вырашыѓ зняць пакой у такой убогай абстаноѓцы, як гэтая?"
  
  " Значыць, мы павінны дапытаць яго тут? - Спытаѓ я.
  
  Ён памаѓчаѓ, падціснуѓшы вусны, глыбока задумаѓшыся. Праз хвіліну я прачысціѓ горла.
  
  "Не, Ватсан", сказаѓ ён, паварочваючы назад да Бэйкер-стрыт. " Думаю, гэта можа пачакаць да заѓтра. Спачатку мне трэба многае зрабіць.
  
  * * * *
  
  На наступную раніцу Холмс гучна стукаѓ у маю дзверы, пакуль я з затуманенымі вачыма не паклікаѓ: "У чым справа, Холмс?"
  
  "Ужо палова сёмага," сказаѓ ён. - Місіс Хадсон паставіла чайнік, а сняданак будзе гатовы роѓна ѓ сем.
  
  "Дзеля ѓсяго святога," сказаѓ я, сядаючы. " Скажы мне, чаму ты разбудзіѓ мяне так рана?
  
  "У нас прызначаная сустрэча!"
  
  "Прызначаная сустрэча?" Спытаѓ я, усё яшчэ не прыйшоѓшы ѓ сябе. Я ѓстаѓ і адчыніѓ дзверы. "А Пендлтон-Смайт і яго жабракі-аматары, я мяркую. Але гэта будзе толькі роѓна ѓ дзевяць гадзін - ты ж сам сказаѓ!
  
  "Вотименно!" У яго быѓ ліхаманкавы погляд, і я зразумеѓ, што ён не спаѓ вялікую частку ночы, працуючы над справай таямнічага палкоѓніка - хоць у чым заключалася сапраѓдная прырода гэтай справы, я па-ранейшаму паняцця не меѓ. І ѓсё ж Холмс, здавалася, надаваѓ гэтаму асаблівае значэнне.
  
  Побрившись і апрануѓшыся, я выйшаѓ і выявіѓ выдатнае пачастунак, прыгатаванае для нас місіс Хадсон. Холмс ледзь дакрануѓся да сваёй талерцы. Ён корпаѓся ѓ чарках старых газет, якія былі раскіданыя па падлозе і па ѓсіх плоскім паверхням пакоя.
  
  "Вось яно!" - усклікнуѓ ён.
  
  " Што? - Спытала я, накладваючы сабе чай, тосты і апельсінавы джэм.
  
  "Вымалёѓваецца заканамернасць", - ціха сказаѓ ён. "Я мяркую, што цяпер у мяне ёсць усе часткі. Але як яны спалучаюцца?"
  
  "Растлумач мне гэта", - сказаѓ я.
  
  Ён падняѓ руку. " Менавіта гэта я і маю намер зрабіць, Ватсан. Магчыма, ваша яснасць мыслення - гэта тое, што мне цяпер трэба. Ён адкашляѓся. "У 1852 годзе Олівер Пендлтон-Смайт і шасцёра яго школьных таварышаѓ былі адлічаныя з Каралеѓскага каледжа. Яны былі замяшаныя ѓ нейкі скандал, прыроду якога мне яшчэ трэба высветліць - афіцыйныя справаздачы, як правіла, расплывістыя па такога роду пытаннях.
  
  "Гэта справядліва", - прамармытаѓ я.
  
  "Малады Пендлтон-Смайт апынуѓся адпраѓленым у Паѓднёвую Афрыку пасля шасці месяцаѓ блуканняѓ па Лондане, і там яго кар'ера склалася пасрэдна. Калі, нарэшце, ён выйшаѓ на пенсію і вярнуѓся ѓ Лондан, узяѓшы на сябе кіраванне домам сваёй сям'і, справы ѓ яго, здавалася, ішлі добра. Ён абвясціѓ аб сваёй заручыны з лэдзі Эдыт Сцюарт, якую вы, магчыма, таксама памятаеце з свецкіх хронік.
  
  "На крок вышэй для армейскага палкоѓніка", - пракаментаваѓ я.
  
  "Я падазраю, што яна магла быць замяшаная ѓ скандале ѓ Каралеѓскім каледжы, але на дадзены момант гэта ѓсяго толькі здагадка", - сказаѓ Холмс. "Так, мяркуючы па ѓсім, для яго гэта крок наперад. Аднак праз два тыдні ён разарваѓ заручыны, а на наступны дзень - дакладней, тры дні таму - знік.
  
  " Пакуль ён не з'явіѓся на нашым парозе.
  
  "Менавіта так".
  
  "І куды ѓпісваецца гэта Грамадства жабракоѓ-аматараѓ?" - Спытаѓ я.
  
  "Таемнае нищенствующее грамадства, як яго правільней называць, было часткай шпіёнскай сеткі, створанай імператарам Канстанцінам. У Рымскай імперыі было больш, чым на яе долю, жабракоѓ, і Кастусь зразумеѓ, што яны чулі і бачылі больш, чым хто-небудзь меркаваѓ. Першапачаткова члены Грамадства высакароднага паходжання пераапраналіся жабракамі і адпраѓляліся збіраць навіны і інфармацыю, якая затым вярталася праз сетку да самому Канстанціну.
  
  "Наступныя некалькі імператараѓ мала выкарыстоѓвалі жабракоѓ Канстанціна, але, як ні дзіѓна, Грамадства, падобна, больш трывала зацвердзілася, а не павалілася, як можна было б чакаць. Яна распрацавала свой уласны набор абрадаѓ. Адна групоѓка ѓ Індыі адкалолася і стала звязаная з Бандытамі, з якімі вы, магчыма, знаёмыя."
  
  "У самой справе," сказаѓ я, "я чуѓ пра гэтых дьяволах".
  
  Холмс кіѓнуѓ. "Дзе-то ѓ сярэднія стагоддзя яны, здавалася, зніклі. Аднак у 1821 годзе асуджаны згадаѓ іх у сваім апошнім заяве. З тых часоѓ я знайшоѓ яшчэ два згадкі аб Таемным нищенствующем грамадстве: першае - сатырычная карыкатура з "Панч", датаваны 1832 годам, у якім яны згадваюцца як супернікі вольных муляраѓ, як быццам усе пра іх чулі, і другое - кавалак паперы, знойдзены ѓ доме палкоѓніка Пендлтон-Смайта ".
  
  " Дык якое месца ѓ гэтай справе займае палкоѓнік?
  
  "Я як раз да гэтага падыходзіѓ", - сказаѓ Холмс. "З шасці прыяцеляѓ, дасланых з Каралеѓскага каледжа, я змог адсачыць перамяшчэння траіх. Усе трое памерлі ѓ апошнія тыдні пры загадкавых абставінах. Аб чым гэта табе кажа?"
  
  " Што палкоѓнік наступны ѓ спісе, каго заб'юць?
  
  " Цалкам дакладна, Ватсан. Па крайняй меры, так можа здацца.
  
  " У вас ёсць падставы меркаваць інакш?
  
  "Ha! Вы бачыце мяне наскрозь, Ватсан. Мне здаецца вельмі дзіѓным, што гэтая чарада забойстваѓ супала з вяртаннем Пендлтон-Смайта з Афрыкі.
  
  "Сапраѓды, гэта здаецца дзіѓным", - пагадзіѓся я. "Але, магчыма, тут дзейнічаюць іншыя абставіны. Вы не пазнаеце гэтага, пакуль не пагаворыце з самім палкоѓнікам". Я паглядзеѓ на гадзіннік. " Да нашай сустрэчы засталося ѓсяго паѓгадзіны.
  
  " Нам пара адпраѓляцца ѓ шлях, " сказаѓ Холмс.
  
  Я ѓтаропілася на яго ѓ замяшанні. " Ты пераканаеш Пендлтон-Смайта, што не хочаш яго бачыць, калі будзеш працягваць у тым жа духу!
  
  "Хутчэй," сказаѓ ён, - я спрабую пераканацца, што сустрэча сапраѓды адбудзецца. Ваша паліто, Ватсан! Мы альбо сустрэнем яго на вуліцы па шляху сюды, альбо, калі, як я падазраю, ён мае намер прапусціць нашу сустрэчу, паколькі яго даведаліся ѓчора, мы сустрэнемся з ім у яго мэбляваных пакоях!"
  
  Я схапіѓ сваё паліто і капялюш і зноѓ рушыѓ услед за ім на вуліцу.
  
  * * * *
  
  Мы, вядома, не сустрэлі Пендлтон-Смайта на вуліцы; Холмс заѓсёды ѓмеѓ прадбачыць дзеянні іншых людзей. Калі мы пад'ехалі да меблированным пакоях, то выявілі поѓную седовласую жанчыну, якую я прыняѓ за гаспадыню, подметавшую прыступкі.
  
  "Прабачце," адрывіста сказаѓ Холмс, " я хацеѓ бы спытаць аб адным з вашых жыхароѓ - ваенным, злёгку прихрамывающем, у цёмным паліто і цёмным капелюшы. У мяне ёсць ліст, якое ён сказаѓ учора ѓвечары, і я хачу вярнуць яго яму.
  
  "Ты, павінна быць, маеш на ѓвазе містэра Сміта", - сказала яна. "Дай гэта сюды, я перадам яму, калі ён ѓстане". Яна працягнула руку.
  
  " Значыць, ён на месцы? - Спытаѓ Холмс.
  
  "Ну, а вы хто такія?" - спытала яна, падазрона аглядаючы нас абодвух і падымаючы сваю мятлу, каб перагарадзіць нам шлях.
  
  Я паспяшаѓся дадаць: "Гэта містэр Шэрлак Холмс, і мы павінны пагаварыць з вашым містэрам Смітам. Гэта вельмі тэрмінова".
  
  " Містэр Холмс? Чаму вы адразу не сказалі, джэнтльмены? 'Вядома, я чуѓ пра вас, містэр Холмс. Хто не чуѓ у гэтых краях? Заходзьце, заходзьце, я забываю аб добрых манерах. Яна апусціла мятлу і накіравалася да ѓваходных дзвярэй. " Я місіс Нэлі Корам, сэр, і я ѓладальніца гэтай установы. Пакой містэра Сміта на другім паверсе. Я толькі заскочу і пагляджу, спусціцца ён.
  
  "Калі вы не пярэчыце," сказаѓ Холмс, - я думаю, нам лепш падняцца з вамі наверх.
  
  "О, значыць, ён слізкі тып?" - спытала яна. " Я так і думаѓ, але ён заплаціѓ мне за арэнду за два тыдні наперад, і я не магу дазволіць сабе быць занадта цікаѓным, улічваючы, які зараз бізнэс.
  
  "Ён не злачынец", - сказаѓ Холмс. "Ён кліент. Але мне трэба тэрмінова пагаварыць з ім".
  
  Яна прыклала палец да носа і шырока падміргнула яму, але больш нічога не сказала. Яна адразу ж павяла нас ѓнутр, уверх па шырокай лесвіцы ѓ добра вымытая калідор другога паверха. Яна павярнула направа, прайшла па вузкім калідоры да закрытай дзверы і двойчы пастукала. У адказ амаль адразу ж пачуѓся хрыплы шэпт: "Хто там?"
  
  "Нэлі Корам," прадставілася гаспадыня. " У мяне да вас двое наведвальнікаѓ, містэр Сміт.
  
  Дзверы прыадчыніліся, і я ѓбачыѓ, як адзіны пранізлівы блакітны вачэй на секунду ѓтаропіѓся на нас з Холмсам. "Увайдзіце", - вымавіѓ голас, цяпер памацнеѓшай, і яго ѓладальнік адступіѓ назад і адкрыѓ перад намі дзверы.
  
  Мы з Холмсам ѓвайшлі. Я агледзеѓся і ѓбачыѓ маленькую, але ахайна пакой: ложак, рукамыйніца, шафа і адзіны крэсла з прамой спінкай ѓ вокны. На ложку ляжаѓ раскрыты нумар "Таймс".
  
  Пендлтон-Смайт зачыніла дзверы перш, чым місіс Корам змагла далучыцца да нас, і я пачула прыглушанае "Хм" з іншага боку і гук яе крокаѓ, калі яна вярнулася да сваіх абавязкаѓ ѓнізе. Сам палкоѓнік быѓ мужчынам сярэдняга росту і моцнага целаскладу, з сівымі валасамі, блакітнымі вачыма і невялікімі вусікамі. На ім былі цёмна-сінія штаны, белая кашуля ѓ тонкую палоску і сіні камізэлька. Але больш за ѓсё маю ѓвагу прыцягнуѓ службовы рэвальвер у яго руцэ. Пендлтон-Смайт трымаѓ яго накіраваным прама на Холмса.
  
  "Чаго ты хочаш?" раѓнуѓ ён. "Хто ты?"
  
  Холмс, які ѓжо паспеѓ адным поглядам агледзець пакой, падышоѓ да акна і рассунуѓ шторы. "Хутчэй, - сказаѓ ён, - я павінен спытаць, чаго вы хочаце, палкоѓнік. Я тут, каб прыйсці на нашу сустрэчу. Я Шэрлак Холмс, а гэта мой калега, доктар Джон Ватсан.
  
  Холмс павярнуѓся і ѓтаропіѓся на Пендлтон-Смайта, і праз секунду палкоѓнік апусціѓ рэвальвер. Яго рукі дрыжалі, я нахіліѓся і на імгненне прытрымаѓ яго за локаць.
  
  "Я рады бачыць вас тут, містэр Холмс", - сказаѓ ён. Нерваваѓся, ён падышоѓ да ложка і сеѓ, кінуѓшы рэвальвер побач з сабой. Ён абхапіѓ галаву рукамі, запусціѓ пальцы ѓ валасы і глыбока ѓздыхнуѓ. "Шчыра кажучы, я ѓ тупіку. Не ведаю, ці зможаце вы мне дапамагчы, але калі хто-то ѓ Англіі і можа, дык гэта вы. Ваша прысутнасць тут з'яѓляецца дастатковым доказам вашых выдатных здольнасцяѓ.
  
  Холмс сеѓ на крэсла з прамой спінкай, сашчапіѓ пальцы хаткай, скрыжаваѓ ногі і сказаѓ: "Пачніце з Каралеѓскага каледжа, з вашага ѓдзелу ѓ Грамадстве жабрачых аматараѓ".
  
  Ён люта здрыгануѓся. " Ты і пра гэта ведаеш? Як гэта магчыма?
  
  - Значыць, ён мае рацыю, - сказаѓ я, - і ѓ гэтым замешана Грамадства жабрачых аматараѓ?
  
  " Так-так, чорт бы іх пабраѓ!
  
  "У мяне свае метады", - сказаѓ Холмс. "Калі ласка, пачніце з самага пачатку. Не выпускайце ні адной дэталі, нават самай нязначнай. Я магу запэѓніць вас у нашай лімітавай абачлівасці у гэтым і ва ѓсіх іншых пытаннях".
  
  Я сеѓ на ложак побач з палкоѓнікам. Раптам ён стаѓ падобны на вельмі стомленага, вельмі старога чалавека. "Табе стане лепш", - сказаѓ я яму. "Кажуць, споведзь карысная для душы".
  
  Ён глыбока ѓздыхнуѓ, затым пачаѓ.
  
  * * * *
  
  Усё пачалося з аднаго з маіх прафесараѓ, доктара Джэйсана Атэнбора - ён выкладаѓ на другім курсе латынь, а таксама класічную гісторыю. Аднойчы пасля заняткаѓ шасцёра з нас затрымаліся дапазна, каб распытаць аб Таемным Нищенствующем грамадстве, пра якога ён мімаходзь згадаѓ на дзённай лекцыі. Думка пра шпіёнаѓ у старажытных рымлян была па-свойму захапляльнай, але нам было цяжка паверыць, што чалавек высакароднага паходжання мог сысці за жабрака. Доктар Атэнбора сказаѓ, што гэта не толькі магчыма, але і адбывалася на працягу некалькіх стагоддзяѓ.
  
  Пазней, у пабе, амаль на спрэчку, мы ѓшасцёх пагадзіліся паспрабаваць гэта самі. Гэта здалося рому вельмі пацешным заняткам, і пасля некалькіх раѓндаѓ ѓ рэстаране Slaughtered Lamb мы вырашылі паспрабаваць.
  
  Спачатку мы пайшлі да гандляру пазадкамі - ён быѓ зачынены, але мы стукалі ѓ яго дзверы, пакуль ён не адкрыѓ нам, - і ѓ яго купілі прыдатную адзенне сумніѓнай рэпутацыі. Апрануѓшыся так, як, па нашаму ѓяѓленню, маглі б апрануцца жабракі, мы намазаѓ асобы сажай і адправіліся паглядзець, якія навіны і грошы ѓдасца сабраць. Гэта была дурная гульня, на самай справе даволі дурная, і галоѓная глупства адбылася, калі мы вырашылі наведаць плошча Пикадилли, каб паглядзець, які прыём нас чакае. Бачыце, да гэтага часу мы былі ѓжо даволі добра накачаны, так што ѓсё гучала як забава.
  
  Дастаткова сказаць, што мы тэрарызавалі некалькіх пажылых жанчын, прымушаючы іх даваць нам грошы, і былі неадкладна арыштаваныя за нашы клопаты. На наступны дзень, пасля таго як нас выкупілі дадому няверуючыя бацькі, нас выклікалі ѓ дэканат і паведамілі, што наша дзейнасць зганьбіла школу. Карацей кажучы, наша прысутнасць больш не было пажаданым. Гэтая навіна была зруйнавальнай для нас і паставіла ѓ няёмкае становішча нашы сем'і.
  
  На гэтым усё павінна было скончыцца. Мы павінны былі спакойна купіць сабе месца ѓ іншых школах, або растварыцца ѓ ваеннай жыцця, або проста сысці на пенсію і заняцца сямейным бізнесам - варыянтаѓ было шмат. Аднак у той вечар, калі мы ѓ апошні раз сабраліся ѓ "Закланном ягненке", да нас далучыѓся доктар Атэнбора. Ён не суцяшаѓ і не прасіѓ прабачэння. Хутчэй, ён быѓ поѓны энтузіязму.
  
  Ён спытаѓ, чаму мы навучыліся, будучы жабракамі, - і на самай справе мы нічому не навучыліся, - але па меры таго, як ён вёѓ нас па ѓроку (для яго гэта было менавіта так), мы маглі бачыць, што пайшлі не ѓ тую частку горада, не пагаварылі з тымі людзьмі, зрабілі ѓсё не тыя рэчы. Як вы ведаеце, у жабракоѓ ёсць сваё месца ѓ нашым грамадстве, і мы выйшлі за межы іх уладанняѓ. Вось тут-то мы і памыліліся.
  
  Як і ѓ той вечар у сваім лекцыйным зале, ён натхніѓ нас сваёй прамовай. Ён пераканаѓ нас, што мы павінны зноѓ пайсці куды-небудзь - і на гэты раз ён пайшоѓ з намі.
  
  Зноѓ пераапрануѓшыся жабракамі, мы адправіліся ѓ брудныя, цёмныя месцы каля докаѓ, куды такія, як мы, ніколі не адважваліся заходзіць ноччу. Выкарыстоѓваючы рымскую сістэму ѓ якасці мадэлі, ён паказаѓ нам, што мы зрабілі не так - і як мы маглі б зрабіць гэта правільна.
  
  Мы прыслухоѓваліся у патрэбных вокнаѓ. Мы хаваліся каля матроскіх карчмоѓ і чулі іх грубыя п'яныя плёткі. І раптам мы пачалі разумець, чаму Таемнае нищенствующее грамадства працавала так выдатна. Віно развязвае языкі мужчынам, і многае можна запазычыць, уважліва слухаючы. Бо хто звяртае ѓвагу на жабракоѓ, нават сярод адкідаѓ нашага грамадства?
  
  Была тузін капітанаѓ караблёѓ, якіх мы маглі б прыцягнуць да адказнасці за кантрабанду, жменька забойстваѓ, якія мы маглі б раскрыць, скрадзеныя грузы, якія можна было б вярнуць, усяго толькі шепнув пару слоѓ на вуха у Скотленд-Ярдзе.
  
  Мы нічога гэтага не рабілі. Гэта было дробязна. Але мы былі маладыя і дурныя, а доктар Атэнбора толькі заахвочваѓ нас у нашай дурасці. О, ён быѓ майстэрскім аратарам. Ён мог бы пераканаць вас, што ноч - гэта дзень, а чорнае - гэта белае, калі б захацеѓ. І раптам яму вельмі захацелася, каб мы працавалі на яго.
  
  Мы былі б новым Тайным Грамадствам жабрачых - ці, як мы, хлопцы, любілі гэта называць, Грамадствам жабрачых аматараѓ. Песціцца, так, гэта было па-джэнтльменску. Для нас гэта была гульня. Пакуль мы прыкідваліся, што гэта школьная забава, на самай справе гэта не было бруднай здзелкай.
  
  З шкадаваннем павінен сказаць, што на працягу наступных шасці месяцаѓ я прымаѓ актыѓны ѓдзел у шпіёнскай дзейнасці Грамадства жабрачых аматараѓ. Я даведаѓся праѓду ад несумленных людзей, перадаѓ інфармацыю доктару Атэнбора, і ён працягнуѓ расследаванне. Што менавіта ён зрабіѓ з гэтай інфармацыяй, я магу толькі здагадвацца - вымагальніцтва, шантаж, магчыма, нават горш. Аднак я дакладна ведаю, што раптам у яго з'явілася шмат грошай, і ён шчодра заплаціѓ нам за нашу працу. Ён купіѓ закінуты склад і абсталяваѓ у склепе шыкоѓны джэнтльменскі клуб - хоць, вядома, там не было прыслугі, нікога, хто мог бы разарваць наш таемны круг. Пазней ён здаѓ склад у арэнду для захоѓвання мэблі.
  
  Я быѓ не першым, хто разарваѓ гэты круг. Дзік Кларк быѓ. Аднойчы ѓвечары ён сказаѓ мне, што завербаваѓся ѓ войска. Яго бацька выкарыстаѓ свой уплыѓ, каб атрымаць для яго афіцэрскі чын, і ён адправіѓся ѓ Індыю.
  
  "Хопіць пэцкаць рукі гэтай глупствам", - сказаѓ ён мне. "З мяне хопіць. Пойдзем са мной, Олівер. Яшчэ не занадта позна". Я быѓ шакаваны і адмовіѓся - да свайго неизгладимому сораму.
  
  Калі Атэнбора даведаѓся пра гэта, з ім здарыѓся сапраѓдны прыпадак - ён швырялся рэчамі, выкрыкваѓ непрыстойнасці, разбіѓ аб сцяну цэлы набор посуду. Тады-то я і зразумеѓ, што здзейсніѓ памылку. Я заключыѓ дагавор з вар'ятам. Я павінен быѓ збегчы.
  
  На наступны дзень я таксама запісаѓся ѓ армію. Мяне не было дзевятнаццаць гадоѓ я так і не вярнуѓся, нават у адпачынак, з-за страху перад тым, што можа зрабіць доктар Атэнбора, калі даведаецца. Ён быѓ такім жорсткім.
  
  Я падтрымліваѓ сувязь з Дзік Кларкам на працягу ѓсіх яго кампаній і маёй уласнай, і калі ён напісаѓ мне з Лондана, паведаміѓшы, што Атэнбора мёртвы, я падумаѓ, што вярнуцца дадому будзе бяспечна. Ці бачыце, я планаваѓ напісаць свае мемуары.
  
  Усяго два тыдні таму Дзік памёр. Забіты - я ѓпэѓнены ѓ гэтым! І тут я заѓважыѓ людзей, незнаёмцаѓ, апранутых як жабракі, якія сноѓдаліся каля майго дома, назіраючы за мной, адзначаючы мае руху так жа, як я калі-то адзначаѓ руху іншых. Каб збегчы, я проста аднойчы выйшаѓ з свайго дома, сеѓ у некалькі таксі, пакуль не пераканаѓся, што за мною ніхто не сочыць, і з тых часоѓ не вяртаѓся.
  
  * * * *
  
  Шэрлак Холмс павольна кіѓнуѓ, калі Пендлтон-Смайт скончыѓ. "Надзвычай цікавая гісторыя", - сказаѓ ён. "Але чаму Грамадства жабрачых аматараѓ хацела вашай смерці?" Ты ѓпэѓнены, што няма нічога большага?
  
  Ён падняѓ галаву, выпрастаѓшы спіну. "Сэр, запэѓніваю вас, я распавёѓ вам усё. Што тычыцца прычыны - хіба гэта не відавочна? Таму што я ведаю занадта шмат. Яны забілі даѓніну Дзік, а цяпер збіраюцца забіць мяне!"
  
  " А што з чатырма іншымі з Каралеѓскага каледжа? Што з імі здарылася?
  
  "Астатнія?" Ён міргнуѓ. "Я- я сапраѓды не ведаю. Я не чуѓ ні пра каго з іх і не размаѓляѓ з імі гадамі. Я спадзяюся, у іх хапіла здаровага сэнсу прыбрацца і не вяртацца. Нябёсы нябесныя, я, вядома, шкадую, што вярнуѓся!"
  
  "Цалкам дакладна," сказаѓ Холмс. Ён устаѓ. " Заставайцеся тут, палкоѓнік. Я думаю, што на дадзены момант вы будзеце ѓ бяспецы, пад наглядам місіс Корам. Я павінен разабрацца ѓ некалькіх пытаннях, а потым мы зноѓ пагаворым.
  
  "Так вы возьмецеся за маё справа?" нецярпліва спытаѓ ён.
  
  " Зусім вызначана. Холмс схіліѓ галаву. " Я ѓпэѓнены, што змагу дапамагчы. І апошняе. Які адрас склада, якім валодаѓ Атэнбора?
  
  "Керин-стрыт, 42," сказаѓ ён.
  
  * * * *
  
  Калі мы накіроѓваліся назад да Бэйкер-стрыт, Холмс, здавалася, быѓ ён у асабліва добрым настроі, усміхаѓся і насвистывал урыѓкі з скрыпічнага канцэрта, які я чуѓ ад яго раней на гэтым тыдні.
  
  "Ну, і што ж гэта?" - Нарэшце спытала я.
  
  "Хіба вы не разумееце, Ватсан?" - сказаѓ ён. "Адказ можа быць толькі адзін. Мы сутыкнуліся з класічным выпадкам сутыкнення двух ідэнтычных арганізацый. Гэта не што іншае, як гандлёвая вайна паміж супернічаюць групамі жабракоѓ-шпіёнаѓ ".
  
  " Ты хочаш сказаць, што цяперашні Таемнае Нищенствующее грамадства ѓсё яшчэ існуе на свабодзе?
  
  "Тое самае, што трэба!"
  
  "Як гэта магчыма? Як яны маглі выжыць ѓсе гэтыя гады, калі ніхто пра іх ня ведаѓ?"
  
  "Некаторыя людзі могуць захоѓваць сакрэты", - сказаѓ ён.
  
  "Гэта фантастыка!"
  
  " Дазвольце мне выказаць гэтую гіпотэзу. Уявіце, калі хочаце, што цяперашні Таемнае нищенствующее грамадства толькі што даведалася аб сваім суперніку, Грамадстве жабрачых аматараѓ. Яны квітнелі ѓ цені на працягу стагоддзяѓ. У іх ёсць сетку інфарматараѓ. Няцяжка зразумець, як гэтыя двое ѓ канчатковым выніку сутыкнуцца тварам да твару, паколькі Таварыства аматараѓ пашырылася да ѓстоянай тэрыторыі Тайнага грамадства. Вядома, Тайнае нищенствующее грамадства ніяк не магло дазволіць суперніку займацца браканьерствам на іх тэрыторыі. Што яны маглі зрабіць, акрамя як нанесці зваротны ѓдар?"
  
  " Атэнбора, Кларк і іншыя...
  
  " Вось менавіта! Яны сістэматычна ѓхілялі аматараѓ. Я б выказаѓ здагадку, што цяпер яны акупавалі сакрэтны клуб пад старым мэблевым складам, дзе павінны былі захоѓвацца запісы Атэнбора. І гэтыя запісы няѓмольна прывялі б іх да двум Аматарам, якім удалося схавацца, - Дики, якога яны забілі адразу, і нашаму кліенту, якога ім яшчэ не ѓдалося забіць.
  
  "Вынаходліва," сказаѓ я.
  
  " Але цяпер палкоѓнік Пендлтон-Смайт ѓ большай небяспекі, чым ён думае. Ён - апошняе звяно, якое злучае нас са старым Грамадствам жабрачых аматараѓ, так што для...
  
  Холмс рэзка спыніѓся. Насупраць дома 221Б па Бэйкер-стрыт, на ганку іншага дома, сядзеѓ неахайна апрануты стары з трохдзённай шчаціннем, нібы адпачываѓ пасля доѓгай прагулкі.
  
  "Ён адзін з іх", - ціха сказала я.
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне так, нібы быѓ узрушаны маім адкрыццём. "Ватсан, няѓжо вы павінны быць такімі падазронымі? Несумненна, у гэтага небаракі адкрылася другое дыханне. Яго прысутнасць - простае супадзенне". Аднак я ѓлавіла вясёлы бляск у яго вачах.
  
  "Я думаѓ, ты не верыш у супадзенні", - сказаѓ я.
  
  "Так-а". Ён расцягнуѓ гэта слова, затым павярнуѓся і працягнуѓ шлях да нашай ѓваходных дзвярэй больш марудлівым крокам. "Давайце выкажам здагадку, - сказаѓ ён, - што вы маеце рацыю. Што нам рабіць з д'яблам? Прагнаць яго? Каб Лестрейд замкнуѓ яго?
  
  "Гэта, несумненна, пакажа нам на гэта", - сказаѓ я. "Хутчэй, давайце паспрабуем накіраваць яго па ілжывым шляху".
  
  "Вы вучыцеся, Ватсан, вы вучыцеся". Мы дабраліся да нашага дома; ён адкрыѓ дзверы. "Я спадзяюся, у вас ёсць план?"
  
  "Я нават спадзяваѓся, што ты гэта зробіш", - прызнаѓся я.
  
  "На самой справе, хачу", - сказаѓ ён. "Але мне спатрэбіцца твая дапамога..."
  
  * * * *
  
  Праз дзве гадзіны я стаяѓ у гасцінай, ківаючы галавой. Мужчына перада мной - тоѓстыя вусны, шчаціністы падбародак, пацучынае гняздо каштанавых валасоѓ - не меѓ ні найменшага падабенства з маім сябрам. Я падумаѓ, што яго схільнасць да драматызму, а таксама віртуознае ѓменне пераапранацца цалкам падышлі б яму ѓ тэатры. Я знайшоѓ пераѓвасабленне выдатным.
  
  "Ты ѓпэѓнены, што гэта разумна?" - Спытаѓ я.
  
  "Разумна?" - спытаѓ ён. "Рашуча няма. Але ці спрацуе гэта? Я шчыра спадзяюся на гэта. Правер акно, добра?"
  
  Я прыѓзняѓ занавеску. " Жабрак сышоѓ.
  
  "О, напэѓна ёсць і іншыя назіральнікі", - сказаѓ ён. "Яны звярнуліся да мяне як да лагічнаму чалавеку, да якога звярнуѓся палкоѓнік. Пендлтон-Смайт звярнуѓся за дапамогай". Ён вывучыѓ свае новыя рысы ѓ люстэрку, паправіѓ кустистую брыво, затым зірнуѓ на мяне ѓ пошуках адабрэння.
  
  "Твой уласны брат, не пазнаѓ бы цябе", - сказаѓ я яму.
  
  "Выдатна". Ён склаѓ свой набор касметыкі, затым я рушыла ѓслед за ім да задняй дзверы. Ён ціха выслізнуѓ, пакуль я пачала лічыць.
  
  Дайшоѓшы да сотні, я выйшаѓ праз парадную дзверы, мэтанакіравана павярнуѓся і накіраваѓся да банку. У мяне не было там ніякіх рэальных спраѓ; аднак гэта месца, як і любое іншае, падыходзіла для маёй мэты - служыць прынадай, пакуль Холмс назіраѓ за тымі, хто назіраѓ за мной.
  
  Праверыѓшы свае рахункі, я не ѓбачыѓ нічога, што магло б выклікаць у мяне падазрэнні, і ѓ належны час вярнуѓся ѓ нашу кватэру дакладна такім жа прафесійным чынам. Калі Холмс не з'явіѓся адразу, я зразумеѓ, што яго план атрымаѓся; цяпер ён высочваѓ члена Тайнага грамадства Жабрачых.
  
  Я нетаропка выпіѓ гарбаты, затым адправіѓся на пошукі інспектара Лестрейда. Ён, як звычайна, старанна працаваѓ за сваім сталом. Я ѓручыѓ яму запіску ад Шэрлака Холмса, у якой гаварылася:
  
  Лестрейд-
  
  Неадкладна прыязджайце на Керин-стрыт, 42 з тузінам вашых людзей. Трэба злавіць забойцу, а таксама доказы шантажу і іншых гнюсных дзей.
  
  Шэрлак Холмс
  
  Вочы Лестрейда пашырыліся, калі ён прачытаѓ запіску, і секундай пазней ён быѓ ужо на шляху да дзвярэй, клікаѓ на дапамогу.
  
  Я суправаджаѓ яго, і да таго часу, калі мы дабраліся да дома 42 па Керин-стрыт - напаѓразбуранага старога цаглянага склада, - у яго было пятнаццаць чалавек у свіце. Яны выбілі дзверы штурхялём, але неахайна апрануты мужчына з кусцістыя бровамі працягнуѓ руку і адкрыѓ яе перад імі: яна была нават не замкнёныя на засаѓку. Не зірнуѓшы на пераапранутага Шэрлака Холмса, Лестрейд і яго людзі ѓварваліся ѓнутр.
  
  Мы з Холмсам больш марудлівым крокам накіраваліся назад да больш ажыѓленай вуліцы, дзе маглі б злавіць таксі дадому. Ён пачаѓ здымаць грым, і паступова з'явіѓся чалавек, якога я ведаѓ.
  
  "Як усё прайшло?" - Спытаѓ я.
  
  "Было некалькі напружаных момантаѓ," сказаѓ ён, "але, па-мойму, я справіѓся з усім дастаткова добра".
  
  "Раскажы мне ѓсё", - папрасіѓ я.
  
  " Можа быць, для вашых дзённікаѓ?
  
  "Менавіта так".
  
  "Вельмі добра. Калі вы з вельмі мэтанакіраваным відам накіроѓваліся па вуліцы, пажылы джэнтльмен, які выйшаѓ на дзённую шпацыр, раптам змяніѓ курс услед за вамі. Ён быѓ добра апрануты, ні па вонкавым выглядзе, ні па паводзінах не быѓ падобны на жабрака, так што я зразумеѓ гэта так, што ён цяпер назіраѓ за намі. Я дагнаѓ яго, моцна схапіѓ за руку і прадставіѓся.
  
  "Ён адразу ж паклікаѓ на дапамогу. Двое пажылых мужчын - гэтыя былі апранутыя па-дзелавому, а не жабравалі - кінуліся да мяне збоку. Я бачыѓ іх, але не падазраваѓ, што яны замяшаныя ѓ гэтым з-за іх сталага ѓзросту.
  
  "Мы якое-то час змагаліся, а затым я збіѓ першага мужчыну з ног, адкінуѓ аднаго з маіх супернікаѓ і схапіѓ аднаго за каѓнер. Я мог бы прычыніць яму якой-небудзь шкоду, калі б ён не закрычаѓ, што я арыштаваны".
  
  Холмс слаба ѓсміхнуѓся майго здзіѓлення.
  
  "Арыштаваць!" Я закрычаѓ, не ѓ сілах стрымацца. "Як гэта было магчыма?"
  
  "Гэта прымусіла мяне задумацца", - працягваѓ Холмс. "Магчыма, ён блефаваѓ, але я ведаѓ, што мне не хапае некалькіх ключавых частак галаваломкі, і гэтая, здавалася, падыходзіла. Я сказаѓ яму: 'Вельмі добра, сэр, калі вы отзовете сваіх людзей і объяснитесь да майго задавальненню, я з радасцю сопровожу вас у паліцэйскае кіраванне'.
  
  Калі ён кіѓнуѓ, я адпусціѓ яго. Ён паправіѓ паліто, пакуль двое яго таварышаѓ збіраліся з сіламі. Хмурна гледзячы на мяне, ён, здавалася, думаѓ пра будучыню. Я вырашыѓ, што яму павінна быць шэсцьдзесят пяць або семдзесят гадоѓ.
  
  'Рады пазнаёміцца з вамі, містэр Холмс", - нарэшце сказаѓ ён. "Мяркую, нам ёсць што абмеркаваць. Але не ѓ паліцэйскім участку'.
  
  "Менавіта так", - сказаѓ я яму. 'Вы вольныя гаварыць ад імя ѓсяго Грамадства, або мы павінны даваць справаздачу перад вашым начальствам?'
  
  "Пойдзем са мной'. Ён кіѓком адпусціѓ двух іншых, павярнуѓся і павёѓ мяне да ціхага будынка на Харлі-стрыт. Я ѓжо бываѓ там аднойчы па справах Міністэрства замежных спраѓ, але не выказаѓ ні найменшага прыкметы здзіѓлення; больш таго, гэты кавалачак галаваломкі, здавалася, ідэальна падыходзіѓ адзін аднаму.
  
  "Ён адвёѓ мяне наверх, каб пабачыць контр-адмірала, чыё імя я пагадзіѓся не выдаваць, і там мне стала відавочная ѓся праѓда аб Таемным Нищенствующем грамадстве".
  
  Я сказаѓ: "Яны больш не працуюць на Рым. Яны працуюць на нас".
  
  "Цалкам дакладна, Ватсан", сказаѓ Холмс. "Гэты контр-адмірал прысвяціѓ мяне ѓ свае таямніцы, паколькі ѓ іх ёсць на мяне дасье і яны ведаюць, што мне можна давяраць. Арганізацыя Тайнага нищенствующего грамадства калі-то была вельмі цікавай, хоць, падобна, яе канец блізкі. Іх членскі склад невялікі і, наколькі я магу судзіць, складаецца ѓ асноѓным з сямідзесяцігадовых або старэй. Часы настолькі змяніліся, што жабрацтва вымірае; у сучасных шпіёнаѓ ёсць значна больш эфектыѓныя сродкі палітычнага шпіянажу ... бо гэта цяперашняя мэта Тайнага Нищенствующего грамадства ".
  
  "Але як жа забойства?" Усклікнуѓ я. "Вядома, нават Міністэрства замежных спраѓ не стала б-"
  
  " Не проста хацелі, яны гэта зрабілі. Палітыка становіцца ѓсё менш і менш джэнтльменскі гульнёй, мой дарагі Ватсан. Дзеля бяспекі нашай вялікай краіны для іх няма нічога вышэй закона - законаѓ, якімі павінны кіравацца звычайныя людзі, такія, як вы ці я, ці нават небарака Пендлтон-Смайт.
  
  "Значыць, вы нічога не можаце зрабіць, каб дапамагчы палкоѓніку", - сказаѓ я з горыччу.
  
  "Мы з адміралам хутка прыйшлі да пагаднення," сказаѓ Холмс, - калі я патлумачыѓ, што я зрабіѓ з вамі і Лестрейдом. Паколькі Скотленд-Ярд вось-вось наблізіцца да штаб-кватэры Таварыства жабрачых аматараѓ, яму нічога не заставалася, як пагадзіцца са мной у тым, што аматары павінны быць выкрытыя. Агалоска, навакольнае іх, замаскіруюцца дзейнасць сапраѓднага Тайнага Нищенствующего грамадства і дазволіць Пендлтон-Смайту дазволіць сабе раскошу спакойна пражыць рэшту сваіх дзён. Ён, напрыклад, ні на імгненне не падазраваѓ, што Таемнае нищенствующее грамадства сапраѓды існуе. У гэтым яго выратаванне ".
  
  "Але што наконт новага Грамадства жабрачых аматараѓ? Вядома ж, яны не пагадзіліся здацца так бестурботна!"
  
  "Сапраѓды, яны не пярэчылі, паколькі, за выключэннем нашага кліента, усе яны мёртвыя". Холмс памаѓчаѓ секунду. "Пакінуѓшы Харлі-стрыт, я адразу ж накіраваѓся на склад. Там я знайшоѓ патрэбнае будынак, двойчы рэзка пастукаѓ і праціснуѓся ѓнутр, калі дзверы прыадчыніѓ чалавек, апрануты як жабрак.
  
  "Вось цяпер-' ' пачаѓ ён. Ён выцягнуѓ нож і накіраваѓ яго на мяне. У ранейшыя дні ён мог бы параніць ці нават забіць мяне, але з узростам яго рэфлексы прытупіліся. Я схапіѓ яго за запясце, вывярнуѓ яго назад, пакуль ён не застагнаѓ ад болю, і нож са звонам не ѓпаѓ на падлогу.
  
  "У нас няма на гэта часу", - сказаѓ я яму. 'Выклікалі паліцыю. У вас ёсць дзесяць хвілін, каб сабраць дакументы вашай арганізацыі і пакінуць будынак, інакш вы будзеце схопленыя і абвінавачаныя ѓ забойстве.'
  
  'Хто ты?" - спытаѓ ён, паціраючы руку.
  
  "Адзін. А цяпер паспяшайся!'
  
  Ён памарудзіѓ, гледзячы на двух іншых мужчын у пакоі: абодва былі пажылымі, і абодва былі апранутыя як джэнтльмены. Яны праглядалі паперы, раскладзеныя на стале ѓ сярэдзіне пакоя.
  
  "Гэта, павінна быць, містэр Шэрлак Холмс", - сказаѓ адзін з іх.
  
  "Дакладна", - сказаѓ я. 'Зараз у вас ёсць дзевяць хвілін'.
  
  Не кажучы больш ні слова, ён пачаѓ збіраць паперы і запіхваць іх у кейс. Яго памочнік зрабіѓ тое ж самае.
  
  "Дзе файлы Атэнбора?" Я запатрабаваѓ адказу.
  
  "У задняй пакоі", - сказаѓ ён. 'Яны былі бескарысныя для нас. Большасць з іх звязаны з забойствамі і шантажом'.
  
  "Вы пярэчыце супраць таго, каб паліцыя займела іх?'
  
  "Няма. Вы можаце паступаць з імі так, як лічыце патрэбным. І дзякуй вам за папярэджанне. Магчыма, было няёмка апынуцца тут '.
  
  "Калі яны сышлі, я праверыѓ заднюю пакой і знайшоѓ файлы Атэнбора. Яны здаваліся поѓным апісаннем яго схем шантажу. Я таксама знайшоѓ цела Атэнбора, схаванае за картатэкай. Было ясна, што ён мёртвы ѓжо некалькі месяцаѓ.
  
  "Я абставіѓ цела так, каб яно выглядала так, як быццам адбыѓся няшчасны выпадак - на яго зваліѓся кніжная шафа, - а затым выйшаѓ як раз у той момант, калі прыбытку вы з Лестрейдом. Нетрэніраванаму погляду Лестрейда і яго людзей гэта будзе выглядаць так, быццам з Атэнбора адбыѓся няшчасны выпадак".
  
  "Што з файламі Атэнбора?' Я спытаѓ. "Несумненна, яны разбураць тое, што засталося ад рэпутацыі палкоѓніка Пендлтон-Смайта".
  
  "Гэтым зоймецца Міністэрства замежных спраѓ. Лестрейд раскрые запісу Грамадства жабрачых аматараѓ, якія раскрываюць іх правіны ѓ пакутлівых дэталях. Як мы і меркавалі, іх спецыяльнасцю былі шантаж і вымагальніцтва. Запісы будуць сфальшаваныя, каб уключыць, я адважуся сказаць, поѓны каталог забойстваѓ, учыненых доктарам Атэнбора, калі ён адчайна спрабаваѓ захаваць кантроль над хісткіх злачыннай імперыяй.
  
  "Я ѓпэѓнены, што газеты знойдуць у гэтым шмат скандальнага матэрыялу - і ѓ палкоѓніка не будзе іншага выбару, акрамя як адмаѓляць свой удзел і схаваць гэтую частку сваіх мемуараѓ, калі ён усё ж вырашыць іх напісаць. Усё, чаго хоча Міністэрства замежных спраѓ на дадзены момант, гэта захаваць ананімнасць Тайнага Нищенствующего грамадства, уносячы пры гэтым пасільны ѓклад у ваенныя намаганні ".
  
  "Тады, падобна на тое, - сказаѓ я, " што ѓсе устроилось на здзіѓленне добра. Табе пашанцавала, што яны не спрабавалі цябе забіць", - пракаментаваѓ я.
  
  "Я мяркую, адмірал абдумаѓ гэта. Аднак, як вам добра вядома, я раблю свой уласны невялікі ѓклад у Міністэрства замежных спраѓ. Можна сказаць, у нас ёсць агульныя сябры".
  
  "Напрыклад, твой брат", - сказаѓ я.
  
  "Менавіта так", - сказаѓ ён.
  
  "Затым мы дамагліся паспяховага дазволу справы - у некаторым родзе".
  
  "У некаторым родзе," пагадзіѓся Холмс з лёгкай усмешкай. " У некаторым родзе.
  
  OceanofPDF.com
  
  "ПРЫГОДА ДУДЫ З ПРЫВІДАМІ", аѓтар Карла Купэ
  
  " А, Ватсан, вось і вы! - усклікнуѓ я.
  
  Шэрлак Холмс стаяѓ ля стала, на якім стаялі хімічныя прыборы. Рукавы яго кашулі былі закатаны да локцяѓ, агаляючы мускулістыя перадплечча, пальцы перепачканы сажай. Ён наліѓ невялікая колькасць гідкай зялёнай вадкасці ѓ реторту і хутка зачыніѓ яе вечкам. Калі ён патрымаѓ реторту над газавым полымем, раствор стаѓ карычневым і напоѓніѓ шклянку клубамі дыму.
  
  "У вас задаволены выгляд, Холмс," сказаѓ я. " Над чым вы працуеце?
  
  "О, нічога асаблівага". Ён асцярожна нахіліѓ посуд, пакрываючы сценкі карычневай вадкасцю. "Проста спосаб захаваць згарэлы паперу, каб яе можна было падвергнуць далейшаму аналізу без разбурэння".
  
  "Я ѓпэѓнены, што гэта вельмі карысна".
  
  Я зірнуѓ на свае кішэнныя гадзіны. Было амаль чатыры гадзіны, гадзіну, у які Холмс запатрабаваѓ майго прысутнасці. Я звольніѓся з сваёй аперацыйнай ѓ адказ на яго запіску, хоць, па праѓдзе кажучы, мне было няцяжка пакінуць свае ціхія палаты.
  
  "Што ѓсё гэта значыць?" Я ѓладкаваѓся ѓ крэсле ля каміна. Дзень быѓ халодны і шэры, адзін з доѓгай чарады халодных, сырых тыдняѓ у канцы 1889 года. Цяпло вуглёѓ палегчыла боль ад маёй старой баявой раны.
  
  Холмс асцярожна паставіѓ реторту на стол і павярнуѓся да дзвярэй, вочы яго ззялі. "Давайце дачакаемся тлумачэнняѓ, бо, я мяркую, прыбыѓ наш наведвальнік".
  
  Толькі тады я пачуѓ, як зачыніліся ѓваходныя дзверы, і місіс Хадсон што-то ціха прамармытала. Холмс пагасіѓ полымя гарэлкі і выцер запэцканыя рукі не менш бруднай насоѓкай. Ён закатаѓ рукавы і надзеѓ куртку, перш чым падысці і ѓстаць ля агню.
  
  Пасля негромкого груку ѓвайшла місіс Хадсон, суправаджаючы высокага, широкоплечего маладога чалавека. Малады чалавек спыніѓся ѓ дзвярах і запусціѓ пальцы левай рукі ѓ свае чорныя валасы. Валасы былі напомажены і цяпер ператварыліся ѓ арэол кучараѓ. Яго погляд на імгненне перамясціѓся з Холмса на мяне, затым спыніѓся на маім сябру.
  
  " Містэр Холмс? У яго быѓ лёгкі барытон.
  
  " Я Шэрлак Холмс, а гэта мой калега, доктар Джон Ватсан.
  
  " Джэнтльмены. Малады чалавек намаляваѓ паклон, перш чым заняць азначанае Холмсам крэсла. " Мяне клічуць Альберт Макмахон, і ѓ мяне вельмі цікавая праблема.
  
  Холмс сеѓ на канапу, скрыжаваѓ ногі і выцягнуѓ трубку. "Вы намякалі на гэта ѓ сваім лісце, містэр Макмахон. Аднак, перш чым вы растлумачыце свае цяжкасці, калі ласка, раскажыце нам, як чалавек, які працаваѓ у лясной прамысловасці Канады, пераехаѓ у Эдынбург на апошнія шэсць месяцаѓ?"
  
  Хоць я быѓ знаёмы з дэдуктыѓным здольнасцямі Холмса, я ѓсё ж быѓ здзіѓлены хуткасцю яго назіранняѓ. Бровы Макмахона камічна прыпадняліся, а рот на імгненне прыадкрыѓся, перш чым ён выдаѓ пранізлівы свіст.
  
  " Павінен прызнацца, у мяне былі сумневы на ваш рахунак, містэр Холмс. Ён усміхнуѓся. "Але калі гэта прыклад вашых здольнасцяѓ, я ведаю, што кансультуюся з прыдатным чалавекам для гэтай працы".
  
  "Наѓрад ці гэта цяжкі пытанне". Холмс нядбайна махнуѓ рукой. "Калі чалавек захоѓвае свой характэрны канадскі акцэнт і носіць канадскі пені на брелке для гадзін, месца яго паходжання ясна. На вашых руках бачныя мазалі, характэрныя для тых, хто штодня варочае сякерай і пілой, і ѓ вас адсутнічае самы кончык паказальнага пальца левай рукі - яшчэ адна звычайная траѓма ѓ гэтай прафесіі. Ваша адзенне, хоць і набытая нядаѓна, не зношаная, а крой вашага паліто ѓ нашы дні папулярны сярод шатландцаѓ. Акрамя таго, лёгкая хрипотца і інтанацыі па-над вашага роднага акцэнту характэрныя для Эдынбурга ... Стары горад, я мяркую? "
  
  "Вы маеце рацыю па ѓсіх пунктах", - сказаѓ Макмахон, яго ѓсмешка стала шырэй. "Мае бацька і маці эмігравалі ѓ Канаду яшчэ да майго нараджэння. Мой стрыечны дзядуля Фергюс Макмахон быѓ чалавекам са значным станам, і, на жаль, ён не мог дараваць майму бацьку таго, што ён з'ехаѓ з Шатландыі. Ён паведаміѓ майму бацьку, што ні мой бацька, ні яго нашчадкі ніколі не скарыстаюцца яго станам.
  
  "Не такая ѓжо незвычайная пазіцыя," сказаѓ Холмс, павольна пыхкаючы люлькай. " Хоць і сумная для нявінных нашчадкаѓ.
  
  Макмахон кіѓнуѓ. "Таму уявіце маё здзіѓленне, калі восем месяцаѓ таму я атрымаѓ паведамленне ад павераных майго стрыечнага дзядулі, у якім паведамлялася, што я павінен атрымаць палову яго стану, уключаючы гарадскі дом у Эдынбургу. Астатнюю частку атрымаѓ мой стрыечны брат Джэймс Нокс. Вынікаючы інструкцыям павераных, я завяршыѓ свае справы ѓ Ванкуверы і прыбыѓ у Эдынбург крыху больш за паѓгода таму."
  
  "Усё гэта вельмі цікава", - сказаѓ Холмс. "Але ѓ чым жа ваша праблема?"
  
  "Я працую над гэтым, сэр". Макмахон нервова пацёр рукі, і я ѓбачыѓ мазалі, пра якіх казаѓ Холмс, а таксама адсутны кончык пальца. Мяркуючы па колеры, старая траѓма.
  
  "Я пасяліѓся ѓ доме майго стрыечнага дзядулі, які размешчаны на Хэнгменз-лейн, за Сэнт-Джайлзом, у цені замка. Гэта высокае, вузкае каменнае будынак, якому некалькі стагоддзяѓ. Цяпер я таксама валодаю шматкватэрнымі дамамі на гэтым завулку.
  
  Макмахон намаляваѓ ѓсмешку, але яна больш нагадвала грымасу.
  
  " Я павінен быць сумленны, містэр Холмс. З той першай ночы, якую я правёѓ там, я ніколі не адпачываѓ спакойна. Трубы выюць, падлогі рыпаюць, і калі б я быѓ з тых людзей, якія вераць у прывіды ... Што ж, было б занадта лёгка зрабіць гэта, пажыѓшы ѓ такім доме.
  
  "Калі гэта так нязручна, чаму ты застаешся?" - Спытаѓ я.
  
  "Становішча ѓ завяшчанні майго стрыечнага дзядулі патрабуе, каб я жыѓ у доме на працягу аднаго поѓнага года, перш чым прэтэндаваць на астатнюю частку майго спадчыны. Ён быѓ карыфеем кампаніі па забеспячэнні годнага жылля для маламаёмных, і ён настаяѓ, каб я працягнуѓ яго працу, не становячыся завочным арэндадаѓцам. Як следства, калі я не змагу спаць там больш двух начэй запар, я пазбаѓлюся грошай ". МакМахон ѓздыхнуѓ. " Паверце мне, джэнтльмены, я мог бы скарыстацца гэтым станам.
  
  Холмс нахіліѓся наперад, яго вочы былі вострымі і ѓважлівымі. " І на што б вы патрацілі гэта стан, містэр Макмахон?
  
  Макмахон пачырванеѓ і паѓтарыѓ сваё нервовае заламывание рук. "Міс Кэралайн Фрэйзер і я любім адзін аднаго шмат гадоѓ. Хоць мы не давалі ніякіх абяцанняѓ, калі я ад'язджаѓ з Ванкувера, мы б пажаніліся раней, калі б я мог дазволіць сабе ѓтрымліваць жонку. На жаль, у яе ёсць просты брат, які таксама мае патрэбу ѓ падтрымцы. Гэтых грошай хапіла б на наша шчасце, а таксама на клопат пра яе брата.
  
  "Вельмі пахвальна," прамармытаѓ я.
  
  " Зразумела. Холмс адкінуѓся назад, яго голас гучаѓ холадна, як заѓсёды, калі падымалася тэма шлюбу. " А калі вы не выканаеце ѓмовы завяшчання, хто тады выйграе? Твой стрыечны брат?
  
  " Не, мая доля будзе перададзена дабрачыннай арганізацыі, якую падтрымліваѓ мой стрыечны дзед: Грамадству паляпшэння становішча якія працуюць беднякоѓ.
  
  "Зразумела. Ці распаѓсюджваюцца аналагічныя абмежаванні на спадчыну вашага кузена?"
  
  " Я ѓ гэта не веру. Ён атрымаѓ катэдж майго стрыечнага дзядулі ѓ Кирккадбрайте, а таксама палову яго стану, але пражывае ѓ Эдынбургу.
  
  " Вы знаёмыя з гэтым стрыечным братам? - спытаѓ я.
  
  "Мы некалькі разоѓ абедалі разам", - сказаѓ Макмахон, паціскаючы плячыма. "Ён, здаецца, даволі прыемным хлопцам, хоць і даволі рассеяны. Па крайняй меры, у палове выпадкаѓ, калі мы вячэралі з ім, ён быѓ настолькі паглынуты сваімі медыцынскімі даследаваннямі, што зусім забываѓ аб нашай сустрэчы ".
  
  Я кіѓнуѓ. Я ведаѓ некалькі такіх тыпаѓ, для якіх інтэлектуальны выклік даследаванні апынуѓся значна больш захапляльным, чым зачараванне грамадства і нават сямейных повязяѓ. Эдынбург, як цэнтр медыцынскай адукацыі, несумненна, быѓ поѓны гаспадароѓ і сцюардэс, якія сутыкаліся з пустымі месцамі на пакліканых абедах, у той час як іх чаканыя госці працавалі ѓ сваіх лабараторыях далёка за поѓнач.
  
  " Медыцынскія даследаванні? - Спытала я, маё прафесійнае цікаѓнасць было закранутае.
  
  "Так. Што-то, звязанае з павышэннем жыццёвай сілы галотнай насельніцтва".
  
  "Ваша сітуацыя здаецца простай", - сказаѓ Холмс, відавочна незадаволены маім адступленнем. "А цяпер, калі ласка, растлумачце вашу праблему".
  
  Макмахон памарудзіѓ, нахмурыѓшыся. "Гэта пачалося каля двух тыдняѓ таму, і не будзе перабольшаннем сказаць, што падзеі той ночы будуць пераследваць мяне вечна".
  
  Холмс кінуѓ на мяне хуткі погляд, перш чым зноѓ павярнуцца да нашаму госцю. " Апішыце тую ноч, калі хочаце.
  
  " Сумняваюся, што змагу, містэр Холмс. Гэта было... жудасна. Ён глыбока ѓздыхнуѓ, нібы хацеѓ супакоіць нервы. "Мая ахмістрыня збегла з хаты той ноччу, і цяпер яна адмаѓляецца заставацца з надыходам цемры. Мне самому цяжка заставацца дома пасля заходу сонца. Мае арандатары збеглі, пакінуѓшы гэтыя некалі ажыѓленыя будынка пустымі ". МакМахон так моцна учапіѓся ѓ падлакотнікі свайго крэсла, што ѓ яго пальцы збялелі. " Скажыце, містэр Холмс, вы калі-небудзь чулі легенду пра волынках з прывідамі ѓ Старым Горадзе?
  
  "У мяне ёсць", - сказаѓ Холмс з выразам памяркоѓнага весялосці на твары. "Мясцовыя жыхары шмат гадоѓ частавалі наведвальнікаѓ гэтай гісторыяй".
  
  "Відавочна, я вращаюсь не ѓ тых сацыяльных колах", - сказаѓ я. "Хоць я бываѓ у Эдынбургу, я ніколі не чуѓ гэтую гісторыю".
  
  Макмахон адкрыѓ рот, нібыта збіраючыся нешта сказаць, але Холмс апярэдзіѓ яго. "Гэта тычыцца сакрэтнага падземнага ходу, які, як мяркуецца, існаваѓ у часы Марыі, каралевы Шатландыі. Кажуць, гэты праход злучае Эдынбургскі замак і палац Холируд на самым далёкім канцы горада. "Холмс зацягнуѓся трубкай. "Паводле легенды, каля паѓтары стагоддзяѓ таму дудар паспрачаѓся, што зможа прайсці ѓсю яе. Ён пачаѓ з Замка, весела дудя на дудачцы. Натоѓпы людзей маглі ісці за ім па вуліцах наверсе па гуку круцёлкі ".
  
  Мяне пацешыла лёгкая рэзкасць, якая з'явілася ѓ прамовы Холмса. Мой сябар быѓ непераѓзыдзеным акцёрам, і, як я ѓжо казаѓ раней, яго лічылі б бліскучым артыстам, калі б ён вырашыѓ выйсці на сцэну.
  
  "Яны рушылі ѓслед за яго мелодыяй ѓніз ад Замка," працягваѓ Холмс, " ѓздоѓж вяршыні ѓзгорка. У ваколіцах Сэнт-Джайлса дудка раптоѓна абарвалася на сярэдзіне ноты. І гэта было апошняе, што калі-небудзь чулі пра "волынщике".
  
  Макмахон здрыгануѓся. "Гэта менавіта тая гісторыя, якую мой стрыечны дзед напісаѓ у лісце, якое ён прыклаѓ для мяне, містэр Холмс. Ён дадаѓ, што, згодна з легендай, трубаправод абарваѓся прама пад яго домам".
  
  "Хутчэй за ѓсё, небарака атруціѓся якім-небудзь атрутным газам", - сказаѓ я, не паспрабаваѓшы схаваць сваё нецярпенне па нагоды гэтак ѓяѓных жахаѓ. "Атмасфера ѓ старых калідорах і падвалах можа быць смуроднай і нездаровай".
  
  Холмс прыпадняѓ брыво. "Некаторыя кажуць, што д'ябал быѓ настолькі зачараваны гульнёй гэтага чалавека, што забраѓ волынщика ѓ пекла".
  
  "Ну і што з гэтага?" Я засмяяѓся. "Пакуль ён са сваёй дудой застаецца там і не будзіць суседзяѓ".
  
  Відавочна абражаны маім легкадумнасцю, Макмахон бліснуѓ вачыма. "Гэта менавіта тое, чым ён займаѓся апошні месяц, доктар".
  
  Я зірнуѓ на Холмса, чакаючы ѓбачыць, што ён гэтак жа сумняваецца ѓ заяве Макмахона, як і я. Замест гэтага выраз яго твару было сур'ёзным.
  
  "Вы самі чулі гульню на жалейцы?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Усё ѓ завулку пачулі гэта і прыйшлі ѓ жах. Вось чаму яны ѓсе сышлі".
  
  "Глупства", - сказаѓ я, устрывожаны відавочным згодай Холмса з такой відавочна недарэчнай гісторыяй. "Павінна быць іншае тлумачэнне. Вы сказалі, што ѓ комінах дома шумна. Або, магчыма, гэта нейкая дзіѓная выкрут ветру, доносящего гукі дуды, якая гуляе ѓ Замку. Чаму прывід, які захоѓваѓ маѓчанне больш за сто гадоѓ, раптам вырашыѓ вярнуцца і палохаць людзей?"
  
  Холмс усміхнуѓся. " Гэта, мой дарагі Ватсан, як раз тое, што я імкнуся, каб высветліць.
  
  "Як і я", - сказаѓ Макмахон. "Але жалейка зрабіла больш, чым проста напалохала, джэнтльмены. Двое маіх пажылых жыхароѓ запалі ѓ жах, пачуѓшы гукі дуды, а ѓ маладой жанчыны нядаѓна здарыѓся выкідыш ".
  
  "Трагічна," прамармытаѓ Холмс, прыкрыѓшы вочы, дым ахутаѓ яго галаву, калі ён попыхивал трубкай.
  
  "Нярэдка пажылыя людзі адчуваюць шок", - заявіѓ я, ігнаруючы саркастычны тон Холмса і спадзеючыся, што Макмахон гэтага не заѓважыѓ. " І не для таго, каб выклікаць выкідкі, калі гэтыя падзеі сапраѓды звязаны з трубаправодам.
  
  Хоць мы з Холмсам час ад часу сутыкаліся з невытлумачальнымі здарэннямі, вялікая частка таго, што даверлівыя людзі лічылі тагасветным, магла быць растлумачаная навукай і логікай. Я быѓ упэѓнены, што і тут справа ідзе гэтак жа.
  
  "Што вы хочаце, каб мы зрабілі, містэр Макмахон?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Я павінен вярнуцца ѓ Эдынбург ранішнім цягніком", - адказаѓ ён. "Я быѓ бы вельмі ѓдзячны, калі б вы, па меншай меры, суправадзілі мяне і высветлілі прычыну гэтага. Каб атрымаць грошы, я павінен працягваць жыць там яшчэ шэсць месяцаѓ, і я прызнаю, што перспектыва правесці яшчэ адзін вечар у адзіноце ѓ гэтым доме напаѓняе мяне жахам ".
  
  " Вось і вы адгадалі, Ватсан. Холмс вытрас пыл з трубкі ѓ вядзерца для вугалю. " Вы далучыцца да нас? Або любаты хатняга ачага здаюцца вам занадта прывабнымі?
  
  Яго тон закрануѓ мяне, але я падавіла раздражненне. "Вядома, я прыйду. Сёння вечарам я паклапачуся аб тым, каб мая практыка была зачыненая на некалькі дзён". Я кіѓнула Макмахону. " Я сустрэну вас абодвух раніцай на Кінгс-Крос.
  
  "Містэр Холмс, дзякуй вам. І вам таго ж, доктар". Макмахон ѓстаѓ і паціснуѓ нам рукі. "Я надзвычай ѓдзячны вам".
  
  Як толькі мы праводзілі яго да дзвярэй і аддалі ѓ ѓмелыя рукі місіс Хадсон, Холмс павярнуѓся да мяне.
  
  " Сядайце, мой дарагі сябар. Мы павячэраем разам крыху раней, а затым вы вернецеся дадому, каб зрабіць усе неабходныя падрыхтоѓкі і спакаваць рэчы на заѓтра, пакуль я навяду сякія-такія даведкі аб сям'і Макмахон. Ён пацёр рукі, магчыма, несвядома пераймаючы свайму кліенту. "У мяне такое пачуццё, што гэта больш складаная справа, чым які стагнаѓ i выѓ камін, Ватсан".
  
  * * * *
  
  На наступную раніцу ѓ 10.00 мы падрыхтаваліся адбыць з Кінгс-Крос Спецыяльным шатландскім экспрэсам, каб пераадолець чатырыста міль да Эдынбурга.
  
  Мы з Макмахоном ѓжо ѓладкаваліся ѓ нашым купэ, калі Холмс з'явіѓся на платформе. Да адпраѓлення цягніка заставаліся лічаныя хвіліны.
  
  "Містэр Холмс!" Макмахон паклікаѓ з акна. "Хутчэй!"
  
  Пар і крыкі напоѓнілі станцыю, калі цягнік крануѓся са станцыі і Холмс далучыѓся да нас, закінуѓшы свой сакваяж на верхнюю паліцу і рухнув на сваё сядзенне.
  
  "Ты даволі спрытна подстриг гэта", - сказаѓ я.
  
  "Маё расследаванне заняло значна больш часу, чым я чакаѓ". Холмс адмовіѓся казаць што-небудзь яшчэ, і калі ён апынуѓся не размешчаны да гутаркі, утаропіѓшыся ѓ акно, пагружаны ѓ глыбокую задуменнасць, я паспрабаваѓ папоѓніць недахоп яго таварыскасці.
  
  Мы з Макмахоном абмяркоѓвалі гандаль драѓнінай у Ванкуверы, ваенную жыццё на шырокіх тэрыторыях Імперыі і гонку на поѓнач паміж цягнікамі Вялікай Паѓночнай жалезнай дарогі і Лонданскай і Паѓночна-Заходняй жалезнай дарог. Мы праехалі Эбботс-Риптон, і тэма чыгуначнай катастрофы, якая адбылася там, займала нас да тых часоѓ, пакуль мы не дабраліся да Ёрка.
  
  Спехам паснедаѓшы, Холмс вярнуѓся да сузірання вокны. МакМахон адкінуѓся на спінку крэсла і, здавалася, задрамаѓ, я рушыѓ услед яго прыкладу.
  
  Да таго часу, калі цягнік прыбыѓ на вакзал Уэверли, апусцілася ноч і цяжкія хмары згусцелі. Мы сабралі нашы сумкі і выйшлі на вуліцы Эдынбурга, вялізнага паѓночнага гранітнага сфінкса, які сядзіць на ѓзвышаецца скале і глядзіць праз якія распасціраюцца раѓніны на воды заліва Ферт-оф-Форт і Паѓночнага мора. Зачаравальны, царскі, цудоѓны і жорсткі.
  
  Выходзячы са станцыі, мы ѓпершыню ѓбачылі Эдынбургскі замак, змрочны і пагрозлівы, скрозь заслону туману і дажджу.
  
  Макмахон спыніѓся пад вулічным ліхтаром, яго погляд прасачыѓ за маім.
  
  "Змрочнае відовішча", - сказаѓ ён. "Павінен прызнацца, джэнтльмены, гэты выгляд выклікае мне страх нават у самыя сонечныя дні".
  
  "Сапраѓды, змрочна". Пакуль Холмс казаѓ, святло лямпы падкрэсліваѓ выгіб яго носа, цвёрдую лінію вуснаѓ і падбародка. "Напалову замак, напалову крэпасць, напалову турма. Там замышлялись вайны, танцы доѓжыліся да глыбокай ночы, у яго пакоях здзяйсняліся забойства".
  
  Я здрыгануѓся і агледзеѓся ѓ пошуках таксі. - Цяпер не час, каб стаяць тут і балбатаць. Давайце знойдзем сховішча ад гэтага праклятага дажджу.
  
  Холмс засмяяѓся. "Дождж, Ватсан? Вы становіцеся мякчэй. Гэта не дождж, гэта проста добры шатландскі туман".
  
  " Туман? Я шчыльней запахнула шалік вакол шыі. " Наѓрад ці. Я прамокла да ніткі, і ѓ мяне стукаюць зубы.
  
  Нам пашанцавала, што мы хутка злавілі таксі, і Макмахон загадаѓ таксісту высадзіць нас перад Сэнт-Джайлзом.
  
  "Чаму Сэнт-Джайлз?" Спытаѓ я. "Хіба мы не накіроѓваемся ѓ завулак Ката?"
  
  Макмахон вінавата ѓсміхнуѓся. "Завулак занадта вузкі для таксі. Нам прыйдзецца ісці ад Сэнт-Джайлз пешшу".
  
  "Вядома, мы павінны", - прабурчаѓ я, гледзячы на сцёкавыя канавы, па якіх цякла мутная вада. Мая рана балела, і я марыѓ пра вогнішчы і сухі вопратцы.
  
  Мы выйшлі з кабіны каля царквы. З карніза капаѓ дождж, афарбоѓваючы закапцелы камень у цёмны колер. З'едлівая сумесь цвілі, які цьмее вугалю і гнілых адкідаѓ засела ѓ мяне ѓ горле. Мы рушылі ѓслед за Макмахоном, калі ён перасякаѓ двор, шлёпаючы па лужынах на тратуары.
  
  З змрочнай усмешкай Макмахон спыніѓся перад вузкім праходам паміж двума будынкамі. " Сардэчна запрашаем на Кат-лейн. Ён павярнуѓся і знік у тумане.
  
  Я на імгненне спыніѓся. Хоць я прывык да старых кварталах Лондана з іх звілістымі вулачкамі і трухлявымі будынкамі, яны адчувалі сябе па параѓнанні з золкай сцежкаю, якая цягнулася перад намі.
  
  "Вузкая, крутая сцежка, а, Ватсан?" Холмс ляпнуѓ мяне па плячы. Палі яго капялюшы апусціліся, калі ён нахіліѓ галаву, і бруя вады трапіла мне на паліто.
  
  "Якое месца вартае жалю".
  
  Плячом да пляча мы спускаліся па слізкім тратуары.
  
  " Мне гэта не падабаецца, Холмс. Ні ѓ адным з вокнаѓ няма святла. Усе будынкі выглядаюць зусім закінутымі.
  
  Макмахон з'явіѓся перад намі. "Як я растлумачыѓ у Лондане, яны пакінуты, доктар. Адзін дом, у прыватнасці, не адкрываѓся больш за сто гадоѓ, але з тых часу, як пачалі пракладваць трубу, астатнія насельнікі збеглі. Дзякуючы дабрачыннасці майго стрыечнага дзядулі арэндная плата заѓсёды была разумнай, але цяпер я знізіѓ яе да нулявой адзнакі, і па-ранейшаму жадаючых няма ".
  
  Мы спыніліся перад адзіным домам, які здаваѓся заселеных. Адно акно было асветлена, а каля цяжкай дубовай дзверы гарэла лямпа. Макмахон дастаѓ з кішэні паліто вялікі ключ і з некаторым працай адкрыѓ дзверы.
  
  "Місіс Рэні?" паклікаѓ ён, калі мы ѓвайшлі ѓнутр, з нашых паліто і капелюшоѓ капала вада. " Спадзяюся, яна яшчэ не сышла, або, па меншай меры,- А! Вось і вы.
  
  Пажылая жанчына паспяшалася ѓ хол, свечка, якую яна несла, адкідала водбліск на яе старамодны карункавай чэпчык і накрухмалены фартух. "О, вы вярнуліся, містэр Макмахон. Хай будзе ѓдзячны Гасподзь".
  
  " Так, і я прывёз з сабой містэра Шэрлака Холмса і доктара Ватсана.
  
  Яна суетилась над нашымі мокрымі рэчамі, мігатлівы святло свечак адкідаѓ злавесныя абрысы на счарнелыя ад часу панэлі.
  
  " Госпадзе, як жа тут цёмна, - прамармытала я, страсаючы вільгаць з каѓняра курткі.
  
  Задаволіѓшыся размяшчэннем нашай адзення, місіс Рэні падняла свечку. " Калі вы будзеце ласкавы прайсці сюды, у задняй гасцінай гарыць камін і свечкі.
  
  Калі я паварочваѓся, мая нага зачапілася, і я спатыкнуѓся. Холмс схапіѓ мяне за руку, падтрымліваючы.
  
  Місіс Рэні пахітала галавой. " Будзьце асцярожныя, джэнтльмены. Гэты калідор ужо не такі гладкі, якім быѓ калі-то.
  
  "Я прыношу свае прабачэнні, доктар", - сказаѓ Макмахон. "Дом асёл, дошкі выйшлі з ладу. Я забыѓся вас папярэдзіць".
  
  Мы асцярожна рушылі па полутемному калідоры. Пакой у далёкім канцы была залітая святлом, і маім вачам спатрэбілася некалькі секунд, каб прывыкнуць. Я агледзела зручную, ѓжываную мэбля і камінную паліцу з цяжкай разьбой.
  
  "Якая цудоѓная старадаѓняя пакой. Толькі паглядзіце на гэты камін".
  
  "Ага," нахмурылася місіс Рэні. " Калі-то ѓ гэтым старым доме была жыццё. Кажуць, там было поѓна лордаѓ і іх дам. Але тут ты будзеш стаяць ля агменю і сушыць свае брыджы. Па яе патрабаванні мы ѓладкаваліся перад агнём.
  
  " Брэндзі таксама дапаможа прагнаць холад. МакМахон шчодрай рукой напоѓніѓ келіхі. Я з удзячнасцю зрабіла глыток, радуючыся цяплу, разлившемуся па маім замерзлым канечнасцям.
  
  Выпіѓшы брэндзі і сагрэѓшыся ля каміна, мы неѓзабаве адчулі сябе ѓтульна, хоць у пакоі моцна пахла вільготнай поѓсцю. Ад парыву ветру задребезжали вокны, і з трубы пачуѓся ціхі стогн. Я зірнуѓ на Холмса. Ён прыѓзняѓ брыво і кіѓнуѓ; ён таксама гэта чуѓ. Я не сумняваѓся, што мы разгадалі таямніцу Макмахона гэтым вечарам.
  
  Місіс Рэні накінула на плечы цяжкую шаль.
  
  " Я пакінула ѓ духоѓцы смачны пірог з куками-пореем для вашага вячэры, містэр Макмахон. А цяпер, калі ты мяне даруеш, я отцеплю мезеля.
  
  " Дзякуй, што затрымаліся, місіс Рэні. Макмахон паставіѓ келіх з каньяком. - Я цаню ѓсё, што вы зрабілі.
  
  Яна ѓсміхнулася яму. " Вы добры чалавек, містэр Макмахон. І ѓ вас ёсць двое сяброѓ, якія складуць вам кампанію. Не хвалюйцеся. Я вярнуся раніцай, крыху раней.
  
  Ён праводзіѓ яе да дзвярэй, затым знік на кухні і вярнуѓся з цяжкім фаянсавыя стравай, прыкрыѓшы рукі складзеным кухонным ручніком.
  
  "Місіс Рэні рыхтуе не занадта вытанчана, але яе пірог з кука-а-пореем цудоѓны", - сказаѓ ён, здымаючы вечка і распаѓсюджваючы чароѓны водар курыцы і лука-порея.
  
  Пасля вячэры - і Мак-Магон быѓ правоѓ, пірог атрымаѓся вельмі смачным - Холмс уладкаваѓся ля каміна і запаліѓ цыгарэту.
  
  " А цяпер, калі ласка, апішыце, дзе вы чулі гукі дуды.
  
  Макмахон паказаѓ на далёкую сцяну. "Там. Знутры старога дома Херлен".
  
  " А што Херлен кажуць па гэтай нагоды? - Спытала я, трымаючы ѓ руках яшчэ адзін келіх брэндзі.
  
  Макмахон нахмурыѓся і паківаѓ галавой. "У гэтым доме ѓжо шмат гадоѓ ніхто не жыѓ, доктар. Гэта адзін з фатальных дамоѓ".
  
  " Фатальныя дома? Я зірнуѓ на Холмса. Выраз яго твару было змрочным.
  
  "Дома, адзначаныя шмат пакаленняѓ таму вялікай чумой", - патлумачыѓ ён. "Будынкі, у якіх жылі хворыя, былі адзначаны вялікім крыжам. Ніхто не адважваѓся ѓваходзіць або выходзіць. Мэбля была знішчана, а дзверы і вокны запячатаны. Калі целы ахвяраѓ ѓсё яшчэ застаюцца ѓнутры, мяркуецца, што чума знаходзіцца ѓ палоне, гатовая вырвацца і распаѓсюдзіць хваробы і смерць па горадзе, калі дзверы адчыняцца ".
  
  " Гісторыя, здольная напалохаць легкаверных, Холмс. Мікробы не могуць падтрымліваць сябе ѓ працягу такога доѓгага часу. Я паціснуѓ плячыма. " Па крайняй меры, у нас няма медыцынскіх доказаѓ таго, што яны могуць.
  
  Зноѓ падняѓся вецер, задребезжали шкла і з трубы пачуѓся яшчэ адзін нізкі стогн. Гэта прагучала як крык праклятага. Я падавіла дрыжыкі.
  
  "Вось!" Сказаѓ я. "Павінна быць, гэта тое, што ты чуѓ. Проста асаблівасць канструкцыі коміна".
  
  "Няма". Макмахон раптам падняѓ галаву, яго вочы бліснулі ѓ святле каміна, і падняѓ руку. "Божа літасцівы, гэта пачалося зноѓ!"
  
  Я ніколі не змагу апісаць гук, які пракраѓся ѓ пакой, гук, які з кожным імгненнем станавіѓся ѓсё больш і больш невыносным. Вой трубы быѓ сладостен, як хор сабора, у параѓнанні з пякельным шумам, які рэхам аддаваѓся ѓ нашых мазгах і раздзіраѓ нервы.
  
  Мы з Макмахоном заціснулі вушы далонямі, у той час як Холмс ускочыѓ на ногі і кінуѓся да сцяны, агульнай з домам Херлен, прыціскаючы далоні да вібруе тынкоѓцы. Нахмурыѓшы высокі лоб, ён правёѓ далонямі па сцяне шырокімі дугамі, паступова канцэнтруючы свае руху ѓ кірунку дзвярэй, якая вядзе ѓ калідор.
  
  "Гэта ѓражвае самыя асновы!" - Пракрычаѓ Холмс, перакрываючы шум.
  
  Па меры таго як ён ішоѓ па калідоры, шум рабіѓся цішэй, паступова ператвараючыся ѓ пазнавальныя гукі дуды.
  
  "Д'ябальскі дудар". Рукі Макмахона дрыжалі, калі ён сашчапіѓ іх разам. " Доктар, вы павінны прызнаць, што гэта нешта большае, чым забабоны або гукі, якія выдаюцца дужа шумеѓ трубой.
  
  Мае ѓласныя рукі былі не надта ѓпэѓненымі, калі я кіѓнуѓ. " Прашу прабачэння, што сумняваѓся ѓ вас. - Я пацягнуѓся за брэндзі, наліѓ трохі Макмахону і працягнуѓ яму шклянку.
  
  " Што нам рабіць, містэр Холмс? Макмахон праглынуѓ брэндзі. " Мне паслаць за ѓладамі?
  
  Холмс з'явіѓся ѓ дзвярах і з зіхоткімі вачыма паправіѓ абшэѓкі. " І загадаеце пасадзіць Д'ябла ѓ турму? Няма, у мяне ёсць план лепей. Я прапаную звярнуцца да самому старому джэнтльмену.
  
  Я з трывогай паглядзеѓ на Холмса. Няѓжо празмерна гучны шум пашкодзіѓ яму розум?
  
  " Што, у імя ѓсяго Святога, вы маеце на ѓвазе? - Спытаѓ я.
  
  " Менавіта тое, што я сказаѓ. Холмс павярнуѓся і кінуѓся да пярэдняй частцы дома. "Хадзем, Ватсан!" крыкнуѓ ён. " І прынясіце ліхтар!
  
  Я павярнуѓся, і Макмахон злавіѓ мяне за рукаѓ.
  
  " Доктар, што ён мае намер рабіць? - спытаѓ я.
  
  Я зірнуѓ на Макмахона. Да яго вярнуѓся румянец.
  
  " Я пакідаю тлумачэння Холмсу.
  
  Макмахон ѓзяѓ з паліцы ліхтар, і мы паспяшаліся за маім сябрам.
  
  Холмс дастаѓ з шафы нашы прамоклыя паліто і капелюшы. Я хутка надзеѓ сваю і пад поглядам Холмса нахіліѓся, каб дастаць службовы рэвальвер з сакваяжа, усё яшчэ стаяѓ у пярэднім пакоі.
  
  Макмахон чакаѓ ля дзвярэй, захутаны ѓ паліто і капялюш, на твары яго было напісана замяшанне. " Містэр Холмс, не маглі б вы, калі ласка...
  
  "Як вы ставіцеся да эпізоду ѓзлому?" - Спытаѓ Холмс, адсоѓваючы засаѓкі і шырока расхінаючы дзверы. Мокры снег пакрыѓ тратуар марозным налётам, але Холмс не вагаѓся, спускаючыся па прыступках.
  
  Я сунуѓ рэвальвер у кішэню паліто і запаліѓ ліхтар, перш чым рушыць услед за ім да дзвярэй, Макмахон ішоѓ за мной па пятах. Да таго часу, як мы дабраліся да суседняга дома, Холмс нецярпліва чакаѓ нас ля ѓваходу.
  
  " Святло, Ватсан! - крыкнуѓ я.
  
  Невысокі каменны порцік даваѓ хоць нейкае сховішча ад самага моцнага дажджу са снегам. Я падняѓ ліхтар вышэй, асвятліѓшы масіѓную дубовую дзверы, і агледзеѓся. Нам не трэба было турбавацца аб прыцягненні ѓвагі мінакоѓ, паколькі кожнае будынак ѓздоѓж завулка здавалася цёмным і пустэльным. Гук труб быѓ прыглушаным, ледзь чутным з-за шоргату мокрага снегу. Холмс уважліва агледзеѓ дзверы, затым паківаѓ галавой.
  
  "Няма сэнсу спрабаваць выламаць дзверы. Яна трывалая, як Гібралтар".
  
  "Нашмат трывалей, чым сам дом", - адказала я, паказваючы на пакрытыя плямамі, ахутаныя ценем камяні над галавой. Шырокая расколіна раскалола велізарны камень, які служыѓ перамычкай, масіѓную каменную бэльку, якая падтрымлівае дзвярны праём і апорную вага сцены. "Глядзі".
  
  Холмс падняѓ вочы. " Будынак асядае.
  
  " А як наконт вокнаѓ? - Спытаѓ я.
  
  Макмахон паківаѓ галавой. "Усе яны забітыя дошкамі ці шчыльна зачыненыя аканіцамі".
  
  "Тады нічога не зробіш", - сказаѓ Холмс, паціскаючы плячыма. Ён дастаѓ з кішэні жалезнае кальцо. З кольцы звісала звязак тонкіх металічных кавалачкаѓ, і ён паднёс іх да святла. Выбраѓшы адзін, ён апусціѓся на калені і ѓставіѓ яго ѓ замочную свідравіну. Заскрыгатаѓ метал па метале.
  
  Пальцы Макмахона тузанулі мяне за рукаѓ. " Доктар, гэта...
  
  "Адмычкі," адказаѓ я, падымаючы ліхтар вышэй, каб Холмс мог бачыць. Цені заскакалі па камянях, надаючы і без таго змрочнай сцэне жудаснаваты выгляд. Я не мог вінаваціць Макмахона за непакой. "Калі вы аддаеце перавагу вярнуцца да сябе дадому ..."
  
  "Няма." Ён зрабіѓ глыбокі ѓдых і павольна выдыхнуѓ. "Я прасіѓ цябе аб дапамозе. Меншае, што я магу зрабіць, гэта падзяліць небяспеку".
  
  Праз некалькі імгненняѓ Холмс з усмешкай выпрастаѓся. " Поспехаѓ, джэнтльмены.
  
  Дзверы, хоць і была не зачыненая, паддалася нялёгка. Нашы ногі паслізнуліся на обледенелом ганку, калі Холмс, Макмахон і я оперлись плячыма аб дрэва. На працягу некалькіх хвілін іржавыя завесы заставаліся непахісна нерухомымі, нягледзячы на нашы намаганні і задыхающиеся воклічы падбадзёрвання.
  
  "У нас нічога не атрымаецца," выдыхнуѓ я. " Яна не паддасца. Мы павінны знайсці іншы шлях ѓнутр.
  
  "Я адмаѓляюся быць падманутым!" Холмс шчыльней прыціснуѓся да дзвярэй. "Ватсан, я малю вас аб дапамозе".
  
  " Калі ласка, доктар. Нягледзячы на холад, на лбе Макмахона выступілі кропелькі поту.
  
  Мне стала сорамна. Як я мог адмовіцца ад іх просьбаѓ? Я вярнуѓся на сваё месца.
  
  "Прыцісніце да яго спіной, прыяцель!" крыкнуѓ Холмс.
  
  Магчыма, гэта было заахвочванне Холмса, магчыма, проста выпадковае націсканне. Я націснуѓ на патрапаную часам дубовую дзверы, калі завесы застагналі. "Яна рухаецца, Холмс!"
  
  Холмс падняѓ вочы. " Як і гэтая расколіна ѓ притолоке.
  
  Я падняѓ погляд. Велізарная гранітная перамычка, якая многія сотні гадоѓ падтрымлівала велізарны вага старых каменных сцен, зрушылася. Расколіна, якая падзяляе яе напалам, прыкметна пашырылася. " Божа літасцівы, Холмс! Паспяшайцеся ѓнутр! Мы павінны зачыніць дзверы, пакуль не павалілася сцяна.
  
  Памятаючы аб небяспецы, Макмахон і Холмс праціснуліся ѓ праём, а я ѓзяѓ ліхтар, перш чым рушыць услед за імі. Мы штурхнулі дзверы, і яна зачынілася з окончательностью вечка труны.
  
  Мы прислонились да обветренному дуба, цяжка дыхаючы ад напружання. Наша абцяжаранае дыханне і шыпенне ліхтара былі адзінымі гукамі ѓ гэтым сырам, маѓклівым месцы.
  
  "Жалейка спынілася". Макмахон прашаптаѓ, нібы не жадаючы парушаць цішыню. У марозным паветры перад яго вуснамі ѓтварылася маленькае воблачка.
  
  " У самой справе, - адказаѓ Холмс, коратка кіѓнуѓ.
  
  Адзіным гукам, акрамя нашых ціхіх крокаѓ, быѓ выпадковы рыпанне дома. У многіх адносінах, я б аддаѓ перавагу шум труб гэтай ненатуральнай цішыні.
  
  Холмс забраѓ у мяне ліхтар і ступіѓ далей у хол. Ён павольна павярнуѓся, і ліхтар асвяціѓ старыя панэлі, зацягнутыя павуціннем і пакрытыя плямамі цвілі. Старая лесвіца знікала ѓ цемры наверсе.
  
  "Мы цалкам маглі б стаць першымі, хто ступіць ѓнутр з тых часоѓ, як дом быѓ зачынены", - сказаѓ я.
  
  Холмс загадкава ѓсміхнуѓся, але нічога не сказаѓ.
  
  Макмахон кашлянуѓ. "Пахне, як у магіле".
  
  Я асцярожна ѓдыхнула. Атмасфера была такой халоднай, што было цяжка адрозніць які-небудзь пах, акрамя затхлага паветра, але я зноѓ глыбока ѓдыхнула. "Ёсць таксама што-то ... нездаровае. Гэта нагадвае мне пах, з якім я сутыкаѓся раней .... "Я павагаѓся, затым паківаѓ галавой. "Я не магу дакладна ѓспомніць яго".
  
  Мы перасеклі хол, Холмс ішоѓ наперадзе. Ён зазірнуѓ у пакой злева ад нас, святло ліхтара асвятляѓ сцены, абвешаныя старажытнымі габеленамі, тканіна якіх цяпер парвалася і абвісла ад вагі і разбуральнага ѓздзеяння волкасці і жукоѓ. Цяжкі дубовы стол, пакрыты пылам, быѓ накрыты для няскончанага вячэры. Срэбра счарнеѓ, алавяная посуд пацьмянела. Кубак ляжаѓ на баку, нібы перакулены падчас адчайнага уцёкаѓ у бяспечнае месца.
  
  Я здрыганулася, кранутая напамінам аб даѓно мінулай трагедыі.
  
  Холмс скончыѓ свой спакойны агляд пакоя і адвярнуѓся.
  
  "Тут няма нічога цікавага," сказаѓ ён, накіроѓваючыся па калідоры.
  
  Мы рушылі ѓслед за ім, нашы крокі гулка аддаваліся ад шырокіх дошак. Пах раскладання ѓзмацняѓся па меры таго, як мы прасоѓваліся ѓглыб дома.
  
  Холмс спыніѓся перад паѓнакрытай дзвярыма і асцярожна штурхнуѓ яе. Завесы жудасна зарыпелі.
  
  Тры вялікіх крэслы з падгалоѓнікамі стаялі тварам да халоднага, пустым каміна. Ваѓнянай ваціну тырчаѓ з прарэхаѓ па краях, дзе абіѓка згніла і разышлася. У мяне перахапіла дыханне ад смуроду раскладання.
  
  "Гасцёѓня", - сказаѓ я, прыціскаючы насавую хустачку да носа і рота. МакМахон рушыѓ услед майму прыкладу.
  
  Холмс павольна ѓвайшоѓ у пакой, паводзячы ліхтаром, каб асвятліць кожны з далёкіх кутоѓ, перш чым працягнуць. Ён падышоѓ да крэслаѓ, іх сядзенні былі схаваныя глыбокай ценем.
  
  "Ватсан".
  
  Ён кінуѓ маё імя ѓ цішыню, як камень у ціхі сажалка.
  
  Я ступіѓ да Холмсу.
  
  "Гэты крэсла заняты," сказаѓ ён і падняѓ ліхтар.
  
  Святло падаѓ на спінку і падлакотнікі крэсла, выхопліваючы валасатае сцягно, жилистое перадплечча, нерухомую грудзі, стянутую тоѓстымі вяроѓкамі. Небарака ѓ крэсле быѓ так жа гол, як у той дзень, калі ён нарадзіѓся.
  
  "Божа літасцівы". Я міжволі зрабіла крок назад.
  
  "Што гэта?" Макмахон абышоѓ нас, яго паліто кранала спінку крэсла.
  
  "Асцярожней, хлопец!" - Усклікнуѓ я. " Дзеля ѓсяго Святога, не дакранайся да гэтага! Я скокнуѓ наперад і адцягнуѓ яго ад жудаснай рэчы.
  
  Холмс нахмурыѓся. " Ватсан?
  
  " Глядзіце! - Сказаѓ я, узяѓшы ліхтар у Холмса і высока падняѓшы яго.
  
  Макмахон ахнуѓ, і нават разрэкламаванае самавалоданне Холмса пахіснулася. Малочна-белыя, невідушчыя вочы мужчыны былі чырвонымі і апухлымі, яго патрэсканыя вусны расцягнуліся ѓ пародыі на ѓсмешку. Вялікія чорныя пухліны назапасіліся на шыі, пад пахамі, у пахвіне. Астатняя частка скуры трупа была васковай з зеленаватым адценнем.
  
  "Чорная смерць," прашаптаѓ я. " Немагчыма.
  
  Холмс узяѓ ліхтар з маіх знямелыя пальцаѓ і перасеѓ на іншыя крэслы.
  
  " Ён не адзіная ахвяра, Ватсан. Паслухайце.
  
  На суседнім крэсле сядзеѓ стары. Ён таксама быѓ голы і звязаны, і ѓ яго былі агідныя сімптомы чумы. Яшчэ адзін труп займаѓ апошняе крэсла, жаночае, такое ж аголенае і адзначанае псаваннем, як і астатнія.
  
  "Гэты дом пуставаѓ больш за сто гадоѓ". Агіду і жаль змагаліся на твары Макмахона. "Яны былі тут усё гэта час?"
  
  "Яны не могуць быць першымі ахвярамі чумы", - адказаѓ я. "Нават у такі холад раскладанне не магло быць адкладзена надоѓга".
  
  Холмс кіѓнуѓ. " Менш за тыдзень?
  
  " Максімум тры ці чатыры дні, але мне прыйдзецца агледзець трупы, каб пераканацца, напэѓна.
  
  "У гэтым няма неабходнасці". Холмс казаѓ пераканана. "Нягледзячы на інтэлектуальнае задавальненне, я сумняваюся, што вызначэнне дакладнага часу смерці важна для гэтых небаракаѓ".
  
  Раптоѓная дрыготка скаланула будынак, калі велізарная, стонущая какафонія пачалася зноѓ. Мэбля задребезжала, і мы, спатыкаючыся аб вібруюць маснічыны, выбеглі ѓ калідор. Трэшчына на столі даѓжэла і шырылася, абсыпаючы зямлю тынкавай пылам.
  
  "Сюды!" крыкнуѓ Холмс, перакрываючы шум, і накіраваѓся ѓ заднюю частку дома. Са сцен і столі пасыпалася яшчэ больш тынкоѓкі, дом літаральна задрыжаѓ ад шуму. Як ужо здаралася раней, крыкі і стогны ѓ рэшце рэшт перараслі ѓ гукі дуды, на якой грала нейкая жахлівая рука.
  
  Холмс звярнуѓ увагу на маленькую дзверы ѓ далёкім канцы калідора. Мы з Макмахоном рушылі ѓслед за ім. Я не баязлівец, але абставіны настолькі выбілі мяне з каляіны, што я сунуѓ руку ѓ кішэню паліто і схапіѓся за рэвальвер.
  
  Спыніѓшыся перад дзвярыма, Холмс зачыніѓ аканіцы на ліхтары так, што засталася бачная толькі палоска святла. Шум узмацняѓся па меры таго, як ён адкрываѓ цяжкую дубовую дзверы, пакуль я не падумала, што сыду з розуму ад шуму ѓ маёй галаве. Святла ліхтара было ледзь дастаткова, каб разглядзець вузкія каменныя прыступкі, вядучыя ѓніз, у цэнтры кожнай прыступкі віднеѓся глыбокі выгіб. Мы абапіраліся рукамі аб халодныя гладкія каменныя сцены, і па меры таго, як мы спускаліся, у глыбіні разгаралася ружовае свячэнне.
  
  Холмс ступіѓ у склеп, і шум спыніѓся, раптоѓнае спыненне было амаль такім жа хваравітым, як і сам грукат. У мяне пачуѓся ѓ вушах.
  
  "Ід у паветра", - скамандаваѓ нізкі голас. Нават гэтыя некалькі слоѓ выдавалі, што ён з Уайтчепела, а не з Шатландыі.
  
  Макмахон ахнуѓ. Холмс павольна падняѓ рукі, усё яшчэ трымаючы ліхтар. Я застаѓся на лесвіцы і не мог бачыць чалавека, які пагражаѓ нам. Я вагаѓся, спадзеючыся атрымаць перавагу дастаткова доѓга, каб рызыкнуць стрэліць, але Холмс загаварыѓ перш, чым я паспеѓ паварушыцца.
  
  "Ды гэта ж Забіяка Джо Перкінс," спакойна адказаѓ Холмс. " Ватсан, вы, вядома, памятаеце яго па інцыдэнце з фальшывым гандляром рыбай у Ламбет.
  
  " Ну што ж, містэр Олмс. Забіяка Джо хрыпла засмяяѓся. " Я ніколі не разлічваѓ сустрэць вас тут. І доктара Ватсана. Спускайцеся, дзе я змагу вас убачыць.
  
  Я выцягнуѓ рэвальвер, выняѓ руку з кішэні і далучыѓся да Мак-Магону і Холмсу ѓ склепе. У адной руцэ Забіяка Джо трымаѓ цяжкі рэвальвер, а ѓ іншы - дубінку, несумненна, свінцовую.
  
  "Хто яшчэ твой сябар?" спытаѓ ён, паказваючы на Макмахона.
  
  Макмахон назваѓ сваё імя, і Забіяка Джо зноѓ засмяяѓся. Ён матнуѓ галавой у бок дзвярнога праёму ѓ далёкай сцяне.
  
  "Працягвай".
  
  Ён трымаѓся наводдаль. Холмс асцярожна падышоѓ да дзвярэй, аглядаючы пакой перад сабой.
  
  "Мы - за кампанію," крыкнуѓ Забіяка Джо. " Містэр Шэрлак Олмс, яго сябар, доктар Ватсан, і яшчэ адзін джэнтльмен, якога вы напэѓна даведаецеся.
  
  Памяшканне, у якое мы ѓвайшлі, было запоѓнена механізмамі, ні адно з якіх я не змог адразу ідэнтыфікаваць. Жалезныя трубы, прывадныя рамяні і шасцярні суседнічалі бок аб бок з бязладнай калекцыяй шкляных скрынь розных памераѓ. З аднаго боку шкляная перагародка отгораживала частка памяшкання, якая, здавалася, часткова складалася з гранітнай пароды, на якой быѓ пабудаваны Стары горад. Побач з гэтым адкрытая дзверы ѓ каменнай сцяне вяла ѓ цемру, верагодна, у лабірынт тунэляѓ, прорытых пад Старым горадам.
  
  Бледны малады чалавек у акулярах стаяѓ у далёкім канцы памяшкання, за падрапаныя сталом, на якім ляжала шырокая калекцыя хімічных прыбораѓ. Ён быѓ падобны на выцвілую акварэльную копію нашага кліента, і гэта дзіѓнае падабенства дазволіла Холмсу назваць імя, перш чым прадстаѓляцца.
  
  "Містэр Джэймс Нокс," спакойна прадставіѓся Холмс.
  
  Падбародак маладога чалавека вздернулся, а вусны скрывіліся. - Доктар Джэймс Нокс.
  
  " Прашу прабачэння. Холмс адлюстраваѓ іранічны паклон.
  
  "Стрыечны Брат Джэймс!" МакМахон выступіѓ наперад. "Што ѓсё гэта значыць?"
  
  Доктар Нокс на імгненне завагаѓся, яго твар яго спахмурнеѓ. "Добры вечар, стрыечная сястра. Не магу сказаць, што рады вас бачыць. Табе варта было б прыслухацца да майго папярэджанні і сысці разам з астатнімі.
  
  "Папярэджанне?" МакМахон ѓтаропіѓся на машыны, навакольныя нас. "Гэта і ёсць крыніца тых жудасных гукаѓ?"
  
  Нокс адрывіста кіѓнуѓ. "Гэта вынік неабходнай часткі майго даследавання. Аднак у яго ёсць дадатковае перавага - ён адпуджвае цікаѓных і назойлівых". Ён злосна паглядзеѓ на Холмса. " Ну, магчыма, не ѓсе.
  
  "Вы прычына, па якой мае арандатары былі напалоханыя і з'ехалі?" МакМахон здаваѓся ашаломленым. "Але чаму?"
  
  "Каб ён, без сумневу, мог спакойна працаваць". Холмс вывучыѓ складаны набор шасцяронак, якія злучаліся з рычагом на адным баку камеры. Ён падняѓ погляд, ідучы за доѓгай расколінай, якая падымалася па сцяне да груба оштукатуренному столі. "Ніхто не хацеѓ бы, каб натоѓп адрывала яго падчас даследаванняѓ".
  
  "Я хацеѓ, каб яны сышлі з-за небяспекі!" Акуляры Нокс бліснулі ѓ святле газавага ліхтара. "Калі вы застанецеся, вы ѓсё заигрываете са смерцю".
  
  " Смерць? Холмс стрымана паглядзеѓ на Забияку Джо, усё яшчэ размахивающего рэвальверам. " Ты маеш на ѓвазе, ад нашага сябра-баксёра, ці, хутчэй, ад таго, што адчулі трупы, на якія мы выпадкова натыкнуліся у гасцінай?
  
  Нокс нахмурыѓся. " Не смейся над тым, чаго не разумееш.
  
  " Магчыма, я разумею больш, чым ты думаеш.
  
  "Я ѓ гэтым моцна сумняваюся," сказаѓ Нокс. Ён скрыжаваѓ рукі на грудзях і цвёрда сустрэѓся позіркам з Холмсам. " Аднак у вас пэѓная рэпутацыя павярхоѓнага разумніка, містэр Холмс. Мне цікава, што, па вашаму думку, вы разумееце ".
  
  Холмс засмяяѓся. "Нават самае павярхоѓнае расследаванне паказвае, што вы з'яѓляецеся адным з вядучых прыхільнікаѓ Кампаніі за еѓгеніка ѓ Вялікабрытаніі і аѓтарам кнігі "Характарыстыкі ніжэйшых рас: даследаванне размывання кельцкай фізіялогіі меншымі папуляцыямі"".
  
  Я зірнуѓ на Холмса. Яго ѓчорашнія пошукі, несумненна, прынеслі саспелыя плады. Я чытаѓ "Спадчынны геній" Гальтона і "Ангельскія навукоѓцы: іх прырода і выхаванне", але паняцця не меѓ, што Холмс знаёмы з прадметам еѓгенікі.
  
  "Я не думаю, што прафесар -" пачаѓ Забіяка Джо.
  
  " Вам плацяць не за тое, каб вы думалі. Нокс зноѓ павярнуѓся да Холмсу. " Вы чыталі маю працу?
  
  "Так. Самы гарачы заклік да селекцыі, з вялікай колькасцю эмоцый і меншай навуковай строгасцю, чым у працах вашага лідэра". Холмс паціснуѓ плячыма і нядбайна правёѓ пальцам па лабараторным стале. "Асабіста я, нягледзячы на тое, што ён, відавочна, чытаѓ мой уласны ѓклад, але не працытаваѓ яго, знайшоѓ трактат Гальтона аб індывідуальнасці адбіткаѓ пальцаѓ больш цікавым, чым яго артыкулы па еѓгенікі".
  
  Пакуль Холмс казаѓ, твар Нокс пацямнела, а рукі сціснуліся ѓ кулакі. Ён глыбока ѓздыхнуѓ і, здавалася, супакойваѓся, перш чым адказаць.
  
  "Зразумелая рэакцыя для таго, хто абараняе ніжэйшых. Тым не менш, гэта не мае значэння ".
  
  "Я не разумею!" - усклікнуѓ Макмахон. "Чаму мы павінны турбавацца аб размовах пра адбіткі пальцаѓ і селекцыі? Значна важней высветліць, ці сапраѓды гэтыя небаракі наверсе памерлі ад чумы, і пахаваць іх па-хрысціянску ".
  
  Нокс засмяяѓся. " Ты сапраѓдны сын зямлі, Альберт. Здаровы і непатрабавальны, добрага кельцкага паходжання. Яго вусны скрывіліся. " І, як твае бацькі, з усёй сілай ѓяѓлення, як у каня, якая працуе на плуге.
  
  Падняѓшы кулакі, Макмахон зрабіѓ крок да свайго кузену.
  
  "Я б не стаѓ гэтага рабіць", - сказаѓ Забіяка Джо, падымаючы сваю зброю.
  
  Я схапіѓ Макмахона за адну руку, а Холмса - за іншую. "Абразы - доля слабых", - заѓважыѓ Холмс, калі мы ѓдваіх выцягвалі ѓпіраѓся, Макмахона ад Забіякі Джо да шкляной сцяне. Ён скіраваѓ на Макмахона бліскучы погляд і ціха загаварыѓ. "Яны не заслугоѓваюць адказу".
  
  Пасля доѓгай паѓзы Макмахон кіѓнуѓ. Мы з Холмсам адпусцілі яго.
  
  Я павярнуѓся да Ноксу, маё прафесійнае цікаѓнасць і неспакой не слабелі.
  
  "Яны памерлі ад чумы? Смейцеся трэба мной, калі хочаце, але я пытаюся як калега-доктар".
  
  "Тады вы, несумненна, ацаніце важнасць маіх даследаванняѓ", - сказаѓ Нокс з задаволенай усмешкай. "Адказваючы на ваша пытанне, так, яны сапраѓды сталі ахвярамі чорнай смерці. Асабліва небяспечны штам я выявіѓ тут, у гэтым самым доме.
  
  "Тут?" Я быѓ узрушаны. Мы прайшлі па хаце, не падазраючы, што ѓнутры нас падцікоѓвае пакутлівая смерць. Ці былі Холмс, Макмахон і я нейкім чынам інфікаваныя?
  
  " Сапраѓды. Выраз твару Нокс ажывілася. "Калі я быѓ маладым студэнтам-медыкам, мяне зацікавіла ідэя чумнага дома, дзе зараза напаѓняла паветра да таго, як дом і яго насельнікі былі ізаляваны ад знешняга свету. Калі я выявіѓ, што побач з адным з іх жыве стрыечны дзядуля, я павялічыѓ частату сваіх візітаѓ. Аднойчы я заѓважыѓ зачыняецца няшчыльна аканіцы на заднім акне і прабраѓся ѓнутр. Даследуючы спусцелыя памяшкання, я выявіѓ банку жэле з цялячых ножак, у якім утрымлівалася культура бактэрый чумы."
  
  "Божа Літасцівы," выдыхнула я. - Ты, вядома, не захаваѓ яго?
  
  "Але, вядома". Нокс паказаѓ на абсталяванне, навакольнае нас. "Пры фінансавай падтрымцы ... Ну, гэта ні да чаго не адносіцца. Дастаткова сказаць, што я стварыѓ гэтую лабараторыю, каб пазбегнуць ѓмяшання звонку ѓ маю працу. З часам я культываваѓ бактэрыі, павялічыѓшы іх вірулентнасць ѓ сто разоѓ. Вынікі, якія вы бачылі ѓ гасцінай. "
  
  - Ты заразіѓ тых небаракаѓ наверсе?
  
  Ён прыѓзняѓ адно плячо, затым апусціѓ яго. " Яны былі з адкідаѓ грамадства. Злодзей. Жабрак. Прастытутка. Я выкарыстаѓ іх, як выкарыстаѓ бы буйны рагатую жывёлу, для развіцця чалавечай расы ".
  
  Забіяка Джо засмяяѓся. "Яны памерлі, курчачыся і "крыкам", іх апошнія ѓздыхі булькали ѓ іх у глотках. Я пакінуѓ іх там, каб адпужваць цікаѓных".
  
  "А як жа твая клятва Гіпакрата?" - Спытаѓ я.
  
  "Што з гэтага?" Ён выплюнуѓ гэтыя словы. "Трушчобы Брытаніі кішаць дегенератами, ледзь здольнымі існаваць, прыдатнымі толькі для самой чорнай працы. Я прапаную пазбавіць краіну ад гэтага цяжару. Нядаѓна я распрацаваѓ лёгачны штам бактэрыі...
  
  "Божа літасцівы, няма!" Я не мог паверыць сваім вушам. "Такое напружанне можа забіць мільёны!"
  
  "Перадача па паветры", - сказаѓ Холмс, не ѓ сілах схаваць свой жах пры гэтай думкі. "Тое, што мы першапачаткова прынялі за гульню на дудзе, на самай справе з'яѓляецца часткай пнеѓматычнай сістэмы накачкі паветра. Стыкі шкляной камеры зачыненыя гумовымі пракладкамі, як і дзверы. Ён паказаѓ на рамяні і шасцярні, якія пакрываюць сцены. "З дапамогай вашага абсталявання, вы можаце знізіць ціск паветра ѓ вашай эксперыментальнай камеры, тым самым абараніѓшы сябе ад забруджвання бактэрыямі, якія пераносяцца паветрам".
  
  Я сустрэѓся позіркам з Холмсам, і ён павольна паляпаѓ сябе па кішэні паліто. Я імгненна зразумеѓ, што ён меѓ на ѓвазе - глыбока ѓ адпаведным кішэні майго ѓласнага паліто ляжаѓ мой рэвальвер. Я сунуѓ руку ѓ кішэню і абхапіѓ пальцамі халодны метал.
  
  " Вельмі разумна, містэр Холмс. Нокс ѓзяѓ бутэлечку з падстаѓкі на стале. "Вы цалкам маеце рацыю: механізм кантралюе ціск паветра ѓнутры шкляной камеры, дазваляючы мне бяспечна падвяргаць паддоследнага ѓздзеянню чумы. Ён прыводзіцца ѓ дзеянне імклівым цячэннем вады глыбока пад намі. Апарат вельмі шумны, але вельмі эфектыѓны ѓ прадухіленні заражэння. У рэшце рэшт, я не хачу паміраць, як і мой калега. Ён паднёс бутэлечку да святла, уважліва вывучаючы яго. "Падабенства з гукам дуды было асабліва выпадковым, і дзякуючы разумнаму распаѓсюджванню чутак пра Д'ябальскае Волынщике мне ѓдалося адпудзіць жыхароѓ суседніх шматкватэрных дамоѓ". Яго погляд перамясціѓся з бурбалкі на Макмахона. "За выключэннем майго вмешивающегося кузена і двух яго кампаньёнаѓ, якія цяпер заплацяць за сваю безразважлівасць, стаѓшы маімі першымі паддоследнымі людзьмі для лёгачнай чумы".
  
  Ён паказаѓ на Задзіраку Джо, які непрыемна ѓхмыльнуѓся.
  
  "Направа. Вунь там", - сказаѓ Забіяка Джо, паказваючы на жалезную дзверы, прыадчыненыя і акружаную гумовай пракладкай, якая вяла ѓ шкляную камеру. На падлозе камеры разадзьмутыя цела сабакі і некалькіх котак сведчылі аб смертоносности бактэрый Нокс.
  
  "Прабачце, калі я адмоѓлюся ѓдзельнічаць у вашым эксперыменце", - сказаѓ Холмс і кінуѓся да бліжэйшага рычага. "Такім Чынам, Ватсан!"
  
  Холмс узяѓся за рычаг і націснуѓ на яго. Цяпер я зразумеѓ прычыну яго дбайнага вывучэння механізму. Ён зрабіѓ правільны выбар: шасцярні павярнуліся, а рамяні застагналі, прыходзячы ѓ рух.
  
  "Няма!" закрычаѓ Нокс. Ён адступіѓ ад стала, усё яшчэ сціскаючы флакон са смерцю.
  
  Нечаканае рух і шум адцягнулі ѓвагу Холмса, чаго ён, без сумневу, і дамагаѓся. Холмс схапіѓ з падлогі ліхтар і шпурнуѓ яго на стол. Шкло ліхтара разляцелася ѓшчэнт, выпускаючы падпаленае алей, якое растеклось па стальніцы і закапало на каменную падлогу.
  
  Механізм вакол нас працягваѓ працаваць без прыпынку, па меры таго як ѓключалася ѓсё больш шасцяронак. Дом ѓздрыгвала, і ѓ нашых галовах пульсавала боль, калі на нас абрынуѓся гэты жахлівы шум.
  
  Вострая, колючыя боль аддавалася ѓ вушах. Дзверы ѓ шкляную камеру была адчыненая, і ціск паветра ва ѓсім памяшканні зніжалася пнеѓматычным помпай. Я глынуѓ паветра і паморшчыѓся, калі ціск паветра ѓ маіх вушах і звонку зраѓнялася.
  
  Відавочна, ашаломлены імклівасцю дзеянняѓ Холмса, Забіяка Джо прыйшоѓ у сябе толькі тады, калі Холмс накіраваѓся да лесвіцы. Ён падняѓ рэвальвер і прыцэліѓся ѓ Холмса. Без ваганняѓ я выхапіѓ зброю і стрэліѓ. Мая куля трапіла Задире Джо ѓ перадплечча, і ён з праклёнам выпусціѓ пісталет. Аднак ён не быѓ цалкам бяззбройны, паколькі ѓсё яшчэ трымаѓ у руках дубінку.
  
  Макмахон, хутка зразумеѓшы нашу мэта, накінуѓся на Задзіраку Джо перш, чым той паспеѓ замахнуцца дубінкай на Холмса.
  
  Пакінуѓшы Макмахона разбірацца з Хуліганам Джо, я павярнуѓся да Ноксу, які застыѓ на месцы, нібы скамянелы, усё яшчэ трымаючы флакон высока над каменным падлогай. Агонь ад ліхтара хутка распаѓсюджваѓся, працягваючы прагныя пальцы да столі.
  
  Дзе-то ѓ гэтым пякельным гадзіннікавым механізме саслізнула шасцярэнька, нацягнуѓшы рамяні, і з жахлівым скрежещущим гукам здрыганулася ѓсё будынак. Трэшчына ѓ сцяне пашырылася, і на столі з'явіліся іншыя расколіны, калі на нас пасыпалася гіпсавая пыл. Раптам вялікі кавалак тынкоѓкі ѓпаѓ, стукнуѓшы Нокс па плячы, ад чаго бурбалка адляцеѓ ѓ бок.
  
  "Няма!" - закрычаѓ ён, ліхаманкава хапаючыся за кантэйнер.
  
  " Ватсан! - Ускрыкнуѓ Холмс.
  
  Я павярнуѓся. Забіяка Джо расцягнуѓся на падлозе, яго шыя была вывернутая пад ненатуральным кутом. МакМахон ѓтаропіѓся на яго зверху ѓніз, моцна сціснуѓшы рукі па баках.
  
  Холмс схапіѓ Макмахона за рукаѓ і падштурхнуѓ да дзвярэй у каменнай сцяне. Холмс працягнуѓ руку, заклапочана жэстыкулюючы.
  
  " Хутчэй, хлопец! - крыкнуѓ я.
  
  Я кінулася да яго скрозь дым і падальную тынкоѓку. Мы разам прайшлі праз партал, потым павярнуліся і зачынілі за сабой дзверы. Менавіта тады я стаѓ сведкам відовішча, якое назаѓсёды адбілася ѓ маёй памяці: Джэймс Нокс, акружаны пякельным полымем, утаропіѓся на разбіты флакон перад сабой.
  
  Мы сапраѓды знаходзіліся ѓ сырам і смуроднага лабірынце падземных пераходаѓ пад горадам. Мы, спатыкаючыся, брылі па гэтым цёмным тунэлях, здавалася, некалькі гадзін, пакуль, нарэшце, не выйшлі з каменнага лабірынта ѓ межы самога Замка, ледзь не давёѓшы стражнікаѓ да апаплексічнай ѓдару. Пасля знясільваючых тлумачэнняѓ нам дазволілі сысці, і ѓ цьмяным святле ранняга раніцы мы адправіліся назад на Кат-лейн.
  
  Там нас сустрэла пажарная каманда, якая рыхтавалася да ад'езду пасля тушэння пажару, які, па словах аднаго з удзельнікаѓ, "выглядаѓ так, як быццам даѓніна Хорн Хиссел вырашыѓ знішчыць дом".
  
  Ад дома Херлен засталася толькі тлеющая груда камянёѓ. Адзначаныя намі канструктыѓныя недахопы спрыялі катастрафічнага абвалу, а які рушыѓ за гэтым пажар завяршыѓ працу.
  
  На шчасце, дом Макмахона адносна не пацярпеѓ. Прылеглая сцяна патрабавала некаторага рамонту, але падмурак дома заставаѓся трывалым. Атрымаѓшы сардэчную падзяку Мак-Магона, мы з Холмсам забралі свае рэчы і пайшлі ѓ "Ройял", дзе шчодра паснедалі ѓ асобнай гасцінай.
  
  "Якая жудасная ноч", - сказаѓ я, з асалодай упісваючы вэнджаную рыбу.
  
  " На самай справе, мой дарагі сябар. Холмс адкінуѓся на спінку крэсла і зацягнуѓся цыгарэтай. Дым віѓся да столі. "Прапанова доктара Нокс было даволі жорсткім. Калі б ён заразіѓ насельніцтва лёгачнай чумой, не было ніякай гарантыі, што яна заразіла б толькі тых, каго ён лічыѓ бескарыснымі ".
  
  "Вось менавіта!" Я памахала кавалачкам намазанного алеем тоста. "Ён мог выпусціць заразу, якая сатрэ чалавецтва з твару зямлі".
  
  Якое-то час мы хутка сядзелі, абдумваючы жахлівую магчымасць.
  
  "І ѓсё ж, - рызыкнуѓ я, - ён мёртвы, і гэта павінна пакласці канец усяму справе".
  
  Холмс памаѓчаѓ. " Ці Так гэта?
  
  Выбіты з каляіны, я паглядзела на яго. "Што, чорт вазьмі, ты маеш на ѓвазе?"
  
  "Былі адзін або два моманту," павольна адказаѓ ён, " калі я ѓлавіѓ недоброжелательную сілу, якая стаіць за дзеяннямі Нокс. Прысутнасць, якое, як я думаѓ, было спынена".
  
  " Я не разумею, Холмс.
  
  Ён усміхнуѓся мне амаль па-добраму і наліѓ яшчэ кубак гарбаты. "Не 'коры сябе', як кажуць шатландцы. Без сумневу, мяне турбуюць прывіды".
  
  Я намазала маслам яшчэ адзін лустачку тоста. " Як скажаш.
  
  " Мяркую, што так. "Холмс пстрычкай адправіѓ цыгарэту ѓ полымя. " У рэшце рэшт, агонь - вялікі ачышчальнік.
  
  * * * *
  
  Заѓвага рэдакцыі: Гісторыя Карлы Купэ вельмі вольна заснавана на радыёпраграме "Прыгоды дуды з прывідамі", напісанай па сцэнары Энтані Бушу і Дзяніса Грына, першапачаткова транслявалася 17 лютага 1947 года.
  
  OceanofPDF.com
  
  АПОШНІ ТРУК СУНЬ ЧЫН ФУ, Адам Бо Макфарлейн
  
  Не па сезоне спякотны чэрвень прынёс ліхаманкавую выбліск крымінальнай актыѓнасці, прымусіѓшы Скотленд-Ярд быць занятым, а Холмса з дапамогай пасты і нажніц занасіць газетныя артыкулы ѓ альбомы. Незлічоныя наведвальнікі дома 221B па Бэйкер-стрыт дзяліліся сваімі праблемамі. Але тым летам, без просьбы кліента, Холмс раскрыѓ забойства чалавека пасля таго, як мы сталі сведкамі гэтага ѓласнымі вачыма.
  
  У Уитмондей сонца свяціла дапазна, Мэры наведвала сям'ю, таму я папрасіѓ Холмса далучыцца да мяне на вар'етэ з удзелам штукара Сунь Чын Фу. Я спадзяваѓся, што магічнае шоѓ з немагчымымі дзеяннямі пацешыць чалавека, чыё рамяство - тлумачыць таямніцы. У саламяным капелюшы і з кіем ён далучыѓся да мяне на вячэрнім прадстаѓленні.
  
  Лаѓкі ѓ зале былі запоѓненыя людзьмі з усіх слаёѓ грамадства. Сцэна была багата ѓпрыгожана і завешаны заслонай. Мы слухалі спевакоѓ, танцораѓ і жанглёраѓ, а таксама елі запечаны арахіс, булачкі "Чэлсі" і мятный ваду. Сунь Чын Фу приберегли для грандыёзнага фінішу, хоць мы і не падазравалі, наколькі маштабным яно будзе.
  
  Апрануты ѓ ярка-сінюю мантыю, вышыванае залатымі зоркамі і месяцамі, Сан левитировал свайго памочніка і выцягваѓ белых зайцаѓ з шапачкі чараѓніка. Яго памочніца, Брэх Вэй, была апранутая ѓ чорнае сукенка і з доѓгімі соболиными валасамі. У яе было жоѓтае усходняе твар з цёмнымі вачыма.
  
  Грандыёзным фіналам быѓ знакаміты трук з лоѓляй кулі. Брэх Вэй папрасіѓ паклікаць добраахвотніка, які быѓ салдатам або былым салдатам. Я падняѓ руку. Яна спусцілася ѓніз і прабралася ѓ натоѓп, выбраѓшы мужчыну і папрасіѓшы яго выйсці на сцэну.
  
  Пакуль салдат прасоѓваѓся наперад, яна папрасіла паклікаць іншага добраахвотніка. Яе не было побач са мной, але я зноѓ падняѓ руку. Шэрлак паглядзеѓ на мяне з лёгкай кплівай усмешкай.
  
  І зноѓ мяне не абралі. Новы добраахвотнік пазначыѓ кулю. Брэх Вэй падзякаваѓ яго, кінуѓ кулю ѓ вядро, затым аднёс вядро на сцэну.
  
  Калі Брэх Вэй падышоѓ да салдата-добраахвотніку, які цяпер быѓ на сцэне, ён прадставіѓся як Аластер Франклін.
  
  Яна выбрала кулю з вядзерца. " Гэта рыл-куля, Аластер? - спытала яна, запінаючыся, па-ангельску. Ён пагадзіѓся. Затым Уэй спытаѓ: "Ты бачыш, як гэта пазначана скрачисом?" Ён зноѓ пагадзіѓся.
  
  Хваляванне бурліла ѓва мне. Я ѓжо бачыѓ гэты трук раней: добраахвотнік зараджаѓ пісталет і страляѓ з яго ѓ Сунь Чын Фу. Але Сан злавіѓ кулю рукой і паказаѓ салдату, які пазнаѓ яе па драпін, пакінутым іншым добраахвотнікам у натоѓпе. Я падумаѓ: "Хай Холмс паспрабуе растлумачыць гэта!"
  
  Аластер Франклін і Брэх Вэй стаялі ѓ левым канцы сцэны. Сан стаяѓ у правым канцы. Асістэнт працягнуѓ Франкліну вінтоѓку. Ён нагадваѓ Джезайль, які паклаѓ канец маёй кар'еры ѓ арміі, за выключэннем таго, што гэты быѓ белым, кветка дэкор двойчы успыхнуѓ тунэль косткай і пасыпаным каштоѓнымі камянямі.
  
  Яна дастала чорны порах і шомпал. Павярнуѓшы стрэльбу вертыкальна на сцэне, Франклін насыпаѓ чорны порах праз рулю ѓ ствол. Ён уставіѓ кулю.
  
  Уэй працягнуѓ яму шомпал, затым насыпаѓ кулю і порах у ствол.
  
  Як толькі шомпал быѓ праткнуць з канца ѓ канец ствала, яна жэстам запатрабавала шомпал. Франклін вярнуѓ яго, і яна адышла, растварыѓшыся ѓ цені за сцэнай.
  
  Ён узвёѓ курок і ѓставіѓ капсуль пад курок. Калі Франклін падняѓ пісталет, зайграѓ аркестр. У паветры раздалася барабанная дроб. "Гатова!" - Страляй! - крыкнуѓ Сунь Чын Фу. "Цэлься!" Салдат прыціснуѓ стрэльбу да пляча і паглядзеѓ уздоѓж ствала. Чараѓнік крыкнуѓ: "Агонь!"
  
  Стрэл адбіѓся ад сцен, калі Сунь Чын Фу упаѓ на калені і закрычаѓ: "Томазина!"
  
  Я паглядзеѓ на Холмса, на твары якога застыѓ выраз няѓпэѓненасці, затым схапіѓ яго за руку, і заслону пачаѓ апускацца.
  
  " Ватсан, што вы робіце? - спытаѓ я.
  
  "Гэтага не павінна было здарыцца - у яго сапраѓды стралялі".
  
  Калі мы дабраліся да сцэны, Сан ляжаѓ тварам уверх на дошках, яго касцюм быѓ заліты крывёю. "Я лекар!" - Я лекар! - усклікнула я. Разарваѓшы шоѓк, я адарвала латуневыя гузікі ад завес. Куля прайшла скрозь яго, пакінуѓшы раневую дзірку ѓ жываце да спіны.
  
  Заслона на сцэне ѓяѓляѓ сабой палотнішча. На далёкай яго баку мы маглі бачыць аркестр, шэрагі крэслаѓ і выходныя дзверы ѓ глыбіні. Музыкі зайгралі "Божа, захоѓвай каралеву", а затым гледачы ѓсталі, каб праспяваць.
  
  Сан хапаѓ ротам паветра, задыхаючыся. Ён закашляѓся, з рота пырснула кроѓ, затым ён быѓ мёртвы. Яго галава стукнулася аб падлогу, збіѓшы капялюш. Яго каса аддзялілася ад галавы, калі чорная крамнінная стужка выслізнула з-пад прычоскі, якая схавала лінію росту валасоѓ. Зірнуѓшы на яго твар, я ѓбачыла, што яго колер асобы і ѓсходнія рысы былі старанна падабраныя касметыкай.
  
  Я закрыѓ яму павекі і падняѓ вочы. Інспектар Лэннерс стаяѓ побач з Холмсам, гледзячы па-над мяне. "Я быѓ у зале", - сказаѓ ён.
  
  Сцэна ѓяѓляла сабой змрочную сцэну, калі мы стоѓпіліся вакол трупа. Людзі выходзілі з тэатра. Пакуль цела Сунь Чын Фу ляжала нерухома, пары трымаліся за рукі, а маці адводзілі сваіх забаѓляюцца дзяцей.
  
  Холмс агледзеѓ сцэну. Ён дастаѓ кішэнны аб'ектыѓ і абышоѓ сцяну. "Лэннерс", - сказаѓ ён, - "куля засела", - сказаѓ ён, паказваючы. Холмс адарваѓ яго ад шпалер і пакруціѓ пад павелічальным шклом. Зброю, якім пракалолі Сун Цзын Фу, ператварылася ѓ бясформенны кавалак металу.
  
  "Ці магло гэта быць зроблена з іншага зброі? Хто-небудзь з гледачоѓ ці схаваѓся каля сцэны?" Спытаѓ Лэннерс.
  
  Холмс паківаѓ галавой. "Мы б пачулі асобны стрэл. Сунь Цзын Фу, павінна быць, быѓ забіты з свайго ѓласнага пісталета; у адваротным выпадку быѓ бы знойдзены стрэл з іншага агнястрэльнай зброі. Ні адзін стрэлак не змог бы разлічыць час стрэлу з свайго зброі так, каб яна стрэліла адначасова.
  
  "Не пагадзіліся б вы далучыцца да нас у Скотленд-Ярдзе?" - Спытаѓ Лэннерс.
  
  "Я б не хацеѓ, каб было па-іншаму", - адказаѓ Холмс.
  
  * * * *
  
  Паліцыянты адвезьлі салдата і рабочага сцэны Сунь Фу Чинг ѓ Скотленд-Ярд, а мы рушылі ѓслед за ім на таксі. Новы будынак сталічнай паліцыі было двухпавярховым з шэрага граніту з чырвонымі і белымі палосамі цэглы. Вокны на франтонах і мансардные вокны выходзілі яшчэ на пяць паверхаѓ. Ліхтары ѓздоѓж набярэжнай Вікторыі гарэлі ѓ густым змроку.
  
  Калі мы прыбылі, Ланнерс дазволіѓ нам сустрэцца з Аластером Франклінам. У буйнога мужчыны былі бакенбарды, злучаныя з вусамі. З яго светлых валасоѓ тырчалі сівыя валасінкі, а скура мела загарэлы адценне.
  
  Холмс спытаѓ: "Вы ведалі Сунь Цзын Фу? У вас былі з ім дзелавыя адносіны?"
  
  " Не, інспектар.
  
  Холмс падняѓ руку. " Проста містэр Холмс. Вы бачылі яго раней?
  
  "Я служу на флоце, пазаѓчора вярнуѓся з Александрыі. Мая жонка і наш сын былі на выставе - я думаю, яны будуць цікавіцца, што са мной здарылася". Нягледзячы на яго моцнае целасклад, яго рукі трывожна дрыжалі. "Я не ведаю, што адбылося на сцэне; усё, што я рабіѓ, было так, як мне сказалі".
  
  "Вы ведалі, што вас выберуць з натоѓпу?"
  
  Ён паціснуѓ плячыма, падняѓшы далоні ѓверх, і паківаѓ галавой. "Адкуль мне гэта ведаць?"
  
  Холмс павярнуѓся да Лэннерсу і спытаѓ: "Дзе пісталет?"
  
  Замкнуѓшы марака ѓ пакоі для допытаѓ, інспектар правёѓ нас у кабінет, дзе на стале ляжаѓ дульнозарядник. Прыклад вінтоѓкі быѓ пятиугольный з загнутым уверх канцом. Увесь прыклад быѓ выфарбаваны ѓ белы колер і зашпільваѓся бліскучымі гузікамі, падобнымі на каштоѓныя камяні.
  
  "На гэтых дадатковых шрубах мацуецца выключна ярка выражаны трымальнік для шомпала, які замяняе арыгінальны". Холмс паказаѓ на тонкую трубку пад ствалом, якая ідзе ад казённай часткі да дульному зрэзе.
  
  Ланнерс адчыніѓ дзверы і ѓпусціѓ памочніцу штукара. Яна засталася ѓ чорным казацкім строі. Брэх Вэй вёскі, затым зняла парык. Яе залаціста-рудыя валасы колеру тыцыяна кантраставала з каскадам яе цёмнага парыка.
  
  "Вы таксама не кітаянка?" - Спытала я.
  
  Брэх Вэй пагадзіѓся. "Мы былі індусамі, мусульманамі і індзейцамі. Маім мужам быѓ Сунь Чинг Фу. Яго сапраѓднае імя Сесіл Уиндхэм".
  
  "Вы, павінна быць, Томазина, імя, якое ён прамовіѓ", - сказаѓ Холмс.
  
  Яна кіѓнула, паціраючы твар. Макіяж, які затемнял яе твар і падкрэсліваѓ вочы, размазался.
  
  "Як вы з ім пазнаёміліся?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Я была танцоркай у Амерыцы, калі Сесіл наняѓ мяне сваім асістэнтам. Калі ён прыехаѓ у Лондан, ён стаѓ Сунь Чинг Фу".
  
  "Як працуе трук з лоѓляй куль?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Я не ведаю. Сесіл ніколі не тлумачыѓ мне гэты трук", - сказала яна.
  
  "Што павінна было адбыцца?" - спытаѓ ён.
  
  "Меркавалася, што ён зловіць кулю ѓ сваю руку".
  
  "Але вы не можаце злавіць кулю ѓ руку!" - Усклікнуѓ Ланнерс.
  
  Асістэнт паціснуѓ плячыма. " Сесіл так і зрабіѓ.
  
  "Раскажыце мне аб вашай ролі ѓ гэтым труку," спытаѓ Холмс.
  
  "Чалавек у натоѓпе пазначае кулю. Калі я выходжу на сцэну, я замяняю кулю іншы. На той, якой я яе замяняю, ёсць мая ѓласная маркіроѓка. Затым, калі куля выпушчаная, Сунь Цзын Фу ловіць яе. Ён паказвае яе салдату - і гэта тая самая, якую я пазначыѓ ".
  
  "Гэта тая самая куля?" Холмс сунуѓ руку ѓ кішэню і выцягнуѓ кулак. Расціснуѓшы пальцы, ён паказаѓ шарык для міньі.
  
  Твар Томазины побелело. " Як... як ты...?
  
  " Ён быѓ заціснуты ѓ яго ѓ руцэ, калі Уотсан спрабаваѓ выратаваць яго. Відавочна, што куля не павінна была забіваць, але замест гэтага ён павінен быѓ трымаць сваю кулю так, як калі б яна вылецела з ствала і трапіла яму ѓ руку ".
  
  "Тады куды павінна была трапіць куля з пісталета?" спытала яна.
  
  "Магчыма, салдат павінен быѓ адстрэльвацца і на самай справе не трапіць у Сунь Чинг Фу?" Спытаѓ Ланнерс.
  
  "Вы маеце на ѓвазе, што якім-небудзь чынам салдат не прыцэліѓся б?" Сказаѓ Холмс.
  
  Ланнерс задумаѓся. "Ці Мог Сунь Чын Фу стварыць нейкую ілюзію, каб салдат на самай справе не цэліѓся належным чынам?"
  
  "Гэта не лепш, чым сказаць "чараѓніцтва", " сказаѓ Холмс.
  
  Томазина пагадзілася. "Я ѓдзельнічала ѓ кожным выкананні гэтага трука, але не заѓважыла ніякіх зменаѓ на сцэне".
  
  "Магчыма, меркавалася, што гэта было падстроена? Магчыма, салдат быѓ конфедератом?" Сказаѓ я.
  
  "Мы ѓжо пагаварылі з салдатам. Я перакананы ѓ яго невінаватасці". Сказаѓ Холмс.
  
  Я дадаѓ: "Магчыма, у зале быѓ саѓдзельнік. Хто-то, хто стрэліѓ бы ѓ бок ад Сунь Чын Фу. Але, хутчэй за ѓсё, яна выбрала каго-то іншага".
  
  "Не, сэр! Гэта няпраѓда", - сказала Томазина.
  
  "Магчыма, хто-то раскрыѓ яго амерыканскую асобу?" - Спытаѓ я.
  
  Холмс паківаѓ галавой. "І гэты чалавек ведаѓ сакрэт фокусу і, больш таго, меѓ дастатковы доступ, каб сапсаваць яго? Я думаю, гэта малаверагодна". Ён працягваѓ казаць. " У Уиндхэма былі якія-небудзь ворагі?
  
  Яна пахітала галавой. " Яго турбавалі толькі іншыя штукары, у якіх было больш спраѓ, чым у яго.
  
  "А як наконт ворагаѓ унутры шоѓ? Вы ці іншыя яго памочнікі?"
  
  " Зусім не, містэр Холмс. У Амерыцы я была беднай танцоркай, у якой нічога не было. Калі Сесіл сустрэѓ мяне, ён ледзь мог дазволіць сабе заплаціць мне і купіць ежу для сябе ... Але разам мы падрыхтавалі нешта асаблівае, ці не так? У яе вачах бліснула сляза.
  
  Загаварыѓ Ланнерс. "Ідзіце ѓсе дадому і адпачніце. Сёння вечарам мы больш нічога не даведаемся. Прыходзьце заѓтра, і мы зможам працягнуць са свежымі вачыма".
  
  "У нас на вачах быѓ забіты чалавек. Можна мне адпачыць, Ватсан?" Холмс скамячыѓ двума кулакамі сваю саламяны капялюш.
  
  * * * *
  
  Мы вярнуліся на Бэйкер-стрыт вельмі позна. Я пагадзіѓся застацца на ноч, як у старыя добрыя часы. На наступную раніцу, як толькі мы скончылі снедаць, хлопчык-паж прадставіѓ Томазину Уиндхэм. Дрыготкімі рукамі яна зняла капялюшык.
  
  "Калі ласка, містэр Холмс, вы павінны мне дапамагчы. Я ѓ вашай уладзе", - сказала яна.
  
  Шэрлак адышоѓ ад каміна і прывітаѓ яе. "Супакойце свае нервы, і мы зможам абмеркаваць гэтае пытанне".
  
  Перш чым сесці, Томазина падышла да акна, разглядаючы сад за домам і доѓгія цені, слепнучы нізкім ранішнім сонцам.
  
  Мы откинулись ѓ крэслах, пакуль нервы нашай госці супакойваліся келіхам брэндзі. "Я хачу скарыстацца вашымі паслугамі," сказала яна Холмсу.
  
  Я ѓзяѓ бутэльку брэндзі з каміннай паліцы, зноѓ напоѓніѓ яе келіх, затым вярнуѓ яго на ранейшае месца побач з вазай з лілеямі і вазай з паѓлінавымі пёрамі.
  
  - Чым мы можам вам дапамагчы, мадам? - спытаѓ Холмс.
  
  " Паліцыя падазрае мяне.
  
  "Я так не думаю".
  
  " Але яны гэта зробяць, містэр Холмс, яны гэта зробяць! Гэта таму, што я хачу прадаць шоѓ Сунь Цзын Фу Майлзу Кавендишу, штукару-канкурэнту. Гадамі містэр Кавендыш спрабаваѓ купіць трукі Сэсіла або заплаціць за долю. Зараз я хачу прапанаваць яму ѓсё - рэквізіт, персанал, будучыя заказы ".
  
  "І яны палічаць гэта прыбыткам ад смерці Сэсіла? Прыбыткам, якая ѓ першую чаргу заахвоціла вас забіць яго?" Спытаѓ Холмс. "Колькі грошай вы можаце зарабіць?"
  
  Па яе твары цяклі слёзы. Калі яна выцірала пудру, я ѓбачыла, што з узростам на яе твары з'явіліся трывожныя маршчынкі. Яе вейкі зліпліся ад болю. Яна хацела нешта сказаць, але ѓ яе перахапіла дыханне.
  
  "Шоѓ для мяне нічога не варта. Сесіл быѓ па вушы ѓ даѓгах. Продажу ѓсяго гэтага будзе дастаткова, каб расплаціцца з пазыкамі, але не больш таго. Выступ Сунь Чын Фу мела поспех, але Сесіл разбурыѓ нас фінансава. Ён назапашваѓ рахункі і траціѓ у доѓг у кампаніі жанчын, пра якіх я не хачу казаць. Я абабраны! Толькі зірніце на газеты!"
  
  Яна шпурнула на стол "Морнинг Миррор". На развароце было напісана: "ЖОНКА ЗАБІВАЕ ШТУКАРА ПАДЧАС ФІНАЛЬНАГА ПРАДСТАђЛЕННЯ".
  
  "Заѓтра яны назавуць чыё-небудзь іншае імя", - запэѓніѓ я яе. "А яшчэ лепш, калі гэтая газета забудзе аб гэтай гісторыі, а "Іѓнінг Миррор" абвінаваціць каго-небудзь іншага".
  
  "Вы думаеце, ён гэта спланаваѓ? Ён пакончыѓ з сабой?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Хацела б я ведаць, хоць я так не думаю. Ён не з тых людзей, якія думаюць аб такой смерці". Яна паглядзела на Холмса. "Сесіл не паддаецца выбухаѓ эмоцый. Нават калі злы або засмучаны ".
  
  "Магчыма, ён быѓ поѓнай супрацьлегласцю і ѓ апошні час быѓ ціхім або замкнёным?"
  
  "У апошні час ён у выдатным размяшчэнні духу. Ён такі ж гаварлівы і ѓраѓнаважаны, як заѓсёды. О, Марыя, дапамажы мне, я не магу прымусіць сябе сказаць "ён быѓ'. "Ён ёсць" для мяне - ён не можа сысці. Я не магу гэтага дапусціць. - Яна зноѓ заплакала. " Але мы ѓ такім абавязку! Калі я не пагаджуся з тым, што яго больш няма, крэдыторы забяруць апошнія драбкі з маёй каморы.
  
  Холмс ѓздыхнуѓ. " Адпраѓце Майлза Кавендыша ѓнутр.
  
  Яе рыданні спыніліся. "Адкуль ты ведаеш?"
  
  " Вы выглянулі вонкі, я мяркую, вас чакае мужчына. Калі гэта не Майлз Кавендыш, то за вамі, напэѓна, сочаць.
  
  Яна падышла да акна і адкрыѓ яго, затым махнула рукой. Праз некалькі хвілін да нас далучыѓся незнаёмы. У яго была малюсенькая бародка, якая расце на кончыку падбародка па модзе Дызраэлі, але яна пачыналася прама пад губой і спускалася ѓніз. Вочы ѓ яго былі чорныя і глыбока пасаджаныя.
  
  "Ах, Дзіѓны Кавендыш!" Заѓважыѓ Холмс. "З фірмовым нумарам 'Зьнікае лэдзі'. Калега-фокуснік. Магчыма, гэта вы забілі Сунь Чын Фу?"
  
  Ён нахмурыѓся. " Запэѓніваю вас, нішто не можа быць далей ад ісціны. Сунь Цзын Фу не быѓ сябрам, але і ворагам таксама. Меркаваць, што я забіѓ Сунь Чын Фу дзеля яго бізнесу, усё роѓна што прапаноѓваць цябе забіць Лестрейда, каб атрымаць больш спраѓ для раскрыцця.
  
  Холмс усміхнуѓся. "Вельмі добра, як вы думаеце, хто яго забіѓ?"
  
  " Адрынуты каханак, раз'юшаныя крэдыторы або нават ён сам? Калі ён пакончыѓ з сабой, не варта ці нам пашукаць запіску?
  
  "Калі ён здзейсніѓ самагубства, то які механізм? Томазина, вы кажаце, што не ведаеце, як спрацаваѓ трук, але як ён яго ѓсталяваѓ?" Спытаѓ Холмс.
  
  Яна паціснула плячыма. "Я не ведаю. Ва ѓсіх нас былі справы - я рыхтавала іншыя рэчы, пакуль ён працаваѓ над пісталетам".
  
  - Ён што-небудзь рабіѓ з зброяй пасля прадстаѓлення? - спытаѓ Холмс.
  
  Яна кіѓнула. "Чаму бы і няма! Бачыш, пісталет не прызначаѓся для стральбы. Таму кожную ноч Сесіл разбіраѓ вінтоѓку, каб атрымаць кулю. Ён бы вытрас парашок і таксама паклаѓ яго назад у кантэйнер ".
  
  "Звычайна пісталет не страляѓ? Калі гэта не меркавалася, то як Сесіл імітаваѓ гук стральбы?"
  
  Яна паціснула плячыма. "Усё гэта было часткай магіі Сунь Цзын Фу".
  
  "Дзе ён быѓ перад шоѓ? Што ён рабіѓ?"
  
  Томазина маѓчала; замест яе загаварыѓ Кавендыш. "Сунь Чын Фу быѓ у кампаніі жанчыны, акрамя сваёй жонкі".
  
  "Адкуль вам гэта вядома?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Яго яркія свецкія звычкі былі вядомыя ѓсім у клубе Биксби, членамі якога мы абодва былі".
  
  " Мне неабходна дапытаць гэтую жанчыну, містэр Кавендыш. Паведаміце яе імя ѓ Скотленд-Ярд, і яны даставяць яе на допыт.
  
  Холмс павярнуѓся да Томазине. " Вы просіце аб дапамозе, мадам, і я прапаную яе. Але нават без вашай просьбы я б давёѓ справу да канца. На маіх вачах памёр чалавек. На карту пастаѓлена гонар майго рамёствы".
  
  Рэѓнасць, гнеѓ, прага помсты - нічога гэтага я не ѓбачыѓ на твары жонкі. На яе твары чыталася толькі маѓклівае адчай. " Дзякую вас, містэр Холмс.
  
  * * * *
  
  Мы вярнуліся ѓ сталічную паліцыю. Гадзінная вежа парламента глядзела на нас па-над дома Святога Стэфана. Ланнерс патлумачыѓ Холмсу, што жанчына знойдзеная, і яны абмеркавалі, якія пытанні ѓжо былі зададзены, і яе адказы. Як толькі Холмс насыціѓся гэтай інфармацыяй, Ланнерс праводзіѓ нас у тую ж пакой, дзе дапытвалі Аластера Рейнольдса.
  
  Увайшоѓшы ѓ офіс, яна стала чакаць. Я пашкадую прыстойнасць гэтай жанчыны, схаваѓшы імя, але апішу яе як маладую шатландкі, апранутую ѓ норфолкский жакет з рукавамі з барановай нагі і спадніцу. Яе валасы свабодна віліся над зелянява-блакітнымі вачыма.
  
  "Пытанняѓ ад аднаго канстэбля было недастаткова, цяпер ён прыводзіць яшчэ дваіх?" - прамармытала яна.
  
  "Я Шэрлак Холмс, незалежны дэтэктыѓ-кансультант, а гэта доктар Джон Ватсан, які лячыѓ Сэсіла Уиндхэма ѓ апошнія хвіліны яго жыцця".
  
  "Ну? Што табе ад мяне трэба?"
  
  " Як доѓга вы былі знаёмыя з Сунь Цзын Фу?
  
  "З пачатку лета", - сказала яна. "Калі ён толькі пачаѓ паказваць сваё шоѓ, ён знайшоѓ мяне якая працуе ѓ пральні і запрасіѓ на бясплатны дзённай спектакль. Калі я з'язджаѓ, я не ведаѓ, што гэта Сунь Цзын Фу. Але, зайшоѓшы да мяне пазней, ён сказаѓ мне - і захапіѓ мяне сваёй спрытам рук ".
  
  " Цяпер падумайце добранька, міс. Ён вам што-небудзь абяцаѓ? Яго погляд стаѓ напружаным.
  
  Яна закаціла вочы і засмяялася. " Усе мужчыны абяцаюць, містэр Холмс. Сесіл не быѓ выключэннем.
  
  " Але што ён табе паабяцаѓ?
  
  "Што ён любіць мяне, што мы можам быць разам. Ён хацеѓ заснаваць турыстычную кампанію і падарожнічаць са мной. Спачатку ѓ Шатландыю, а затым на Кантынент або ѓ Паѓднёвую Амерыку. Ён абяцаѓ, што мы зможам быць шчаслівыя разам.
  
  "А што наконт яго жонкі?"
  
  Яна адвяла погляд. "Я ведала, што ён жанаты, але ён ніколі не згадваѓ пра яе. І я ніколі не пыталася. Я сказала, што ѓсе мужчыны абяцаюць, але я не думаю, што яны выконваюць свае абяцанні".
  
  " Вы ведалі, што яго жонка жыла з ім тут, у Лондане?
  
  Яна няпэѓна паціснула плячыма.
  
  " Кітаянку, якая не казала на нашай мове, якая нічога не ведала аб нашай краіне і культуры?
  
  Яна зморшчылася і апусціла позірк. " Калі ласка, спыні, мне ад цябе дрэнна. Мне сорамна.
  
  Ён ціха прамармытаѓ: "У беднай жанчыны тут няма ні сям'і, ні пені на яе імя. Хутчэй за ѓсё, яна памрэ ѓ канаве. Яна палонніца без сцен". Затым голас Холмса стаѓ цвёрдым, як сталь. "Ваш жаночы план забіѓ яе мужа, адзінага чалавека, якому яна даверыла сваю нікчэмную жыццё!"
  
  Жаласны крык сарваѓся з вуснаѓ жанчыны. " Не, містэр Холмс! Я прызнаюся вам ва ѓсіх сваіх грахах, але я не будавала планаѓ супраць Сэсіла! Я не маю да гэтага ніякага дачынення! Я малю вас верыць мне! Яна закрыла твар рукамі і заплакала.
  
  Холмс паглядзеѓ на Ланнерса. " Бярыце яе. Яна нам ні да чаго.
  
  Калі ён праводзіѓ яе з кабінета, я заѓважыѓ: "Холмс, вы стрыманы хлус".
  
  "Тым не менш, я абудзіѓ у ёй праѓду. Цяпер нам варта яшчэ раз агледзець пісталет".
  
  Вярнуѓся Ланнерс і павёѓ нас назад да "Джезайлю". Холмс падняѓ яго і агледзеѓ, круцячы ѓ руках.
  
  "Гэтыя шрубы здаюцца дзіѓна размешчанымі", - сказаѓ ён. Ён палез у сумку за інструментамі, затым павольна выняѓ шрубы. Без іх ствол і трубка шомпала аддзяліліся ад казённай часткі.
  
  Ён узяѓ шрубу і ѓважліва агледзеѓ разьбу, затым навёѓ павелічальнае шкло на адтуліны ѓ абломках вінтоѓкі.
  
  "Эѓрыка, джэнтльмены!" Холмс усміхнуѓся і зноѓ сабраѓ Jezail.
  
  Сумесь здзіѓлення і палягчэння адбілася на твары Ланерса. - У чым справа, Холмс? - спытаѓ я.
  
  "Салдат, Аластер Дейтона, зарадзіѓ стрэльбу порахам і куляй", - сказаѓ Холмс, праводзячы пальцам ад адтуліны па ѓсёй даѓжыні ствала.
  
  "Так, працягвайце," сказаѓ Лэннерс.
  
  "Ударна-спускавы механізм вінтоѓкі, аднак, заблякаваны ад ствала. Замест гэтага ён выглядае злучаным з гэтай трубкай, якая, як я заѓважыѓ учора, больш, чым трымальнік для шомпала ". Ён дакрануѓся да дадатковага аддзялення.
  
  Я кіѓнуѓ. "І Брэх Вэй - Томазина - прыбрала шомпал назад. Салдат не паклаѓ яго туды пасля таго, як куля была зараджана. Сам пісталет быѓ часткай трука?"
  
  " Дакладна. Гэта была дадатковая камера для стральбы. Павінна быць, Сунь Чын Фу падсыпаѓ сюды порах перад прадстаѓленнем. Калі трук спрацоѓвае правільна, салдат націскае на спускавы кручок, і порах у гэтым патронніку запальваецца. Але порах у ствале застаецца некранутым."
  
  "Так што ж адбылося ѓ гэтым выпадку?" Спытаѓ Ланнерс.
  
  "Усё пачынаецца з выкарыстання старога стрэльбы. Фальш-патроннік і сапраѓдны ствол, павінна быць, былі сабраны шмат гадоѓ таму. Каб змацаваць іх з казённай часткай прыклада, у ім былі просверлены адтуліны. Шрубы выходзяць з прыклада, праходзяць праз дадатковы патроннік і ѓваходзяць у ствол. Паміж шрубай і адтулінамі, скрепляющими дэталі, паступова запасіліся іржа. "
  
  Погляд Ланнерса стаѓ безуважлівым. " Усё гэта вельмі цікава, Холмс, але...
  
  " Цярпенне, інспектар! Як я ѓжо казаѓ, калі гэта злучэнне сапсавалася, утварылася невялікае адтуліну. Порах з ствала пратачыѓся ѓ адтуліну, дзе шрубы змацоѓвалі пісталет. Сунь Цзын Фу ніколі не чысціѓ яго належным чынам, ён проста вытряхивал парашок. Са часам, пры паслядоѓных дзеяннях, залішнія часціцы назапашваліся, утвараючы зарад, які праходзіць праз адтуліну. Так што цяпер, калі ѓспышка ад капсюля-ѓдарніка перамясцілася ѓ патайныя камеру, яна таксама трапіла ѓ ствол. Такім чынам, усе стрэльба стрэліла і куля была выпушчана ".
  
  Каб даказаць свой пункт гледжання, Холмс узяѓ са стала збан з вадой і павольна наліѓ яе ѓ бочачку. Праз імгненне з прымацаванай да яго трубкі закапалі кроплі. " Бедны Сесіл Уиндхэм паняцця не меѓ, што адбылося, калі ён памёр.
  
  Да канца дня Ланнерс вызваліѓ Аластера Дейтона. Пазней у тым жа месяцы цела Сэсіла Уиндхэма вярнулі ѓ Злучаныя Штаты разам з яго ѓдавой.
  
  Да наступнага раніцы газеты амаль не згадвалі Сунь Чинг Фу. Не было ніякіх згадак ні пра яго жонцы, ні аб Холмсе.
  
  Ён засмяяѓся. "Памылка, якую, я ѓпэѓнены, вы выправіце!" З усмешкай прыкрыѓшы вочы, ён сказаѓ: "Я дапамог незлічонай колькасці людзей, Ватсан, але не чакаю, што мяне запомняць. Няма, адзіныя ѓспаміны, звязаныя з Бэйкер-стрыт, будуць звязаныя з васковымі фігурамі мадам Цюсо або з наведваннем заапарка ѓ Риджентс-парку ѓ дзяцінстве ".
  
  Я пасмяяѓся разам з ім, паабяцаѓшы сабе калі-небудзь напісаць аб гэтым прыгодзе, каб увекавечыць памяць пра Шэрлака Холмса, а таксама трагічную смерць чалавека, якога Лондан ведаѓ як Сунь Чын Фу.
  
  OceanofPDF.com
  
  КАЗКА доктара ВАТСАНА, аѓтар Thos. Кент Мілер
  
  Я калекцыяную старыя рукапісы і апублікаваѓ некалькі кніг на гэтую тэму. У апошні час мне няма чым было заняцца, і я млява блукаѓ па Інтэрнэту, проста уводзячы цікавыя словы, якія прыходзілі на розум, у розныя пошукавыя сістэмы, а затым пераходзячы па спасылках на іншыя спасылкі, усё глыбей і глыбей апускаючыся ѓ тое, што ѓ канчатковым выніку павінна стаць свайго роду лічбавымі катакомбамі Сеткі.
  
  У рэшце рэшт, што-то мімалётна прамільгнула ѓ мяне перад вачыма, калі мая мыш шчоѓкнула ѓ бок. Я адступіѓ назад і ѓбачыѓ чорна-белую фатаграфію старога выцветшего лістка паперы з фірмовым загалоѓкам "Джон Х. Ватсан, доктар медыцыны" і прывітаннем "Мой дарагі Холмс": маё сэрца шалёна забілася, калі я налічыѓ ѓсяго 31 старонку, напісаную ганарлівым і круглявым, але часта дрыготкім почыркам. Усе чатыры поля некаторых лістоѓ былі запоѓненыя багатымі каментарамі, напісанымі зусім іншым і каравым почыркам. Ніжэй прыводзіцца дакумент даслоѓна з нататкамі на палях, прадстаѓленымі ѓ дужках пасля прыблізных месцаѓ тэксту, на якія яны спасылаюцца. На першай старонцы было втиснуто наступнае заѓвага , якое пачынаецца ѓ верхняй частцы старонкі над фірмовым бланкам і ідучае ад абодвух палёѓ да ніжняй частцы ліста:
  
  [Божа! Містэр Холмс сёння даволі сварлівы. Па сутнасці, ён загадвае мне пісаць пад дыктоѓку, і я ѓжо маю задумку нагадаць яму, што я не яго сакратарка, а яго старая кватэрная гаспадыня, якая прыехала з прыемным загарадных візітам да свайго эксцэнтрычных былому жыхару. Я мяркую, ён раздражнёны, таму што толькі што вярнуѓся з паездкі за мяжу па бог ведае якой справе і, на сваю бяду, злёг у ложак з грыпам. Я расстаѓляла яго правізію ѓ каморы ѓ нейкім падабенстве парадку, з паліцай, уставленной слоічкамі з рознымі гатункамі мёду, калі ён паклікаѓ: "Місіс Хадсон, ці магу я папрасіць вашай дапамогі, калі ласка? Я рады бачыць, што наш доктар Ватсан знайшоѓ некалькі хвілін з свайго напружанага графіка для перапіскі. Мне вельмі непрыемна турбаваць вас, але я спрабаваѓ прачытаць гэтыя лісты, і з-за таго, што почырк нашага сябра пагоршыѓся, а вочы слязяцца з-за гэтага праклятага грыпу, у мяне паѓсталі некаторыя цяжкасці. Магу я папрасіць вас пасунуць гэты крэсла, каб ѓладкавацца ямчэй, і мне прачытаць услых гэтыя пасланні? У такім выглядзе яны даволі працяглыя ". Вядома, я пагадзіѓся. "І яшчэ," працягнуѓ ён, - я быѓ бы ѓдзячны, калі б вы, калі ласка, запісалі любыя імправізаваныя каментары, якія я магу зрабіць падчас вашага чытання. Мая памяць ужо не так вострая, як раней, я не хачу губляць нітку уласных думак пазней, калі мне калі-небудзь спатрэбіцца, каб вярнуцца да іх, і калі яны больш не будуць зручна захоѓвацца ѓ маёй галаве ". ] [Каб не заблытаць запісу містэра Холмса, я павінен сказаць, што канверт з гэтым першым лістом быѓ праштампаваны 15 чэрвеня і, павінна быць, прыбыѓ каля дзесяці дзён таму, паколькі сёння 28 чэрвеня.]
  
  Джон Х. Уотсан, доктар медыцыны.
  
  13 Чэрвеня 1924 года
  
  Мой дарагі Холмс:
  
  Цяжка паверыць, што ѓсяго шэсць тыдняѓ таму я нанесла вам свой цудоѓны візіт на вашу маленькую ферму ѓ Сасэкс-Даунс. Хоць на нейкім узроѓні я заѓсёды разумеѓ, што пчалярства па-свойму унікальна і прыносіць велізарнае задавальненне тым, хто любіць насякомых, адважуся сказаць, што вы ператварылі гэты занятак у форму мастацтва. Вашы вуллі - сапраѓдныя гарады, у якіх жывуць вышэйшыя і ніжэйшыя класы грамадства. Я знаходжу гэта выдатным, незалежна ад таго, колькі разоѓ я наведваю іх! А мёд, якім мы нашмароѓваюць тосты на сняданак, быѓ проста чароѓным. Я шкадаваѓ, што не змог затрымацца даѓжэй, чым на тыдзень, але мая праца, нават на дадзеным этапе маім жыцці, спалучаная са шматлікімі абавязкамі, і я, у адрозненне ад вас, не зусім гатовы да выхаду на пенсію.
  
  Іронія, аднак, заключаецца ѓ тым, што не паспеѓ я вярнуцца да сваёй кватэры і практыцы, як атрымаѓ тэлеграму ад майго старога аднакурсніка па каледжу, Линвуда Реджинальда Маккейб, якога я, магчыма, згадваѓ раз ці два ѓ нашых пакоях на Бэйкер-стрыт, якая патрабавала неадкладных дзеянняѓ.
  
  У той момант, калі я пачаѓ сур'ёзна вывучаць медыцыну, ён вывучаѓ матэматыку, а пазней заняѓся архітэктурай, зрабіѓшы сабе нядрэннае імя і адкрыѓшы ѓласныя офісы. Наколькі я разумею, яго моцнай бокам быѓ акцэнт на функцыянальнасць, і, наколькі я памятаю, яго праекты ѓключалі прадуктовыя рынкі і цырульні, а ѓ канчатковым выніку банкі і фінансавыя цэнтры. Ён даѓно выйшаѓ на пенсію і купіѓ овцеводческое ранча ѓ паѓднёвай Ірландыі. Я не ѓспамінаѓ пра яго гадамі, і вось гэтая запіска, у якой ён амаль маліѓ мяне кінуць усё і прыйсці да яго на дапамогу - менавіта ѓ Ірландыі!
  
  Я сабраѓ рэчы, яшчэ раз дамовіѓся з двума маімі шматпакутным калегамі, якім я ѓ вялікім даѓгу, каб яны падзялілі маіх пацыентаѓ паміж сабой на гэта час, і перад світаннем выявіѓ, што стаю ѓ клубящемся тумане на абочыне чыгуначнага вакзала Вікторыя. Было некалькі чыгуначных пераездаѓ, два парома, яшчэ больш чыгуначных пераездаѓ, па меншай меры, адзін амнібус і столькі таксі, што я збіѓся з рахунку, пакуль, нарэшце, не дабраѓся да гатэля Bottle Hill на галоѓнай вуліцы малюсенькага аднайменнага мястэчка прыкладна ѓ 45 мілях на поѓнач ад Скарынка.
  
  Уладальнік паведаміѓ аб маім прыездзе Маккейбу, які даслаѓ машыну да сямі гадзін вечара, калі было яшчэ цёпла і светла. Я сядзеѓ на ганку вілы майго старога сябра з выглядам на доѓгі ѓчастак ѓзгорыстага зялёнага пашы, на якім пасвіліся авечкі і ягняты, якія напаѓнялі атмасферу сваім жаласным "ба-а-а", калі пастухі і іх сабакі адводзілі іх на іншыя пашы.
  
  Пакуль што, нягледзячы на мае энергічныя роспыты, Маккейб не адразу перайшоѓ да справы, каб растлумачыць ні прычыну, па якой ён паслаѓ за мной, ні відавочную тэрміновасць свайго ліста. З таго месца, дзе я сядзеѓ, ён здаваѓся здаровым, як скрыпка, і ѓсё вакол здавалася дастаткова спакойным. Толькі за простым, але багатым вячэрай, прыгатаванай і пададзеных яго супрацоѓнікамі, ён, нарэшце, патлумачыѓ мэта майго паспешнага візіту.
  
  " Ватсан, - пачаѓ ён, так і не донеся відэлец з запяканку з бараніны і морквы да рота. - Я папрасіѓ вас прыйсці, таму што ѓ мяне на руках невялікая таямніца.
  
  "Што ж, тады, Маккейб, я ѓсцешаны вашай верай у маю доблесць, але баюся, што з гадамі, нягледзячы на ѓсе мае намаганні, я не знаходжуся ѓ адной лізе з маім сябрам Шэрлакам Холмсам, а ён, як вы, магчыма, ведаеце, знаходзіцца ѓ адзіноце, і яго нельга турбаваць ні пры якіх абставінах".
  
  " О, я паняцця не меѓ. Але я пытаѓся не пра містэрам Холмса, я пытаѓся пра вас, таму што мая загадка, падобна, мае медыцынскае абгрунтаванне, і, натуральна, ваша рэпутацыя лекара вядомая паѓсюль.
  
  Павінен сказаць, я адчуѓ, што чырванею ад гэтага заѓвагі.
  
  "Ватсан, перш чым я растлумачу праблему, я павінен апярэдзіць яе выкладаннем некаторых абставінаѓ. Маім кіраѓніком ранча з'яѓляецца чалавек па імя Дональд О'браэн Неры. Ён працуе са мной шмат гадоѓ. ђвесь мой ураджай, авечкі, іншай хатні жывёлу і зямля знаходзяцца пад яго наглядам. Некалькі дзён таму ён мімаходзь згадаѓ пры мне, што заѓважыѓ жывую агароджу з кустоѓ цярноѓніку, якая вырасла каля адной з перапраѓ праз ручай.
  
  [Ах! Цярноѓнік! Займальная штука! Я мог бы і павінен напісаць манаграфію выключна аб гэтым кусце і яго ягадах. Кажуць, што з яго быѓ зроблены цярновы вянок Хрыста. А з цярноѓніку робяць чароѓныя палачкі! На самай справе, мяркуецца, што ѓ яго галінах жывуць маленькія чалавечкі! Вядома, што жахлівыя злачынствы, нават вясковы генацыд, мелі ѓ сваёй аснове здагадкі і меркаваную дасведчанасць аб терновнике! Гэта не куст, з якім можна жартаваць, місіс Хадсон!]
  
  Маккейб працягнуѓ: "Дональд ускінуѓ на плячо рыдлёѓку, граблі і нажніцы і пакрочыѓ праз пашу. Я прапанаваѓ яму ѓзяць з сабой свайго сына Тігай або іншага мужчыну, але ён можа быць упартым і сказаѓ, што ѓ іх свая праца, і ѓ любым выпадку для гэтага няма прычын, паколькі ён цалкам здольны справіцца з гэтай задачай сам. У цэлым ён здаваѓся шчаслівым і ѓ добрым здароѓі. Гэта было раніцай, калі яго не было побач, каб нагледзець за перагонкай статка.
  
  Днём Тиг адправіѓся на яго пошукі. Прыкладна праз гадзіну прыбег адзін з пастухоѓ і сказаѓ, што яны знайшлі Дональда моцна сплю ля ручая, але не змаглі яго разбудзіць. Яго прывезлі, і я паслала за доктарам. Мы пастараліся задаволіць Дональда ямчэй у яго ѓласнай пасцелі ѓ яго ѓласным доме за гэтым. Менавіта тады мы выявілі, што ѓ яго на грудзях расце невялікі круг грыбка. Мясцовы лекар, доктар Абернати, які прыкладна ѓдвая маладзейшы за нас, заѓважце, пацвердзіѓ, што Дональд быѓ без прытомнасці, і пацвердзіѓ, што ѓ яго на грудзях рос грыбок, але ѓсё, што ён мог прапісаць, - гэта касторовое алей. У адваротным выпадку ён нічога не мог зрабіць, таму што Дональд відавочна ѓмешваѓся ѓ справы фей ".
  
  Я ѓскочыла і ѓсклікнула: "Без прытомнасці! Феі! Чаму мы сядзім без справы? Пакажыце яго мне!"
  
  " Спяшацца няма куды, Ватсан. Ці бачыце, усё гэта адбылося тыдзень таму, а ён, здаецца, зусім не змяніѓся.
  
  "Кома?" - Спытаѓ я.
  
  "Я не ведаю. Вось чаму я паклікаѓ цябе".
  
  Феі! Холмс, вы можаце ѓ гэта паверыць? Мяне чакалі адно грубае абуджэнне за іншым!
  
  "Вы кажаце, што мясцовы лекар не можа дапамагчы гэтаму чалавеку, таму што ваш мужчына знаходзіцца пад праклёнам феі?"
  
  " Баюся, гэта дастаткова дакладна. Але, бачыце, доктар - дзіця гэтай краіны. Ён вырас тут, з'ехаѓ у Дублін, а затым у Лондан, каб атрымаць медыцынскую адукацыю, і вярнуѓся, каб прыносіць карысць свайму народу. У выніку, здаецца, што фальклор абшчыны гэтак жа жывы для яго, як і для яго продкаѓ ".
  
  " Хопіць пра гэта. Пакажы мне свайго мужчыну.
  
  Я схапіла сваю сумку, і мы выйшлі за дзверы. Маккейб павёѓ мяне да прыбудове, якая знаходзілася побач з яго домам. Не паспелі мы дайсці да дзвярэй, як з яе выйшаѓ малады чалавек і накіраваѓся да нас. Яму было каля 20 гадоѓ, у яго было моцнае, смуглы цела, апранутае ѓ мехаватыя карычневыя штаны і ваѓняную кашулю ѓ чырвоную клетку з доѓгімі рукавамі. Яго штаны падтрымліваліся парай жоѓтых шлеек.
  
  " Доктар Ватсан, гэта Тиг О'браэн Нири, сын Дональда.
  
  Мы нядбайна паціснулі адзін аднаму рукі. Было цяжка выцягнуць з хлопчыка якую-небудзь інфармацыю, якая магла б мне дапамагчы. Яго асноѓным паведамленнем былі аффектированные словы тыпу "Гэта здаецца няправільным. Я не ведаю, што і думаць. Як ты думаеш, ты можаш што-небудзь зрабіць? Гэта проста не маглі быць феі!"
  
  У рэшце рэшт я праціснуѓся міма хлопчыка, сказаѓшы: "Дазволь мне самому меркаваць пра гэта!"
  
  ђнутры каюты, я знайшоѓ у яго ложку пажылога мужчыну таго ж тыпу, што і хлопчык. Я пачаѓ агляд. Яго пульс, тэмпература, адценне скуры - усё адпавядала мужчыну, які моцна спаѓ. Я бачыѓ, як яго вочы рухаюцца пад зачыненымі стагоддзямі, як у чалавека, пагружанага ѓ глыбокі сон. Я адкінула коѓдру, каб агаліць яго грудзі, і так, там быѓ круг з пачатку грыба дыяметрам каля пяці цаляѓ, навакольны пляма тоѓстай, пакрытай пухірамі і пузырящейся зелянява-карычневай цвілі. Я ніколі не бачыѓ нічога падобнага, і мне давялося прымусіць сябе адвесці погляд!
  
  Маккейб дакрануѓся да маёй рукі і ціха сказаѓ: "Яна вырасла. Калі мы знайшлі яго тыдзень таму, гэта было ѓсяго толькі невялікае пляма, прыкладна цаля у папярочніку".
  
  Юны Тиг О'браэн Неры сказаѓ тады: "Я памятаю, як ён смяяѓся, сыходзячы. Ён жартам сказаѓ, што спадзяецца, што гэта не чароѓныя кусты, якія ён планаваѓ вырваць! Мой бацька ніколі не ѓспрымаѓ такія рэчы сур'ёзна. Звычайна ён падыгрываѓ, калі сярод нашага персаналу і жыхароѓ вёскі падымалася тэма фей, але ён заѓсёды казаѓ мне, што мясцовыя жыхары невуцкія і не ведаюць нічога лепшага, і нават заходзілі так далёка, што галлюцинировали музыкай, якую яны называлі музыкай фей, у той час як ён выдатна ведаѓ, што ніякай музыкі наогул не было ".
  
  Тиг працягваѓ тлумачыць, што некаторыя з іх суседзяѓ даволі часта пакідалі святло уключаным або запальвалі свечкі ѓ вокнах на ноч, каб адагнаць гэтых істот. З іншага боку, ён чуѓ аб некаторых жыхароѓ іншых акругаѓ, якія пакідалі віскі на ноч для фей.
  
  Што я павінен разумець з ѓсёй гэтай бязглузьдзіцы. Што ж, адно можна сказаць напэѓна: у мяне вельмі хворы пацыент, і мне лепш высветліць, што з ім. Я паклапаціѓся пра камфорт Дональда О'браэн Нири, а Маккейб дамовіѓся, каб хто-небудзь з менш нервовых суседзяѓ застаѓся з ім на ѓсю ноч. Затым мы перайшлі ѓ галоѓны дом.
  
  Пакуль мы палілі ля вогнішча, я зразумеѓ, што не бачыѓ жонку О'браэн Нири, маці Тігай. Падыходзячы да тэмы ѓскосна, я мог бачыць, што Тиг, гэтак жа як і Маккейб, неахвотна абмяркоѓваѓ гэтую тэму, але ѓ рэшце рэшт я даведаѓся, што прыкладна 15 гадоѓ таму, калі Тиг быѓ усяго толькі хлапчуком, а Маккейб яшчэ нават не прыязджаѓ у гэты раён, маці Тиг была выкрадзена з уласнага дома, або меркавала гэта, і больш яе ніколі не бачылі - хоць, вядома, нейкі час хадзілі чуткі, што яе бачылі ѓ Дубліне, Лондане і нават Парыжы. Большасць у акрузе лічыла, што яе "выкралі феі"! Шчыра кажучы, мне шкада, што я загаварыѓ пра гэта, паколькі ѓсё, што я зрабіѓ, гэта разбудзіѓ дрэнныя ѓспаміны.
  
  Яны таксама патлумачылі, як на наступную раніцу пасля таго, як Тиг знайшоѓ О'браэн Нири, Маккейб зладзіѓ вечарыну, каб паглядзець, што яны змогуць убачыць. На самай справе ѓ ручая была жывая загарадзь з кустоѓ цярноѓніку, і адзін з іх быѓ ссяку і ляжаѓ зламаны на зямлі. Тиг паказаѓ Маккейбу месца, дзе ён знайшоѓ свайго бацькі нерухома ляжаць на спіне. Больш яны не ѓбачылі нічога, што паказвала б на правіну або гарэзлівасць любога роду. Гэта было так жа, як калі б у мужчыны здарыѓся інсульт, і ён упаѓ там, дзе стаяѓ.
  
  Перад сыходам на пенсію я ясна даѓ зразумець, што, калі я хачу дапамагчы, я павінен сам агледзець гэта месца і пагутарыць з лекарам, і гэта было прызначанае на наступную раніцу. Маккейб паказаѓ мне пакой, якая будзе знаходзіцца ѓ маім зручным месцы падчас майго знаходжання. Яна даволі зручная, у ёй ёсць тры лямпы, ложак з балдахінам, шафа і трывалы дубовы сакрэтнік, на якім я сяджу і пішу вам гэтую запіску. Я спадзяюся дапоѓніць працяг дадатковымі дадзенымі заѓтра, перш чым адправіць яго вам.
  
  Джон Х. Уотсан, доктар медыцыны.
  
  14 Чэрвеня 1924 года
  
  Працягваю, Холмс:
  
  Сёння раніцай перад світаннем я быѓ прадстаѓлены доктару Абернати (якога, да яго гонару, ранні гадзіну, здавалася, ані не збянтэжыѓ), і мы абмеркавалі гэтае пытанне за сняданкам. Я дапытаѓ яго даволі цвёрда, не прама заяѓляючы, што лічу яго некампетэнтных. Тым не менш, ніжэй прыводзіцца прыблізны пераказ нашай размовы.
  
  * * * *
  
  "Доктар Абернати," пачаѓ я, " я агледзеѓ О'браэн Нири, і, хоць яго сімптомы сапраѓды цікаѓныя, мне сказалі, што без стараннага абследавання вы абвясцілі выпадак безнадзейным і справай рук фей, і, больш таго, вы заявілі, што касторовое алей - касторовое алей! - з'яѓляецца свайго роду універсальным лекамі, якое знішчыць рост грыбка!"
  
  "Доктар Ватсан, я б не адважыѓся выказаць якія-небудзь факты менавіта такімі словамі, але маё абследаванне не было такім павярхоѓным, як вас прымусілі паверыць, і, больш таго, я эксперт па хваробах гэтых краёѓ, іх культуры і народаѓ. І я ніякім чынам не меркаваѓ, што выпадак Дональда О'браэн Нири безнадзейны. Калі ласка, прыміце як факт, што я ганаруся тым, што ѓмею гаварыць са сваімі пацыентамі на зразумелай ім мове. Напрыклад, пры нармальных абставінах патлумачылі б вы бацькам пацярпелай дзяѓчынкі, што, паколькі яе сухажылле надколенника прымацоѓваецца да бугорку большеберцовой косткі спераду і паколькі гэта сухажылле таксама прымацавана да ніжняй часткі надколенника, дзе прымацавана сухажылле чатырохгаловай мышцы, пры разрыве сухажыллі надколенника коленная кубачак, такім чынам, губляе сваю фіксуе апору на большеберцовой косткі? Ці вы проста скажаце, што яна пашкодзіла калена?
  
  "У тым жа духу," працягнуѓ ён, - часам мне неабходна проста сказаць сваім пацыентам, што іх наведалі феі".
  
  Тут, незалежна ад яго заяѓленага абгрунтавання, я быѓ шакаваны і, павінна быць, агледзеѓ кожны цаля.
  
  "Хоць, я прызнаю, - працягнуѓ ён пасля паѓзы, - справядлівасці дзеля і абдумаѓшы гэта, я, безумоѓна, быѓ няправы, робячы такую прапанову Маккейбу, які з'яѓляецца глыбока адукаваным чалавекам. Мяркую, у сваім энтузіязме я часам не магу аддзяліць адну катэгорыю пацыентаѓ ад іншай. Але скажыце мне, доктар, як бы вы апісалі фею?
  
  "Я? Чаму ѓ мяне не было б прычыны паспрабаваць!"
  
  " Ублажь мяне.
  
  "Ну, я мяркую, што фея вызначаецца як малюсенькі гуманоід ростам усяго ѓ некалькі цаляѓ, з крыламі, які жыве сярод кветак". Затым на мяне прыйшло натхненне. - Як Дзінь-Дзінь ѓ "Піцеры Пэна"!
  
  "Што ж, гэта праѓда, што папулярныя часопісы і дзеячы мастацтва ѓ цэлым заахвочвалі гэты вобраз і раздзімалі яго да такой ступені, што цяпер ён шырока распаѓсюджаны і ѓспрымаецца як нешта само сабой разумеецца. Да такой ступені, што сэр Артур Конан Дойл быѓ абдураныя фотаздымкамі фей Коттингли, якія былі нязграбна зробленыя двума дзецьмі ".
  
  "Я не разумею, што ты спрабуеш сказаць", - рызыкнула я. "Гучыць так, як быццам у цябе цярпення да феям не больш, чым у мяне".
  
  "Тыя малюсенькія феі, якіх вы толькі што апісалі, доктар, з'яѓляюцца прадуктам багатага ѓяѓлення гарадскіх жыхароѓ, якія належаць да эліты, паэтаѓ і драматургаѓ, мастакоѓ і ілюстратараѓ, якія ставяць сябе вышэй вясковых жыхароѓ і якія лічылі сябе вытанчанымі і сучаснымі, асабліва ѓ канцы дзевятнаццатага стагоддзя. Аднак феі сельскай Ірландыі - гэта зусім іншая справа.
  
  Я ѓжо збіраѓся перапыніць яго, але ён не стаѓ гэтага слухаць.
  
  Кельцкі народ перадаваѓ правераную і дакладную інфармацыю аб феі на працягу прыкладна двух тысячагоддзяѓ. Спыніцеся, доктар, і задумайцеся, які часавы прамежак складаюць дзве тысячы гадоѓ! Майце на ѓвазе, гэтыя людзі не ѓмелі чытаць ці пісаць, таму яны захавалі сваю культуру жывы і абаранялі дабрабыт сваіх сем'яѓ і абшчын з дапамогай вусных традыцый. Калі вы будуеце свой дом над сцежкай фей, трымаеце дзверы адкрытымі па начах, каб феі маглі свабодна праходзіць, інакш ваш хатні жывёлу захварэе і памрэ. Прыглядаць за нованароджанымі малымі, так як феі заменяць іх сваімі, калі вы не будзеце асцярожныя. Не чапайце груду камянёѓ у поле, так як феі, якія жывуць ѓнутры кучы, будуць прычыняць вам бясконцыя непрыемнасці. Называючы іх 'джентри', або 'добрым народам', або 'выдатнай сям'ёй", або падобнымі тэрмінамі, вы змякчыць іх характар і отвлечете іх злосць. Існуюць тысячы такіх дырэктыѓ, якія на здзіѓленне мала змяняюцца з цягам часу і на здзіѓленне спецыфічныя для рэгіёнаѓ. Правілы і ѓспрыманне могуць радыкальна змяняцца ад вёскі да вёскі, ад акругі да акругі, нават ад нацыі да нацыі. Напрыклад, ёсць побел веан ѓ Карнуола, браѓні ѓ Шатландыі, корриганы у Брэтані, у тилуит-тэгу ѓ Уэльсе і ѓ мностве іншых. І, вядома, тут, у Ірландыі, у нас ёсць сидхе. Усе яны дзіѓна падобныя ѓ чым-то і ѓсё ж адрозніваюцца адзін ад аднаго ѓ іншых. І адтуль паходзяць усе лепрыконы, эльфы і большасць іншага маленькага народца, якія засялялі гэтыя землі!"
  
  Я быѓ ашаломлены тым, што ѓ гэтага доктара хапіла неразважлівасці пазбягаць маіх пытанняѓ гэтак жа старанна, як у палітыка! Я паспрабаваѓ вярнуць размову да тэм, якія я разумею. "Якая, вы кажаце, прырода грыбка?"
  
  "Гэта просты міцэліем грыба," адказаѓ Абернати, " які з'яѓляецца асноѓнай прычынай з'яѓлення чароѓных пярсцёнкаѓ ѓ глебе і грыбных кругоѓ на палях і лясах. Вы ведаеце, што гэтыя грыбы могуць вырасці даволі вялізнымі, калі іх не выкараніць. У выпадку з О'браэн Нири відавочна, што грыбок нейкім чынам перайшоѓ на яго скуру. Хоць гэта і не звычайная з'ява, але і не з'яѓляецца чым-то нечуваным, і дыстылят, прыгатаваны з варанага касторового алею, апынецца вельмі эфектыѓным, калі ѓцерці яго ѓ забруджаны ѓчастак ".
  
  Чароѓныя кольцы! Чароѓныя традыцыі! Чароѓныя праклёны! Мне да смерці надакучыла слухаць падобную лухту!
  
  Пасля сняданку і пасля таго, як гэты так званы доктар пайшоѓ, Тиг і Маккейб адвялі мяне да таго месца, дзе О'браэн Нири быѓ знойдзены без прытомнасці. Гэта быѓ добры паход, і паколькі ні Маккейб, ні я не такія спрытныя, як калі-то ѓ дні нашай маладосці, прасоѓвацца прыйшлося павольна. Мы накіраваліся да Бутылочному ѓзгорку (тор, а не горад), які таксама называецца Нак Маг, і Тиег добраахвотна распавёѓ, што мясцовыя легенды абвяшчаюць, што глыбока пад пагоркам знаходзіцца казачны горад, пранізаны праходамі і тунэлямі з чыстага золата.
  
  "Але, доктар, я не веру, што хто-то калі-небудзь вырашалася на расследаванне, паколькі ѓсе вераць легенд - больш ці менш", - сказаѓ Тиг. "Нават бацька, вырашыѓшы не выклікаць недаверу ѓ нашых суседзяѓ, заѓсёды выконваѓ забарона і не дазваляѓ авечкам пасвіцца дзе-небудзь паблізу ад яго. Усе гэтыя плошчы гадамі ляжалі пад парай ".
  
  Было каля паѓдня, калі мы перайшлі ручай па ціхаму мастку, а неѓзабаве пасля гэтага перасеклі пашу і ѓбачылі велізарную грубую каменную калону з больш ці менш завостранай вяршыняй. Гэта быѓ суцэльны камень вышынёй прыкладна ѓ трох чалавек, самотна які стаяѓ пасярод поля. Я ѓпэѓнены, Холмс, вы можаце ѓявіць гэта сваім разумовым поглядам, паколькі гэта нагадала мне пра тых каменных помніках, якія мы з вамі сустрэлі ѓ Карнуола.
  
  "Што гэта?" Я спытаѓ, паказваючы на калону.
  
  Маккейб сказаѓ: "О, гэта ѓсяго толькі стары стаячы камень. Яны распаѓсюджаныя ѓ гэтай краіне. Легенда, вядома, абвяшчае, што гэта свайго роду чароѓны паказальнік, які адзначае скрыжаванне на чароѓным шляху. Іншыя кажуць, што яны дагістарычныя, пабудаваныя даѓно забытымі народамі."
  
  Я была так раздражненая усімі гэтымі размовамі аб чараѓніцтве, што мне давялося стрымацца. Я не мог не ѓявіць, як бы вы адрэагавалі на ѓсю гэтую лухту, і ѓспомніѓ, як вы даказалі, што ѓсё гэта справа Баскервіляѓ з усімі яго легендамі было махлярствам.
  
  [Ха! Ватсан! Вы занадта шмат на сябе бераце. Чароѓныя кусты і сцяжынкі вельмі рэальныя для людзей, якія рэдка выдаляюцца далей чым на дваццаць міль ад сваіх вёсак. Мудрасць фей не дарма жыла з спрадвечных часоѓ. Што тычыцца другога пытання, усё, што я зрабіѓ, гэта паказаѓ, што беспрынцыпны чалавек выкарыстаѓ легенду Баскервіляѓ для забойства. Я не зрабіѓ нічога, каб так ці інакш даказаць ці абвергнуць легенду!]
  
  Непадалёк, прыкладна ѓ дваццаці ярдаѓ, была жывая загарадзь, якая стала прычынай многіх непрыемнасцяѓ. Раслін было каля пятнаццаці, што раслі побач блізка адзін да аднаго. У канцы загарадзі была выветренная яма каля трох футаѓ у папярочніку і сухі куст, які быѓ адкінуты ѓ бок.
  
  "Ты кажаш, камень пазначыѓ сцежку", - сказаѓ я. "Існуе сапраѓдная сцежка і дзе менавіта яна знаходзіцца?"
  
  "Сюды, доктар Ватсан," сказаѓ Маккейб, і праз некалькі імгненняѓ мы выйшлі на утоптанную галечный дарожку. Я папрасіѓ двух мужчын пакуль заставацца на месцы, так як хацеѓ агледзецца, і я з гонарам магу сказаць, што пачаѓ сваё расследаванне, пераймаючы вам, Холмс. Я нават паклапаціѓся аб тым, каб захапіць з сабой маленькую лупу. Зямля была пакрытая слядамі ног і абутку, некаторыя здаваліся старымі, некаторыя - цалкам новымі. Там таксама былі нейкія меткі, якія, як мне здалося, магла пакінуць вялікая змяя.
  
  Калі я далучылася да іх, я ѓ жарт пацікавілася ѓслых, якое праклён накладуць на мяне феі. І я была зьдзіѓленая, убачыѓшы, што абодва збялелі, як іх уласныя авечкі, і ніяк не адрэагавалі.
  
  Усвядоміѓшы, што мае гаспадары не былі застрахаваны ад сілы мясцовых міфаѓ, я вырашыѓ змяніць тактыку. Я нядбайна падышоѓ да стоячему каменю, або, так бы мовіць, дарожнаму знаку фей, і пачаѓ вывучаць яго дызайн і змест. Я скарыстаѓся шклом, каб уважліва агледзець тыя ѓчасткі яго паверхні, да якіх мог лёгка дацягнуцца. Я не геолаг, але мне здалося, што гэта звычайны чорны базальт, які стагоддзямі падвяргаѓся ѓздзеянню стыхій і моцна выветрыѓся. Пры гэтым мой чаравік, павінна быць, урэзаѓся ѓ яго падстава, так што, адступіѓшы назад, я выявіѓ, што ля падножжа стаялага каменя ляжыць абломак каменя памерам з мой кулак. Спачатку я падумаѓ, што вялікі камень, павінна быць, з якім-то чынам трэснуѓ у якой-то момант часу, і я, відавочна, расхістаць гэты маленькі кавалачак сваім чаравіком. Нават з таго месца, дзе я стаяѓ я мог бачыць, што вострыя краю маленькага асколка дакладна адпавядалі новай западзіне у вялікім камені. Я падняѓ абломак і агледзеѓ яго з дапамогай шкла, якое ѓсё яшчэ трымаѓ у руцэ.
  
  Першае, што я заѓважыѓ, гэта тое, што ён быѓ бліскучым, больш падобным на вулканічнае шкло, чым на базальт, чорным і дзіѓна слізкім. Акрамя таго, на звернутай ѓнутр баку было што-то падобнае на арганізаваныя драпіны. Мне гэта здалося вельмі цікавым, і я сунуѓ паперку ѓ кішэню курткі. Усё гэта адбылося на баку стаялага каменя, звернутай у бок ад двух маіх правадыроѓ, таму яны не ведалі і цяпер не ведаюць ні аб якім з гэтых абставінаѓ. Я не ѓпэѓнены, аб чым менавіта я думаѓ у той момант, але аказалася зручным вывучыць гэты твор, не падвяргаючыся забабонным выкрикам.
  
  Мы вярнуліся без здарэнняѓ, і я хутка пайшоѓ у свой пакой, дзе ѓважліва разглядаѓ камень праз шкло і магу з упэѓненасцю сказаць, што драпіны вызначана ѓяѓляюць сабой нейкія іерогліфы або руны, лікам каля пяці тузінаѓ. Напрошваецца выснова, што ѓ якой-то момант старажытнасці гэты кавалак якім-то чынам адкалолі ад больш буйнога каменя, нанеслі надпіс, а затым замянілі, каб ён ідэальна адпавядаѓ месца свайго паходжання, так што немагчыма было зразумець, што такое тонкае графіці калі-небудзь было нанесена - калі не ведаць сакрэту. Што ѓсё гэта значыць - іншае пытанне. Гэта цікавы рарытэт, і я думаю, што буду выкарыстоѓваць яго ѓ якасці прэс-пап'е. Ведаючы ваш інтарэс да філалогіі і старажытных мовах, я толькі што зрабіѓ пазнакі кончыкам алоѓка на аркушы паперы для нататак. Я ѓключаю гэта пазнаку сюды для вашага азнаямлення. Я прышлю любы працяг, калі і калі яно будзе. Я
  
  Для вас вялікая гонар ад вашага сябра і калегі,
  
  І завяршаю гэтую нататку цёплымі пажаданнямі.
  
  Джон Ватсан
  
  [Паколькі падчас чытання я трымаѓ усе лісты ѓ руцэ, містэр Холмс папрасіѓ яшчэ раз праглядзець старонку з пазнакамі, апісанымі доктарам Ватсана. Ён агледзеѓ яго самым дбайным чынам, правяраючы адваротны бок, а затым здрыгануѓся, разарваѓ паперу напалову і яшчэ раз напалову, зноѓ і зноѓ, пакуль папера не разарвалася на драбнюткія кавалачкі. Затым ён паклаѓ ѓсю разарваную паперу на сподак, падпаліѓ жменю запалкай, і калі яна ѓся згарэла, ён раздушыѓ попел, размешал яго і зноѓ раздушыѓ некалькі разоѓ. Затым ён сказаѓ: "Місіс Хадсон, цяпер я павінен вырашыць, што рабіць з гэтым попелам, паколькі я не хачу, каб ён знаходзіѓся паблізу ад гэтага дома". Вядома, я ведаѓ, што лепш не пытацца, з-за чаго ѓвесь сыр-бор, і прапанаваѓ яму змяшаць попел з міскай птушынага корму, каб птушкі з'елі яго і развеялі па чатырох вятрах, як распарадзіцца лёс. "Выдатная ідэя, місіс Хадсон! Я не буду губляць ні хвіліны!" Затым ён прыступіѓ да справы і вярнуѓся на сваё месца. Затым ён сказаѓ: "Па той жа прычыне, місіс Хадсон, мы павінны як мага хутчэй завалодаць прэс-пап'е добрага доктара і даведацца, як пазбавіцца ад яго аналагічным чынам". Затым ён папрасіѓ мяне, каб працягнуць з наступным лістом.]
  
  Джон Х. Уотсан, доктар медыцыны.
  
  17 Чэрвеня 1924 года
  
  Мой дарагі Холмс:
  
  Я прыношу прабачэнні за тое, што мая апошняя запіска, павінна быць, прыйшла даѓным-даѓно, і што да гэтага часу працягу не было, і гэта не мае вялікага значэння. Апошнія дні я аднаѓляѓ сілы пасля доѓгага паходу да стоячему каменю і цярновай загарадзі. Паколькі ѓ мяне моцная інтуіцыя, што прычына і, магчыма, рашэнне дзіѓнай хваробы О'браэн Нири ляжыць за гэтымі двума арыенцірамі ѓ маланаведвальныя даліне або цясніну на далёкім канцы зямель Маккейб, я дамовіѓся з ім агледзець мясцовасць у бліжэйшую суботу, 21 чэрвеня. рэгіёну, у якім, здаецца, ёсць славутасці, але я быѓ здзіѓлены, пачуѓшы, што ні Маккейб, ні О'браэн Неры ніколі не выязджалі далёка за межы размяшчэння стаялага каменя, нягледзячы на тое, што яны жывуць так блізка да яго. (Я мяркую, гэта труізм, што жыхары якога-небудзь раёна апошнімі наведваюць славутасці гэтага раёна, паколькі я, напрыклад, ніколі не быѓ ѓнутры лонданскі Тауэр.) Тым часам я даглядаю за старэйшым О'браэн Нири і ѓжываю мазь, атрыманую з варанага касторового алею, па ѓказанні Абернати. Гэта, вядома, не можа прычыніць ніякай шкоды. Бліжэйшы медыцынскае ѓстанова знаходзіцца далёка, у Скарынцы, і паколькі я не хачу рызыкаваць цяжкім падарожжам, я даглядаю за ім тут, і, падобна, яму не становіцца горш ад якое робіцца яму увагі.
  
  Твой верны сябар, як заѓсёды,
  
  Ватсан
  
  [Тут містэр Холмс выбухнуѓ: "Ватсан, Ватсан, Ватсан, беражыцеся! Вам не варта ѓмешвацца ѓ тое, чаго вы не разумееце! Я сапраѓды занадта стары, каб імчацца і ратаваць цябе, стары сябар. Я проста больш не так добра пераношу падарожжа." Ён цяжка ѓздыхнуѓ, затым папрасіѓ мяне дастаць тры яго банальных падручніка, якія затым выдаткаваѓ некаторы час на дбайныя выпраѓлення. Праз некаторы час ён папрасіѓ мяне замяніць іх і проста сказаѓ: "Місіс Уотсан, прашу вас, працягвайце".]
  
  Джон Х. Уотсан, доктар медыцыны.
  
  23 Чэрвеня 1924 года
  
  Я не ведаю, з чаго пачаць. Два дні таму я пабываѓ у пекле! Як апісаць літаральны Пекла пасля таго, як ты сапраѓды там пабываѓ?
  
  Пазаѓчора рана раніцай я зарадзіѓ і сунуѓ у кішэню свой пісталет, проста на ѓсялякі выпадак, і мы спакавалі сякія-такія рэчы, уключаючы электрычныя ліхтарыкі Хьюберта і драбавік, у фермерскі грузавік Маккейб, павольна пакацілі па пашы і спыніліся, каб зарыентавацца ѓ стаялага каменя - так званага дарожнага паказальніка феі. Я ѓсміхнуѓся тады, але не цяпер! Калі б толькі мы, трое лясных немаѓлятаѓ, маглі тады ведаць, што нам трэба будзе перажыць ѓсяго за некалькі гадзін! Мы ішлі па казачнай сцежцы, спускаючыся па рэчышчах ручаёѓ, уверх і ѓніз па ярах, агінаючы жывыя загарадзі і яшчэ больш жывых платоѓ, усе з якіх былі дарослымі раслінамі і ѓжо раслі, калі ён купіѓ зямлю. На дадзены момант яны служылі для падзелу розных невыкарыстоѓваемых участкаѓ побач з Бутэлечным узгоркам.
  
  З часам я змог разглядзець удалечыні шырокае вусце цясніны, якое было нашай мэтай. Прыбыѓшы на месца, Маккейб праехаѓ невялікае адлегласць да праёму, але хутка стала відавочна, што звужэнне праходу перашкаджае далейшаму прасоѓванню аѓтамабіля.
  
  Мы схапілі нашы стрэльбы, паходні і бутэлькі з вадой і рушылі наперад па тым, што аказалася нечакана звілістых цяснінай з стромкімі выгібамі і грубымі скалістымі мурамі. Было прыкметна халадней з-за багацця цені. Я мяркую, мы прайшлі такім чынам, з паѓмілі або каля таго. Затым мы абмінулі адзін круты паварот і спыніліся як укапаныя ад убачанага!
  
  Такім чынам, Холмс, усё, што я апісаѓ у сваіх лістах з Бутэлькавага пагорка да гэтага моманту, было досыць банальным, але ѓ гэты момант, калі мы згарнулі ѓ гэта глыбока зацененым цясніну, здавалася, што мы ѓсе пагрузіліся ѓ гашишный сон ці ѓ Краіну цудаѓ Алісы. З гэтага моманту ѓсе законы рэальнасці перасталі існаваць, і, шчыра кажучы, азіраючыся назад, я шчыра не ведаю, што было рэальным, а што няма.
  
  Мы завярнулі за гэты паварот - і ѓбачылі маленькага старога выродлівага чалавечка каля чатырох футаѓ ростам, расхаживающего перад невялікім уваходам у пячору, заклаѓшы кароткія рукі за спіну. Пад треуголкой (з пяром на стужцы), якая здавалася занадта вялікі для яго вялікі галавы, у яго былі доѓгія нечесаные сівыя валасы, шэрае жудасна маршчыністы твар з вялікімі вуснамі, чырвоныя пранізлівыя вочы, якія, здавалася, ніколі не пераставалі рухацца, і востры, завостраны нос. Нягледзячы на яго незвычайную знешнасць, у мяне склалася ѓражанне, што ён быѓ чым-то занепакоены, адсюль і яго расхаживание. Яго цяжкая футра з зялёнага футра з шырокім ярка-чырвоным каѓняром была накінутая на ѓсе яго цела, як палатка, так што немагчыма было разглядзець яго торс, ногі, лодыжкі або ступні. Акрамя таго, у яго быѓ ярка выражаны горб, які адразу нагадаѓ мне гарбуна Лона Чэйні ѓ фільме "Гарбун з Нотр-Дама". Гэты горб прымушаѓ хлопца кривиться ѓ скажонай і відавочна нязручнай манеры на працягу ѓсяго нашага інтэрв'ю. І перш чым мы змаглі якім-небудзь чынам здзівіцца ѓслых яго раптоѓнага з'яѓлення, маленькі чалавечак загаварыѓ гучным скрыпучым, злосным голасам:
  
  "Нарэшце-то ты тут. Я чуѓ цябе д'ябальску доѓга. Ты нарабіѓ столькі шуму, што разбудзіѓ бы мёртвага ". Мы ѓсё яшчэ былі так ѓзрушаны, што ніхто з нас не ведаѓ, як рэагаваць. Затым маленькі чалавечак спытаѓ: "Як ты думаеш, куды ты направляешься?"
  
  "Мы праводзім інспекцыю ѓ межах маёй уласнай уласнасці", - адказаѓ Маккейб, сабраѓшыся з думкамі. "І хто ж вы такі?"
  
  Маленькі чалавечак выбухнуѓ рогатам. "Твая ѓласнасць!" - выдыхнуѓ ён скрозь смех. "Ну, чувак, гэта і ѓсё, што ты можаш убачыць у любым кірунку з вяршыні таго пагорка" (ён паказаѓ у кірунку Бутэлькавага пагорка, які, калі ѓсё было сказана і зроблена, быѓ нашым сапраѓдным пунктам прызначэння) "гэта мая зямля, і вы тыя, хто уварваѓся на яе тэрыторыю!" Маккейб ледзь мог стрымацца, ён быѓ так абураны і гэтым істотай, і яго выказваннямі.
  
  "Твая зямля! Я мяркую, ты цяпер скажаш мне, што ты фея і ѓсё гэта чароѓная краіна".
  
  "На самой справе, я адзін з справядлівых людзей - я Браян з Нак Чараѓніка, ганаровы ѓладальнік і захавальнік гэтай зачараванай зямлі". Ён горда абцягнуѓ свой чырвоны аброжак і дадаѓ: "Я важны лепрекон".
  
  Кажу вам, Холмс, я не ведаѓ, што і думаць.
  
  "Не кажы глупства", - сказаѓ Маккейб. "Ты карлік, якому альбо вельмі падабаецца марнаваць наш час, альбо цябе варта змясціць у псіхіятрычную бальніцу! Адкуль ты?"
  
  Хлопец, які назваѓся Браянам з Нак-Чараѓніка, паказаѓ на пячору ззаду сябе і паціснуѓ плячыма. "Хіба я цябе толькі што не сказаѓ? Тут мой дом і ѓсе навакольныя зямлі".
  
  "І чаму ж ты так сцвярджаеш?"
  
  "Таму што звычай, вядома, старажытны! Хто гэта задае такі дурны пытанне?!"
  
  "Я ѓжо выразна заявіѓ, што з'яѓляюся ѓладальнікам гэтай уласнасці - Линвуд Рэджынальд Маккейб, па імя!"
  
  "Як бы тое ні было, Линвуд Рэджынальд Маккейб, я не магу дазволіць вам працягваць!"
  
  Што ж, вы можаце сабе ѓявіць, што Маккейб не вельмі добра ѓспрыняѓ гэтую заяву. "Сыдзі з дарогі, незнаёмец!" - зароѓ ён і зрабіѓ крок. Але маленькі чалавечак скокнуѓ перад ім, жэстыкулюючы - размахваючы рукамі, і свабодная тканіна яго футравай футры раздзімаліся, як у бусла вялікага, які абараняе сваіх дзіцянятаѓ.
  
  Калі Маккейб ѓбачыѓ, што, калі ён не нанясе фізічны шкоду маленькаму чалавеку, яны апынуцца ѓ бязвыхадным становішчы, Браян з Knock Magh працягнуѓ. "Я не жадаю зла, і я далёка не такі гарэзны, як некаторыя думаюць. Па агульным прызнанні, некаторыя з маіх сваякоѓ могуць растлумачыць любое паводзіны, але я каралеѓскай крыві. Я проста хачу папярэдзіць вас, каб вы павярнулі назад, таму што наперадзе вас нічога не чакае, зусім нічога. Але я бачу, што пераканаць вас будзе цяжка. Так што не маглі б вы, трое джэнтльменаѓ, хоць бы ненадоѓга затрымацца, каб скласці кампанію самотнаму лепрекону.
  
  Маленькі чалавечак павярнуѓся да ѓваходу ѓ пячору і пацягнуѓся за чым-то накшталт кацялка, ад якога ішла пара на маленькім дровяном вогнішчы. " Падмацаваць, калі ласка. Калі я пачула, што ты ідзеш, я падагрэла традыцыйны напой з малака, ферментаваны мёду і траѓ.
  
  Натуральна, Маккейб што-то запярэчыѓ, і ён паглядзеѓ на мяне позіркам, у якім спалучаліся гнеѓ і безнадзейнасць. Але Браян быѓ вельмі пераканаѓчы, і Тиг, і Маккейб, і я ѓзялі з маленькага сподачак па маленькай кубачку, ці ледзь больш напарстка, з невялікім колькасцю вадкасці. Аднак пры абставінах, якія склаліся, ніхто з нас не зайшоѓ так далёка, каб выпіць напой, які прапанаваѓ нам чалавек, хутчэй за ѓсё, вар'ят. Водар, трэба сказаць, не быѓ непрыемным - вы зразумееце, што пераважным пахам быѓ мёд.
  
  Але гэтая хвілінная перадышка працягвалася нядоѓга. Маккейб ѓ нецярпенні сунуѓ сваю кубак назад у брудную руку мужчыны і жэстам запрасіѓ нас ісці за ім.
  
  "Ты не можаш працягваць!" - прахрыпеѓ маленькі чалавечак. "Я не магу адказваць за наступствы, да якіх прывядзе тваё працяг! Папярэджваю цябе! Бутэлечны пагорак не для такіх, як ты, простых смяротных. Вашы жыцця і многія іншыя вісяць на валаску!"
  
  " Сыдзі з дарогі, незнаёмы. Нават за свой праславуты гаршчок з золатам ты не змог бы адгаварыць мяне ад маёй мэты. Браян яшчэ раз паспрабаваѓ заблакаваць Маккейб. "Прэч адсюль, з маёй дарогі, я сказаѓ!" - крыкнуѓ Маккейб, і маленькі чалавечак у яркім зялёна-чырвоным нарэшце саступіѓ і дазволіѓ нам прайсці.
  
  "Не прасоѓвацца наперад, бо наперадзе толькі небяспека. Я малю цябе! Небяспека, смерць і разбурэнне. Чароѓная краіна не для цябе. Наогул ніколі не для людзей. Я не магу адказваць за тое, што будзе адбывацца далей ".
  
  Натуральна, мы праігнаравалі яго. Ніхто з нас і не падазраваѓ, наколькі ён меѓ рацыю!
  
  "Толькі не кажы, што я цябе не папярэджваѓ!" - крыкнуѓ Браян, калі мы завярнулі за чарговы паварот.
  
  Мяркую, з прычыны гэтага незвычайнага эпізоду Тиг падабраѓ тоѓстую палку, якую знайшоѓ на сцежцы і якую, як я выказаѓ здагадку, можна было выкарыстоѓваць як зброю. Яго кій з шумам упіѓся ѓ зямлю. Гэта быѓ адзіны гук, акрамя нашага ѓласнага дыхання і нашых крокаѓ, калі крыкі Браяна заціхлі ѓдалечыні. Паветра быѓ ненатуральна ціхі, зусім без ветрыка. І нідзе не было ніякіх слядоѓ руху.
  
  Маккейб быѓ асабліва ціхі і здаваѓся пагружаным у свае думкі, і, паколькі цішыня пачынала мяне турбаваць і я адставаѓ, я паскорыѓ крок. Толькі прыкладна праз 30 хвілін цясніну, здавалася, рэзка абарвалася, і раптам мы апынуліся перад высокай вертыкальнай скальнай скалой, ля падножжа якой была морена з валуноѓ - рэшткі нейкага старажытнага апоѓзня.
  
  Мы рушылі даследаваць ѓцёс, які быѓ пагружаны ѓ глыбокую цень. Не было асаблівага сэнсу ѓ тым, што сцежка, пракладзеная феямі або кім-то яшчэ, проста абрывалася ѓ сцены.
  
  Неѓзабаве, вядома, мы выявілі ѓваход у пячору, які быѓ старанна замаскіраваны ценямі, выступоѓцамі камянямі і рознымі пластамі каляровых мінералаѓ, мудрагеліста смешивающимися. Калі б вы не шукалі яго, ён быѓ бы зусім нябачны пад любым вуглом. У гэтым сэнсе уваход быѓ па-майстэрску замаскіраваны. Тиг палез у свой заплечнік, дастаѓ тры электрычных ліхтарыка і перадаѓ два з іх нам. Я пераканаѓся, што мой рэвальвер у бяспекі, і мы аслабілі рамяні, на якіх насілі драбавік. Мы ѓвайшлі ѓ пячору. Я, напрыклад, быѓ поѓны цікаѓнасці!
  
  Мы ѓсё яшчэ былі ѓ межах бачнасці святла ад уваходу ѓ тунэль, калі дабраліся да скрыжавання. Злева і справа ѓ святле нашых ліхтароѓ мігцелі прожылкі чырвонага мармуру, фіялетавага вапняка і ружовага кварца. Мы маглі бачыць прама ѓ межах дасяжнасці светлавога прамяня, што тунэль па левую руку, здавалася, заканчваѓся пячорай - вялікі або маленькай, я не мог сказаць, - зіготкай востраканцовымі сталагміты, пераходзячымі ѓ сталактіты. Мы маглі бачыць усё гэта з таго месца, дзе стаялі, але прама цяпер нам трэба было вырашыць, па якой дарозе пайсці. З правага тунэля дзьмуѓ лёгкі ветрык, таму было вырашана, што мы павернем направа.
  
  У гэты момант Маккейб палез у свой заплечнік, выцягнуѓ скрутак аборкі і ѓсміхнуѓся. "Я меркаваѓ, што мы знойдзем пячору на сваё меркаванне, і падумаѓ, што разметка нашага следу выратуе нас ад страты. Прама як Гензель і Грэтэль". Ён усміхнуѓся сваёй жарце, замацоѓваючы канец вяроѓкі пад камянямі, і мы пайшлі далей.
  
  Павінен прызнаць, што мы некалькі разоѓ поскальзывается і падалі на друзлых камянях, пакуль не асвоіліся. Маккейб то і справа спыняѓся, каб абматаць аборку вакол таго ці іншага выступу. Затым, у якасці яшчэ аднаго выпрабаванні, мы навучыліся сачыць за сваімі крокамі і слізкай субстанцыяй, я мяркую, чым-то накшталт моху. Мы тады яшчэ не ѓвайшлі ѓ свет грыбоѓ!
  
  Нарэшце, мы дасягнулі канца тунэля, і нам пашанцавала, што мы не спяшаліся, таму што тунэль нечакана адкрыѓся ѓ велізарны грот з вялізнымі тоѓстымі пластамі кальцыя, тянущимися ад падлогі да столі; тытанічныя зялёныя, жоѓтыя і чорныя калоны, якія выглядалі так, нібы падтрымлівалі велізарны купалападобны звод, які сам па сабе амаль цудоѓным чынам пераліваѓся адлюстраваным святлом тысяч крышталяѓ ѓсіх мажлівых кветак! На іншым канцы полу, далёка ѓнізе, мы маглі бачыць ручай, які выгінаецца сярод лесу сталагміты.
  
  Праз некалькі хвілін мы знайшлі натуральную і досыць лёгкую дарогу, якая вяла прама да ручая. Агледзеѓшы падлогу пячоры, мы заѓважылі, што ѓ некалькіх месцах у сценах былі расколіны і адтуліны, якія, несумненна, былі ѓваходамі ѓ іншыя пячоры. Тиг ішоѓ наперадзе нас з Маккейбом, і цяпер мы ѓбачылі, як ён нахіліѓся да ручая. Усё яго цела сьвяцілася аранжавым святлом ад электрычнага ліхтарыка, отражавшегося ад натуральна адпаліраваны паверхняѓ вакол нас.
  
  Маккейб таксама апусціѓся на калені і ѓтаропіѓся ѓ той бок, куды паказваѓ Тиг. Праз секунду я таксама паглядзеѓ і ѓбачыѓ, што яны аглядаюць невялікі прадмет ля бягучай вады. Тиг апусціѓ свой факел і, упаѓшы на калені, падняѓ з зямлі якой-то прадмет - маленькі шэры грыб, ці ледзь больш яго вялікага пальца. Затым мы ѓбачылі, што на беразе ручая іх было некалькі дзясяткаѓ.
  
  Маккейб пачухаѓ патыліцу і сказаѓ. "Хто б мог падумаць, што што-небудзь можа расці ѓ гэтым холадзе і апраметнай цемры. Магчыма, да гэтага часу свет не пранікаѓ у гэты рэгіён мільёны гадоѓ". З гэтымі словамі ён абматаѓ аборку вакол бліжэйшай калоны, і мы зноѓ рушылі ѓслед за брызам, які лёс зрабіла нашым правадніком.
  
  Велізарную пячору, у якой мы знаходзіліся, можна было прадставіць як велізарны бурбалка ѓ Бутэлькавае ѓзгорку, але нам не спатрэбілася шмат часу, каб прабрацца па падлозе і знайсці тунэль у далёкай сцяны. Да гэтага часу мы ѓжо досыць прывыклі да ѓсяго разнастайнасці матэрыялаѓ, па якіх мы маршыравалі. Калі не лічыць ліхтароѓ, якія мы ѓзялі з сабой, мы апынуліся ѓ свеце без святла, і думка пра гэта была сапраѓды жахлівай. Некаторы час мы сачылі за скразняком, а затым зразумелі, што ён узмацняецца. У той жа час мы ѓсвядомілі, што адкуль-то наперадзе ѓ тунэль пранікае святло.
  
  Нарэшце мы ѓбачылі канец тунэля, але нечакана я адчуѓ дзіѓную пульсацыю ѓ вушах. Мы асцярожна наблізіліся да канца тунэля, варожачы, што магло быць крыніцай святла і паветра. Калі мы ціха наблізіліся, то раптам заѓважылі якія-то зладзейскія руху ѓ цемры ззаду нас, за паваротамі, якія мы толькі што перасеклі, куды не мог пранікаць у наш свет.
  
  Гэтыя гукі былі нечаканымі і палохалымі, але ѓ нас не было выбару. Мы рухаліся наперад, пакуль не дайшлі да канца дарогі. Тунэль проста абрываѓся на краі выступу, які выходзіѓ на вялікі каньён глыбока ѓ нетрах зямлі, нашмат глыбей і больш, чым скляпеністыя пячора, якую мы пакінулі ззаду.
  
  І тое, што мы ѓбачылі там і перажылі з таго моманту, будзе пераследваць мяне і пераследваць у маіх снах вечна! Павінен быць нейкі спосаб ачысціць мой мозг ад гэтых вобразаѓ і перажыванняѓ. Па крайняй меры, Холмс, агідныя бачання, якія ледзь не забілі нас, калі мы сутыкнуліся з нагой д'ябла, былі ѓ нашых уласных галовах. Цяпер у мяне няма такога суцяшэння!
  
  У сярэдзіне гэтага новага каньёна, на дне, знаходзіѓся крыніца святла, які прыцягнуѓ нас. Гэта была хвалістая святлівая маса, падобная на жывы пагорак. Ён пульсавала і пакрываѓся рабізной, па яго желеобразной паверхні прабягалі хвалі. Мы стаялі ашаломленыя і глядзелі ѓ жаху, не толькі з-за гэтага гіганцкага істоты, падобнага на пратаплазму, але і з-за таго, што мы бачылі вакол яго.
  
  Там былі полчышчы істот, танцуючых пад якую-небудзь немагчымую мелодыю, якую мы не маглі чуць, але, тым не менш, яна пульсавала ѓ нашых вушах. Яны танцавалі па колу вакол гэтай жахлівай масы. Там было, павінна быць, пяцьсот жоѓта-зялёных цыбульных істот, напалову грыбоѓ, напалову насякомых, падобных на губкі з паучьими лапкамі і вялізнымі шматграннымі вачыма, якія адлюстроѓвалі наш святло. Гэта было так, нібы нас загіпнатызавалі і загадалі не адводзіць погляд.
  
  Танец не запавольваѓся, але раптам у колышущейся масе адбылася трансфармацыя. На нашых вачах яе верхняя палова пачала ператварацца ѓ што-нешта іншае. Яна пачала расці ѓ вертыкальным кірунку, як быццам нябачаныя дрожджы прымушалі яе падымацца. Па меры таго як ён станавіѓся вышэй, ён таксама станавіѓся больш вузкім і пачаѓ набываць пазнавальную форму, амаль як калі б нябачная рука ляпіла гліну, але гліну, маса якой, павінна быць, была эквівалентная акіянскім лайнеры! А потым усё гэта злілося ѓ абрысы ѓзрушаюча прыгожай жанчыны. Тое, што мы маглі бачыць, было цалкам аголеным, але гіганцкім, такім жа вялікім, як дуб, з якая выступае выправай, чым-то нагадвае фігуру на носе карабля.
  
  Затым Тиг ахнуѓ і закрычаѓ, заплюшчыѓ вочы і ѓпаѓ на калені.
  
  Я адвёѓ погляд ад гэтага адцягваючага фактару і зноѓ паглядзеѓ на жанчыну. Хоць мой мозг казаѓ мне, што яна, павінна быць, нешта зусім чужое, я адчуваѓ, што ѓ яе ёсць нейкая ѓладу нада мной, і я быѓ загіпнатызаваны яе прыгажосцю. Частка майго розуму супраціѓлялася; гэта было падобна на ментальнае перацягванне ліны.
  
  Затым я прымусіѓ сябе паглядзець уніз, на ніжнюю палову усё яшчэ колышущейся масы. Нават пакуль я глядзеѓ, я бачыѓ, як ён таксама змяняе форму, даѓжэе і ператвараецца ѓ доѓгую вузкую трубку - падобную на жахлівы шэры агідны бурбалка каралевы тэрмітаѓ, - з якой няспынным патокам выцякалі халадцападобнае і напаѓпразрыстыя овоиды, кожны памерам з казла, у кожным з якіх знаходзілася гнилостное і извивающееся дзіцячае істота, падобнае тым жахлівым тварям, якія танцавалі вакол яе!
  
  [Мой дарагі Ватсан, як вам не сорамна за грэблівае стаѓленне да механізму дазавання яек нашых сяброѓ-насякомых! Але, улічваючы абставіны, я не буду занадта вінаваціць вас, стары сябар!]
  
  Я з агідай паспрабаваѓ адвесці погляд, але не змог і быѓ вымушаны назіраць, як яе ѓсмешка ператвараецца ѓ дэманічны ашчэр, які літаральна ад вуха да вуха расползся па яе гіганцкаму твару, а затым напоѓніѓся мірыядамі жудасных зубоѓ, так што яе галава стала нагадваць нейкую агідную помесь акулы і алігатара.
  
  Павінна быць, тады я сышоѓ з розуму.
  
  Усё гэта адбылося, і я нават не ѓсведамляѓ прысутнасці Маккейб або, за выключэннем яго крыку, Тігай. Але якім-то чынам нашы пачуцці вярнуліся, і мы, як адзін, разгарнуліся з мэтай ѓцячы. Мы вярнуліся па сваіх слядах, але прайшлі ѓсяго каля пяцідзесяці ярдаѓ, калі істота, падобнае на тых, каго мы бачылі танцуючымі, ѓстала ѓ нас на шляху з нейкай нябачнай паражніны ѓ сцяне тунэля. Гэта і быѓ крыніца зладзейскіх гукаѓ, якія раней выклікалі ѓ нас некаторы непакой. Яна павольна набліжалася да нас, таму што ѓ яго быѓ эквівалент ног, але яго жвалы або кіпцюры былі пагрозліва выцягнутыя ѓ наш бок. У сярэдзіне кожнага было смяротнае джала, з якога капала малочна-белая вадкасць, якая, павінна быць, была нейкім атрутай.
  
  Тиг прыйшоѓ у сябе першым, падняѓ драбавік і стрэліѓ у істота ва ѓпор. Але яго тут жа замянілі яшчэ тузінам. Я не магу пачаць апісваць агіднасць гэтых істот. Я сказаѓ, што яны падобныя на губкі, таму што іх цела былі пакрытыя адтулінамі дыяметрам у цаля і больш, кожнае з якіх, здавалася, рытмічна адкрывалася і закрывалася, як рыбіны жабры. Іх галовы былі на, менавіта таму і нагадалі мне галаву багамола. Іх вочы былі больш падобныя на тыя, якімі павук глядзіць на свет, чым на што-небудзь нармальнае. І я заѓважыѓ, што гэтыя штукі выдавалі гукі! Цяжкія пляскаць гукі, падобныя на вялізныя жэлацінавыя бурбалкі, за якімі вынікалі павольныя всасывать гукі. Менавіта тады я ѓбачыѓ жоѓтую слізь, якая выступае з іх часу, або жабраѓ, ці чым там яшчэ былі адтуліны па ѓсім целе.
  
  Да гэтага часу мы ѓсе дасталі свае стрэльбы і стралялі і зараджалі іх так хутка, як толькі маглі, але здавалася, што шэсць ці дзесяць чалавек замянілі кожнага забітага намі. Увесь гэты час я працягваѓ спрабаваць пераканаць сябе, што ва ѓсяго, што мы адчувалі, былі цалкам відавочныя навуковыя прычыны.
  
  Але якім-то чынам нам удавалася прасоѓвацца наперад. Я выказаѓ вялікую ѓдзячнасьць Госпаду за тое, што мы ѓсё яшчэ чапляліся за нашы электрычныя ліхтарыкі і што яны праслужылі ѓвесь гэты час. Але, вядома, як толькі гэта пачуццё прыйшло мне ѓ галаву, адно з іх пачатак мігацець, і я спалохаѓся, што неѓзабаве нам давядзецца змагацца з гэтымі істотамі ѓ апраметнай цемры, што, відавочна, было ім на руку.
  
  І ѓсё ж, да майго здзіѓлення, нам удалося прасунуцца наперад, пакуль мы не апынуліся ѓ пячоры з звілістых ручаём. Мы выйшлі з тунеля, але ѓсё, што гэта дазволіла істотам падбірацца да нас з яшчэ большай адлегласці. Адусюль я чуѓ іх слінявыя, бормочущие, бульканне, гукі. Яны акружылі нас, выцягнуѓшы рукі, са стынгераѓ капала, а ѓ нас заканчваліся боепрыпасы!
  
  Мы былі акружаны і асуджаныя!
  
  І затым, дзіѓна, нечакана, неверагодна, дзіѓны маленькі чалавечак па імя Браян з Нак Чараѓніка, карлік, які лічыѓ сябе лепреконом, проста з'явіѓся з ніадкуль і, як бы дзіѓна і немагчыма гэта ні гучала, у руках у яго быѓ кампактны пісталет-кулямёт, які стракатаѓ і выпускаѓ кулі, здавалася б, бясконца - на самай справе, як я даведаѓся, больш за 600 стрэлаѓ у хвіліну - у тулава і галавы атакавалых нас істот!
  
  Шум, павінна быць, быѓ аглушальным ѓ замкнёнай прасторы пячоры, але мы не звярнулі на гэта ѓвагі.
  
  Я чуѓ, як Браян сказаѓ: "Гэта толькі аглушыѓ іх, так як яны першапачаткова складаюцца ѓ асноѓным з адтулін. Але зараз у цябе ёсць час збегчы. Ідзі налева, потым направа, потым налева, потым налева. Тады ты ѓбачыш святло месяца!"
  
  Якое-то час Браян павольна ішоѓ наперадзе нас, пракладваючы шлях скрозь натоѓп стварэнняѓ. Але ѓ якой-то момант яго больш не было з намі, хоць мы маглі чуць, як удалечыні страляе яго зброю. Наступнае, што я памятаю, гэта тое, што я быѓ на адкрытым паветры, а ѓ небе над намі месяц і зоркі ззялі. Істоты не пераследвалі нас. Мы не ведалі, чаму, ды нам і было ѓсё роѓна. Затым я паваліѓся мёртвай кучай.
  
  Калі я прачнуѓся з усходам сонца, то ѓбачыѓ, што Маккейб сядзіць побач і выглядае ашаломленым. Тиг быѓ зусім побач са мной і узбуджаѓся гэтак жа, як і я. Але потым яго вочы адкрыліся, і ён пачаѓ крычаць, так што нам з Маккейбом прыйшлося ѓтрымліваць яго. Не тады, але з часам я, да свайго жаху, даведаѓся, што істота жаночага полу нагадвала яго страчаную маці такі, які ён яе памятаѓ ѓ апошні раз. Бедны хлопчык!
  
  Машынальна мы рушылі ѓ напрамку вілы Маккейб і ѓ якой-то момант перасекліся з групай людзей, якія шукалі нас. Вярнуѓшыся ѓ дом, мы размясціліся перад вялізным камінам і згарнуліся ѓ позу эмбрыёна, не смеючы заснуць. Мы маглі толькі дрыжаць і хапаць ротам паветра.
  
  Холмс, я ведаю, вы не паверыце ніводнаму слову з гэтага. Я сам з цяжкасцю магу ѓ гэта паверыць.
  
  Хоць, вядома, маім першым жаданнем было прыбрацца з гэтай зямлі як мага хутчэй, я ѓспомніѓ, што ѓ мяне ёсць пацыент. Калі я зазірнуѓ да яго, я быѓ здзіѓлены і задаволены, убачыѓшы, што ён быѓ у свядомасці, сядзеѓ, крыху еѓ - і што грыбковае пярсцёнак у яго на грудзях прыкметна зменшылася ѓ дыяметры.
  
  Я застаѓся з Маккейбом і сямействам О'браэн Неры яшчэ на некалькі дзён, і працягваѓ ѓжываць мазь з касторовое алеем, якая на самой справе, здаецца, як раз тое, што трэба. Вядома, ніхто не ведае напэѓна, але мы выказалі здагадку, што сапраѓды павінна існаваць нейкая гіпнатычны сувязь паміж істотамі, асабліва паміж агідным істотай-маці, і некаторымі рэчамі і ѓмовамі, якія, як заѓсёды сцвярджаѓ фальклор, залежалі ад звышнатуральных прымхаѓ Маленькіх людзей і фей.
  
  Дональд О'браэн Нири абавязаны сваім выздараѓленнем таго, што гэтая сувязь была разарвана, калі мы нечакана парушылі распарадак дня і звычкі гэтых істот. Маккейб і двое О'браэн Неры кажуць мне, што яны не могуць працягваць жыць тут і пераедуць, як толькі змогуць. Аднак гэтая рашучасць сур'ёзна саслабляецца веданнем таго, што, куды б мы ні адправіліся на гэтай планеце, павінна быць больш такіх "залатых гарадоѓ", дзе пражывае "цудоѓная сям'я"! Вядома, кельцкія народы, па меншай меры, маюць шмат падобнымі рэчамі.
  
  Калі Маккейб, Тиг і я параѓналі наш вопыт, стала відавочна, што ѓсе мы перажылі адзін і той жа жах, невытлумачальным чынам апісаны ѓ першую і апошнюю чаргу лепреконом Браянам! Я мяркую, што менавіта я выказаѓ ідэю аб тым, што, магчыма, усё гэта было галюцынацыяй, якая змяніла душу, але ніхто з нас на самай справе ѓ гэта не верыць.
  
  Я адпраѓлю гэта, як толькі дабяруся да гатэля і пачну сваё адваротнае падарожжа, якое абяцае быць такім жа складаным і цяжкім, як і падарожжа сюды.
  
  Твой сябар на ѓсё жыццё,
  
  Джон Ватсан
  
  Бирмингемская стралковая зброевая кампанія[Місіс Хадсон- Магу я ѓскласці на вас яшчэ адно сакратарскія заданне? Калі ласка, адпраѓце запіску, паведаміѓшы ім, што я выявіѓ, што іх аѓтаматычны пісталет Thompson мадэлі BSA 1926 года выпуску (з патронными стужкамі) з'яѓляецца трыумфам эфектыѓнасці. Калі ласка, падзякуеце іх за дабрыню, але таксама растлумачце, што я палічыѓ неабходным пакінуць абсталяванне. Я стаміѓся. Падарожжа мяне больш не задавальняе. У мінулым я ніколі так лёгка не захворвалі і не стамляѓся. Гэты пракляты вірус! І апошняе, місіс Хадсон. Вы памятаеце тую доѓгую лісіны кажух, якую вы пакінулі падчас вашага апошняга візіту, таму што не змаглі змясціць яе ѓ свой багаж. Спадзяюся, яна не ѓяѓляла сентыментальнай каштоѓнасці, таму што, баюся, яна безнадзейна сапсаваная. Я куплю табе новы.]
  
  OceanofPDF.com
  
  СПРАВА гандляра вінным напоем ВАМБЕРРИ, аѓтар Джэк Грош
  
  Наш наведвальнік на Бэйкер-стрыт гэтым свежым, сонечным восеньскім днём быѓ ахоплены непакоем, ходзячы ѓзад-наперад перад канапай і напераменку то ненадоѓга сядаючы на яго, то зноѓ устаючы, каб хадзіць узад-наперад. "Мая дылема," усхвалявана сказаѓ ён майму сябру Шэрлаку Холмсу, " глыбокая. Калі я прибегну да вашых паслуг, містэр Холмс, гэта можа азначаць яе смерць. Але калі я нічога не зраблю, яе жыццё, тым не менш, будзе ѓ небяспецы.
  
  Холмс сядзеѓ, пазбавіѓшыся дару мовы, яго кастлявыя локці былі пахаваныя на падлакотніках крэсла, тонкія кончыкі пальцаѓ датыкаліся, а цёмныя вочы былі пустымі. Ён цярпліва чакаѓ, пакуль Баскомб Макхью завершыць свае напружаныя разважанні. Пасля доѓгага маѓчання Макхью выпаліѓ: "Чорт! Мне тэрмінова патрэбен ваш савет. Ці магу я заплаціць вам толькі за гэта? Я павінен знайсці выхад з гэтага цяжкага становішча і абараніць маю мілую сястрычку. "
  
  Як ён тлумачыѓ раней, Макхью апынуѓся ѓ эпіцэнтры праблемы, на якую не было простага адказу, і лёс яго выкрадзенай сёстры вісела на валаску. Яна была замужам за Хитклифом Вамберри, гандляром вінамі з сельскай мясцовасці Хэмпшыр на захад ад Лондана, і, пабываѓшы там напярэдадні, у нядзелю, Макхью даведаѓся, што мініяцюрная і мілавідная жанчына знікла з свайго дома. Ён сурова распытаѓ свайго швагра, паколькі яны ніколі не ладзілі, і ѓ рэшце рэшт даведаѓся, што місіс Вамберри была выкрадзена, калі знаходзілася адна ѓ сваім доме побач з вінакурня, калі яе муж заляцаѓся за сваім вінаграднікам. Вамберри выявіѓ на абеднай стале запіску з патрабаваннем выкупу, налепленую разам з літарамі і словамі, выразанымі з газеты. Ён неахвотна паказаѓ яе Макхью. У ім патрабавалася пяцьдзесят тысяч фунтаѓ стэрлінгаѓ за паспяховае вяртанне місіс Вамберри і тлустымі літарамі предупреждалось:
  
  " Ніякіх медзякоѓ, інакш яна памрэ.
  
  У грубым паведамленні мужу прадпісвалася пакінуць грошы ѓ холщовом мяшку на мосце праз раку Эйвон прыкладна ѓ двух кіламетрах ад вінакурні ѓ аѓторак вечарам у дзесяць гадзін.
  
  "І вось яно, містэр Холмс," заявіѓ Баскомб Макхью, " у панядзелак позна ѓвечары мой швагер пайшоѓ у банк, каб зняць свае зберажэнні, якія складаюць суму каля трыццаці тысяч фунтаѓ. Я добра забяспечаны і магу пазычыць яму рэшту, але дзе гарантыя, што мая бедная, выдатная сястра застанецца цэлай? Яго ледзяныя блакітныя вочы ѓспыхнулі, прадчуваючы горшы зыход. Менавіта ѓ гэты момант Макхью ѓсвядоміѓ сваю глыбокую дылему і звярнуѓся да Холмсу за радай.
  
  Холмс устаѓ і падышоѓ да каміннай паліцы, каб дастаць слухаѓку вішнёвага дрэва, напалову набітую махоркай. Заѓсёды спакойны ѓ стрэсавых сітуацыях, ён ненадоѓга задумаѓся, пакуль нядбайна чиркал запалкай і ѓдыхаѓ сумесь.
  
  "Савет я магу даць бясплатна", - сказаѓ ён Макхью, дадаѓшы: "Калі б я быѓ містэрам Вамберри, я б адправіѓ каго-небудзь накшталт вас да ѓладаѓ - замест таго, каб ісці самому, паколькі ён можа знаходзіцца пад наглядам, - і дазволіѓ бы паліцыі ѓмяшацца, таму што яны дасведчаныя ѓ далікатных справах, якія патрабуюць асцярожнага манеѓравання. Калі гэта тое, што яны з вамі вырашылі, то ѓ маім удзеле наогул няма неабходнасці ".
  
  Расчараваны, Макхью развітаѓся з Холмсам і са мной, надзеѓ свой старанна вычышчаны цыліндр, паправіѓ чорны шаѓковы камізэлька, разгладзіѓ складкі на шэрых штанах з твіді "Харыс", зірнуѓ на кішэнныя гадзіны на залатым ланцужку "Альберт" і прамой хадой спусціѓся па прыступках хола чакалі да экіпажу. Тое, што ён быѓ паспяховым чалавекам, не выклікала сумневаѓ, але тое, што ён быѓ лонданскім адвакатам, стала відавочна Холмсу толькі тады, калі Макхью увайшоѓ у нашу кватэру.
  
  "Ён, здавалася, быѓ шакаваны, Ватсан, - заѓважыѓ Холмс, - тым, што я ведаѓ пра яго прафесіі, асабліва калі я патлумачыѓ, што гэта мая асаблівасць - судзіць аб сродках да існавання толькі па вонкавым выглядзе. Па праѓдзе кажучы, не занадта рэдкае згадванне яго імя ѓ штодзённых газетах за тое, што ён горача дамагаѓся апраѓдальных прысудаѓ супраць самых кампетэнтных інспектараѓ Скотленд-Ярда, выдала яго, калі ён прыбыѓ. Магчыма, цяпер, калі ён так блізкі да ахвяраѓ злачынства, у яго іншае меркаванне складзецца пра нягоднікаѓ, якіх ён прадстаѓляе, і аб неабходнасці правасуддзя. У любым выпадку, калі я не памыляюся, я мяркую, што мы зноѓ ѓбачым містэра Макхью, і вельмі хутка.
  
  * * * *
  
  У той вечар мы з Холмсам вячэралі дома пасля таго, як місіс Хадсон, наша кватэрная гаспадыня, здзівіла нас вячэрай з свіных адбіѓных, маладога бульбы і цёплага бурачнага салаты. Пасля мы нетаропка адправіліся на Стрэнд за асобнікам вячэрняга "Глобуса" і падзяліліся ім у патрэсквала каміна, каментуючы адзін аднаму артыкулы, якія, па нашаму думку, прадстаѓлялі прыкметны цікавасць.
  
  "Вось чалавек па душы мне, Ватсан", - прамармытаѓ Холмс, чытаючы нарыс. "Ён заняѓся пчалярствам на пенсіі і зарабляе столькі ж, колькі і конюхам, прадаючы мёд лонданскім бакалейнікаѓ і вясковым суседзям".
  
  "Праца не такая лёгкая, як можна было б сабе ѓявіць, Холмс," адказаѓ я, " а зімой ад яе няма ніякай прыбытку.
  
  "Тым не менш, лад жыцця прывабны", - заѓважыѓ Холмс, затым паклаѓ газету на крэсла побач са мной і пачаѓ завіхацца за сталом, пакрытым хвояй, дзе ён праводзіѓ эксперымент, у ходзе якога патрабавалася дадаць дробку цукру і трохі белага воцату, каб замаскіраваць густ яду, які ён рыхтаваѓ.
  
  "Гэта бясколернай, без паху, менавіта там, дзе я хачу, Ватсан", - нараспеѓ прамовіѓ ён. "Цяпер усё, што нам трэба зрабіць, гэта злавіць пацука за кітайскім рэстаранам за вуглом, каб праверыць, наколькі смертаноснай можа быць мая формула. Тое, што гэта смяротна, мяне не турбуе, але хітрасць будзе заключацца ѓ тым, каб паглядзець, ці можна гэта выявіць у крыві або ѓ органах. Вынік стане тэмай маёй наступнай манаграфіі ".
  
  Я быѓ не ѓ тым настроі, каб ісці лавіць пацука, таму пайшоѓ на ноч, але Холмс змайстраваѓ скрынку з якога-то незакрепленного кардона пад сталом і выйшаѓ з кватэры.
  
  * * * *
  
  Раніцай скрынка стаяла на стале, а маленькае жывёла ѓнутры было цвёрдым, як дошка. Перад сняданкам Холмс заняѓся прэпараваннем няшчаснага істоты і вывучэннем вантроб пад мікраскопам.
  
  Пасля ежы мы правялі рэшту дня ѓ бібліятэцы на Грэйт-Пітэр-стрыт, дзе Холмс вывучаѓ артыкулы і кнігі, рыхтуючыся да напісання манаграфіі, у той час як я перачытваѓ Daily Telegraph, The Guardian і The Morning Chronicle, не знайшоѓшы ѓ іх нічога вартага ѓвагі.
  
  На зваротным шляху на Бэйкер-стрыт мы доѓга абмяркоѓвалі праблему Макхью і цікавіліся, ці жывая яшчэ місіс Вамберри. "Заѓтра мы пачуем ад яго, не вырашыцца ці ѓсё сёння ѓвечары", - выказаѓ меркаванне Холмс. "Выкрадання звычайна сканчаюцца жаласна, нягледзячы на ѓсе намаганні афіцыйнай паліцыі".
  
  Прыкладна ѓ гадзіну дня ѓ сераду экіпаж Макхью спыніѓся перад нашым будынкам, і ён выйшаѓ разам са сваім спадарожнікам, абодва выглядалі змрочнымі. Пакуль я назіраѓ з акна і апісваѓ Холмсу іх прыбыццё, ён паклаѓ ручку на стол, за якім пісаѓ.
  
  "Падобна на тое, мінулая ноч і сённяшнюю раніцу прайшлі не вельмі добра", - выказаѓ меркаванне ён. " Рызыкну выказаць здагадку, што містэр Макхью прывёз містэра Вамберри, і яны захочуць, каб я знайшоѓ місіс Вамберри ѓ поѓным здароѓі.
  
  Мы пачулі крокі місіс Хадсон на лесвіцы прыкладна праз хвіліну пасля званка ѓ дзверы, і яна ѓвайшла паведаміць, што Макхью і Вамберри хочуць неадкладна бачыць Холмса. "Гэта аб зніклай жанчыне, аб якой містэр Макхью казаѓ пазаѓчора", - сказала місіс Хадсон. "Мужчына, які з ім, - яе муж. Яны абодва вельмі засмучаныя".
  
  "Тады дашліце іх неадкладна", - распарадзіѓся Холмс і падзякаваѓ яе за папярэджанне. "Вы можаце пакінуць дзверы адкрытай", - сказаѓ ён, апранаючы свой зялёны двухбортны пінжак і зашпільваючы яго.
  
  Праз імгненне Макхью ѓжо стаяѓ на парозе, а Вамберри пакорліва ішоѓ за ім. Макхью памахаѓ паказальным пальцам у бок Холмса, нібы звяртаючы ѓвагу прысяжных у напружаным зале суда на тое, што Холмс даѓ дрэнны савет. "Мы зрабілі, як вы прапанавалі, і звязаліся са спецыяльным констеблем акругі Хэмпшыр, які працягнуѓ ладзіць жудасны і пільны беспарадак ѓ і без таго катастрафічнай сітуацыі", - пачаѓ Макхью. " Наша Фібі да гэтага часу лічыцца зніклай, а грошы за выкуп зніклі.
  
  "Спакойна раскажыце мне дакладныя падрабязнасці вашага вопыту", - непрыхільна адказаѓ Холмс, нядбайна прапаноѓваючы двух гасцям крэслы працягнутай рукой.
  
  Яны прынялі яго запрашэнне, і Макхью прадоѓжыѓ аповяд:
  
  "Калі я з'ехаѓ адсюль у панядзелак, я паехаѓ прама на вінакурню і пераканаѓ свайго швагра звярнуцца за дапамогай да ѓладаѓ. Спехам поужинав, я позна ѓвечары паехаѓ у паліцэйскі ѓчастак і бясконца доѓга чакаѓ, пакуль дзяжурны афіцэр забярэ спецыяльнага канстэбля Ісаака Торнбурга з яго дома, дзе яго знайшлі ѓ пасцельным бялізну.
  
  "Ён выслухаѓ маю гісторыю і вырашыѓ прывабіць у пастку аднаго з выкрадальнікаѓ на мосце, калі той прыйшоѓ забраць палатняны мяшок. Торнбург сказаѓ, што затым ён пераканае злачынца, што ѓ яго інтарэсах прывесці паліцыю туды, дзе яго саѓдзельнікі схавалі місіс Вамберри, таму што ѓ выпадку яе смерці шыбеніцы не пазбегнуць.
  
  "Я не спяшалася згаджацца з планам Торнбурга, думаючы, што у маёй сястры было б больш шанцаѓ выжыць, калі б мы з містэрам Вамберри проста вынікалі інструкцыям у запісцы аб выкупе. Аднак Торнбург патлумачыѓ, што ѓлады будуць дзейнічаць, каб перахапіць пераклад грошай і выратаваць маю сястру, незалежна ад майго меркавання, таму я пагадзіѓся з яго пажаданнямі.
  
  "Учора раніцай я павінен быѓ прадстаѓляць інтарэсы кліента, прызначанага на судовае слуханне, таму я адправіѓся ѓ Цэнтральны крымінальны суд, а затым у банк, каб зняць дваццаць тысяч фунтаѓ стэрлінгаѓ, якія павінны былі дапоѓніць пакет патрабаванняѓ аб выкупе, як і было агаворана Торнбургом. Затым я вярнуѓся на вінакурню, дзе мой швагер паклаѓ гэтыя сродкі ѓ свой сейф разам з трыццаццю тысячамі фунтаѓ, якія ён зняѓ са сваіх рахункаѓ.
  
  На працягу ѓсяго выступу Макхью Вамберри сядзеѓ, не прамаѓляючы ні словы, кіѓнуѓшы ѓ знак згоды, калі Макхью працягваѓ:
  
  Рэшту дня прайшоѓ павольна, амаль без размоѓ, калі не лічыць некалькіх слоѓ аб тым, як шмат Фібі значыць для кожнага з нас. За паѓгадзіны да дзесяці гадзін мы пагрузілі палатняны мяшок ѓ маю карэту і разам паехалі да моста. Тут Хитклифф паклаѓ мяшок на дарожку ѓ цэнтры збудаванні. Торнбург ѓжо размясціѓ сваіх людзей ѓ кустах па абодва бакі моста, каб яны маглі бачыць мяшок з абодвух бакоѓ.
  
  "Але, да нашага жаль, з-за сезону года над ракой апусціѓся густы туман і закрыѓ ім агляд. Гэта быѓ гарохавы суп, такі густы, што паліцыя не змагла нават разглядзець мост.
  
  "Я чакаѓ вярнуцца на вінакурню раніцай і знайсці нашу Фібі жывой і цэлай, але замест гэтага з Торнбургом там быѓ толькі мой швагер, які паведаміѓ, што брызентавы мяшок знік ноччу, а паліцыя наогул нічога не чула і не бачыла. Яны па-каралеѓску правалілі гэтую справу, і вы, містэр Холмс, - наша апошняя надзея вярнуць маю сястру дадому ѓ цэласці і захаванасці.
  
  Затым ѓмяшаѓся Вамберри, кажучы сарамліва. Ён нервова пачухаѓ сваю лысую галаву і пагладзіѓ гладка выгалены падбародак і шчокі. "Мая жонка, містэр Холмс, выклікае ѓ мяне першарадную заклапочанасць, але страта грошай выбіла мяне з каляіны. Мая вінакурня знаходзіцца ѓ руінах з-за эпідэміі филлоксеры, якая распаѓсюдзілася з Францыі ѓ Вялікабрытанію, і таму мой бізнэс церпіць крах з-за недахопу добрага віна для продажу. Калі б вы маглі вярнуць выкуп, а таксама выратаваць Фібі жыццё, я быѓ бы вам бясконца ѓдзячны.
  
  Холмс некаторы час нічога не казаѓ, павольна хадзіѓ узад-уперад па пакоі са спалучана за спіной рукамі, затым сказаѓ: "Я баюся горшага для місіс Вамберри, таму, калі я займуся вашай справай, вы можаце даведацца, што я ѓсталяваѓ асобы выкрадальнікаѓ, не дамогшыся яе вяртання цэлай і цэлай. Што тычыцца выкупу, то шанцы на поспех пяцьдзесят на пяцьдзесят.
  
  "О, я малю вас старацца з усіх сіл, што б ні здарылася", - пакорліва узмаліѓся Макхью.
  
  "Калі ласка, зрабі гэта", - жаласна дадаѓ Вамберри.
  
  Холмс пагадзіѓся падтрымаць іх справа, але спачатку задаѓ пытанне, які здаваѓся вырваным з кантэксту. "З якіх банкаѓ вы атрымалі грошы для выкупу?" ён хацеѓ ведаць.
  
  "Якое гэта мае дачыненне да вашага расследаванні?" Парыраваѓ Вэмберри.
  
  "Цалкам магчыма, што хто-то ѓ адным з банкаѓ ведаѓ, якімі актывамі вы размяшчаеце, і прыдумаѓ схему, каб пазбавіць вас ад іх", - сказаѓ яму Холмс.
  
  "Я вывеѓ сродкі з Нацыянальнага банка Англіі", - паведаміѓ Макхью, і Вамберри назваѓ кампанію Forsythe & Company ѓ Ньюмаркет-Хіт.
  
  З гэтымі словамі Холмс развітаѓся з нашымі наведвальнікамі і сказаѓ некалькі бадзерых слоѓ. "Магчыма, да таго часу, як вы дабярэцеся да вінакурні, місіс Вэмберри будзе чакаць вас дома. Не губляйце надзеі на яе". Ён таксама сказаѓ, што убачыцца з імі прыкладна праз дзень у Хэмпшыр, "паколькі я пачну сваё расследаванне ѓ Лондане і ѓ свой час адпраѓлюся на ѓскраіны".
  
  Пасля таго як яны сышлі, Холмс добраахвотна заявіѓ, што гэта справа выклікае асаблівую здзіѓленне, паколькі маецца мала рэчыѓных доказаѓ, на якія можна спадзявацца. Ён не выключаѓ магчымасці таго, што місіс Вамберри была нешчаслівая ѓ шлюбе і падстроіла ѓласнае знікненне, а таксама магчымасць збегчы з кругленькай сумай. "Ёсць яшчэ адна магчымасць, але пакуль занадта рана будаваць тэорыі", - загадкава сказаѓ ён, не ѓдаючыся ѓ далейшыя тлумачэнні.
  
  Холмс папрасіѓ прабачэння і падняѓся да сябе ѓ спальню, каб пераапрануцца ѓ сваю уніформу для працы ѓ падваротні: насіць па кашулю з круглым выразам, карычневыя працоѓныя штаны і швэдар са слядамі ворса. "У нас ёсць час да вячэры, каб я пракансультаваѓся са сваімі інфарматарамі і высветліѓ, не заѓважалі ці яны, каб хто-небудзь з гультаёѓ траціѓ надзвычайны суму наяѓных грошай, якая магла быць часткай сумы выкупу - калі яна сапраѓды ёсць у звароце", - заѓважыѓ ён, паспешліва накіроѓваючыся да лесвіцы.
  
  Мне самому захацелася падыхаць свежым паветрам, таму я надзеѓ кацялок і ѓзяѓ кій для прыемнай прагулкі па парку. Я заѓважыѓ гусей на сажалцы - прыкмета таго, што да наступлення зімы заставаѓся яшчэ месяц ці больш, але сгущающиеся хмары былі прыкметай які насоѓваецца дажджу, таму я паспяшаѓся вярнуцца на 221B, пакуль як след не прамок. Мяне не было каля двух гадзін, але Холмс працягваѓ сваю экскурсію. Ён увайшоѓ у дзверы амаль у шэсць гадзін і быѓ у разговорчивом настроі.
  
  "Усе вядомыя хуліганы бедныя, як царкоѓныя мышы," абвясціѓ ён, - за выключэннем Арчы Стэмфард, фальсіфікатара, які нядаѓна атрымаѓ у спадчыну дзесяць тысяч фунтаѓ ад сваёй дарагой маці, заѓсёды памяркоѓнай жанчыны, якая некалькі разоѓ выручала яго з бяды, калі была энергічнай. Яе велікадушнасць, несумненна, заахвоціла Арчы працягнуць сваё злачыннае паводзіны. Аднак яна глядзела на гэта інакш, як можа глядзець толькі адданая маці ".
  
  Холмс пераапрануѓся ѓ больш прыстойную вопратку, і мы паелі пасту з крэветкамі і марскімі грабеньчыкамі ѓ італьянскім рэстаране Carbone на Бэйкер-стрыт, выпіѓшы графін кьянці, пакуль Холмс абдумваѓ свой наступны ход. "Я навяду даведкі ѓ "Тую бэнкс" і составлю больш поѓную карціну гэтай складанай галаваломкі", - заявіѓ ён, затым перавёѓ размову на наступствы филлоксеры, выступ Жэнеѓеваѓ Мастэрс у драме, якую мы наведалі ѓ тэатры "Лицеум", і ѓплыѓ на грамадства ѓ будучыні з'яѓлення электрычнага асвятлення.
  
  Не паспеѓ Холмс з'ехаць у чацвер раніцай, як прыбытку Баскомб Макхью і Хитклифф Вамберри, каб перадаць яму тэрміновую просьбу. Яны адмовіліся чакаць вяртання Холмса, сказаѓшы толькі, што хочуць, каб ён неадкладна спыніѓ расследаванне. Яны папрасілі мяне перадаць паведамленне, таму што гэта быѓ пытанне жыцця і смерці місіс Вамберри. Я сказаѓ ім, што перадам інфармацыю, але што Холмс хацеѓ бы ведаць, чаму яны так настойваюць на адхіленні яго ад расследавання.
  
  "Мы вернемся сёння днём з тлумачэннямі, але ні ѓ якім разе не дазваляйце містэру Холмсу працягваць", - запатрабаваѓ Макхью, перш чым рэзка разгарнуцца і таропка спусціцца па лесвіцы, а Вамберри паспяшаѓся за ім, каб не адставаць.
  
  Я быѓ збянтэжаны раптоѓнай пераменай адносіны і выказаѓ свае асцярогі Холмсу, калі ён увайшоѓ у дзверы прыкладна праз гадзіну пасля ленч.
  
  "Цікава, - сказаѓ ён, - хоць гэта ѓзгадняецца з тым, што я вызначыѓ да гэтага часу". Ён не стаѓ удавацца ѓ падрабязнасці; хутчэй, прамармытаѓ што-то пра дабрыню місіс Хадсон і зрабіѓ бутэрброд з астатнімі лустачкамі ростбіфа і хрэнам, якія яна прынесла нам раней.
  
  Было амаль палова чацвёртага, калі Макхью і Вамберри прайшлі праз нашу дзверы і сутыкнуліся з Холмсам, якія стаялі каля акна гасцінай і смотревшим на бясконцы парад пешаходаѓ і гужавых машын.
  
  "Я так разумею, джэнтльмены, вы хочаце, каб я адмовіѓся ад вашых паслуг," вымавіѓ ён у якасці прывітання, усё яшчэ стоячы да іх прамой і вузкай спіной.
  
  "Вельмі важна, каб вы гэта зрабілі", - пацвердзіѓ Макхью. " Ці бачыце, містэр Холмс, выкрадальнікі папярэдзілі нас, што, калі вы будзеце ѓпарціцца, наша Фібі будзе знішчана. Ён сунуѓ ліст паперы пад арліны нос Холмса, калі той павярнуѓся да іх тварам.
  
  Запіска ѓтрымоѓвала яшчэ некалькі налепленых слоѓ і літар, выразаных з газеты.
  
  "Мы ж сказалі вам, ніякіх копаѓ, уключаючы Холмса", - абвяшчала першая радок.
  
  "Я знайшоѓ гэта сёння прымацаваным кінжалам да маёй ѓваходных дзвярэй", - умяшаѓся Вамберри, паказваючы дрыготкім пальцам на ліст паперы.
  
  "Калі толькі за вамі не сачылі па маім адрасе, ніхто ніяк не мог даведацца аб маёй датычнасці да вашага справе", - настойваѓ Холмс.
  
  "Гэта неістотна, містэр Холмс," працягваѓ Баскомб Макхью, - таму што факт у тым, што яны сапраѓды ведаюць, і мы павінны падпарадкоѓвацца іх ѓказанням дзеля Фібі".
  
  Холмс узяѓ запіску ѓ Макхью і прагледзеѓ усе змесціва. У ёй прадпісвалася Вамберри размясціць яшчэ пяцьдзесят тысяч фунтаѓ стэрлінгаѓ на бруку ѓ дзесяць гадзін вечара. "І на гэты раз прыходзь адзін", - папярэдзіѓ ён.
  
  "Я забяру яго сам і злаѓлю таго, хто прыйдзе за ім", - параіѓ Макхью. "Клянуся Богам, я прымушу яго расказаць, дзе яны схавалі маю сястру".
  
  "Вы здзяйсняеце дурную памылку," сказаѓ Холмс, "але вы мой кліент, і я не магу пайсці насуперак вашым жаданням".
  
  "Мы з Баскомбом разыходзімся ѓ меркаваннях па большасці пытанняѓ," смела заявіѓ Вамберри, завяршаючы размову, " але не па гэтаму. Ён даможацца таго, чаго не змаглі дамагчыся вы і паліцыя.
  
  Пасля таго як яны сышлі, Холмс пагрузіѓся ѓ адну са сваіх мар, расцягнуѓшыся на канапе і меланхалічна перабіраючы струны скрыпкі. Ён адхіліѓ маё запрашэнне пачаставаць яго вячэрай у "Симпсоне", сказаѓшы, што ѓ яго няма апетыту, таму я пайшоѓ ва ѓстанову адзін і, вярнуѓшыся, застаѓ яго ѓсё яшчэ на канапе ѓ падушаным стане.
  
  "Паслухайце, Холмс," паѓшчуваѓ я яго, - звальненне дурня і яго сваяка не з'яѓляецца парушэннем вашага прафесійнага статусу".
  
  "Не, але гэта няѓдача, тым больш што я быѓ на парозе прарыву", - адказаѓ ён.
  
  Дэпрэсія Холмса працягвалася да наступнага паѓдня, пакуль адна падзея не ѓзрушыла нас да глыбіні душы. Я сьпешна ѓвайшла ѓ нашы пакоі, пыхкаючы пасля паходу да газетнаму кіёска за асобнікам "Дэйлі газетт". Загаловак на першай паласе пятнічнага вечаровага выпуску крычаѓ аб гвалтоѓнай смерці Макхью.
  
  "Выключная трагедыя", - абвяшчала надпіс, а пад ёй: "Вядомы юрыст забіты на мосце ѓ Хэмпшыры".
  
  У суправаджальнай артыкуле гаварылася, што Баскомб Макхью атрымаѓ некалькі нажавых раненняѓ у грудзі і горла, яго цела было выяѓлена шваграм Хитклиффом Вамберри, ссутулившимся на сядзенне свайго экіпажа, напярэдадні позна ѓвечары. У артыкуле не ѓдакладняецца, чаму Макхью перапраѓляѓся праз раку ѓ такі позні час або чаму ён знаходзіѓся ѓ Хэмпшыр, а не дома, у Лондане. Спецыяльны канстэбль Ісаак Торнбург заявіѓ, што паліцыя расследуе нераскрытыя версіі і падазрае, што да забойства датычны гангстэр. Канстэбль Торнбург нічога не згадаѓ пра выкраданні Фібі Вамберри або аб пяцідзесяці тысяч фунтаѓ, якія былі пры Макхью. Спецыяльны канстэбль проста сказаѓ рэпарцёру, што, па-відаць, матывам жорсткага нападу было рабаванне.
  
  "Такія наступствы, калі дылетант бярэ справу ѓ свае рукі", - стрымана пракамэнтаваѓ Холмс, прачытаѓшы справаздачу. "Цяпер у мяне ёсць абавязацельствы перад маім кліентам - знайсці разгадку гэтай жахлівай таямніцы. Калі забойства містэра Макхью будзе раскрыта, то будзе раскрыта і справа яго сёстры".
  
  Холмс усё яшчэ быѓ у сваім халаце мышынага колеру, таму ён хутка пераапрануѓся ѓ дарожную вопратку, і неѓзабаве мы ѓжо ехалі на цягніку метро да станцыі Оксфард-Серкус на далёкай заходняй ѓскраіне Лондана, дзе ѓ платнай стайні перасаджваліся на арандаваны "Суррей", а затым у маляѓнічае і багатае графства Хэмпшыр. Холмс ехаѓ у сваёй шчыльна абліпальнай крамніннай кепцы, насунутай на кусцістыя бровы, пакуль мы праязджалі міма аднаго велічнага каменнага дома за адным з дагледжанымі лужкамі і бездакорнымі кветнікамі, затым палі для гульні ѓ пола, на якім гульцы і поні рабілі трэніровачныя забегі, і, нарэшце, ѓчастка лесу, дзе стаяѓ дзікі кабан, грызучы жалуды, - пакуль, нарэшце, мы не спыніліся ля штаба паліцыі, каб сустрэцца са спецыяльным констеблем Торнбургом.
  
  Гэта быѓ невысокі хударлявы мужчына гадоѓ трыццаці пяці, з чорнымі густымі вусамі, якія гарманавалі з яго хвалістымі валасамі.
  
  "Я чуѓ аб вашым удзеле ѓ некаторых расследаваннях Скотленд-Ярда, містэр Холмс, - сказаѓ ён у якасці ѓступлення, - але вы нічым не можаце дапамагчы ѓ гэтым расследаванні. У нас ёсць на прыкмеце некалькі падазраваных, і мы звужаем кола падазраваных у працэсе выключэння ". Ён гаварыѓ упэѓнена і ѓладна, яго завостраны падбародак і шырока расстаѓленыя шэрыя вочы былі скіраваныя да столі ѓ жэсце адчужэння. Холмс, зусім не пакрыѓдзіѓшыся, тым не менш прапанаваѓ сваю дапамогу і папрасіѓ расказаць аб некаторых дэталях агляду месца злачынства.
  
  "Містэр Вамберри знайшоѓ скрываѓленае цела на сядзенне экіпажа містэра Макхью, яго рукі мёртвай хваткай сціскалі павады, а твар скрывіѓся, як быццам ад здзіѓлення", - паведаміѓ канстэбль Торнбург. "Містэр Вамберри распавёѓ нам, што ён з нецярпеннем чакаѓ дома вяртання свайго швагра з сваёй місіі, але калі містэр Макхью не з'явіѓся да дзвюх гадзін ночы, містэр Вамберри накіраваѓся да моста. Ён паехаѓ тым жа маршрутам, што і карэта, спадзеючыся па дарозе сустрэць містэра Макхью. Містэр Вамберри дабраѓся да моста і ѓбачыѓ карэту пасярэдзіне, яго швагер, відавочна, быѓ мёртвы, а мяшок з грашыма знік. Пройдзе ѓсяго дзень або каля таго, перш чым мы пасадзім злачынцаѓ за краты і даведаемся месцазнаходжанне місіс Вамберри.
  
  Затым Холмс задаѓ рытарычнае пытанне: "ці Не паказвае ці становішча трупа з шматлікімі ранамі на кірунак, выдатнае ад вашай тэорыі?"
  
  "Што вы маеце на ѓвазе пад гэтым - у вас ёсць што-небудзь лепей?" - выпаліѓ у адказ афіцэр, з раздражненнем гледзячы на Холмса.
  
  "Я скарыстаюся іншымі шляхамі і засяроджуся на сваім кірунку, а затым раскрыю ѓсе, калі прыйду да высновы", - двухсэнсоѓна адказаѓ Холмс, перш чым сысці. "Яго паводзіны нагадвае мне інспектара Лестрейда", - прызнаѓся мне Холмс сам-насам, калі мы садзіліся ѓ "Суррей", маючы на ѓвазе чыноѓніка Скотленд-Ярда з вачыма-пацеркамі, які звычайна станавіѓся ѓпартым пасля таго, як перасякаѓся з адзіным у імперыі нястомным дэтэктывам-кансультантам.
  
  Мы паехалі да моста над ракой Эйвон пасля таго, як спачатку спыталі савета адносна яго размяшчэння ѓ жанчыны, прогуливавшейся са сваім подстриженным французскім пудзелем. "Будзьце пільныя," папярэдзіла яна, "гэта небяспечнае месца для такога мірнага раёна: - толькі ѓчора там адбылося рабаванне і забойства".
  
  На мосце Холмс скрупулёзна агледзеѓ прылеглую тэрыторыю з абодвух бакоѓ, вызначыѓшы, што пешаходная дарожка на абодвух канцах магла схаваць ад паліцыі чалавека, прятавшегося ѓ кустах уздоѓж дарогі ѓ густым тумане ѓ аѓторак вечарам. "Яны чакалі транспарт і занядбалі больш вакольным шляхам", - сказаѓ на заканчэнне ён. "Хадзем, Ватсан, тут больш няма на што глядзець. Давайце нанёс візіт містэру Вэмберри".
  
  Ад іншага мінака мы даведаліся, як лепш за ѓсё дабрацца да вінакурні, якая знаходзілася ѓ дваццаці хвілінах язды. Яна знаходзілася ѓ баку ад дарогі, амаль па-за полем гледжання, з высокімі дубамі і вязамі, обрамляющими кальцавую пад'язную алею. На паѓдарозе мы ѓбачылі шырокае двухпавярховы будынак з тынкоѓкі і цэглы з эркерам на абодвух узроѓнях. У далёкім канцы быѓ невялікі травяністы ѓчастак з выбрукаванай каменем дарожкай, якая вядзе да рэзідэнцыі. За добра абсталяваным цагляным домам размяшчаѓся шырокі вінаграднік плошчай не менш за дзесяць гектараѓ, на сцеблах якога ѓ асноѓным не было ні лісця, ні гронак вінаграду.
  
  Шэрлак Холмс правёѓ нас праз галоѓны ѓваход на вінакурню, у якой адсутнічаѓ які-небудзь чаканы водар - з-за адсутнасці вытворчасці. Сцены былі абвешаны бутэлькамі на стэлажах, на большасці з якіх былі этыкеткі з Каліфорніі і Нью-Йорка ѓ Злучаных Штатах, а таксама з Ла-Рыёха у Іспаніі і з верхніх берагоѓ ракі Дору ѓ Партугаліі. У суседнім пакоі пабольш стаялі вялізныя чаны, пустыя прэсы і шэрагі бочак, складзеных па баках. Холмс вывучыѓ калекцыю, панюхаѓ краю некаторых з іх і саскрабіце з аднаго рэшткі белага парашкападобнага рэчывы ѓ флакон, які насіѓ у скураным футарале ѓ кішэні пінжака.
  
  Вамберри нідзе не было відаць, таму Холмс жэстам запрасіѓ мяне ісці за ім, каб знайсці ѓладальніка. Як толькі мы падышлі да выхаду, Вамберри выйшаѓ з прыбіральні на куце будынка і здрыгануѓся.
  
  " Містэр Холмс! Што вы тут робіце? патрабавальна спытаѓ ён.
  
  "Мы прыйшлі, каб купіць бутэльку віна да нашага стала сёння ѓвечары," сарамліва адказаѓ Холмс. " І правесці расследаванне смерці майго кліента Баскомба Макхью.
  
  "Але вас адхілілі ад нашай справы", - адказаѓ Вамберри, якому, здавалася, не цярпелася ѓбачыць, як мы сыходзім.
  
  "Гэта было да яго скону", - запярэчыѓ Холмс. "З тых часоѓ я аднавіѓ працу, што, па-відаць, вам не спадабалася".
  
  "Я б падумаѓ, што паліцыя спраѓляецца са справамі здавальняюча, і ваша ѓмяшанне зусім залішне", - крыкнуѓ Вамберри, важна праходзячы міма нас да дзвярэй, каб завяршыць дыскусію.
  
  Ані не збянтэжыѓшыся, Холмс рушыѓ услед за ім, я ішоѓ за ім па пятах.
  
  "Я мяркую, што белае сухое віно сярэдняй крэпасці падыдзе як нельга лепш", - працягнуѓ Холмс. "Што вы парэкамендуеце?"
  
  "Што?" Прамармытаѓ Вамберри з рэзкасцю ѓ голасе.
  
  "Да нашага сённяшняга стала," прыязна адказаѓ Холмс.
  
  "О, але, вядома, вы прыйшлі за бутэлькай віна, як і сказалі", - заѓважыѓ Вамберри, губляючы сваю ваяѓнічую позу. "Я б абраѓ Відаль Блан з каліфарнійскага вінаградніка - два соверена і чатыры шылінгі, крыху дарагавата, але гэта таму, што яно імпартнае". Ён падвёѓ Холмса да патрэбнага стэлажы і прыѓзняѓ этыкетку, каб той мог прачытаць.
  
  Холмс ухвальна кіѓнуѓ і расплаціѓся з прадаѓцом.
  
  Мы выйшлі і накіраваліся ѓ платную стайню, каб вярнуць конь і вазок. Па дарозе Холмс сказаѓ, што яму здалося дзіѓным, што Вамберри не закрануѓ тэму сваёй зніклай жонкі. "З вачэй далоѓ, з сэрца прэч, я мяркую," задуменна пракаментаваѓ Холмс, праводзячы рукой па сваім чэрапе.
  
  Як толькі мы вярнуліся на Бэйкер-стрыт, Холмсу не цярпелася прааналізаваць белае парашкападобнае рэчыва, каб вызначыць яго хімічны склад. Ён расклаѓ свой набор вадкіх складаѓ на стале, пакрытым хваёвай скарынкай, і прыступіѓ да эксперыментаѓ. "У мяне ёсць толькі малюсенькі ѓзор астатку, таму я павінен падлічыць кожны тэст", - адзначыѓ ён з сур'ёзным выразам твару, запальваючы лямпу Бунзена. " Я пачну з здагадкі, што гэта рэчыва ѓяѓляе сабой гідраксід калія.
  
  " Шчолак? - Усклікнула я, адрываючыся ад "Рэха", які я купіла ѓ прадаѓца па дарозе дадому. " Містэр Вамберри або яго жонка, павінна быць, выкарыстоѓвалі для вырабу мыла бочку з-пад віна ідэальнай вытрымкі.
  
  "Ці, магчыма, што-то злавеснае", - выказаѓ меркаванне Холмс. Каля гадзіны ён важдаѓся з некалькімі графинами, не прамаѓляючы ні слова, затым гучна усклікнуѓ: "Гэта так! Нельга губляць ні секунды, дружа. Бяры капялюш і паліто - мы збіраемся другі раз за тыдзень выцягваць канстэбля Торнбурга з яго пасцельнай бялізны.
  
  Не пратэстуючы, я падпарадкаваѓся предвкушению, бо ведаѓ, што кульмінацыя расследавання Холмса была не за гарамі. У цемры, скрозь жмуты туману, мы дабраліся да метро і селі ѓ начны экспрэс, які адпраѓляецца ѓ далёкі Вест-Энд для чарговай вылазкі ѓ Хэмпшыр. Мы абудзілі кіраѓніка стайняй і нанялі іншы экіпаж, які павінен быѓ адвезці нас у штаб-кватэру паліцыі. Там Холмс ашаламіѓ адказнага афіцэра, заявіѓшы, што ѓ яго ёсць важнейшыя доказы па справе аб забойстве Макхью і смерці місіс Вамберри.
  
  "Смерць місіс Вамберри?" афіцэр кінуѓ выклік. "Вы кажаце, што яна мёртвая, ці не так? Што ж, у нас пад вартай падазраваная, якая можа прывесці нас да яе жывы, містэр".
  
  " Магу я пагаварыць з ім? - Узмаліѓся Холмс.
  
  "Толькі з дазволу канстэбля Торнбурга, і я больш не потревожу яго ѓ ложку", - заявіѓ афіцэр, падвысіѓшы голас. "Вам прыйдзецца пачакаць да раніцы. Ён будзе тут роѓна ѓ восем гадзін.
  
  Афіцэр быѓ няѓмольны, нават калі Холмс запярэчыѓ, што раніцай можа быць занадта позна.
  
  "Сюды! Сюды! З-за чаго ѓвесь гэты сыр-бор?" - пачуѓся іншы гулкі голас з другога канца пакоя. Ён належаѓ Спецыяльным констеблю Ісааку Торнбургу, які, як высветлілася, не мог заснуць, думаючы, што яго зняволены, магчыма, перадумаѓ і вырашыѓ ва ѓсім прызнацца пра месцазнаходжанне місіс Вамберри. Канстэбль Торнбург саркастычна звярнуѓся да дзяжурнаму афіцэру:
  
  " Мак-гіл, нельга так абыходзіцца з самым незаменным памочнікам Скотленд-Ярда. Містэр Шэрлак Холмс зрабіѓ такі шлях з сіці у неурочный гадзіну, каб прачытаць нам лекцыю аб тым, як дзейнічаць далей. Ён павярнуѓся да Холмсу і пакланіѓся з найграным павагай. "Скажыце нам, містэр Холмс, што мы такога зрабілі, што ѓсё атрымалася не так?"
  
  Холмс цудоѓна стрымаѓ свой гнеѓ і паведаміѓ спецыяльным констеблю, што затрыманы не вінаваты ѓ выкраданні.
  
  Канстэбль Торнбург засмяяѓся. " Але, бачыце, у нас ёсць неабвержныя доказы. У яго была абсыпаная дыяментамі брошка, якая была на місіс Вамберри ѓ дзень выкрадання. Дэн Фуллен, звычайны злодзей, пакуль не перайшоѓ у больш высокі клас злачынцаѓ, паспрабаваѓ прадаць брошка ламбард ѓ Вінчэсцер. Мы распаѓсюдзілі апісанне каштоѓнасцяѓ місіс Вамберри сярод усіх прадаѓцоѓ і былі апавешчаныя, калі Фуллен паспрабаваѓ абмяняць брошка на наяѓныя. Мы, так бы мовіць, затрымалі яго з доказамі злачынства. Ён адмаѓляѓ, што што-небудзь ведаѓ пра місіс Вамберри, але цяпер мы чакаем, калі ён заспявае па-іншаму ".
  
  "Якую мелодыю ён спяваѓ, калі вы яго арыштавалі?" Холмс хацеѓ даведацца.
  
  "О, ён сцвярджаѓ, што сарваѓ брошка з блузкі пажылы жанчыны, делавшей пакупкі на Берклі-сквер у Лондане", - распавёѓ канстэбль Торнбург, ківаючы галавой і кудахча.
  
  " Вы рабілі спробы пацвердзіць або дыскрэдытаваць яго гісторыю? "Скотленд-Ярд напэѓна атрымаѓ бы справаздачу - я мяркую, што існуе жанчына, - і яна магла б лёгка апазнаць гэтага нягодніка Фуллена, а таксама скрадзеную ім брошка", - спытаѓ Холмс, дадаѓшы: "Скотленд-Ярд напэѓна атрымаѓ бы справаздачу - я мяркую, што існуе жанчына, - і яна магла б лёгка ідэнтыфікаваць гэтага нягодніка Фуллена".
  
  "У гэтым няма неабходнасці, містэр Холмс. Хитклифф Вэмберри пацвердзіѓ, што брошка належыць яго жонцы", - настойваѓ канстэбль Торнбург.
  
  "А што, калі Дэн Фуллен не увільвае, а ѓсяго толькі ѓзброены рабаѓнік?" спытаѓ Холмс пытанне, які канстэбль Торнбург ѓспрыняѓ з недаверам.
  
  "Ёсць іншы спосаб пераканацца, хто гаворыць праѓду", - працягнуѓ Холмс. "Сопровождайте доктара Ватсана і мяне на вінакурню сёння ѓвечары. Нельга губляць часу".
  
  Канстэбль Торнбург запярэчыѓ, заявіѓшы, што было занадта позна і што, калі б Холмс памыліѓся ѓ сваёй здагадцы, вінароб быѓ бы справядліва незадаволены паліцыяй з-за неабгрунтаванага ѓварвання.
  
  "Тады выконвайце за намі туды і заставайцеся на заднім плане", - прапанаваѓ Холмс. "Доктар Ватсан і я сустрэнемся з містэрам Вамберри сам-насам". Спецыяльны канстэбль палічыѓ гэта прымальным, і мы адразу ж сышлі.
  
  Мы прыбылі, каб знайсці вінакурню і дом у апраметнай цемры, і ніхто не адказаѓ, калі Холмс пастукаѓ малатком у парадную дзверы рэзідэнцыі. Мы ѓжо збіраліся сыходзіць, калі Холмс падышоѓ да задняй часткі будынка. "Падыдзіце сюды, Ватсан, і раскажыце мне, што вы бачыце", - угаворваѓ ён, паказваючы на абшары вінаградніка. Да майго здзіѓлення, удалечыні віднеѓся святло ліхтара.
  
  "Скажыце констеблю Торнбургу, каб ён неадкладна далучыѓся да нас, таму што мы як раз своечасова, каб стаць сведкамі завяршэння злачынства," загадаѓ Холмс. Я хутка дайшоѓ да канца пад'язной алеі і пераканаѓ спецыяльнага канстэбля прайсці за мной туды, дзе нёс вахту Холмс.
  
  Мы крадком рушылі ѓздоѓж шэрагаѓ паміж голымі лозамі да нерухомага свету. " Цяпер ціха, - прашаптаѓ Холмс, калі мы падышлі бліжэй. Калі мы падышлі да ліхтара на адлегласць дзесяці крокаѓ, то са здзіѓленнем убачылі, як Хитклифф Вамберри працуе з дапамогай капалкі і рыдлёѓкі, пашыраючы яму для бочкі, якая стаяла на тачцы ззаду яго.
  
  "Муж, які страціѓ родных, рыхтуецца супакоіцца сваю любімую жонку з светам", - зароѓ Холмс, прымусіѓшы мужчыну ѓпасці на калені.
  
  "О, Госпадзе, даруй мяне за тое, што я зрабіѓ", - прастагнаѓ ён. "Яна была агіднай занудай, заѓсёды хацела большага, чым я мог даць, але я так кахаѓ яе. Я толькі хацеѓ прымусіць яе замаѓчаць, але мая хватка на яе шыі была занадта моцнай, і яна памерла ѓ мяне на руках, яе выдатныя карыя вочы былі адкрытыя. Як вы даведаліся, містэр Холмс?
  
  "Я падазраваѓ вас амаль з самага пачатку, містэр Вэмберри", - сказаѓ яму Холмс. "Калі я даведаѓся ѓ вашым банку, што на самой справе вы не знялі трыццаць тысяч фунтаѓ стэрлінгаѓ для выкупу вашай жонкі, я прыйшоѓ да высновы, што вы сфабрыкавалі першую фальшывую распіску ад выкрадальнікаѓ як выкрут, каб замесці сляды і падманам пазбавіць вашага шуринью часткі яго стану. Кожны наступны паварот падзей проста вызначаѓ маю тэорыю. А сёння я таксама знайшоѓ гэтую бочку і заѓважыѓ, куды вы пралілі шчолак, спрабуючы паскорыць раскладанне астанкаѓ і замаскіраваць характэрны пах.
  
  "Калі ласка, падыміцеся з каленяѓ, містэр Вамберри", - папрасіѓ канстэбль Торнбург, працягваючы пару наручнікаѓ.
  
  Вамберри, усё яшчэ узрушаны, абапёрся на тачку для раѓнавагі і выпадкова перакуліѓ яе, шпурнуѓшы бочку на зямлю са страшным ударам, ад якога вечка разляцелася на часткі. Да нашага жаху, галава і плечы зняможанай, малюсенькай жанчыны ѓпалі ѓ неглыбокую магілу.
  
  "О, мая каштоѓная Фібі," галасіѓ Вэмберри.
  
  Канстэбль Торнбург пстрыкнуѓ наручнікі на запясцях Вамберри, і мы моѓчкі накіраваліся да нашых машын. Калі мы дабраліся да вінакурні, Холмс спыніѓся і ѓслых пацікавіѓся, ці не хоча Вамберри раскрыць усё начыстую. " Паколькі выкрадальнікаѓ не было, - суха сказаѓ Холмс, - не маглі б вы расказаць нам, як вы забілі Баскомба Макхью?
  
  "Але я не-" пачаѓ было казаць Вамберри.
  
  Холмс перапыніѓ яго на паѓслове. "Калі вы адкрыеце свой сейф, гэта дакажа вашу невінаватасьць".
  
  "Усе грошы на месцы - семдзесят тысяч фунтаѓ, дваццаць тысяч за першую ноч на мосце і пяцьдзесят тысяч за другую", - прызнаѓся Уэмберри. "Ён быѓ назойлівым блазнам, і я ненавідзеѓ кожную костачку ѓ яго целе".
  
  "Гэта было відавочнае злачынства на глебе страсці, - патлумачыѓ Холмс констеблю Торнбургу, - з-за шматлікіх смяротных ран. Тое, што ахвяра сядзела ѓ карэце, а не была забітая на палубе мастка, адбіваючыся ад нападаѓ, прывяло мяне да высновы, што забойства здзейсніѓ пасажыр, які сядзеѓ справа ад яго. Забойца мог быць толькі яго саѓдзельнікам, які перадаѓ грошы за выкуп.
  
  "Што цяпер са мной будзе?" Усхвалявана спытаѓ Вамберри, апусціѓшы галаву ѓ знак раскаяння.
  
  "Калі мне будзе што сказаць па гэтай нагоды, я паклапачуся аб тым, каб вас ненадоѓга даставілі ѓ Олд-Бейлі", - зьедліва адказаѓ канстэбль Торнбург. " Што тычыцца вас, - ганарліва сказаѓ ён, паварочваючыся да Шэрлаку Холмсу, - я згадаю аб вашай дапамогі паліцыі, калі раніцай сустрэнуся з прэсай і абвяшчу, што раскрыѓ адразу два забойствы.
  
  OceanofPDF.com
  
  "Які СЫШОђ З РОЗУМУ ДОМ" Шэрлака Холмса пад рэдакцыяй Бруса І. Килстейна
  
  Незадоѓга да зімы 18 __ года дзіѓны выпадак даѓ майму калегу і сябру, доктару Джону Ватсону, яшчэ адну магчымасць падзяліцца сваім медыцынскім вопытам з адным з маіх расследаванняѓ. Мы толькі што скончылі снедаць і ѓладкаваліся бліжэй да агню, ратуючыся ад прахалоды сырога лістападаѓскага раніцы. Ватсан перачытваѓ ранішнія газеты, пакуль я распальваѓ сваю першую за дзень трубку і, паколькі спраѓ было няшмат, рыхтаваѓся скончыць манаграфію аб ідэнтыфікацыі слядоѓ, калі місіс Хадсон абвясціла аб наведвальніках. Беднай жанчыне ледзь хапіла часу вымавіць імя Лестрейда, як грубы інспектар з Скотленд-Ярда уварваѓся міма яе ѓ наш кабінет.
  
  "Лестрейд," сказаѓ я, ледзь адарваѓшы погляд ад падрыхтоѓкі пенковой пены, " як міла з вашага боку наведаць мяне ѓ такое пахмурнае раніцу. Місіс Хадсон, будзьце ласкавы, прыгатуйце інспектару кубак моцнага каву па-турэцку. Ён не спаѓ амаль двое сутак, хоць прымудрыѓся не прапусціць ні аднаго прыёму ежы, якім бы паспешным ён ні быѓ, і яму спатрэбіцца стымулятар, перш чым вярнуцца да сваёй жонцы, якая да цяперашняга часу будзе занепакоеная яго відавочным знікненнем з-за расследавання ѓ Іст-Эндзе ".
  
  Я глыбока зацягнуѓся трубкай, атрымліваючы асалоду ад салодкім водарам тытуню і ѓзрушаным выразам твару Лестрейда, пакуль ён спрабаваѓ асэнсаваць прыроду майго высновы.
  
  " Але, містэр Холмс, - прамармытаѓ ён, запінаючыся, " адкуль вы маглі ведаць аб характары маіх рухаѓ, не кажучы ѓжо пра тое, калі я прымаѓ ежу ці меѓ зносіны са сваёй жонкай? Я толькі што ѓвайшоѓ у твой пакой, а ты нават не адарваѓ погляду ад сваёй трубкі.
  
  Ватсан з здзіѓленнем адарваѓ погляд ад "Таймс". "Так, Холмс, - сказаѓ ён, - раскажыце нам, як вы маглі даведацца месцазнаходжанне гэтага хлопца?"
  
  " Элементарна, мой дарагі сябар. Я скарыстаѓся сваёй трубкай, каб паказаць на характэрныя рысы асобы Лестрейда, якія прывялі мяне да майго высновы. " Па-першае, варта звярнуць увагу на пакамячанае стан касцюма джэнтльмена. Мы бачым некалькі плям рознай ступені каагуляцыі, якія паказваюць на некалькі прыгатаваных страѓ на хуткую руку: два мясных пірага і талерку сасісак, як я мяркую, мяркуючы па отметинам на абшэѓках і рукавах. Прыкладна восем гадзін паміж прыёмамі ежы - гэта прамежак паміж учарашнім сняданкам і паѓдзённым прыёмам ежы. У яго не было часу на чай, інакш я чакаѓ бы ѓбачыць якія-небудзь іншыя сляды таго вячэры. Той факт, што ѓ яго на каѓняры і кашулі засталіся кавалачкі ежы, паказвае на паспешны вячэру без належнай сурвэткі. На яго падцяжках сляды бруду пэѓнага колеру і смуродам, якія паказваюць на месца недалёка ад ракі ѓ Іст-Эндзе. Часткова схаваная запіска ѓ кішэні яго паліто - гэта тэлеграма, прызначаная яго жонцы, якую ён забыѓся адправіць, каб паведаміць ёй аб сваім затрыманым вяртанні ".
  
  Лестрейд сунуѓ руку ѓ кішэню і дастаѓ тэлеграму. "Жонка будзе засмучаная", - прызнаѓ ён. "Вы маеце рацыю ѓ тым, што кажаце, містэр Холмс".
  
  " Вы былі занятыя, Лестрейд. Прашу вас, сядайце і раскажыце, чым мы можам быць карысныя, " папрасіѓ я.
  
  Лестрейд сеѓ за маленькі столік і з удзячнасцю прыняѓ гарачы кава, прыгатаваны місіс Хадсон. "Самае дзіѓнае, што я бачыѓ за доѓгі час, сэр. Учора мяне выклікалі для расследавання смерці містэра Джошуа Уодсворт з Брык-Лейн. Гэта быѓ мужчына шасцідзесяці трох гадоѓ, гандляр на пенсіі, удавец, які жыѓ на свае зберажэнні і сціплае спадчыну, якая дасталася яго жонцы, і які пражываѓ са сваёй дачкой і невялікім штатам прыслугі. Ён быѓ знойдзены мёртвым сваім слугой. На ім не было ніякіх прыкмет гвалту."
  
  "Наѓрад ці гэта нагода для трывогі", - сказаѓ Уотсан. "Хлопец, верагодна, памёр ад сардэчнага прыступу".
  
  " Ну, так думаѓ слуга, доктар, пакуль не пайшоѓ паведаміць пра гэта астатнім дамачадцам. Ён знайшоѓ іх у сталовай. Сын Эрнэст, які быѓ дома на канікулах, сышоѓ з розуму. Дачка Юніс знаходзілася ѓ кататоническом стане. Па словах служанкі, пакаёѓка трымалася за горла, вочы ѓ яе ледзь не вылезлі з арбіт.
  
  "Цікава, Лестрейд," сказаѓ я. " І чаго ж вы хочаце ад нас?
  
  Лестрейд ѓтаропіѓся ѓ свой кавы. Натуральна, пры любой падазронай смерці выклікалі Скотленд-Ярд. Я агледзеѓ памяшканне, пагутарыѓ са слугой, нейкім містэрам Уорреном, а таксама з нявестай маладога Уодсворт, Лілі Бревант, і пагаварыѓ з лекарам, якія даглядаюць за няшчаснымі дзецьмі, і з пакаёѓкі.
  
  "Нядзіѓна, што вы выглядаеце такім стомленым", - сказаѓ Ватсан. Я захапляѓся бясконцай здольнасцю майго сябра да спагады і зайздросціѓ ёй.
  
  "Госпада," працягнуѓ Лестрейд, " я не магу знайсці ні матыву, ні канкрэтных прыкмет несумленнай гульні, але ѓсё ж я павінен прызнаць, што без тлумачэння стану астатніх у доме я цяжка выключыць якой-небудзь тып атручвання. Я занадта добра памятаю справа. Э. Дж . Дреббера1 Містэр Холмс.
  
  "Дакладна", - прызнаѓ я. "Але ѓ такім выпадку быѓ відавочны матыѓ для атручвання. Вы, без сумневу, прыйшлі да высновы, што ѓ Уодсуортов не было непасрэдных ворагаѓ і што ѓ лекараѓ няма тлумачэння стане астатніх.
  
  " Цалкам дакладна, містэр Холмс. Адважуся выказаць здагадку, што я мог бы скарыстацца вашым медыцынскім вопытам і ѓ гэтым пытанні, доктар Ватсан, " сказаѓ стомлены і спустошаны Лестрейд.
  
  Уотсан выглянуѓ у акно, і мы прасачылі за яго поглядам: ішоѓ дождж, промочивший наскрозь нямногіх таропкіх мінакоѓ, якія асмеліліся выйсці на Бэйкер-стрыт. "Я мяркую, калі вы лічыце гэта неабходным, мой дарагі сябар. Не быѓ у Лонданскай каралеѓскай бальніцы з тых часоѓ, як мы расследавалі выпадак з куляй Джезаля. Свежае паветра пойдзе ѓсім нам на карысць ".
  
  "Ідзіце дадому да сваёй жонцы і адпачніце, інспектар", - падбадзёрыѓ я. "Мы з доктарам разбярэмся ѓ сітуацыі і паглядзім, ці зможам мы праліць крыху святла на вашу маленькую таямніцу".
  
  Лестрейд пайшоѓ, а я запісаѓ абставіны справы і адрасы ѓ свой нататнік. Я загадаѓ Уотсану спакаваць яго медыцынскую сумку, а місіс Хадсон прывесці хлопчыка, каб той наняѓ экіпаж і адправіѓ тэлеграму ѓ бальніцу.
  
  * * * *
  
  Неѓзабаве мы ѓжо імчаліся па вуліцах Лондана ѓ бок Іст-Энду. Ватсан да гэтага часу ѓжо дастаткова добра ведаѓ мае метады, каб ѓстрымлівацца ад размоѓ падчас паездкі, дазваляючы мне складаць свае тэорыі. Тое, што, павінна быць, заняло большую частку гадзіны, здалося мне ѓсяго толькі хвілінамі, паколькі я быѓ пагружаны ѓ свае думкі, але мы ѓ поѓным парадку дабраліся да хаты на Брык-лейн у Спиталфилдсе. Мы загадалі таксісту пачакаць, і чалавек Лестрейда, які дзяжурыѓ каля дзвярэй, праводзіѓ нас ѓнутр.
  
  "Інспектар сказаѓ мне чакаць вас, містэр Холмс", - сказаѓ бобі. "Дварэцкі і нявеста там". Ён паказаѓ на гасціную, побач з невялікім вестыбюлем.
  
  Мы ѓвайшлі ѓ пакой і выявілі, што гэтыя двое глядзяць на слабы агонь у каміне. Ні адзін з іх не падняѓся ѓ знак прывітання; жанчына, відавочна ѓ шоку, працягвала тарашчыцца, у той час як мужчына глядзеѓ на нас з падазрэннем. "Вы, павінна быць, міс Лілі і Уорэн", - сказаѓ я.
  
  "А хто б вы маглі быць?" - спытаѓ дварэцкі.
  
  "Я Шэрлак Холмс, а гэта доктар Ватсан. Скотленд-Ярд папрасіѓ нас расследаваць справу аб смерці містэра Уодсворт. Ватсан, зірніце на маладую лэдзі, падобна на тое, яна мае патрэбу ѓ медыцынскай дапамогі.
  
  Уотсан знайшоѓ на суседнім століку невялікі графінчык з шэры, але, падобна, успомніѓшы дзіѓнае папярэджанне Лестрейда аб ядзе, перадумаѓ наліваць маладой жанчыне напой. Я дастаѓ з кішэні паліто маленькую пляшку і працягнуѓ яе яму наѓзамен.
  
  Пакуль Уотсан заляцаѓся за маладой жанчынай, я прыступіѓ да агляду пакоя. Я апусціѓся на калені на дыван ля каміна і агледзеѓ у падзорную трубу тонкі пласт попелу. "Гэта ж тое месца, дзе вы знайшлі містэра Уодсворт, ці не так?" Я спытаѓ Уоррена.
  
  Мужчына выглядаѓ здзіѓленым. "Так", - нерашуча сказаѓ ён. "Але адкуль вы гэта ведаеце? Я не казаѓ гэтага паліцыі".
  
  "Я ѓпэѓнены, што вы шмат чаго ім не распавялі", - адказаѓ я. "Напрыклад, той факт, што вы перанеслі цела і выкурылі адну з цыгар вашага гаспадара, перш чым падняць трывогу".
  
  Гэты каментар, а таксама клопат ђотсана напоѓнілі нашу спадарожніцу новым натхненнем. "Гэта праѓда, Уорэн?" спытала яна. Служанка не адказала.
  
  "Ці бачыце, міс Лілі," патлумачыѓ я, " на дыване ля каміна бачны слабы след попелу. Ваш некалі будучы цесць ѓпаѓ тут у прытомнасць, я мяркую, неѓзабаве пасля вячэры, калі курыѓ сваю вячэрнюю цыгару. Калі прыгледзецца больш уважліва, то можна ѓбачыць, што на дыване не менш трох асобных кавалачкаѓ попелу. Першы, цёмна-шэры попел, з'яѓляецца астаткам цыгары джэнтльмена. Ямайскі, я думаю. Гэты першы асадак пакрывае больш тонкі пласт, без сумневу, ад ссядання попелу з агменю. Гэты ѓчастак дывана без астатку быѓ пакрыты целам, калі пыл асела. Але гэты трэці асобнік цікавы. Ён таго ж колеру, што і першы, што паказвае на тое, што ён быѓ зроблены з таго ж тыпу цыгар, але часткова трапіѓ на вобласць, пакрытую целам. Гэта паказвае на тое, што ѓ пакоі, павінна быць, знаходзіѓся другі курэц ".
  
  Уотсан і жанчына падышлі бліжэй да таго, што ляжала на дыване, але Уорэн застаѓся сядзець. Я працягнуѓ: "Са справаздачы, дадзенага містэрам Уорреном інспектару Лестрейду, вынікае, што Уодсворт быѓ адзін у пакоі, калі было знойдзена яго цела. Гэты апошні кавалачак попелу не патурбаваны, што паказвае на тое, што ён быѓ адкладзены пасля таго, як цела перанеслі ".
  
  "Попел быѓ бы размазан, калі б на яго ѓпала цела", - растлумачыѓ Уотсан, паколькі Лілі выглядала збянтэжанай.
  
  "Правільна, дружа", - сказаѓ я свайму сябру. Я павярнуѓся да маѓклівай Уорэну. " Падобна на тое, вы не спяшаліся паведамляць уладам аб тым, што, павінна быць, здалося вам дзіѓным развіццём падзей у доме, містэр Уорэн.
  
  Уорэн сустрэѓ мой погляд з рашучасцю чалавека, якому ѓжо даводзілася сутыкацца з допытамі, але ён не змог схаваць адцення чырвонага, які набыло яго твар. "Вы нічога не зможаце даказаць, шэф", - сказаѓ ён.
  
  "Паглядзім", - адказаѓ я. Я паклікаѓ паліцэйскага. "Сяржант, прасочыце, каб гэты чалавек не выпускаѓся з-пад увагі на працягу наступнага гадзіны ці каля таго. У Уодсуортов ёсць яшчэ якія-небудзь слугі?
  
  " З задавальненнем, містэр Холмс, - сказаѓ паліцэйскі, злёгку аддаѓшы гонар і падбадзёрваючы паляпаѓ дубінкай. " Пажылая жанчына, місіс Сплайн, гэта кухарка. Пайшла займацца маркетынгам.""Вельмі добра. Нам трэба будзе пагаварыць з ёй. У нас з доктарам ватсана справы ѓ бальніцы, але мы вернемся. Міс Бревант, не маглі б вы даць нам ласку і суправаджаць нас у госці да майстра Эрнесту?
  
  Лілі выглядала вельмі занепакоены дзіѓным развіццём падзей, але кіѓнула і пайшла збіраць свае рэчы.
  
  * * * *
  
  Нягледзячы на усё навакол поѓнілася ветраной волкасць, абяцанне залатога соверена ѓ канцы працоѓнага дня трымала нашага кіроѓцы напагатове. Мы пасадзілі нашага юнага спадарожніка ѓ таксі для кароткай паездкі ѓ бальніцу. Я выкарыстаѓ гэты час, каб асцярожна выведаць у яе інфармацыю, пакуль Уотсан рабіѓ марныя спробы ѓ подпрыгивающем перапоѓненым аѓтамабілі занесці падзеі ѓ свой нататнік.
  
  "Міс Бревант," сказаѓ я, - я ведаю, што падзеі могуць падацца шакавальнымі, але я павінен спытаць вас, як, я ѓпэѓнены, ужо зрабіла паліцыя, ці ведаеце вы якую-небудзь прычыну, па якой хто-небудзь мог пажадаць прычыніць шкоду сям'і Уодсворт?"
  
  Яна была несамавітай дзяѓчынай, ахайна апранутай ѓ вопратку добрага крою, якая трохі поношена, што наводзіла на думку аб сям'і сярэдняга класа, переживавшей цяжкія часы. Яна захоѓвала самавалоданне і годнасць. " Не, містэр Холмс. Містэра Уодсворт паважалі ѓ акрузе, нават гэтыя... імігранты, па крайняй меры, так мне сказаѓ Эрнэст. І калі б вы ведалі Эрнэста ... Што ж, я ніколі не сустракала чалавека, якому ён не спадабаѓся б у тую хвіліну, калі яго прадставілі. Ён быѓ самым добрым чалавекам, якога я калі-небудзь сустракала. Дзеці любяць яго, як і мой працадаѓца, капітан Морысан. Яна страціла самавалоданне і заплакала.
  
  Ватсан зрабіѓ усё магчымае, каб суцешыць яе, і прапанаваѓ свой хустку. Калі яна зноѓ супакоілася, ён спытаѓ: "Якія імігранты?"
  
  "У асноѓным габрэі", - сказала яна.
  
  "Гэта доѓгі час было раенам пражывання яѓрэйскай абшчыны, Ватсан", - патлумачыѓ я. "З тых часоѓ, як Кромвель заахвочваѓ разнастайнасць і свабоды для розных веравызнанняѓ, гэты раён быѓ домам для габрэяѓ, метадыстаѓ, ласкаров. Але ѓ апошні час раён змяніѓся. Паколькі габрэяѓ прынялі ѓ вышэйшыя колы, многія пераехалі з старога раёна і асіміляваліся ѓ іншых частках Лондана. Новае пакаленне яѓрэяѓ сутыкаецца з пераследам пры цары ѓ Расіі. І зноѓ захліснула хваля іміграцыі нашы берага, але гэтыя зноѓ прыбылі не падзяляюць нашу мову, адзенне або звычаі. Я баюся, што мы ѓступаем у новую эру неразумення".
  
  "Дакладна, містэр Холмс," Лілі пагадзілася. " Але ѓ містэра Уодсворт была рэпутацыя чалавека, які з усімі абыходзіѓся шчыра. Я не магу паверыць, што яны хацелі прычыніць яму шкоду. Што вы казалі пра тое, што Уорэн перамясціѓ сваё цела? Гэта падстава для турботы?"
  
  "Так, што вы пра гэта думаеце, Холмс?" Спытаѓ Ватсан. "І меѓ нахабства частавацца цыгарамі свайго працадаѓцы, калі перад ім ляжала цела? Якая нахабства".
  
  " Так, гэты чалавек раздражняе мяне, Ватсан, але ѓ нас недастаткова доказаѓ, каб яго павесіць. Што вы можаце мне расказаць пра яго, міс Бревант?
  
  " Не вельмі, сэр. Мы з Эрнэстам заручаны ѓсяго пяць месяцаѓ. Я працую гувернанткай у Морысан-Холе ѓ Кенте. Эрнэст быѓ там рэпетытарам музыкі для дзяцей. Так мы і пазнаёміліся. Ён мала што расказваѓ аб гэтым доме.
  
  "Місіс Сплайн працуе ѓ сям'і з таго часу, як Эрнэст быѓ хлопчыкам. Я мяркую, што Уорэн пачатковец у доме, але працаваѓ у містэра Уодсворт ѓ яго бізнэсе. Калі містэр Уодсворт прадаѓ свае ѓладанні і сышоѓ на пенсію, ён прапанаваѓ пасаду хатняй прыслугі Уорэну. Мы з Эрнэстам прыехалі да яго дадому, каб правесці вакацыі і абмеркаваць планы адносна нашай вяселля. На жаль, я не магу сказаць вам больш, джэнтльмены.
  
  "Вы добра справіліся, улічваючы цяжкія абставіны", - запэѓніѓ я яе. "О, мы прыбылі ѓ знаёмае месца, Ватсан. Калі мы былі тут у апошні раз, вы вывучалі новую навуку - рентгенологию.
  
  Уотсан ѓсміхнуѓся, успомніѓшы, як даследаванне з дапамогай рэнтгенаѓскага здымка кулі, захрасла ѓ яго плячы з часоѓ афганскай вайны, прывяло да пайманне змоѓшчыка, які ѓдзельнічаѓ у змове супраць урада. " Па-чартоѓску халодная назіральная, - вось і ѓсё, што ён сказаѓ.
  
  Мы ѓвайшлі ѓ бальніцу, і брамнік, які чакаѓ нашага прыбыцця па нашай тэлеграме, праводзіѓ нас у палату, дзе ляжаѓ Эрнэст Уодсворт. Мы пазнаёміліся з доктарам Хеммингсом, маладым пастаянным урачом аддзялення, які выглядаѓ стомленым і переутомленным.
  
  "Дзіѓны выпадак вар'яцтва", - прызнаѓся ён доктару Ватсону. "Нам прыйшлося даць яму заспакойлівы, каб ён не параніѓся. Цяпер ён, здаецца, адчувае сябе лепш. Я абмеркаваѓ гэты выпадак са сваімі калегамі, але нам яшчэ трэба сфармуляваць тлумачэнне яго стану. Я падазраю, што нам, магчыма, прыйдзецца арганізаваць яго пераклад у Вэрхал ".
  
  - А што з астатнімі? - Спытаѓ Уотсан. " Сястра і пакаёѓка Уодсворт?
  
  " З жалем павінен паведаміць, што пакаёѓка памерла, доктар.
  
  "Небарака!" Лілі усклікнула.
  
  "Юніс Уодсворт застаецца ѓ стабільным, але не реагирующем стане. Яна ѓ жаночым аддзяленні далей па калідоры ".
  
  "У вас ёсць пярэчанні супраць абследавання пацыентаѓ доктарам Ватсана?" - Спытаѓ я.
  
  "Вядома, няма!" Хеммингс празьзяѓ, відавочна узрадаваны хоць якой-то дапамогі, якой не атрымаѓ ад сваіх калегаѓ.
  
  Ватсан падышоѓ да Эрнесту Уодсворту, які, нягледзячы на якое-небудзь заспакойлівы, бязладна стагнаѓ на ложку. Ватсан праверыѓ пульс, паслухаѓ сэрца і лёгкія і з дапамогай насільшчыка прыѓзняѓ павекі маладога Уодсворт, каб агледзець вочы.
  
  "Дзіѓна, што вочы здаюцца вытарашчанымі", - пракаментаваѓ Уотсан. Мы зазірнулі яму праз плячо, каб разгледзець больш уважліва. "Нерэгулярны Пульс і даволі часты, нават пасля ѓвядзення морфія".
  
  "Мы заѓважылі падабенства з вачыма сёстры", - дадаѓ Хеммингс.
  
  "Я б таксама хацеѓ пабачыць маладую лэдзі," сказаѓ Уотсан.
  
  Мы пакінулі міс Бревант сядзець з яе бедным, забітым горам жаніхом, у той час як Хеммингс суправадзіѓ нас у суседнюю палату, дзе знаходзіліся пацыенткі на розных стадыях таго, што здавалася псіхічным засмучэннем. Палата была напоѓнена жудаснымі гукамі і пахамі. Здавалася, усё, што маглі рабіць дзяжурныя медсёстры, - гэта спрабаваць падтрымліваць парадак. Мы знайшлі Юніс на ложку ѓ далёкім куце палаты. Яна ляжала на ложку, павольна разгойдваючыся ѓзад-наперад, вытаращив вочы, але нічога не бачачы.
  
  "Міс Уодсворт", - сказаѓ Хеммингс, асцярожна падтрасаючы дзяѓчыну, спрабуючы прывесці яе ѓ пачуццё. Юніс толькі глядзела. Хеммингс з пераможаным выглядам паказаѓ на Уотсан.
  
  Ватсан агледзеѓ дзяѓчыну. Ён зноѓ праверыѓ яе пульс і зрок і праслухаѓ сэрца з дапамогай стетоскоп. "Усё яшчэ не магу прывыкнуць да гэтага чортаву прыстасавання", - пракаментаваѓ ён.2
  
  "Што агульнага ѓ гэтых пацыентаѓ?" Я спытаѓ двух лекараѓ.
  
  "Пачашчаны, нерэгулярны пульс і змененае псіхічнае стан", - сказаѓ Хеммингс. "У аднаго сьвядомасьць, а ѓ іншага манія".
  
  "У абодвух вочы навыкаце", - сказаѓ Уотсан, пагладжваючы вусы.
  
  " Нейкая сямейная рыса? - Рызыкнуѓ выказаць здагадку я.
  
  " Не, Холмс. Калі б я не ведаѓ лепш, я б сказаѓ, што вынікі агляду вачэй з'яѓляюцца вынікам хваробы Грейвса.
  
  "Сітуацыя, безумоѓна, была сур'ёзнай для Джошуа Уодсворт", - сказаѓ я.
  
  "Хвароба Грейвса, містэр Холмс, лічыцца засмучэннем, выкліканым падвышанай актыѓнасцю шчытападобнай залозы", - выказаѓ меркаванне малады лекар, відавочна задаволены сваімі ведамі. Ён павярнуѓся да Ватсону. "Тым не менш, доктар, здаецца, няма ніякіх прыкмет валля або вузлавых утварэнняѓ на шыях пацыентаѓ".
  
  "Аднак усё сыходзіцца", - адказаѓ Уотсан. "Пагаршэнне псіхікі, пачашчэнне пульса, потлівасць. Магчыма, сардэчны прыступ у бацькі. Што мяне бянтэжыць, Холмс, так гэта тое, як такое няшчасце магло напаткаць цэлую сям'ю.
  
  "Не ѓвесь дом", - паправіѓ я. "Кухар, дварэцкі і міс Бревант, падобна, не пацярпелі".
  
  На імгненне запанавала маѓчанне, пакуль мы абдумвалі прадстаѓленыя нам факты.
  
  "Магчыма, нейкая інфекцыя", - выказаѓ меркаванне Хеммингс. "Я чуѓ, што запаленне шчытападобнай залозы можа быць выклікана міязмамі".
  
  "Лестрейд прапанаваѓ яд", - дадаѓ Уотсан. "Некалькі ядаѓ могуць аказваць сардэчнае і псіхічнае ѓздзеянне, але ні адзін з іх не выклікае страты ѓстойлівасці вачэй".
  
  "Павінна быць, у ахвяр ёсць што-тое агульнае", - сказаѓ я. "Неабвержныя Факты. Гэта не спадчыннае захворванне, інакш пакаёѓка не пацярпела б. Гэта павінна быць нейкае парушэнне навакольнага асяроддзя, але ѓвесь дом не пацярпеѓ, калі толькі ... " Я не змог стрымаць усмешку, калі гэтая думка і магчымая агульная сувязь прыйшлі мне ѓ галаву.
  
  " У чым справа, Холмс? - Спытаѓ Ватсан.
  
  "Ватсан, давайце больш не будзем адымаць час у гэтага маладога лекара. У нас ёсць праца на Брык-Лейн". Я звярнуѓся да Хеммингсу: "Сэр, вы аказалі вялікую дапамогу нашаму расследаванні. Малю, адкладзеце любы пераклад у лякарню для псіхічнахворых да тых часоѓ, пакуль мы не звяжамся з вамі ".
  
  З гэтымі словамі мы пакінулі збітага з панталыку рэзідэнта сам-насам з яго падапечнымі і пачалі вяртацца ѓ Спиталфилдс.
  
  * * * *
  
  Дождж спыніѓся, але сонца ѓсё яшчэ хавалася за густой заслонай аблокаѓ. Сырой змрок дня пераважаѓ, паколькі святло позняга восеньскага дня пачаѓ цьмянець. Раён вакол дома Уодсвортов быѓ у пастаянным руху. Старая імігранцкіх абшчына пераехала, а новая мяняла структуру вітрын магазінаѓ і вулічных сцэн. Старыя крамы былі забітыя дошкамі; на існуючых дошках часова былі прыбітыя самаробныя шыльды новых устаноѓ. Пешаходы былі апранутыя па самай сучаснай лонданскай модзе і насілі паношаныя ѓборы выгнаных габрэяѓ з Усходняй Еѓропы. Эфект быѓ падобны на нядаѓна стала папулярным "звар'яцелае коѓдру", якое прадстаѓляе сабой сумесь тэкстуры і тканіны.
  
  Неѓзабаве мы вярнуліся ѓ дом Уодсуортов і выявілі паліцэйскага, атрымліваюць асалоду ад гарбатай і маленькімі бутэрбродамі. Ён выглядаѓ трохі збянтэжаным з-за таго, што яго заспелі за ежай на дзяжурстве, але мы супакоілі яго і сказалі, што наѓрад ці можна чакаць, што ён будзе ахоѓваць нашага палоннага без дапамогі ежы. Мужчына паведаміѓ, што Уорэн, які заставаѓся ѓзорным зняволеным, седзячы ля каміна, не змяніѓся.
  
  Кухарка вярнулася з рынку, што тлумачыла пачастунак паліцэйскага. Ватсан і Лілі прынялі чай ад шаноѓнай місіс Сплайн. Як мы даведаліся, гэтая жанчына працавала ѓ містэра Уодсворт больш за дваццаць гадоѓ. Яна была моцна ѓзрушаная нядаѓнімі падзеямі і паспяшалася справіцца пра здароѓе "майстры Эрні" і "міс Ниси", якіх яна наведвала з тых часоѓ, як яны былі зусім маленькімі. Ватсан паспрабаваѓ надаць навінам вясёлы характар, але быѓ вымушаны прызнаць, што ѓ іх стане нічога не змянілася. Смерць пакаёѓкі здавалася дрэнным прадвесцем.
  
  "Міс Лілі," спытаѓ я, - вы абедалі з Уодсвортами ѓ апошнія некалькі дзён?"
  
  " Не, містэр Холмс. Па вяртанні ѓ Лондан мы з Эрнэстам разышліся ѓ розныя бакі. Я паехала дадому наведаць маці і пачала рыхтаваць вяселле. Я прыехала сюды толькі ѓчора. as...as цяперашні крызіс разгортваѓся. Яна з усіх сіл старалася стрымаць слёзы. Місіс Сплайн паляпала яе па плячы і наліла яшчэ гарбаты, спрабуючы суцешыць.
  
  " Місіс Сплайн, - сказаѓ я, " вы, здаецца, выдатна рыхтуеце, калі гэтыя бутэрброды хоць як-то сведчаць аб вашых здольнасцях. Вы падрыхтавалі спецыяльнае страва ѓ гонар вяртання майстры Эрні?
  
  Жанчына твар яе заззяѓ ад майго кампліменту. " Ну так, сэр, я так і зрабіла. Ёркшырскі пудынг, глазураваныя слівы і ялавічная выразка.
  
  " А хто ѓ вас пастаѓшчык мяса, мадам?
  
  "Коэн і сыны". Яны проста па дарозе".
  
  Я паглядзела на Уоррена, якога раптам зацікавіѓ мой пытанне. " Слугі ядуць тое ж, што і сям'я? - Спытала я.
  
  "Калі б яны гэта зрабілі", - сказаѓ Уорэн. "Думаю, яны падзяліліся б часцінкай свайго шчасця". Ён з горыччу адвярнуѓся да агню.
  
  "Чаму ты так цікавішся кулінарыяй?" Спытаѓ Ватсан, страсаючы крошкі з штаноѓ і пацягваючы гарбату.
  
  "Гэта можа быць ключом да нашай таямніцы", - сказаѓ я. І Ватсан, і сяржант з сумневам паглядзелі на свае бутэрброды.
  
  "Усё яшчэ думаеш, што я забіѓ старога?" прамармытаѓ Уорэн.
  
  "Я думаю, ёсць усе шанцы, што забойцам была місіс Сплайн", - сказаѓ я. Перш чым даць кампаніі час адрэагаваць, я накіраваѓся да дзвярэй: "Хадзем, Ватсан. Давайце наведаем мясцовага мясніка.
  
  * * * *
  
  У завулку, тым, хто ідзе ад галоѓнай вуліцы, мы знайшлі краму з выцвілай шыльдай: Коэн і сыны, кашэрныя мяснікі, пад ангельскай надпісам былі нейкія літары на іѓрыце. Мы ѓвайшлі і выявілі гаспадара за прылаѓкам, вытирающего вялікі цясак пра край і без таго забрызганного крывёю фартуха. "Вам дапамагчы, джэнтльмены? Кавалак бараніны, лустачку бекону або, можа быць, трохі бараніны? " спытаѓ ён.
  
  "Вы выпадкова не містэр Коэн?" - Спытала я, ужо ѓпэѓненая ѓ адказе.
  
  "Чаму няма, сэр. Мяне завуць Брэдлі. Толькі што купіѓ бізнэс у Коэнаѓ. ђстанова крыху заняпалы, але я спадзяюся, што ѓ хуткім часе магазін будзе выглядаць шыкоѓна для кліентаѓ. Магчыма, я захаваю назву на шыльдзе на некаторы час. У старога Коэна была добрая рэпутацыя ѓ акрузе."
  
  " Мяркую, вы ведаеце місіс Сплайн.
  
  " Рыхтуйце для Уодсворт. Яна была тут сёння раніцай. Хоць шкада за гэтага хлопца. У мяне так і не было магчымасці з ім пазнаёміцца.
  
  " Свежая выразка? - Спытаѓ я. Ватсан здрыгануѓся, але прытрымаѓ мову.
  
  "Толькі самае лепшае, запэѓніваю цябе, дружа", - сказаѓ Брэдлі. Ён звярнуѓ увагу на заднюю частку крамы, дзе служыцелі раскрыжоѓвалі велізарны кавалак мяса. " На днях прадаѓ сее-што місіс Сплайн, асаблівае. Яна здавалася цалкам задаволенай.
  
  "І вы праводзіце забой жывёлы на тэрыторыі гатэля?"
  
  " Не, сэр, гэта зрабілі мае людзі на бойні.
  
  "З якой частцы жывёльнага выразка атрымліваецца?"
  
  "Звычайна, сэр, гэта робіцца з вялікі мышцы пляча каля шыі", - адказаѓ ён, паказваючы цесаком на ѓласнае горла. "Вас цікавіць выразка? Я магу адправіць любы ваш асаблівы запыт. Гэта будзе тут для вас на наступны дзень? "
  
  "Не ѓ дадзены момант", - адказаѓ я. "Мы абавязкова будзем мець вас на ѓвазе. Дзякуй, што надалі нам час".
  
  "З задавальненнем, спадары," прамармытаѓ ён і ѓваткнуѓ канец цесака ѓ апрацоѓчую дошку.
  
  Мы развіталіся з расчараваным мясніком і накіраваліся назад да дому Уодсвортов. "Што вы ведаеце аб кашэрнай ежы, Ватсан?" Я спытаѓ.
  
  "Што-то аб габрэйскай дыеце", - сказаѓ ён, паціскаючы плячыма. "Ведаѓ хлопца ѓ школе, Маркса, які не абедаѓ у клубе. Не еѓ сьвініну".
  
  " Цалкам дакладна. Габрэі лічаць свінню нячыстай. Наш чалавек Брэдлі з "Коэн і сыны" прапанаваѓ нам бекон. Відавочна, ён захаваѓ назву, але не стандарты кашэрнага мясніка. Закон аб кашэрнасці забараняе не толькі выгляд ѓжытнага мяса, але і спосаб прыгатавання мяса таксама мае вялікае значэнне. Забой жывёлы ажыццяѓляецца гуманным спосабам. Жывёле пераразаюць горла і даюць крыві павольна выцякаць з цела на працягу дня. "
  
  "Гучыць жахліва", - сказаѓ Уотсан.
  
  "Такі габрэйскі закон. Такім чынам, Ватсан, калі даць сцячы крыві з жывёльнага перад раздзелкай на розныя кавалкі мяса, якія не могуць ці некаторыя органы зведаць змены ѓ знешнім выглядзе па параѓнанні з органамі толькі што забітага жывёльнага? Я дазволіѓ Уотсану абдумаць гэтае пытанне, а сам працягнуѓ развагі. "Хіба шчытападобная жалеза шыі не цесна звязаная з ремнеподобными цягліцамі шыі?"
  
  "Грудзіна-ключично-смочкавыя мышцы," пагадзіѓся Уотсан, " праходзяць ад падставы чэрапа да ключыцы. Паміж імі размешчана шчытападобная жалеза". Уотсан рэзка спыніѓся. Раптоѓны пробліск пазнавання на яго твары здаваѓся святлом у густым змроку дня. " Зразумела, Холмс! Вы думаеце, што кашэрны мяснік лёгка змог бы адрозніць тканіна шчытападобнай залозы ад цягліц шыі. Адпампавалі кроѓ, жалеза набыла б цьмяна-шэры колер, у той час як мясістыя мышцы шыі захавалі б свой чырвоны адценне ".
  
  "Для дасведчанага кашэрнага мясніка было б нескладана абрэзаць железистую тканіна, але, магчыма, зусім іншая справа для нашага сябра Брэдлі, які пачатковец у гэтай справе".
  
  "Я павінен прызнаць, што ѓ толькі што забітага жывёльнага усе тканіны шыі выглядалі б аднолькава чырвонымі і акрываѓленымі, сапраѓды гэтак жа, як розныя тыпы тканін трупа ѓ анатамічнай лабараторыі значна лягчэй адрозніць, чым жывыя тканіны ѓ аперацыйнай!" - Усклікнуѓ Ватсан.
  
  "Такім чынам, мой дарагі сябар, мы павінны заключыць, што ѓ спешцы Брэдлі, каб дагадзіць сваёй новай пакупніцы, місіс Сплайн, ён паклаѓ у выразку шчодрую порцыю шчытападобнай залозы, атруціѓшы такім чынам дамачадцаѓ рознымі прадуктамі яе жыццядзейнасці".
  
  "Вынік," дадаѓ Уотсан, - будзе розным у кожнага чалавека, які з'еѓ мяса, у залежнасці ад колькасці праглынутае жалезістай сакрэцыі і адноснага целаскладу індывіда".
  
  "Такім чынам, мы маем смерць далікатнай пакаёѓкі і Джошуа Уодсворт. Яго дзецям будзе лепш, паколькі ѓ іх, без сумневу, больш моцнае здароѓе. Пакаёѓка, павінна быць, ѓпотай адрэзала сабе кавалачак паляндвічнай часткі, калі ніхто не бачыѓ. Уорэну і місіс Сплайн мяса не прапаноѓвалі, а міс Лілі была ѓ ад'ездзе, наведвала сваю маці, таму хвароба іх не закранула ".
  
  - У вашых вуснах гэта гучыць так відавочна, Холмс.
  
  "Я не змог бы прыйсці да такой высновы без дапамогі вашай медыцынскай экспертызы", - пахваліѓ я.
  
  "Але як жа Уорэн?" Спытаѓ Ватсан. "Несумненна, ён намышляе нешта нядобрае; ён здаецца вельмі падазроным. А як наконт таго факту, што ён перанёс цела і выкурыѓ цыгару над трупам свайго працадаѓцы?
  
  "О, будзьце ѓпэѓненыя, ён не вінаваты. У яго быѓ на розуме нейкі план, але ён змог скарыстацца самай незвычайнай магчымасцю. Ён павінен быѓ ведаць, што яго працадаѓца захоѓвае сейф. У сувязі з надыходзячай вяселлем Уодсворт, павінна быць, захаваѓ або перанёс нейкія каштоѓныя рэчы ѓ сейф для вяртання заручанай пары. Я б падумаѓ, што там знойдуцца грошы і, магчыма, каштоѓнасці яго памерлай жонкі, якія ён падорыць будучай нявесце ѓ знак павагі і падрыхтоѓкі да шлюбу. Уорэну спатрэбіѓся б спосаб атрымаць ключ ад свайго гаспадара, які трымаѓ бы яго пры сабе. Я магу толькі здагадвацца, што было на розуме ѓ злачынца, які так відавочна пагарджаѓ свайго працадаѓцы.
  
  "Але калі ён выявіѓ, што ѓся сям'я раптам стала недзеяздольнай ..." Ватсан рушыѓ услед маім развагам.
  
  "Ён частаваѓся цыгарай, пакуль абшукваѓ цела ѓ пошуках ключа", - сказаѓ на заканчэнне я. "Я думаю, што мы знойдзем зусім пусты сейф, калі вернемся ѓ дом".
  
  Гук паліцэйскага свістка перапыніѓ нашу размову. Узнялася мітусня, і некалькі паліцэйскіх бегма накіраваліся па Брык-лейн.
  
  " Ватсан, вы захапілі з сабой службовы рэвальвер?
  
  Ён паляпаѓ па нагруднай кішэні свайго паліто. " Я ѓжо навучыѓся браць яго з сабой у гэтыя маленькія вылазкі, Холмс.
  
  Мы паспяшаліся да хаты і выявілі, што на вуліцы каля дома Уодсвортов сабраѓся натоѓп. Некалькі паліцэйскіх прабіваліся скрозь натоѓп гледачоѓ, спрабуючы атрымаць доступ да дзвярэй. Паліцэйскі ѓнутры працягваѓ біць трывогу, і натоѓп пачаѓ крычаць. Я пацягнуѓ ђотсана за рукаѓ і пракрычаѓ скрозь шум: "За спіну, хлопец! Хутка".
  
  Мы падбеглі да задняй частцы дома і выявілі, што ѓваход у краму зачынены. Не маючы часу ѓзламаць замак, Уотсан выхапіѓ зброю, стрэліѓ і знёс клямар з зашчапкі. Мы ѓварваліся на кухню і выявілі Уоррена, приставившего нож да горла міс Бревант. Паліцэйскі трымаѓ у роце свісток і дубінку напагатове; Уорэн стаяѓ спіной да сцяны з паліцамі, на якіх захоѓваѓся вялікі асартымент посуду і кухонных прыладаѓ. Клінок Уоррена, гатовы зваліць маладую жанчыну, утрымліваѓ афіцэра на адлегласці.
  
  "Вы не павесіць забойства на мяне, Холмс!" Уорэн усміхнуѓся.
  
  "У мяне няма намераѓ", - спакойна сказаѓ я. "Але калі ты хаця б раз вонзишь нож у горла гэтай маладой жанчыны, я ѓбачу, як ты замахнешься. Аднак я папрашу вас паказаць змесціва сейфа.
  
  На імгненне Уорэн, здавалася, быѓ уражаны тым, што мы разгадалі прыроду яго злачынства. "Ніколі, асабліва пасля таго, як гэты чалавек абышоѓся са мной. Я атрымаѓ тое, што мне належала. Ён абяцаѓ мне долю ѓ бізнэсе. Ён так і не аддаѓ яе, і я ператварыѓся ѓ слугу ".
  
  " Гэта не дае табе права забіраць спадчыну яго сына.
  
  Уорэн мацней сціснуѓ Лілі. Другі стрэл ђотсана прагучаѓ аглушальна у цеснаце кухні. На імгненне мне здалося, што стрэл у нападніка, напэѓна, параніѓ бы і маладую лэдзі, але мой сябар цэліѓся ѓ палку прама над галавой Уоррена. Снарад абрынуѓ на іх кучу цяжкай посуду, рондаляѓ, патэльняѓ і паліц. ђдару было недастаткова, каб пазбавіць мужчыну пачуццяѓ, але такі манеѓр быѓ такім, каб аддзяліць закладніка ад выкрадальніка.
  
  Уорэн зрабіѓ выпад з нажом у бок Лілі, але быѓ сустрэты моцным ударам па галаве дубінкай аператыѓніка. Гэты ѓдар прымусіѓ Уоррена адмовіцца і ад нажа, і ад свядомасці.
  
  * * * *
  
  Да таго часу, як паліцыя забрала Уоррена, Уотсан агледзеѓ збітую Лілі Бревант, а місіс Сплайн пачатку ѓборку. Лестрейда паднялі з ложку. Мая другая трубка за дзень даѓно была гатовая, і я атрымліваѓ асалоду ад тытунём і выразам здзіѓлення на твары Лестрейда, калі я распавядаѓ пра падзеі дня. Мы выявілі сейф Уодсворт і, як і чакалася, знайшлі яго пустым.
  
  Я прыпісваю доктару Ватсону ключавыя элементы ѓ вызначэнні прычыны хваробы, якая каштавала жыцця двум і выратавала Эрнэста і Юніс ад памяшкання ѓ вар'ят дом. Гэтыя двое цалкам стануць здаровымі. Эрні і Лілі ѓшанавалі нас запрашэннямі на сваё вяселле. На жаль, Уорэн ніколі б не раскрыѓ месцазнаходжанне скрадзенага спадчыны і забраѓ бы гэта веданне са сваёй злосцю ѓ магілу.
  
  1 Глядзіце "Эцюд у барвовых танах", у якім Лестрейд знайшоѓ таблеткі з атрутай у гатэлі Холлидея.
  
  2 Стетоскоп быѓ знойдзены Лаеннеком як сродак агляду грудной клеткі пацыенткі без таго, каб лекар датычылася яе рукамі, што было палічана недарэчным. Як ні дзіѓна, яго больш за ѓсё памятаюць за яго апісання захворванняѓ печані, а не за вынаходніцтва, якое стала б стандартным медыцынскім прыборам.
  
  OceanofPDF.com
  
  БУДЗЬ ДОБРЫМ Ці ПРЭЧ, аѓтар: Стэн Трибульски
  
  Аддаліѓшыся на невялікую вілу на Рыѓеры, дзе я нябедна жыѓ апошнія дванаццаць гадоѓ, я выявіѓ, што мне да слёз сумна. Пасля бясконцых дзён ранішняга садоѓніцтва, за якімі вынікалі багатыя абеды ѓ апоѓдні і доѓгі дзённай сон пад міжземнаморскім сонцам, я сумаваѓ па тых днях, калі я дапамагаѓ свайму добраму сябру Шэрлаку Холмсу. Перабіраючы кардонную скрынку з нататкамі аб старых справах Холмса, мае рукі натыкнуліся на самае трагічнае з усіх прыгод: на той выпадак, калі Холмс угаварыѓ мяне паехаць з ім у Нью-Ёрк у тое, што ён назваѓ "працяглай паездкай на пабягушках".
  
  Была сярэдзіна лютага, і мы спыніліся ѓ гатэлі "Уолдорф-Асторыя", дзе Холмс зняѓ нумар на два тыдні. Разваліѓшыся на канапе, выпіваючы сваю трэцюю кубак ранішняга гарбаты і чытаючы мясцовыя газеты, я быѓ здзіѓлены, раптам убачыѓшы, як пад дзверы просунулся канверт крэмавага колеру.
  
  Паставіѓшы кубак з гарбатай на сподак, я падышоѓ і ѓзяѓ канверт. На адным баку прыгожым почыркам было напісана "Містэру Шэрлаку Холмсу". Я паставіѓ яго на прыстаѓны столік і вярнуѓся да свайго ѓжо остывшему гарбаты і чытання. Прыкладна праз дзесяць хвілін дзверы ѓ адну з унутраных пакояѓ адчыніліся, і з'явіѓся Холмс, свежевыбритый і апрануты ѓ свой любімы смокінг.
  
  " Чай яшчэ цёплы, Ватсан? - спытаѓ ён, ажыѓлена паціраючы рукі ѓ прадчуванні.
  
  " Ці Не занадта радуйцеся, Холмс, гэта не зусім наш чай для ангельскай сняданку.
  
  Ён пастукаѓ па чайніку, затым нахіліѓ яго, наліѓ трохі вадкасці ѓ кубак і сербануѓ. Ён не турбаваѓся аб цукры, яму больш не трэба было яго так шмат, як тады, калі ён усё яшчэ штодня ѓжываѓ гераін.
  
  " Горача, і, адважуся сказаць, у такую раніцу сыдзе.
  
  "На стале для цябе канверт", - сказаѓ я, паказваючы газетай.
  
  Холмс падышоѓ да стала і ѓзяѓ канверт. Я вярнуѓся да чытання, спрабуючы знайсці спартыѓны раздзел і вынікі матчаѓ па крыкеце. Напярэдадні быѓ кантрольны матч паміж Англіяй і Вест-Індыяй, і дзве каманды былі вельмі канкурэнтаздольныя, іх рэкорды адзін супраць аднаго практычна зраѓняліся. Я імкнуѓся знайсці гісторыю, любую гісторыю аб тым, што адбываецца. Але там нічога не было. Я ѓжо збіраѓся з агідай адкінуць газету, калі пачуѓся голас Холмса:
  
  " Здаецца, нас запрасілі куды-небудзь сёння ѓвечары, Ватсан.
  
  "Кім?"
  
  - "Шаноѓны Пикл Джона Максорли", "Біфштэкс", "Бейсбольная дзявятка" і "Клуб Чаудер".
  
  "Падобна на тое, гэта не вельмі паважаная арганізацыя".
  
  Холмс правёѓ пальцам па запрашэнні. "Мерапрыемства адбудзецца ѓ "Старой піѓны Максорли", - сказаѓ ён.
  
  " Холмс, вы прывезлі мяне ѓ Нью-Ёрк толькі для таго, каб павесці ѓ піѓную?
  
  " Не проста піѓная, Ватсан. McSorley's - самае вядомае піѓное ѓстанова ѓ Нью-Ёрку, а магчыма, і ѓ Заходнім паѓшар'і, даѓніна. Добры эль, сырой лук і ніякіх дам. Чаго яшчэ можа жадаць мужчына?"
  
  "Гэта не здаецца такім апетытным, думаю, я адмоѓлюся".
  
  " Тады як наконт біфштэксаѓ і элю?
  
  " Стэйкі і эль? Здаецца даволі штодзённым.
  
  "Гэта бифитер, Ватсан".
  
  "Бифитер, ты хочаш сказаць..."
  
  "Не, Ватсан, не адзін з вашых улюбёнцаѓ Лонданскага Таѓэра. Гэта "бифитер Максорли". Сапраѓднае свята, рай для мясаедаѓ. Падумайце аб стейка "Т-боун", адбіѓных рэбрах, смажаных свіных адбіѓных і сасісках, запиваемых такой колькасцю элю, якое толькі зможаце выпіць ".
  
  "Я ніколі не чуѓ аб такім. Дазвольце мне зірнуць на запрашэнне". Я ѓзяѓ картку з яго рук і перавярнуѓ яе.
  
  "Просім вас прысутнічаць на вечары са стейка і элем ѓ 18:00" з адрасам 15, Усходняя Сёмая вуліца, Нью-Ёрк, і усё гэта ѓпісана ѓ мудрагелісты скрутак.
  
  " Я думаѓ, вы цяпер вегетарыянец, Холмс. Я запытальна падняѓ брыво.
  
  "Мы проста не можам адмовіцца ад падобнага запрашэння", - сказаѓ ён.
  
  "Хто, дзеля ѓсяго святога, ведае, што мы тут, у Нью-Ёрку?"
  
  "Гэта менавіта тое, што мы збіраемся высветліць, дарагі сябар".
  
  * * * *
  
  Таксі высадило нас перад струхлелай цагляным шматкватэрным домам. Ішоѓ мокры снег, на вуліцах і тратуарах было слотнай.
  
  "Вы ѓпэѓненыя, што гэта тое самае месца?" Я спытаѓ Холмса.
  
  Ён паказаѓ кіем наверх, туды, дзе над парай абшарпаных драѓляных дзвярэй вісела шыльда. На ёй было напісана: "Старая піѓная Максорли". Шыльда ѓ вітрыне абвяшчала: "Жанчынам у падсобных памяшканнях забаронена".
  
  Мы адкрылі дзверы, увайшлі ѓнутр і штурхнулі другую пару верцяцца дзвярэй, якія служылі для абароны ад холаду. З аднаго боку быѓ усталяваны бар, з другога - раскіданыя падрапаныя драѓляныя сталы, прама пасярод пакоя стаяла чыгунная пузатая вугальная печ. Пол быѓ посыпан пілавіннем, а сцены ѓпрыгожаны разнастайнымі памятнымі рэчамі: фатаграфіямі, газетнымі артыкуламі, малюнкамі. Бар быѓ бітком набіты аматарамі элю, якіх абслугоѓваѓ мужчына з кіслым выразам твару і сівізной на изможденном твары. Уздоѓж стойкі былі расстаѓлены талеркі з сырам і крекеры, а таксама гурткі, палітыя гарчыцай, каб надаць пікантнасці гэтым закусак. Два афіцыянта ѓ шэрых куртках снавалі ѓзад-наперад ад бара, разносячы па сталах мноства кубкаѓ светлага і цёмнага элю. На кожным століку стаяла напоѓненая гарчыцай гуртка, падобная на тыя, што стаялі на стойцы бара.
  
  "Бифитер, павінна быць, там", - сказаѓ Холмс, паказваючы на іншую пакой у задняй частцы залы.
  
  Мы падышлі і зазірнулі ѓнутр. Толькі яшчэ больш падрапаныя столікаѓ, занятых аматарамі элю. Міма пачаѓ праходзіць афіцыянт з падносам, абстаѓленым пустымі кубкамі, якія трэба было хутка вымыць і зноѓ напоѓніць.
  
  Я паляпаѓ яго па плячы. "Прабачце, малады чалавек, мы прыйшлі на "бифитер".
  
  "Калі знойдзеш гэта, дай мне ведаць", - сказаѓ ён з кароткім смехам, затым кінуѓся да бара, паставіѓ выкарыстаныя гурткі, узяѓ па паѓтузіна поѓных ѓ кожную руку і зноѓ паспяшаѓся прэч.
  
  "У пліты ёсць свабодны столік, Ватсан", сказаѓ Холмс. " Я прапаную сесці і сагрэцца.
  
  Холмс пастукваѓ пальцамі па чыгуннай сценкі пліты, калі падышоѓ афіцыянт.
  
  " Што я магу вам прапанаваць, джэнтльмены?
  
  "Двое з тваіх лепшых," сказаѓ я.
  
  "Светлы або цёмны?" спытаѓ ён.
  
  "І тое, і іншае," адказаѓ Холмс.
  
  Афіцыянт сышоѓ і праз некалькі хвілін вярнуѓся з чатырма кубкамі: двума са светлым элем і двума з цёмным.
  
  Холмс дастаѓ запрашэнне. "Гэта вам аб чым-небудзь гаворыць?" - спытаѓ ён маладога чалавека.
  
  Афіцыянт ѓзяѓ картку, паглядзеѓ на яе і вярнуѓ назад. "Хто-то наводзіць на вас даведкі", - сказаѓ ён. "У нас не будзе бифитера да лета, і гэта будзе на Коні-Айлендзе".
  
  Я агледзеѓ залу; усе мужчыны ѓ бары былі рабочымі, цесьлямі, мулярамі і да таго падобнае. Столікі, здавалася, былі занятыя вялікай колькасцю працоѓных мужчын з прымешкай некалькіх апусціліся прафесіяналаѓ. Вялікая дэпрэсія была тут такі ж выродлівай, як і ѓ Англіі. Я сербануѓ элю, спачатку з светлых кубкаѓ. Холмс заняѓся пыльнымі і выцвілымі памятнымі штучкамі, якія пакрывалі сцяну ззаду нас. Вярнуѓся афіцыянт і падкінуѓ у пліту трохі вугалю, каб дададзены паліва аднавіла цяпло. Цяпло дзейнічала расслабляльна, а эль быѓ мяккім і моцным, не саступаюць йоркширскому стауту, і я сказаѓ афіцыянту, каб ён працягваѓ падаваць.
  
  "Джэнтльмены, не хочаце чаго-небудзь перакусіць?" спытаѓ ён.
  
  " Трохі чэдэра, калі ѓ вас ёсць.
  
  "Вялікая ці маленькая талерка?" - спытаѓ мужчына.
  
  Я паглядзеѓ на Холмса. " А як наконт вас? - Спытаѓ я.
  
  Ён дастаѓ сваю любімую лупу, "Шэфілд" з касцяной ручкай, пакрытую срэбрам, і ѓзіраѓся ѓ якой-то выцвілы дробны шрыфт у старадаѓнім выпуску навін. "Ты галодны?" Я спытаѓ у яго зноѓ. Ён адмахнуѓся ад мяне хуткім рухам свабоднай рукі.
  
  "Нам прынясуць вялікую талерку," сказаѓ я афіцыянту, - і яшчэ чатыры гурткі элю.
  
  Цалкам засяродзіѓшыся, Холмс не дакрануѓся да свайго элю, таму я працягнуѓ руку, узяѓ адну з іх і зрабіѓ вялікі глыток. Холмс праігнараваѓ мяне, таму, прикончив першую, я ѓзяѓ другую. Афіцыянт вярнуѓся з яшчэ чатырма. " Вашу сырную талерку зараз прынясуць, - сказаѓ ён.
  
  Нарэшце Холмс прыбраѓ сваю шеффилдскую лупу і зноѓ павярнуѓся да мяне.
  
  "Што было на сцяне, што прыцягнула вашу ѓвагу?" Я спытаѓ у яго.
  
  "Цудоѓна, Ватсан", - сказаѓ ён. "Гэта быѓ сучасны справаздачу аб бітве пры Ватэрлоо". Ён узяѓ адну з кубкаѓ з элем, якую толькі што прынёс афіцыянт, і сербануѓ. " Рады, што ты прыйшоѓ, даѓніна?
  
  Я збіралася адказаць, калі афіцыянт вярнуѓся з талеркай з сырам чеддер. Нахіліѓшыся, каб паставіць ежу, ён спатыкнуѓся і ѓпаѓ на крэсла, паклаѓшы талерку. Узрушаны яго нязграбнасцю, я ѓжо збіраѓся аблаяѓ яго, калі ён паваліѓся на падлогу. Некалькі мужчын у бары азірнуліся на шум і ѓтаропіліся на здзіѓленага хлопца. Холмс нахіліѓся і апусціѓся на калені побач з хлопцам, які ляжаѓ грудзьмі на посыпанных пілавіннем дошках, адвярнуѓшы твар у бок.
  
  "Ватсан," рэзка сказаѓ Холмс, - паглядзіце, што вы можаце для яго зрабіць.
  
  Я асцярожна абышла стол і апусцілася на калені побач з мужчынам. Падлога пад ім стаѓ чырвоным. Я памацаѓ яго пульс і паглядзеѓ на пашыраецца пляма, салодкі пах смерці ѓ ноздрах маіх змяніѓ горкі густ элю ѓ роце.
  
  "Вы можаце выратаваць яго?" - Спытаѓ Холмс.
  
  Я пакруціѓ галавой. " Баюся, рана дасягнула яго сэрца.
  
  Вусны афіцыянта бязгучна варушыліся, спрабуючы вымавіць слова. Затым, нарэшце, з яго рота вырваѓся скрыгат, мяккія гукі змяшаліся з пузырящейся пенай. Я пачуѓ слова, але не паверыѓ яму. "Моран", - сказаѓ мужчына. "Моран". У мяккім голасе гучала немінучая смерць... і што-то яшчэ.
  
  Холмс здрыгануѓся, пачуѓшы голас, як быццам пазнаѓ яго. Ён правёѓ рукой па патыліцы мужчыны, і густая капа валасоѓ раптам рассыпалася па яго плячах. Куртка мужчыны спераду пачырванела, да яе прыліплі кавалачкі пілавіння. Холмс асцярожна перавярнуѓ мужчыну на спіну і прыціснуѓ правую руку да левай ключыцы, спрабуючы спыніць крывацёк. Калоць рана была занадта глыбокай, для любых, акрамя самых складаных медыцынскіх працэдур, але няшчаснае выраз твару Холмса падказала мне нічога не гаварыць. Ён ужо ведаѓ. Іншы рукой ён дакрануѓся да вусоѓ мужчыны, а затым шчопанню пальца раптам адклеіѓ іх. Немагчыма было памыліцца, даведаѓшыся вусны, якія калі-то паланілі яго.
  
  "Ірэн," сказаѓ ён. " Ірэн. Божа мой, гэта ты.
  
  "Гэта жанчына", - прамармытаѓ хто-то ѓ бары.
  
  - Гэтая жанчына, - сказаѓ Холмс, і яго словы прагучалі яраснай атакай на мужчыну, які толькі што загаварыѓ. Ірэн Адлер, якую ён заѓсёды называѓ "жанчынай", і вось яна памірала на падлозе нью-йоркскай піѓной.
  
  Яе вочы затрапяталі, адкрываючыся, і яна паспрабавала сфакусавацца на ім. "Шэрлак," сказала яна, "дзякуй Богу". Яе вочы закрыліся, а галава нахілілася набок, як у карабля, якая ѓчыняе апошні паклон перад тым, як акунуцца ѓ хвалі. Холмс трымаѓ яе ѓ сваіх абдымках.
  
  "Яна пайшла, Холмс," сказаѓ я, стоячы да яго спіной і аглядаючы карчму, спрабуючы зразумець, хто забіѓ Ірэн Адлер і хто цяпер можа паспрабаваць забіць Холмса. З той хвіліны, як я пачуѓ, як Ірэн прашаптала імя "Моран", я зразумеѓ, што мая спадарожніца ѓ смяротнай небяспекі. Моран быѓ палкоѓнікам Себасцьянам Мораном, правай рукой гэтага Вельзевул злачыннасці, прафесара Марыярці, які пакляѓся забіць Холмса, перш чым той пакіне гэтую тленныя зямлю.
  
  "Замкні дзверы і выкліч паліцыю", - крыкнуѓ я бармэну. Я павярнуѓся да Холмсу. Ён накінуѓ сваё паліто на знежывелае цела Ірэн і глядзеѓ на пілавінне на падлозе.
  
  "Я думаѓ, Ірэн ѓжо шмат гадоѓ мёртвая, яе схапілі разам з Сідні Рэйлі ѓ Расеі. Я не ведаю, як і чаму, але яна прыехала сюды, каб папярэдзіць вас, Холмс, магчыма, яна выратавала вам жыццё ".
  
  Холмс ѓстаѓ. Дастаѓшы насоѓку, ён насыпаѓ у яго некалькі кавалачкаѓ пілавіння і, загарнуѓшы, засунуѓ назад у нагрудны кішэню. Яго твар быѓ попельна колеру, на ім чыталася смяротная сумесь пакуты і лютасці. Усяго другі раз у сваёй кар'еры ён быѓ так эмацыйны. Першы раз гэта было, калі я стаяѓ на шляху кулі падчас той гісторыі з трыма Гарридебами.
  
  Холмс зрабіѓ некалькі глыбокіх удыхаѓ, кожны раз павольна выдыхаючы. "Яе паслалі сюды не для таго, каб папярэджваць мяне, Ватсан", - сказаѓ ён. "Яе паслалі сюды паміраць".
  
  Я палез у кішэню за службовым рэвальверам, раптам усвядоміѓшы, што пакінуѓ яго ѓ гасцінічным нумары, не жадаючы парушаць строгія законы Нью-Ёрка аб зброі. "Ты ѓсё яшчэ ѓ небяспецы", - сказаѓ я. "Той, хто забіѓ Ірэн, усё яшчэ можа быць тут".
  
  "Несумненна, гэта так", - сказаѓ Холмс. "Але забіць мяне не было мэтай візіту забойцы".
  
  Я паглядзеѓ на натоѓп, якая сядзела за столікамі, што стаяла каля бара. "Што ж, паліцыя Нью-Ёрка хутка будзе тут, спадзяюся, яны знойдуць яго".
  
  "Я знайду яго першым".
  
  "Як?" Спытаѓ я. "Сярод гэтага натоѓпу аматараѓ элю? Няма, калі толькі хто-небудзь не пакажа табе на яго".
  
  " Ватсан, вы зноѓ принижаете сілу дэдуктыѓны мыслення. Ён паглядзеѓ на стойку. " Усяго за некалькі хвілін да таго, як Ірэн была зьбітая з ног, у бары было дваццаць тры, якія п'юць, аматараѓ элю, як вы іх называеце. Цяпер іх дваццаць чатыры. Так што менавіта з гэтага я пачну свае пошукі ".
  
  " І ѓсё ж, Холмс, гэта, безумоѓна, невыканальная задача. Хай гэтым займаецца паліцыя.
  
  " Немагчыма? Ці Было гэта немагчыма ѓ Эцюдзе ѓ пунсовых тонах, "Пяць апельсінавых костачках", "Выпадку ідэнтычнасці", або ѓ некалькіх дзясятках іншых маіх рашэнняѓ, аб якіх вы пісалі і якія былі так шчодра ѓзнагароджаныя? Па меншай меры, у гэты журботны момант не шкадуй маіх здольнасцяѓ і не перашкаджай мне хутка прыцягнуць забойцу Ірэн да адказнасці". Яго правая рука была ѓ кішэні пінжака, дзе, я ведаѓ, ён насіѓ пазалочаны "дерринджер", які заѓсёды браѓ з сабою, калі сыходзіѓ куды-небудзь па вечарах.
  
  "У вас будзе не так шмат часу да прыбыцця паліцыі", - сказаѓ я.
  
  "Той, хто забіѓ Ірэн, ударыѓ яе нажом ззаду і зрабіѓ гэта хутка, як раз калі яна была за нашым сталом. Меркавалася, што мы ѓбачым, як яна памрэ ".
  
  "Кім і чаму?"
  
  " Прафесар Марыярці, вядома. Ён пакляѓся забіць мяне, але яго д'ябальскі розум атрымаѓ бы большае інтэлектуальнае задавальненне, прымусіѓшы мяне пакутаваць, бачачы, як на маіх вачах забіваюць жанчыну. Але прама цяпер гэта такі манеѓр, мы павінны засяродзіцца на самай нанясенні ѓдару. Таму што ѓ гэтым і заключаецца рашэнне праблемы ".
  
  " Што Ірэн рабіла ѓ Нью-Ёрку?
  
  " Я растлумачу пазней, Ватсан, гэта неістотна для разгляданай праблемы.
  
  Халадок прабег па маім целе, калі я пачуѓ, як Холмс апісвае жорсткае забойства адзінай жанчыны, якую ён калі-небудзь цалкам паважаѓ, як "надзённую праблему". Раптам я схапіѓ недопитую кубак элю і залпам выпіѓ яе, затым выпіѓ яшчэ адну.
  
  Холмс праігнараваѓ мяне, утаропіѓшыся ѓ падлогу. "Калі забойца выцягнуѓ лязо, адразу ж пацякла б кроѓ. Паглядзіце на край пузатай пліты". Ён паказаѓ на ланцужок маленькіх карычнева-чырвоных плямак на чорнай металічнай паверхні.
  
  " І пілавінне таксама, як я разумею.
  
  " Вельмі добра, Ватсан, але гэта няважна. Аднак не турбуйцеся, добры чалавек, зірніце на пілавінне на падлозе справа ад трупа.
  
  Я зноѓ скалануѓся ад халодных сталёвых эмоцый гэтага чалавека. І ѓсё ж я ведаѓ, што поѓная сублімацыя яго пачуццяѓ для навуковага даследавання мела пэѓную мэту. Я паглядзеѓ уніз і ѓбачыѓ кругавую драпіну на пілавінні. "Але што гэта значыць, Холмс?" Я спытаѓ.
  
  "Ага, Ватсан, гэта можа азначаць усё. Ці гэта можа нічога не значыць. Ці бачыце, калі забойца працягнуѓ руку, каб нанесці ѓдар Ірэн, ён выставіѓ наперад правую нагу. І яму давялося б трымаць яго наперадзе, калі ён выцягваѓ клінок з яе грудзей. "Яго голас дрыжаѓ, калі ён прамаѓляѓ гэтыя словы, але раптам ён зноѓ стаѓ проста сталёвым.
  
  "Такім чынам, кроѓ Ірэн трапіла на правы чаравік забойцы". Да гэтага часу я мог сачыць за яго развагамі. "Холмс, калі ласка, прысядзьце на хвілінку".
  
  " Са мной усё ѓ парадку, Ватсан.
  
  " Можа, вы і дэтэктыѓ, але я хірург. Так што сядайце.
  
  Холмс сеѓ на крэсла побач з плітой, а я сеѓ за стол насупраць яго.
  
  " Холмс, вы шмат разоѓ казалі мне, што расследаванне - гэта дакладны метад, практыкаванне ѓ логіцы і навуцы, што ѓ ім няма месца эмоцыям. Толькі аналітычныя развагі.
  
  Ён сербануѓ элю. " Так, але з якой мэтай, Ватсан? Закон ніколі не зможа забяспечыць правасуддзе, якога заслугоѓвае злыдзень, які стаіць за гэтым. Ён сунуѓ руку ѓ кішэньку камізэлькі для гадзін і дастаѓ маленькі пакуначак тытуню і нейкія паперы. Я назіраѓ, як ён спрытна згортвае тоѓстую цыгарэту.
  
  "Нагадвае мне аб тым часе, калі мы былі на Ямайцы", - сказаѓ я. "Праблема з бочачкай рома".
  
  "То былі часы, Ватсан. Гераін, какаін - усё па-ранейшаму легальна".
  
  "Паліцыя звонку," абвясціѓ бармэн, накіроѓваючыся да ѓваходных дзвярэй. Ён адчыніѓ яе і вярнуѓся на сваё месца ѓ элю.
  
  "Хай паліцыя робіць сваю працу", - сказаѓ я.
  
  "Многае з гэтага элементарна, як вы ведаеце, але я не магу дазволіць найманаму работніку сысці".
  
  Холмс зноѓ намацаѓ у кішэні "дерринджер".
  
  Я схапіѓ Холмса за запясце. "Толькі не рабіце глупстваѓ. Забойца можа паведаміць што-небудзь карыснае супраць Марыярці".
  
  " Стары добры Ватсан. Хіба вы не разумееце, што смерць гэтай жанчыны была простай насмешкай, каб даць мне зразумець, наколькі я бездапаможны, каб спыніць д'ябальскія падкопы, якія задумвае гэты д'ябал? Тым не менш, я маю намер прыцягнуць яго да адказнасці. Але мне спатрэбіцца дапамога. Лестрейд заѓсёды стымулюе мае дэдуктыѓны развагі, паколькі, падобна на тое, ён заѓсёды ѓсё разумее няправільна. Але паколькі яго тут няма, табе прыйдзецца гэта зрабіць.
  
  " Я, Холмс? Вы зноѓ просіце мяне, каб дапамагчы вам у раскрыцці злачынства?
  
  Ён павольна кіѓнуѓ, на яго твары з'явілася слабая ѓсмешка.
  
  Парыѓ халоднага паветра дакрануѓся да маёй шыі, калі ѓнутраныя дзверы расчыніліся і іх прытрымалі двое паліцыянтаѓ у форме. Яны ѓсталі па стойцы смірна, калі невысокі поѓны мужчына ѓ доѓгім шэрым паліто і кацялку увайшоѓ следам за імі. Незажженная цыгара была заціснутая ѓ суровых вуснах, такіх жа чырвоных, як і яго твар. Калі ён отряхивал паліто, на падлогу пасыпаліся сняжынкі.
  
  Холмс паглядзеѓ на нью-йоркскага дэтэктыва. "Так, Ватсан, давайце паглядзім, справіцеся вы з гэтай задачай".
  
  Дэтэктыѓ дастаѓ цыгару з рота і агледзеѓ залу карчмы, яго вочы спыніліся, калі ён убачыѓ цела Ірэн Адлер на падлозе. Ён рушыѓ да бара, натоѓп перад ім расступалась, як Чырвонае мора перад Майсеем. Бармэн ѓжо наліѓ дэтэктыву дзве гурткі халоднага цёмнага элю і паставіѓ іх на вільготную драѓляную стальніцу. Не міргнуѓшы вокам, дэтэктыѓ схапіѓ кубкі з элем і, паднёсшы да вуснаѓ адну, асушыѓ яе, не адымаючы ад рота, затым паставіѓ на стол і асушыѓ другую, зноѓ адным вялікім глытком.
  
  Дэтэктыѓ прыхінуѓся спіной да стойцы і злёгку кіѓнуѓ бармэну, які неадкладна наліѓ яшчэ дзве порцыі элю з-пад крана. Выцягнуѓшы правую руку, ён злавіѓ дзве новыя гурткі, калі яны слізганулі да яго. На гэты раз ён пацягваѓ эль павольней. Пры поглядзе на Холмса яго твар расплыѓся ѓ гарэзны ѓсмешцы.
  
  "Дык вы і ёсць знакаміты Шэрлак Холмс", - сказаѓ ён,
  
  Усе прысутныя павярнуліся да нас, вытаращив вочы, каб убачыць брытанскага дэтэктыва-кансультанта, аб якім яны чыталі ѓ цырульняѓ, чакаючы, калі ім подстригут валасы.
  
  Холмс падняѓ фетравы капялюш. " Алаіза Г. Мэрфі, я мяркую. Заганны Алаіза, калі быць больш дакладным.
  
  ђхмылка Мэрфі стала шырэй. "Вы, ангельцы, і ваша дакладнасць. Так, Заганны Алоизиус - гэта імя, якое я запомніѓ за гэтыя гады". ђсмешка ѓсё яшчэ была на яго твары.
  
  "Божа мой, Холмс, ён выглядае як звычайны вулічны хуліган", - сказаѓ я.
  
  " Гэта Нью-Ёрк, Ватсан. Сацыяльныя адрозненні, падобныя тым, якія мы маем на гэтым блаславёным маленькім участку пад назвай Англія, тут не маюць вялікага значэння.
  
  Раптам пачуѓся голас дэтэктыва. "Мяне клічуць Алоизиус Г. Мэрфі. Капітан паліцыі Алоизиус Г. Мэрфі".
  
  Ён ухмыльнуѓся прысутным. " Цалкам дакладна. Злосны Алаіза. Але толькі мае ворагі называюць мяне так. Хто-небудзь тут мой вораг? Цяпер яго роѓ быѓ больш пранізлівым, крыху ніжэй крыку.
  
  У зале карчмы запанавала цішыня.
  
  "Мае лютыя ворагі называюць мяне проста Заганным. Ці ёсць тут хто-небудзь з маіх лютых ворагаѓ?"
  
  У пакоі запанавала цішыня.
  
  Я нахіліѓся да вуха Холмса. "І ѓсё ж," сказаѓ я, - ці можам мы давяраць яму? Паліцэйскі па мянушцы Злосны Алоизиус?
  
  "Несумненна, заслужанае мянушка", - прашаптаѓ Холмс у адказ. "Але адзінае, чаго нам варта баяцца, гэта таго, што ён знойдзе і заб'е Марыярці раней за мяне. І гэта тое, чаго я не магу дапусціць".
  
  Мэрфі раптам грымнуѓ адной з кубкаѓ з элем аб стойку бара, рэзкі гук вярнуѓ маю ѓвагу да яго. "Гэта расследаванне забойства. Для вас, хамы, гэта забойства. Ніхто не можа сысці. Кожны з'яѓляецца падазраваным, і кожнага будуць абшукваць. А потым мы ѓсе крыху пагутарым. "Яго ѓсмешка ператварылася ѓ плотоядную ѓхмылку з гэтым апошнім заявай. " Бармэн, зачыні кухню, яна мне спатрэбіцца. Але пакінь пліту уключанай. "Ён зрабіѓ кругавы рух рукой, падышоѓ да нашага століка і сеѓ.
  
  " Такім чынам, Холмс, - сказаѓ ён, - вы думаеце, што вашыя хвалёныя дэдуктыѓны развагі дапамогуць раскрыць гэтую справу раней, чым гэта зраблю я?
  
  "Несумненна," сказаѓ Холмс. " Вы перадаеце расследаванне мне?
  
  Мэрфі сунуѓ руку ѓ заднюю кішэню штаноѓ, выцягнуѓ абцягнуты скурай, уцяжараны свінцом саперный нож і паклаѓ яго на стол. Затым ён сунуѓ руку ѓ вонкавы кішэню паліто і выцягнуѓ пару латуневых кастэтаѓ, унутраная паверхня якіх была пакрыта ружовай падшэѓкай. Ён паклаѓ кастэты побач з сапёрам.
  
  Падышоѓ адзін з афіцыянтаѓ і паставіѓ на стол паѓтузіна куфляѓ з элем. "Гэта за кошт установы, капітан," сказаѓ ён Мэрфі.
  
  Мэрфі праігнараваѓ мужчыну і не зводзіѓ вачэй з Холмса. "Паколькі бармэн адразу ж замкнуѓ дзверы, забойца ѓсё яшчэ знаходзіцца ѓ гэтай карчме. Калі я выйду адсюль, на ім будуць кайданкі, а пісьмовае прызнанне ѓ мяне ѓ кішэні.
  
  "Ты хочаш сказаць, што избьешь падазраванага на вачах ва ѓсіх сведак?" - Спытаѓ я.
  
  Відавочны шок на маім твары прымусіѓ ѓхмылку Мэрфі стаць яшчэ шырэй. "Хто-небудзь тут хоча быць сведкам?" ён крыкнуѓ. Афіцэры ѓ форме, якія ахоѓвалі ѓваходныя дзверы, засмяяліся. Усе астатнія маѓчалі. Мэрфі ѓстаѓ і упер кулакі ѓ бокі. Ён паглядзеѓ на натоѓп і паказаѓ на вялікую драѓляную шыльду над халадзільнікам са лёдам.
  
  "Будзь добрым ці правальвай", - прачытаѓ ён шыльду ѓслых. "Гэта мой участак, і гэта мой дэвіз".
  
  Ён зноѓ сеѓ і кіѓнуѓ у бок Холмса. "Добра, давайце паглядзім, што вы зможаце прыдумаць".
  
  Холмс кіѓнуѓ у адказ і затым ѓстаѓ. Цяпер Мэрфі, дэтэктыѓ-хуліган, атрымае ѓрок таго, як тонкі розум можа перамагчы над грубымі паліцэйскімі метадамі. Холмс паглядзеѓ на мужчын, якія выпіваюць каля стойкі, а затым павольна пайшоѓ уздоѓж шэрагу, пакуль не дайшоѓ да канца, затым накіраваѓся назад. На паѓдарозе ён спыніѓся і схапіѓ за каѓнер грубоватого на выгляд хлопца, які спрабаваѓ вызваліцца. Холмс сціснуѓ аброжак мацней. "Ён увесь твой, Заганны", - сказаѓ ён.
  
  Мэрфі узяѓ свой сапёр і кастэт і падышоѓ да бара. " Пойдзем, ты, - сказаѓ ён мужчыну, падштурхоѓваючы яго да кухні. Дзверы за імі зачыніліся. Я сядзеѓ ашаломлены. Што зрабіѓ Холмс? Ці, хутчэй, не зрабіѓ. Што гэта было за расследаванне? Дзе былі ѓзаемазвязаныя прынцыпы дэдуктыѓны развагі, дзе былі неаднаразовыя прымянення модус поненс? Няѓжо розум Холмса памутнеѓ з-за забойства Ірэн Адлер?
  
  Маю трывожную фугу перапыніѓ страшны грукат з кухні, за якім рушылі ѓслед рэзкія крыкі болю. Усе ѓ карчме павярнуліся да закрытай дзверы. Новыя воплескі прымусілі некаторых наведвальнікаѓ вярнуцца да свайго элю. За гэтым рушылі ѓслед новыя крыкі, прыглушаныя і змешаныя з доѓгімі рыданнямі. Кухонная дзверы расчыніліся, і на парозе з'явіѓся Мэрфі, выціраючы фартухом пот з твару. На каленях на падлозе, стагнаѓ ад болю, стаяѓ падазраваны, яго твар быѓ у сіняках і крыві. Мэрфі ѓчапілася яму ѓ каѓнер і пацягнула па усыпанному пілавіннем падлозе да ѓваходных дзвярэй. "Адпусціце яго, хлопцы", - сказаѓ ён пары паліцэйскіх у форме.
  
  Хуліган-дэтэктыѓ вярнуѓся да нашага століка і сеѓ. "Вы былі няправыя, Холмс. Вялікі Шэрлак Холмс быѓ няправы. Гэты чалавек невінаваты".
  
  "Холмс ніколі не памыляецца," сказаѓ я.
  
  " Не, Ватсан, баюся, на гэты раз капітан Мэрфі правоѓ. Падобна на тое, я здзейсніѓ жудасную памылку.
  
  "Не хвалюйся, старамодныя метады паліцыі прывядуць да патрэбнага чалавеку". ђсмешка распаѓзлася па твары Мэрфі. Ён выпіѓ яшчэ кубак элю.
  
  "Холмс раскрые гэта забойства", - сказаѓ я. "Ён заѓсёды так рабіѓ".
  
  "Вы такі ж упарты, як і ваш сябар-вучоны, ці не так, доктар Ватсан?" ђсмешка ѓсё яшчэ была на твары Мэрфі. "Як вы думаеце, ці павінен я дазволіць Холмсу працягваць яго 'расследаванне' або пазбавіць яго ад далейшых цяжкасцяѓ?
  
  "Гэта табе будзе няёмка".
  
  Мэрфі дапіѓ эль і зрабіѓ яшчэ адно кругавы рух рукой. " Паглядзім, доктар Ватсан, мы проста паглядзім. Ён павярнуѓся да Холмсу. "Хоць я тут галоѓны, мяне можна пераканаць дазволіць вам працягваць боѓтацца. Сяброѓскае заклад, хто з нас схопіць нягодніка? Я нават дазволю табе пачаць першай.
  
  Холмс ѓтаропіѓся на яго. "Правасуддзе - гэта не тое, што варта за паваротам колы рулеткі; яно павінна ажыццяѓляцца ѓ абмен на грашовае ѓзнагароджанне".
  
  "Я думаѓ пра што-небудзь больш прыдатныя вам па гусце", - сказаѓ паліцэйскі.
  
  Холмс павольна пацягваѓ эль. " Прашу вас, працягвайце, - сказаѓ ён.
  
  Мэрфі сунуѓ руку ва ѓнутраны кішэню пінжака і дастаѓ маленькую драѓляную скрыначку. Ён нядбайна паклаѓ прадмет на стол перад Холмсам. "Давайце, адкрывайце".
  
  Холмс правёѓ пальцамі па вечку скрынкі, затым пакруціѓ маленькую латуневую зашпільку. Тым не менш, ён усё яшчэ чакаѓ, не расшпільваючы зашпільку, толькі назіраючы за тварам Мэрфі.
  
  " Баіцеся, Холмс? Баіцеся таго, што ѓнутры? Або, магчыма, вы баіцеся, што вашыя так званыя дэдуктыѓны здольнасці пакінулі вас?
  
  "Холмс нічога не баіцца," сказаѓ я, працягваючы руку да скрыначцы.
  
  Мой добры сябар накрыѓ яе далонню. "Ватсан, я шчыра крануты вашай падтрымкай, але думаю, што спраѓлюся сам". Пстрыкнуѓшы латуневай зашпількай, ён падняѓ вечка скрынкі. Яго твар пабялеѓ, калі ён убачыѓ змесціва: маленькая іголка для падскурных ін'екцый, адрэзак гумовай трубкі і паѓтузіна перламутравых канвертаѓ (такіх выкарыстоѓваюць калекцыянеры паштовых марак), у якіх быѓ белы парашок. Я ѓспомніѓ мноства начэй, калі Холмс засынаѓ у нашых пакоях на Бэйкер-стрыт, 221Б, пасля ін'екцыі гераіну, і мяне затошнило, таму што я ведаѓ, якое жаданьне, павінна быць, ахоплівала яго розум і цела ѓ той самы момант.
  
  "Холмса не цікавіць ваша дурное заклад", - сказаѓ я з гневам у голасе.
  
  " Чаму б вам не дазволіць Холмсу казаць самому за сябе, доктар Ватсан?
  
  Холмс павольна зачыніѓ шкатулку. " А калі на гэты раз мне не ѓдасца знайсці забойцу? - спытаѓ ён.
  
  Хуліган-дэтэктыѓ адкінуѓся на спінку крэсла і зрабіѓ шырокі жэст сваёй кубкам з элем. "Тады ты абвесьціш гэтай разнамаснай кампаніі, што Алоизиус Г. Мэрфі, а не ты, найвялікшы дэтэктыѓ усіх часоѓ. Тады ты поприветствуешь мяне". Ён засмяяѓся пры гэтай думкі. " А вы, доктар Ватсан, напішаце адзін з сваіх апавяданняѓ, дакладна апісаѓшы гэта.
  
  "Гэта гісторыя, якая ніколі не будзе напісана!" Я заявіѓ.
  
  Холмс пастукаѓ пальцамі па вечку скрыні. " Пары заключана, - нарэшце сказаѓ ён.
  
  Мэрфі зрабіѓ яшчэ адзін шырокі жэст кубкам з элем. "Сцэна ѓ вашым распараджэнні".
  
  Холмс устаѓ і пакланіѓся. " І я ѓчыню ѓчынак значна больш грандыёзны, чым вы маглі марыць. "Ён узяѓ свой кій і прайшоѓся ѓздоѓж стойкі, яго рука лёгка пробежалась па спінах наведвальнікаѓ. Дайшоѓшы да канца, ён кіѓнуѓ бармэну і, павярнуѓшыся, павольна пайшоѓ назад да іншага канца. Дайшоѓшы да сярэдзіны бара, ён спыніѓся і пастукаѓ кіем па стойцы. Чалавек, які сядзеѓ справа ад палкі, павярнуѓ галаву і ѓсміхнуѓся. " Вы ніколі не павесіць гэта на мяне, містэр Шэрлак Холмс. Ён узяѓ салены крекер і намазал яго гарчыцай з гурткі, якая стаяла на стойцы. Ён адправіѓ яго ѓ рот, праглынуѓ і праглынуѓ. Адсалютаваѓ Холмсу правай рукой, ён паваліѓся на падлогу.
  
  Мёртвы.
  
  * * * *
  
  "Я не ведаю, як вам гэта ѓдалося, Холмс", - сказаѓ хуліган-дэтэктыѓ.
  
  " Усе доказы былі элементарнымі, мой дарагі капітан. Любы, у каго ёсць хоць кропля мазгоѓ, мог бы прыйсці да высновы, што шчасна які пайшоѓ имбибер быѓ тым мужчынам, які зарэзаѓ жанчыну.
  
  Мэрфі ѓтаропіѓся на Холмса. " Якія доказы? Я не бачу ніякіх доказаѓ.
  
  " Вы б і не сталі. Дэтэктывы вашага тыпу ніколі гэтага не робяць. Холмс дастаѓ капшук з тытунём і скруціѓ яшчэ адну цыгарэту. Прикурив, ён нядбайна зацягнуѓся і адкінуѓся на спінку крэсла. Выпусціѓшы дым праз ноздры, ён змрочна ѓсміхнуѓся. "Я растлумачу вам гэта, хоць сумняваюся, што гэта паѓплывае на тое, як вы будзеце праводзіць свае будучыя расследавання. Па-першае, незадоѓга да таго, як жанчыну зарэзалі, у бары выпівалі дваццаць тры мужчыны. Калі я апусціѓся на калені побач з ёй на падлозе, я налічыѓ дваццаць чатыры чалавекі. На першапачатковых дваццаць тры имбибера я толькі зірнуѓ, паколькі любое вывучэнне іх асоб было б банальным па параѓнанні з расповедам пра бітву пры Ватэрлоо з першых рук ". Ён паказаѓ на старую газету на сцяне. "Гэта, безумоѓна, было больш годна майго інтэлектуальнага увагі".
  
  Да століка падышоѓ афіцыянт, але Холмс жэстам адаслаѓ яго. Ён зноѓ зацягнуѓся цыгарэтай і строс трохі попелу на падлогу. "У любым выпадку, физиогномическое даследаванне было зусім неабавязкова для раскрыцця забойства".
  
  "Якім чынам?" Спытаѓ я. Майго нататніка не было. Мэрфі ѓсё яшчэ адкінуѓся на спінку крэсла.
  
  "Ішоѓ снег, калі мы прыехалі, і ѓсё яшчэ ішоѓ снег, калі прыбыѓ добры капітан. Таму, калі я ішоѓ ѓздоѓж бара, я шукаѓ мокрае паліто ".
  
  "Але мужчыны былі апранутыя з розных матэрыялаѓ", - сказала Мэрфі. "Магчыма, больш аднаго паліто заставалася вільготным".
  
  " Цалкам дакладна. Але, як вы можаце адчуць, вугальная печ захоѓвае ѓ пакоі даволі цёпла. Усе мужчыны былі ѓ кепках, ссунутых на патыліцу, то ёсць усё, акрамя нашага нябожчыка падазраванага, які трымаѓ сваю насунутай, спрабуючы схаваць твар. Холмс зноѓ зацягнуѓся цыгарэтай. "Затым былі рукі заѓсёднікаѓ бараѓ, усё грубыя. Рукі, створаныя для працы, а не для таго, каб збіваць прыгожых жанчын у перапоѓненай зале. Гэтыя людзі былі ѓзрушаныя і да гэтага часу ѓзрушаныя забойствам жанчыны. Праходзячы міма, я заѓважыѓ, як у іх дрыжалі рукі. Усе, акрамя забойцы, чые рукі былі спакойныя, пальцы нерухомыя - адзіны прыкмета прафесійнага забойцы.
  
  Ён кінуѓ цыгарэту на падлогу і раздушыѓ яе абцасам. " На жаль, мой дарагі капітан Мэрфі, ён вырваѓся з вашых жорсткіх лап. Холмс паказаѓ на кружку з гарчыцай, якую Мэрфі трымаѓ у руках.
  
  "Але ён выратаваѓ штат Нью-Ёрк ад выдаткаѓ на суд і пакаранне", - сказаѓ Мэрфі. Ён падышоѓ да цела мужчыны і пхнуѓ яго наском чаравіка.
  
  Я нахіліѓся наперад праз стол. "Холмс, вы абяцалі, што растлумачце мне, як вы даведаліся, што Ірэн Адлер ѓсё яшчэ жывая і што яна тут робіць".
  
  " Так і зраблю, дарагі сябар. Баюся, што ѓсе гэтыя гады я быѓ не зусім сумленны з табой.
  
  " Ты хочаш сказаць, што ѓ цябе былі ад мяне сакрэты?
  
  " Сакрэт, Ватсан. Найвялікшы сакрэт у маёй кар'еры.
  
  " Што вы маеце на ѓвазе, Холмс?
  
  "Мы з гэтай жанчынай былі разам апошнія два дзесяцігоддзі. Мы сустракаліся шмат разоѓ, падчас шматлікіх судовых разглядаѓ, каб аднавіць нашу любоѓ адзін да аднаго. Каракас, Сайгон, Танжера былі толькі нямногімі з месцаѓ, дзе наша любоѓ была зноѓ асвечана падчас начэй гарачага асалоды ".
  
  " Каракас? Ты маеш на ѓвазе, што калі мы раскрылі таямніцу "Гіганцкага каракасского таракана", ты круціѓ раман з Ірэн? А Сайгон, "Справа аб изувеченном агента'? Што ж, подбрось мне жуйку, як сказаѓ бы Лестрейд. Твае дэдуктыѓны развагі былі крыху запаволенымі ѓ гэтым пытанні. Цяпер я ведаю чаму. Пасля гэтага мне давялося знайсці новага літаратурнага агента."
  
  " Знарок марудзіѓ, мой дарагі Ватсан. Ён не заключаѓ з вамі кантрактаѓ, якіх заслугоѓваюць вашы апавяданні аб маіх справах. Таму яму прыйшлося сысці. Я аказаѓ вам паслугу, даѓніна.
  
  "Стары добры Холмс", - засмяяѓся я. "Заѓсёды сачыѓ за мной. Што ж, павінен прызнаць, што мой новы агент сапраѓды працуе трохі больш старанна". Я адкінуѓся на спінку крэсла." Але чаму Ірэн апынулася ѓ Нью-Ёрку?
  
  "Мы павінны былі сустрэцца зноѓ; яна таксама забраніравала нумар у гатэлі "Уолдорф". Марыярці, павінна быць, выйшаѓ на яе, прасачыѓ за ёй і распаѓсюдзіѓ ілжывую гісторыю аб тым, што Моран меѓ намер забіць мяне. Яна думала, што папярэджвае мяне.
  
  " Холмс, вы адразу зразумелі, што гэты мёртвы хлопец быѓ сапраѓдным забойцам, ці не так?
  
  Ён кіѓнуѓ. "Вядома, Ватсан, вы чакалі чагосьці іншага? Успомніце аб магчымасці з'яѓлення плям крыві на яго правым чаравіку, яны адразу выдавалі яго ".
  
  " Але той чалавек, на якога вы паказалі першым, быѓ невінаваты, і яго жорстка збілі.
  
  Холмс паціснуѓ плячыма. "Я ведаѓ, што ён невінаваты, але мне не спадабалася яго твар. Акрамя таго, яго дапамогу ѓ расследаванні была неацэнная".
  
  "Якім чынам?"
  
  "Мёртвы чалавек быѓ вядомы мне як Эдгар, вельмі давераны забойца, якога выкарыстаѓ палкоѓнік Моран. Я ні за што не мог дазволіць Зласліваму Алоизию ѓзяць Эдгара пад варту. Яго жорсткія метады былі б эфектыѓныя, і Эдгар прагаварыѓся б аб Моране і Марыярці. Я сказаѓ вам, што аддам іх правасуддзя, якога яны заслугоѓваюць. Таму мне давялося паказаць Эдгару, наколькі жорсткі Мэрфі, і пераканаць яго, што ён пагаворыць, перш чым з'едзе адсюль. Я быѓ упэѓнены, што ѓ Эдгара ёсць сродак прадухіліць яго захоп жывым, мне трэба было толькі заахвоціць яго скарыстацца ім, перш чым ён загаворыць.
  
  "Але што наконт пілавіння, якія вы сабралі, што гэта была за падказка?"
  
  Холмс сціснуѓ зубы. - Ні найменшай зачэпкі, дарагі сябар, memento mori.
  
  Мэрфі падышоѓ да стала, усё яшчэ трымаючы ѓ руцэ кубак з атручанай гарчыцай. "Наша паліцэйская лабараторыя вызначыць, які яд выкарыстаѓ нябожчык. У вас ёсць якія-небудзь здагадкі?"
  
  Холмс паківаѓ галавой, больш не жадаючы дапамагаць хулігану-дэтэктыву.
  
  " Дарэчы, для пратаколу, як звалі забітую жанчыну?
  
  "Ірэн..." Я пачаѓ адказваць, але Холмс перабіѓ мяне.
  
  "Місіс Шэрлак Холмс," сказаѓ ён, засоѓваючы ѓ кішэні скрыначку са шпрыцом і гераінам. " Ватсан, паколькі я не збіраюся быць добрым, давайце сыдзем.
  
  OceanofPDF.com
  
  ВЫРАЗАННЕ ДЛЯ ШЫЛЬДЫ, Рыс Боуэн
  
  "А як наконт вас, малады чалавек? Вы, вядома, не з гэтых месцаѓ. Вы з Далёкага Усходу, ці не так?" Говорившая была жанчынай з суровым, вуглаватым тварам і завостраным падбародкам. Яна была апранутая ад капялюшыкі да ботаѓ ѓ чорнае, вырабляючы ѓражанне ведзьмы.
  
  З таго часу, як дыліжанс з грукатам ад'ехаѓ ад Альбукерке, яна ѓзяла на сябе ролю вялікага інквізітара па адносінах да іншых пасажырам, ніколі не дазваляючы размовы зацягнуцца. Малады чалавек, да якога яна звярталася, быѓ высокім і стройным, з доѓгімі вытанчанымі рукамі і злёгку изнеженными манерамі. Яго твар дзівіла ястрабіных носам і разумнымі шэрымі вачыма. Яго адзенне выдавала ѓ ім гарадскога жыхара, як і яго бледны твар. На ім не было ні следу аленевай скуры або десятигаллоновой капялюшы, хутчэй жорсткі белы каѓнерык над доѓгага чорнага пінжака і чорнага камізэлькі з вытанчанай срэбнай ланцужком для гадзін. На нагах у яго былі чорныя да бляску начышчаныя чаравікі, шнуркі якіх былі схаваныя гетрами. Яго скура была даволі бледнай па кантрасце з абветранымі тварамі вакол, і ён крыху пачырванеѓ, апынуѓшыся ѓ цэнтры ѓвагі.
  
  " Вы маеце рацыю наконт першай часткі, мадам. Як вы мудра заѓважылі, я не з гэтых месцаѓ. Але і не з Далёкага Усходу. Я ангелец.
  
  "Я так і думала", - сказала жанчына са выбліскам трыумфу ѓ вачах. "Бачыш, Генры, што я табе казала? Ангелец".
  
  "Можна даведацца ваша імя, сэр?" Гаварыѓ быѓ чалавекам у расе, што сядзелі насупраць.
  
  "Мяне клічуць Холмс. Шэрлак Холмс", - адказаѓ малады чалавек так, нібы яму было непрыемна дзяліцца гэтай інфармацыяй з зусім незнаёмымі людзьмі, якія не належалі да яго класу.
  
  " Рады пазнаёміцца з вамі, містэр Холмс. Мужчына перагнуѓся праз стол і працягнуѓ руку. " Я вялебны Клейборн Уільямс, а гэта мая добрая жонка Дораці. Мы накіроѓваемся на захад, каб прынесці Госпада язычнікам".
  
  "Значыць, вы плануеце працаваць сярод індзейцаѓ, ці не так? Я захапляюся вашай адвагай. Наколькі я разумею, некаторыя плямёны вядомыя сваёй лютасцю", - сказаѓ малады містэр Холмс.
  
  "У гэтых краях поѓна белых няверуючых, містэр Холмс," рэзка адказала місіс Уільямс. " І наш абавязак у першую чаргу перад імі. Паверыце ці вы, што ѓ гарадах ёсць дзесяць салуноѓ, дома з благой рэпутацыяй і ні аднаго малітоѓнага дома? Звышгоднаму ђільямсу і мне трэба будзе выратаваць шмат душ."
  
  "Тады я жадаю вам поспеху", - сказаѓ Шэрлак Холмс. Ён адкрыѓ кнігу, якую трымаѓ у руцэ, спадзеючыся, што гэта дасць зразумець, што ѓ яго няма жадання працягваць размову. Па праѓдзе кажучы, пастаянная трасяніна сцэны выклікала ѓ яго некаторую млоснасць, а пастаянная балбатня дасягнула такой ступені, што стала раздражняць. Ён прывык да стрыманасці ангельцаѓ, і нязмушаная фамільярнасць амерыканцаѓ выклікала ѓ яго непакой. Ён агледзеѓ вагон. Акрамя місіянераѓ, там быѓ ширококостный мужчына з абветраным скурай, апрануты ѓ беспамылкова уніформу выхадца з Захаду: штаны з аленевай скуры, камізэлька і велізарную капялюш з загнутымі палямі. Цяпер яго твар быѓ напалову схаваны, паколькі ён насунуѓ капялюш на лоб і спрабаваѓ заснуць, - верагодна, спрабуючы ѓцячы ад болтливой місіс Уільямс, вырашыѓ Холмс.
  
  Насупраць яго сядзеѓ мужчына маладзейшы, таксама ѓ заходняй вопратцы. Холмс сказаѓ на заканчэнне, што гэта каѓбой, таму што яго адзенне прахарчавалася пахам коні. На пытанні, якімі яго засынала місіс Уільямс, ён адказваѓ не больш чым "так, мэм, няма, мэм", але з гэтых аднаскладовыя фраз Холмс зразумеѓ, што ён працаваѓ на ранча за межамі Тусона, куды накіроѓваѓся дыліжанс, і вярнуѓся ѓ Тэхас на пахаванне свайго бацькі. Апошняй пасажыркай была маладая жанчына, проста апранутая ѓ ситцевое сукенка, якая на допыце місіс Уільямс назвалася міс Баклі з Агаё, якая ехала на захад, каб заняць пасаду школьнай настаѓніцы ѓ вёсачцы пад назвай Фенікс. У яе было прыемнае, нявінны тварык, і Холмс з цікавасцю вывучаѓ яе. З-пад спадніцы выглядвала нядрэнная маленькая лодыжкі.
  
  " І што прывяло вас у Амерыку, містэр Холмс? Рэзкі голас місіс Уільямс вывеѓ яго з задумення. " І ѓ гэтую частку Амерыкі ѓ прыватнасці? Вырашыѓ пазбіваць стан на пошуках золата, ці не так?
  
  "Не, на самай справе, мадам", - усміхнуѓся малады чалавек. "Я мяркую, што крыху спазніѓся для Залатой ліхаманкі ѓ Каліфорніі, хоць я разумею, што ѓ гарах Невады ѓсё яшчэ можна пазбіваць стану. Але я не ѓяѓляю сябе па пояс у ледзяной вадзе, размахивающим кіркай у надзеі здабыць некалькі грамаѓ золата. Па праѓдзе кажучы, я тут для таго, каб пашырыць свой вопыт пазнання свету. Я нядаѓна скончыѓ Оксфардскі універсітэт і яшчэ не вызначыѓся з прафесіяй ".
  
  "Ці ёсць у вас уяѓленне аб тым, у чым заключаюцца вашы таленты?" - спытаѓ святар.
  
  Холмс паківаѓ галавой. "Я вывучаѓ натуральныя навукі, і мяне вельмі прыцягвае хімія. Мой бацька спрабаваѓ падштурхнуць мяне да занятку медыцынай, але я не думаю, што ѓ мяне хопіць цярпення дапамагаць хворым. І, шчыра кажучы, у мяне няма ні найменшага жадання праводзіць свае дні ѓ бруднай даследчай лабараторыі.
  
  "Значыць, вы чалавек дзеяння?" - спытаѓ святар, хапаючыся за рэмень, калі карэта падскочыла на асабліва няроѓным участку трасы.
  
  "Я хутчэй лічу сябе сапраѓдным чалавекам эпохі Адраджэння, сэр, не жадаюць быць прывязаным да чаму-то аднаму. Шчыра кажучы, я люблю оперу не менш, чым навуку. Часам гульня на скрыпцы дастаѓляе мне больш задавальнення, чым разглядванне кубкі Петры. Але я не адчуваю асаблівай любові да свецкіх фармальнасьцяѓ. Я гасцяваѓ у сяброѓ сям'і ѓ Бостане, і ѓ мяне было вялікае жаданне пабольш ѓбачыць маладую цудоѓную краіну, перш чым я вярнуся дадому, асабліва так званы дзікі захад ".
  
  " Ручаюся, вы палічыце гэта дастаткова дзікім. Буйны мужчына ссунуѓ капялюш на патыліцу і зноѓ сеѓ. "З гэтага моманту гэта можа быць афіцыйна часткай Злучаных Штатаѓ, але не разлічвайце ні на які закон або парадак. Тут кіруе ордэн зброі. Ордэн наймацнейшых. А яшчэ ёсць індзейскія плямёны. Нікому з іх нельга давяраць ні на ёту. Так што мой вам савет, малады чалавек, будзьце асцярожныя і купіце сабе рэвальвер "Кольт".
  
  "Дзякуй за параду", - збянтэжана сказаѓ Холмс. 'Але мой план складаецца ѓ тым, каб проста праехаць праз гэтую тэрыторыю, дабрацца да Каліфорніі, а затым сесці на цягнік назад на ђсходняе ѓзбярэжжа. Я не чакаю занадта вялікага хвалявання на гэтым шляху. На самай справе, магчыма, самай вялікай праблемай будзе не прыкусіць мову, калі я спрабую гаварыць, нягледзячы на тое, што гэты пракляты вагон хістаецца. "
  
  "Гэта жудасна, ці не праѓда?" - сказала маладая школьная настаѓніца, затым сарамліва пачырванела, калі пасажыры паглядзелі на яе. "Здаецца, аѓтобус едзе жудасна хутка".
  
  "Да цемры трэба пераадолець шмат міль," сказаѓ здаравяка, " і ѓсё гэта тэрыторыя індзейцаѓ. Не тое месца, дзе можна затрымлівацца".
  
  "Вы думаеце, нам пагражае напад?" спытала маладая жанчына, яе вочы былі шырока адчыненыя.
  
  "Я сумняваюся ѓ гэтым. Яны ведаюць, што трэнер Wells Fargo не ѓяѓляе для іх пагрозы ".
  
  "Дасць Бог, заѓтра да вечара мы будзем у Тусоне", - сказала місіс Уільямс.
  
  Размова перарвалася. У купэ стала душна, але з-за багацця пылу немагчыма было адкрыць вокны. Маладая жанчына прыціскала да рота насавой хустку. Холмс ѓтаропіѓся ѓ акно на скалісты, невыразны пейзаж. Удалечыні час ад часу відаць былі далёкія горныя хрыбты, але паблізу усё было паныла і бязлюдна, толькі зрэдку невысокі хмызняк парушаѓ манатоннасць скалістай паверхні. Ніякіх прыкмет птушак або жывёл. Канца не відаць.
  
  Па дарозе яны спыняліся ѓ індыйскіх гандлёвых пастоѓ і выпадковых вёсачак, каб змяніць коней і дазволіць пасажырам расцерці зацёклыя канечнасці. Кожная прыпынак адкрывала пейзаж больш маркотны, чым папярэдняя, і Холмс пачаѓ адчуваць сур'ёзныя асцярогі з нагоды свайго рашэння выбраць гэты маршрут. Чаму ён думаѓ, што захад будзе драматычным і ѓ некаторым родзе чароѓным? Нават індзейцы, якіх ён мелькам бачыѓ, слонявшиеся вакол гандлёвых пастоѓ, былі бруднымі, маркотнымі стварэннямі, далёкімі ад створанага Холмсам ладу гордых мускулістых ваяроѓ на конях.
  
  "Такім чынам, на што будзе падобны Тусон?" спытаѓ ён, калі яны зноѓ рушылі ѓ шлях пасля адной з такіх кароткіх прыпынкаѓ.
  
  "Тусон - даволі мілы маленькі аазіс," сказаѓ здаравяка. " Ранча, зялёныя лугі, ручаі. Ва ѓсякім выпадку, лепш, чым гэта. Вядома, цяпер гэта сталіца тэрыторыі, але не чакайце ад яго занадта шмат чаго. Усяго толькі невялікі президио і некалькі магазінаѓ і салуноѓ. Вы не знойдзеце нічога незвычайнага па гэты бок Заходняга ѓзбярэжжа, і тады вам прыйдзецца прарабіць ѓвесь шлях да Сан-Францыска, перш чым вы трапіце ѓ сапраѓдны горад ".
  
  "Цяпер у Сан-Францыска сапраѓдны прытон заганы", - сказала місіс Уільямс, глыбакадумна ківаючы мужу. "Наколькі я чула, распуста тут на кожным куце. Опіумныя прытоны, хаты з благой рэпутацыяй - шакавальныя. Яна здрыганулася, як быццам па ёй прайшоѓ фізічны холад.
  
  "Не хвалюйся, мая дарагая", - сказаѓ вялебны Уільямс. "Я не збіраюся падвяргаць цябе жахам Сан-Францыска".
  
  Яны пераначавалі ѓ маленькім гарадку пад назвай Лордсбург і на наступную раніцу зноѓ адправіліся ѓ шлях. Настрой у іх значна палепшылася, паколькі яны ведалі, што да вечара будуць у Тусоне, дзе іх, як яны спадзяваліся, чакае цывілізаваны гатэль, чыстая пасцель і добрая ежа. У сярэдзіне дня вылілася пясчаная бура, якая прымусіла вазніца прытрымаць коней і ехаць павольней. Калі карэта, нахіліѓшыся, спынілася, падарожнікі спачатку падумалі, што ѓсё ѓ парадку. Затым яны пачулі гук стрэлу, і дзверы груба расчыніліся. Там стаяѓ высокі мужчына ѓ насунутай на вочы капелюшы, а астатнюю частку асобы прыкрывала чырвоная бандана.
  
  "Усе на выхад. Паспяшайцеся!" Ён махнуѓ пісталетам у іх бок. "Пайшлі. У нас не ѓвесь дзень наперадзе". Яго голас быѓ глыбокім і рокочущим, з грубаватымі ноткамі.
  
  Адзін за адным яны нязграбна злезлі у клубящуюся пыл. Скрозь змрок яны змаглі разглядзець, што знаходзяцца ѓ цэнтры круга коннікаѓ, нацеливших ѓ іх бок стрэльбы. Іх асобы былі прыкрытыя такімі ж шыйных хусткамі, а капялюшы прыкрывалі вочы. Кіроѓцы ѓжо спусціліся і стаялі з паднятымі рукамі і занепакоеным выразам на тварах.
  
  "Кажу вам, мы не вязем нічога каштоѓнага", - казаѓ адзін з іх. "У нас на борце няма грошай. Толькі пошту і сякія-такія тавары, якія трэба даставіць".
  
  "Тады спускайце з іх, і давайце паглядзім", - сказаѓ адзін з коннікаѓ. "І гэта будзе сумны дзень для вас, калі вы зманілі нам".
  
  Холмс адзначыѓ, што яго гаворка была больш вытанчанай, чым у першага чалавека. Ён гаварыѓ з амаль ангельскай акцэнтам. Перапуджаныя кіроѓцы падпарадкаваліся, забраѓшыся на дах вагона і змагаючыся з вяроѓкамі, якімі быѓ прывязаны багаж. Група пасажыраѓ збілася ѓ кучу, кашляючы і падымаючы рукі, каб адагнаць калючы пясок.
  
  "І вы, хлопцы. Аддайце свае каштоѓнасці і грошы", - раѓнуѓ першы мужчына.
  
  Буйны жыхар Захаду неспакойна закруціѓся. "Як вы можаце бачыць, мы ѓсяго толькі бедныя людзі. У нас не так ужо шмат каштоѓнасцяѓ. У мяне ѓ кішэні ёсць некалькі даляраѓ, і ты можаш забраць іх. Ён выйшаѓ наперад, трымаючы ѓ руцэ сярэбраныя даляры. Чалавек у масцы ѓзяѓ іх, затым схапіѓ за запясце выхадца з Захаду. " І твой пісталет, дружа. Ты ж не думаеш, што мы настолькі дурныя, каб дазволіць табе пакінуць яго? Ён нахіліѓся і выцягнуѓ пісталет з перламутравай дзяржальняй з кабуры на сцягне мужчыны, затым кінуѓ яго на зямлю побач з кучай тавараѓ, якія цяпер скідалі з даху. "І я гатовы паспрачацца, што ѓ вашым камізэльцы ёсць выдатныя кішэнныя гадзіны". Ён сунуѓ руку ѓнутр і радасна закрычаѓ, здабываючы бліскучыя гадзіны. "Ніякіх каштоѓнасцяѓ, так? Мы ѓважліва агледзім вашыя сумкі, можаце паспрачацца на свой апошні даляр.
  
  Двое іншых мужчын ѓжо сышлі са сваіх коней і ѓскрывалі вузлы і скруткі лютага выгляду нажамі. Адтуль пасыпаліся паркаль і кава, кнігі і бабы, рассыпаныя жудаснай сумессю па сухой зямлі.
  
  Місіс Уільямс з крыкам кінулася наперад. "Гэта нашы Бібліі для язычнікаѓ. Вы не маеце права знішчаць іх. Бог, напэѓна, пакарае вас, калі вы гэта зробіце".
  
  Холмс не мог не захапіцца яе адважным, хоць і неразумным учынкам.
  
  Пешы важак пагрозліва наблізіѓся да яе. "Зачыні свой рот, мэм, і трымай яго на замку, калі ведаеш, што для цябе лепш". Ён наѓмысна накіраваѓ пісталет ёй у твар, і яна адступіла з крыкам жаху.
  
  "Перастаньце, сэр. Вы размаѓляеце з жонкай місіянера", - паспрабаваѓ запярэчыць яе муж.
  
  " І ты таксама, стары балбатун. "Першы мужчына тыцнуѓ прападобнага ђільямса пісталетам у яго шырокі жывот. - Проста аддай свае цацанкі, і ѓсё будзе ѓ парадку.
  
  "Але мы бедныя місіянеры. У нас няма мірскіх выгод", - заныѓ вялебны Уільямс, але безвынікова. Грубыя рукі ѓжо шарили па яго кішэнях. Першы мужчына перайшоѓ да школьнага настаѓніка з Агаё. "Ну, што ѓ нас тут? Маленькая красуня з тонкай таліяй. Мы маглі б проста забраць яе сабе, а, хлопчыкі?'
  
  Яна захныкала ад страху. Холмс больш не мог гэтага выносіць. Ён ступіѓ наперад. " Прыбярыце ад яе свае рукі гэтую ж хвіліну.
  
  Мужчына павярнуѓся да яго і глыбокі смех, які даносіѓся з-пад банданы. "І ты зробіш мяне? Дэндзі з Усходняга ѓзбярэжжа?"
  
  " Калі вы хочаце пазмагацца са мной шчыра, я дасведчаны ѓ баявых мастацтвах, - сказаѓ Холмс, - і я б змагаѓся за гонар лэдзі, як гэта зрабіѓ бы любы выхаваны мужчына.
  
  " Вы б паслухалі яго? - мужчына зноѓ хіхікнуѓ, і Холмс пачуѓ смех іншага мужчыны, высокі гук "хі-хі". Холмс агледзеѓся і ѓбачыѓ, што з-пад шапкі мужчыны прабіваюцца рудыя валасы, а рука пакрыта такім колькасцю вяснушак, што здавалася амаль аранжавай. "Я не забуду вас так хутка", - падумаѓ Холмс.
  
  Верхавод падышоѓ да Холмсу. "Хочаш пабіцца, так? Што ж, вось як я б'юся, хлопец". І ён абрынуѓ прыклад свайго пісталета на галаву Холмса збоку. Холмс ѓпаѓ на зямлю і больш нічога не памятаѓ.
  
  * * * *
  
  Ён прачнуѓся ѓ цемры і цішыні. Яго рот быѓ забіты пяском, і калі ён паспрабаваѓ адкрыць вочы, яны таксама былі забітыя пяском. Ён сеѓ, і свет трывожна закружился. Хваля млоснасці захліснула яго. Дзе, чорт вазьмі, ён быѓ? Потым да яго дайшло - карэта, рабаванне і гэты ѓдар зверху. Па крайняй меры, ён не памёр, вырашыѓ ён. Яны захавалі яму жыццё. Ён падняѓся на ногі і агледзеѓся. Поѓная цемра. Адзіныя пробліскі святла зыходзілі ад зорак, якія віселі ѓ небе, ненатуральна вялікія і яркія. Тады ён зразумеѓ, што пашкадаваць яго жыццё было не актам міласэрнасці, а хутчэй наадварот. Яго кінулі ѓ чорта на блізкім светам павольна паміраць.
  
  Імгненне ён змагаѓся з адчаем. Затым рашучасць перамагла. Ён збіраѓся выбрацца адсюль жывым. Ён збіраѓся выдаць гэтых людзей правасуддзя. Было вельмі важна, каб ён прайшоѓ як мага больш месца, пакуль яшчэ цёмна, таму што яму давялося б шукаць прытулак падчас цяжкай дзённай спёкі. Ён глядзеѓ у неба, пакуль не выявіѓ Палярную зорку. Тусон, разважаѓ ён, знаходзіѓся строга на захадзе. Ён павярнуѓся тварам да таго, што, па яго думку, было правільным кірункам, і рушыѓ у шлях. Ісці было нялёгка. Зямля пад нагамі ѓяѓляла сабой жудасную сумесь камянёѓ і пяску, усыпаная вострымі нізкарослымі хмызнякамі і рэдкімі кактусамі. Ён сунуѓся наперад, чартыхаючыся, калі натыкаѓся на калючкі кактусаѓ або спатыкаѓся аб камяні. Так ён працягваѓ ісці яшчэ некаторы час, змагаючыся з прыступамі млоснасці. У галаве ѓ яго д'ябальску пульсавала, і часам у цемры перад вачыма скакалі агеньчыкі.
  
  Нарэшце ён больш не мог ісці. Ён апусціѓся на зямлю, маючы намер адпачыць зусім нядоѓга, але замест гэтага пагрузіѓся ѓ моцны сон.
  
  * * * *
  
  Ён прачнуѓся з першымі прамянямі ранішняга сонца, светившими прама яму ѓ твар, яго рот быѓ перасохлых, а мова здаваѓся чужародным прадметам. Ён з цяжкасцю падняѓся на ногі, галава пронзалась болем.
  
  Пейзаж змяніѓся. Ён больш не быѓ плоскім і безаблічным. Наперадзе ѓздымаліся парэзаным фіялетавыя горныя ланцугі. Не было ніякіх прыкмет чалавечага жылля. Проста яшчэ больш скал, яшчэ больш кактусаѓ. Калі ѓжо на тое пайшло, усё выглядала больш варожа і непрыступна, чым напярэдадні. Гэтыя горы, відавочна, стаялі паміж ім і зялёнай далінай Тусона. Як бы ён знайшоѓ у сабе сілы ѓзлезці на іх без вады?
  
  Ён пацікавіѓся, які гадзіну, і пацягнуѓся за кішэннымі гадзінамі. Іх там не было. Яны забралі іх, і ѓсе яго грошы. Гнеѓ захліснуѓ яго, падштурхоѓваючы наперад. Ён рушыѓ наперад, хутчэй хістаючыся, чым ідучы, фігура гратэскавая, пакрытая жоѓтай пылам, які рухаѓся рыѓкамі, як марыянетка. Калі ѓзышло сонца, пустыня азарылась аранжавым святлом. Нават выпрабоѓваючы боль і адчай, Холмс на імгненне замёр, атрымліваючы асалоду ад дзікай прыгажосцю гэтага месца. Затым зноѓ рушыѓ наперад, пераадольваючы труднопроходимую мілю за цяжкапраходнай падабаецца больш, чым.
  
  Калі сонца ѓзышло ѓ небе, жар на патыліцы стаѓ невыносным. Тут ён зразумеѓ, што на ім няма шапкі. Вядома, яна ѓсё яшчэ ляжала на багажнай паліцы аѓтобуса. Няма сэнсу марнаваць сілы на разважанні пра гэта. Да поѓдня з'явіліся міражы - вадзяныя прасціны, непраѓдападобна якія вісяць на схілах гор, заѓсёды па-за дасяжнасці. Пустыня мерцала ад спякоты. Нішто не рухалася, за выключэннем змеі, якая перапаѓзла яму дарогу і забілася пад камень. Яму стала цікава, як можна забіць змяю і ці можна яе з'есці. Ён сунуѓ руку ѓ кішэню. Яны нават забралі яго трубку і трутницу.
  
  Вада. Ён павінен знайсці ваду або памерці. Але кожная западзіна была сухі. Ён мог бачыць, дзе ручаі прабіваліся скрозь пяшчанік, спускаючыся з гор, але толькі ѓ сезон дажджоѓ, калі яны калі-небудзь былі ѓ гэтым праклятым месцы. Ён падумаѓ пра дом - туманныя дні, зялёная трава, стук крикетного мяча аб біту, дождж, барабанящий па вокнах, пасляабедзенным чай на лужку - і задаѓся пытаннем, ці пабачыць ён яго калі-небудзь зноѓ. Нарэшце ён больш не мог працягваць. Ён упаѓ на калені і запоѓз у цень калючага куста, дзе пагрузіѓся ѓ полудрему.
  
  * * * *
  
  Ён здрыгануѓся і прачнуѓся. Хто-то схіліѓся над ім. Чыя-то рука пацягнулася, каб дакрануцца да яго. Ён падняѓ галаву, каб паглядзець, і ѓбачыѓ бронзавы аголены торс, чырвона-карычневае твар, доѓгія чорныя косы індзейскага храбреца. У яго галаве прамільгнулі чуткі пра зверствы - скальпировании ахвяр і іншых невыносных катаваннях. Ён паспрабаваѓ падняцца на ногі, разумеючы, што ѓ яго няма зброі і ён безабаронны.
  
  Індзеец, павінна быць, заѓважыѓ паніку ѓ яго вачах. "Супакойся. Я не жадаю табе зла", - сказаѓ ён нізкім, гартанным голасам. "Я прыйшоѓ дапамагчы".
  
  "Як вы мяне знайшлі?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Я бачу кружлялі сцярвятнікаѓ. Яны ведаюць, калі істота вось-вось памрэ".
  
  Холмс ѓ жаху падняѓ галаву.
  
  "Як белы чалавек апынуѓся так далёка ад сваіх братоѓ? Дзе яго конь?'
  
  Холмс расказаѓ аб паштовай карэце і рабаванні. "Я спрабаваѓ дайсці пешшу да паселішчы ѓ Тусоне. Вы ведаеце яго? Я далёка адсюль?"
  
  Індзеец паказаѓ кудысьці на Поѓнач. " За тыя пагоркі. Два дні шляху для чалавека ѓ добрым здароѓі.
  
  " Так далёка? Я не разумею.
  
  "Вы знаходзіцеся на поѓдзень ад дамоѓ белых людзей. Вы амаль перасеклі мяжу зямлі, якую яны называюць Мексікай".
  
  "Як я сюды трапіѓ? Я спрабаваѓ ісці прама на захад. Мне трэба было ісці па сцежцы".
  
  "У пустыні лёгка заблудзіцца", - сказаѓ індзеец. "Ты хочаш піць. Табе трэба выпіць".
  
  "У вас ёсць вада?" - Спытаѓ Холмс, варожачы, дзе ѓ яго пры сабе яна магла захоѓвацца, паколькі на ім было крыху больш насцегнавая павязкі.
  
  Індзеец ужо адвярнуѓся і падышоѓ да гіганцкага кактусы. Ён агледзеѓ яго, затым дастаѓ сякерку і адсек галінку, задаволена ківае. "Сачыце за калючкамі", - папярэдзіѓ ён, затым прадэманстраваѓ, запусціѓшы руку ѓ кактус і зачарпнуѓ вадкасць. Холмс прагна выпіѓ, затым ѓмыѓ твар.
  
  "Я вам вельмі абавязаны", - сказаѓ ён. "Вы, несумненна, выратавалі мне жыццё. Маё прозвішча Холмс. Магу я даведацца вашу?'
  
  "Ты можаш называць мяне Ценявы Воѓк", - сказаѓ мужчына.
  
  "Вашы людзі жывуць паблізу?" - Спытаѓ Холмс, вывучаючы пустынны пейзаж.
  
  " Не блізка. Цяпер яны разбілі лагер у дне шляху адсюль, па другі бок мяжы белага чалавека. Мяне паслалі ѓ горад гандляваць.
  
  " Чым вы гандлюеце? Холмс зноѓ паглядзеѓ на амаль голага мужчыну.
  
  "Я прывёз каштоѓныя камяні і шкуры жывёл. Я вярнуся з тытунём, тканінамі і поѓсцю для вырабу коѓдраѓ". Ён адкрыѓ маленькі мяшочак, які насіѓ прывязаным да пояса, і Холмс ѓбачыѓ бляск неотшлифованных камянёѓ. " Шкуры вунь там. Вунь каля таго куста.
  
  Ён пайшоѓ забраць туга загорнуты скрутак. "Ты можаш ісці? Не думаю, што ты зможаш дайсці пешшу да горада белых людзей. Я завязу цябе на бліжэйшы з іх ранча. Прыходзь."
  
  Ён жэстам запрасіѓ Холмса ісці за ім і рушыѓ міласэрна павольна.
  
  "Адкуль вы ведаеце дарогу?" Спытаѓ Холмс. "Я не бачу ніякай сцежкі".
  
  Цёмны Воѓк ѓсміхнуѓся. "Я чытаю знакі. Мой народ называе гэта 'шукаць азнакі'. Для мяне пустыня падобная на гісторыю, ожидающую, каб яе прачыталі". Ён памаѓчаѓ. "Бачыш тут?" Ён нахіліѓся і звярнуѓ увагу на нізкі хмызняк. "Тут праходзіѓ трусік". Холмс заѓважыѓ малюсенькі кавалачак белага футра, зацепившийся за пазваночнік. "І тут, дзе пясок мяккі, мы можам бачыць яго след. Сляды свежыя. Учора вецер раскідаѓ пясок, таму я ведаю, што ён прайшоѓ гэтым шляхам з учорашняга вечара. Але яго след тут не працягваецца, так што ж адбылося? Драма. Я пакажу табе. Плямы крыві на камені, вось тут. Але ніякіх слядоѓ іншых жывёл. Як гэта можа быць? Я раскажу табе. Прыляцела вялікая птушка і забрала яго. Можа быць, арол. Бачыш тут, дзе кончык крыла закрануѓ пясок?"
  
  Ён задаволена кіѓнуѓ Холмсу. "Нават самыя нязначныя прыкметы распавядаюць мне гісторыю. Я магу сказаць вам, хто хадзіѓ тут і як даѓно, неслі яны ношу або ішлі лёгка".
  
  "Чароѓна". Холмс ѓсё яшчэ глядзеѓ на малюсенькія плямкі крыві на камені. "Вы можаце навучыць мяне чытаць знакі?"
  
  Цёмны Воѓк зноѓ усміхнуѓся. "Для гэтага патрэбна цэлая жыццё практыкі. Можа быць, мужчына павінен нарадзіцца для гэтага. Але я магу паказаць табе, як я рэжу для знака".
  
  "І як ты знаходзіш дарогу ѓ гэтым невыразительном месцы?
  
  "У гэтым месцы праблем няма. Мы павінны перасекчы гэтыя горы. Пасля дажджу вада лягчэй за ѓсё спускаецца ѓніз, таму мы пойдзем па плыні ракі". Ён паказаѓ на сухую водмель і жэстам запрасіѓ Холмса ісці за ім. Холмс з цяжкасцю цягнуѓся за ім. Увесь дзень яны няѓхільна падымаліся. Нарэшце сонца схавалася за пагоркамі, афарбаваѓшы бязмежнае неба ружовымі плямамі, падобнымі на архіпелаг выспаѓ ѓ сінім акіяне.
  
  "Мы разбіваем лагер", - сказаѓ Цёмны Воѓк. "Ты павінен паесці і адпачыць".
  
  Ён знайшоѓ ѓчастак мяккага пяску. Холмс з удзячнасцю апусціѓся на яго. У галаве ѓ яго больш не небяспечна пульсавала, але ногі пакрыліся пухірамі, а мову так распух, што вусны не маглі паяднацца вакол яго.
  
  "У нас ёсць якая-небудзь ежа?"
  
  "Я знайду для нас ежу". Ён сышоѓ. Холмс быѓ расчараваны, убачыѓшы, што ён вяртаецца з пустымі рукамі. "Я знайшоѓ дарогу пацукі ѓ мяшку", - сказаѓ ён. "Я расставіѓ пасткі. Мы пачакаем. Але да тых часоѓ... Ён без намаганняѓ ѓскараскаѓся туды, дзе разгалісты куст кактуса навісаѓ над скалой, і зрэзаѓ некалькі зялёных верхавін. "Ваш народ называе гэта опунцией", - сказаѓ ён. "Калі я здымаю шыпы, яе можна ёсць".
  
  Сваім сякерай ён умела зняѓ верхні пласт і працягнуѓ дзельку Холмсу, які з прагнасцю ѓзяѓся за яе. Яна была вільготнай, амаль як фрукт. Затым індзеец пачаѓ разводзіць вогнішча, дастаѓшы з маленькага скуранога мяшочка два кавалачкі крэменю і склаѓшы іх разам. Іскры ѓпалі на невялікую купку сухога моху, на якую ён асцярожна падзьмуѓ, і неѓзабаве ѓ яго разгарэлася полымя.
  
  "У гэтых гарах водзяцца ваѓкі, - сказаѓ ён, - і каёты, і нават пума. Яны не прычыняць нам шкоды, калі толькі не будуць вельмі галодныя. Але яны могуць быць вельмі галодныя. Мы павінны быць гатовыя".
  
  Яны селі па розныя бакі вогнішча. Твар краснокожего свяцілася ѓ святле вогнішча. Павольна над гарызонтам паднялася маладая месяц. Індзеец ѓстаѓ. " Паглядзім, прынеслі нам яшчэ вячэру з пастак.
  
  Холмс рушыѓ услед за ім, стараючыся ступаць гэтак жа бясшумна, як індзеец, але якім-то чынам прымудраючыся наступаць на сухія галінкі і штурхаць россып галькі, да свайго вялікага збянтэжанасці. Цёмны Воѓк не азірнуѓся на яго, але працягваѓ ісці роѓным крокам, з цікавасцю разглядаючы нябачны след. Нарэшце ён падняѓ руку, заклікаючы Холмса спыніцца. Холмс ѓбачыѓ, што паміж двума камянямі была зробленая нейкая пастка - отогнутое таму тонкае дрэѓца, прынада пад ім і камень, гатовы ѓпасці ѓ патрэбны момант.
  
  Ён яшчэ не спрацаваѓ. Індзеец паківаѓ галавой і жэстам загадаѓ Холмсу абыйсці пастку. Яны пайшлі далей, а затым індзеец рысцой накіраваѓся да іншай пастцы. Гэтая спрацавала. Маленькае млекакормячых ляжала пад скалой, зусім мёртвае. Гэтага было ледзь дастаткова, каб пракарміць двух чалавек, але індзеец здаваѓся задаволеным, калі яны вярталіся ѓ лагер. Ён дастаѓ з сумкі маленькі нож і ѓмела разабраѓ яе маленькую тушку, перш чым кінуць яе на вогнішча. Гэта быѓ усяго толькі лёгкі кавалачак, але Холмс змог заснуць, адчуваючы сябе досыць задаволеным.
  
  Прывідны Воѓк разбудзіѓ іх з першымі прамянямі сонца. Ён агледзеѓ астатнія свае пасткі і падрыхтаваѓ яшчэ адну пацука ѓ мяшках, а таксама дзікабраза, якога, па-відаць, забіѓ сваім маленькім нажом. Ён прадэманстраваѓ Холмсу, як кінуѓ яго і як выдаліѓ калючкі, зарыв жывёла ѓ цьмеюць вуглі вогнішча. Яны паелі і адправіліся ѓ шлях.
  
  Пакуль яны няѓхільна ѓзбіраліся, Ценявы Воѓк паказваѓ на драбнюткія доказы, якія Холмс мог бы і не заѓважыць- пчалу, якая ляціць да гнязда ѓ мёртвым пні Апала-Вэрдэ, сляды каёт, які пераследвае труса. Холмс пашкадаваѓ, што ѓ яго няма з сабой запісной кніжкі, і паспрабаваѓ запомніць усё, што сказаѓ суразмоѓца.
  
  Яны дабраліся да грэбня і спусціліся па іншы бок гор. Нарэшце, пасля многіх міль шляху, яны натыкнуліся на плот, затым на першы загон для жывёлы, а да поѓдня ѓбачылі дом на ранча, нізкі і прасторны, складзены з саманного цэглы пад колер мясцовасці. Ценявы Воѓк паказаѓ, што Холмсу варта працягваць.
  
  "Ты не пойдзеш са мной?" Спытаѓ ён. "Дазволь мне, па меншай меры, накарміць цябе добрай ежай, і я хацеѓ бы як-небудзь узнагародзіць цябе, калі змагу".
  
  Цёмны Воѓк пакруціѓ галавой. "Белы чалавек бачыць у краснокожем чалавеку свайго ворага. Часам гэта праѓда. Часам няма. Але белы чалавек чакае горшага. У мяне няма ні найменшага жадання сустрэць кулю белага чалавека. Ён працягнуѓ Холмсу руку. "Ідзіце смела, мой сябар. Куды б вы ні пайшлі, жадаю вам поспеху".
  
  "І вы таксама, мой сябар", - адказаѓ Холмс. У яго ѓ горле захрас камяк, калі высокая бронзавая фігура хутка пайшла. Холмс накіраваѓся да ранча. Неѓзабаве ён пачуѓ брэх сабак, і работнікі ранча выйшлі яму насустрач. Яго прывялі ѓ цудоѓную прахалоду ранча, і ён распавядаѓ сваю гісторыю ѓладальніка ранча і яго жонцы за кубкам кавы і лустачкай пірага.
  
  "Такім чынам, вы бачыце, я ѓ вашай улады, сэр", - сказаѓ Холмс. "У мяне адабралі ѓсё маё маёмасць і грошы. Калі б вы маглі нейкім чынам дапамагчы мне дабрацца да бліжэйшага горада, тады, магчыма, я змог бы пераканаць кіраѓніка мясцовым банкам, што я чалавек гонару і што сродкі з майго банка ѓ Лондане будуць пераведзеныя з усёй магчымай хуткасцю ".
  
  "Ты нікуды не пойдзеш якое-то час, малады чалавек", - сказала місіс Такер, жонка ѓладальніка ранча. "У цябе быѓ такі выгляд, нібы ты вось-вось испустишь дух, калі, хістаючыся, падышоѓ да нашай дзверы. Ты пажывеш у нас некалькі дзён, пакуль я згатую табе трохі пажыѓнай ежы, а потым зможаш паехаць з містэрам Такер, калі ён паедзе ѓ Тусон за поштай у пятніцу.
  
  " Я вам вельмі абавязаны, мэм.
  
  "А што тычыцца грошай," сказаѓ містэр Такер, " я бачу, што вы джэнтльмен, і мяне выхавалі ѓ перакананні, што слова джэнтльмена - гэта яго заклад. Я опережу тваё жаданне, якое табе трэба, каб вярнуць цябе да цывілізацыі ".
  
  "Я шчыра ѓдзячны вам, сэр", - адказаѓ Холмс,
  
  "Мы павінны загладзіць віну перад тымі нягоднікамі, якія абрабавалі сцэну, ці не так?" Такер усміхнуѓся. "Інакш ты б не паверыѓ нічому добраму аб Заходніх тэрыторыях. Магу вас запэѓніць, што тут больш працавітых і сумленных людзей, чым бандытаѓ.
  
  "Дакладна так жа, як, я мяркую, добрых і вартых даверу індзейцаѓ больш, чым варожых", - сказаѓ Холмс і заѓважыѓ імгненную халоднасць.
  
  "Я б не збіралася гэтага казаць", - сказала місіс Такер. "Мы жывем у пастаянным страху тут, так далёка ад горада, і містэр Такер скажа вам, што нягоднікі заѓсёды спрабуюць скрасці наш быдла".
  
  Холмс палічыѓ разумным не развіваць гэтую тэму. Таму ён застаѓся ѓ сядзібе Такеров, дазваляючы місіс Такер песціць сябе багатымі абедамі і пастаяннай клопатам. Ён таксама праявіѓ значную цікавасць да кіравання ранча і маліѓ містэра Такера навучыць яго як мага большай колькасці заходніх навыкаѓ. У яго апошні дзень быѓ зарэзаны бычок. Містэр Такер, апрануты ѓ вялікі палатняны фартух, распякаѓ мяса ѓ асноѓным сам, пакуль Холмс назіраѓ і рабіѓ пазнакі.
  
  " Праклятыя мухі. Містэр Такер адмахнуѓся ад іх.
  
  "Я здзіѓлены колькасцю мух", - сказаѓ Холмс. "Да гэтага часу мы ледзь ці бачылі адну або дзве".
  
  "Праклятыя пачвары чуюць кроѓ за мілю", - сказаѓ Такер. "Яны ідуць прама на гэта. Самая малая кропля крыві, і яны гэта ѓбачаць, попомните мае словы".
  
  Ён вярнуѓся да разделке мяса.
  
  У той вечар у гонар Холмса было прыгатавана спякотнае з быка на адкрытым паветры, а на наступную раніцу яны адправіліся ѓ павозцы ѓ Тусон. Прайшло пяць гадзін, пакуль яны трэсліся па изрытой каляінамі і камяністай дарозе, перш чым перад імі паѓстаѓ гарадок, які раскінуѓся ѓ зялёнай даліне з звівістымі па ёй невялікім ручаём. Яны мінулі драѓляныя халупы і саманныя пабудовы, перш чым спыніцца на адзінай пыльнай галоѓнай вуліцы. Фасады крам хаваліся ѓ глыбокай цені за высокімі верандамі. Драѓляныя тратуары прыбіралі пыл і бруд з ботаѓ і жаночых подолов. Калі Холмс і містэр Такер сышлі з фурманкі, з аднаго з салуноѓ выйшаѓ малады чалавек. У яго былі ярка-рудыя валасы, а перадплечча былі ѓсыпаныя аранжавымі вяснушкамі. Выходзячы, ён павярнуѓся, каб што-небудзь сказаць, затым гучна вымавіѓ: "Хі-хі-хі".
  
  Холмс замёр. "Гэты чалавек", - прашаптаѓ ён містэру Такеру. "Ён быѓ адным з тых, хто абрабаваѓ мяне, я ѓпэѓнены ѓ гэтым".
  
  Такер нахмурыѓся. "Я думаѓ, ты сказаѓ, што яны былі ѓ масках".
  
  "Але я б пазнаѓ яго перадплечча і яго смех дзе заѓгодна".
  
  "Тады на тваім месцы я б маѓчаѓ пра гэта, калі ты ведаеш, што для цябе лепш", - адказаѓ Такер. "Гэтага хлопца клічуць ђілард Дженсен. Яго бацьку належыць палова гэтага горада. Яго татачка наймае шэрыфа.
  
  Холмсу здалося, што малады чалавек на секунду затрымаѓ на ім позірк, калі праходзіѓ міма, але ён паспяшаѓся далучыцца да групы мужчын, якія стаялі ля ѓваходу ѓ турму. З групы данёсся гучны гул размоѓ, а затым гучна прагрымеѓ голас: "Я прапаную задраць яго прама цяпер. Няма сэнсу чакаць. Ён вінаваты як грэх".
  
  "Давайце, хлопцы". Гаварыѓ быѓ пажылым мужчынам, дородным і добра апранутым на заходні манер. Праз яго грудзі была перакінута цяжкая залатая ланцуг, а на галаве была вялікая белая капялюш. "Усё павінна быць зроблена належным чынам, у адпаведнасці з законам. Ты гэта ведаеш. У дадзены момант у нас у горадзе знаходзіцца прадстаѓнік федэральнага ѓрада, і вы б не хацелі, каб ён вярнуѓся дадому і паведаміѓ, што людзі на мяжы паводзяць сябе як дзікуны, ці не так?
  
  "Як скажаце, містэр Дженсен. Добра, спачатку мы паспрабуем яго, а потым вздернем", - сказаѓ хто-тое, што выклікала агульны смех.
  
  "Што адбываецца, Хэнк?" - спытаѓ містэр Такер крамніка, які выйшаѓ з сваёй крамы паназіраць.
  
  "Чаму яны прыцягнулі індзейца, які забіѓ Рональда Флетчара. Вы ведаеце, таго ангельца, які працаваѓ на містэра Дженсен. Адукаваны хлопец".
  
  "Адкуль яны ведаюць, што яго забіѓ індзеец?" - Спытаѓ Холмс.
  
  Хэнк ацэньвальна агледзеѓ новапрыбыѓшага. " Вы сваяк? - спытаѓ ён. " Ён казаѓ, як ты.
  
  Холмс паківаѓ галавой.
  
  "У любым выпадку, яны злавілі гэтага індзейца, фактычна схіленага над целам. У нас у горадзе ёсць хлопец з Вашынгтона, так што, падобна, будзе суд ".
  
  У гэты момант далей па вуліцы паднялася мітусьня, натоѓп расступіѓся, і з турмы выйшла працэсія. Узброеныя памочнікі шэрыфа ішлі наперадзе, расштурхоѓваючы натоѓп разявак, якія выйшлі з бліжэйшых крамаѓ. А пасярэдзіне, закуты ѓ кайданкі і груба заціснуты паміж двума дюжими ахоѓнікамі, быѓ спадарожнік Холмса-індзеец па імені Шедоу Вульф.
  
  "Вздерните яго, нікчэмную пацука. Нам не патрэбен ніякі суд. Забіце яго". Словы рэхам пракаціліся па натоѓпе.
  
  Ценявы Воѓк на секунду падняѓ вочы, і Холмс ѓбачыѓ выбліск пазнавання, перш чым зноѓ апусціѓ іх.
  
  "Я ведаю гэтага чалавека", - усхвалявана прашаптаѓ Холмс містэру Такеру. "Ён выратаваѓ мне жыццё. Я павінен нешта зрабіць".
  
  "На тваім месцы, сынок, я б трымаѓся далей ад усяго гэтага", - сказаѓ Такер. "Гэта не тое правасуддзе, да якога ты прывык, і мясцовыя жыхары не вельмі любяць індзейцаѓ. Ты мала што можаш зрабіць.
  
  "Прабач, але я не магу стаяць у баку і нічога не рабіць. Гэта можа быць бескарысна, але я павінен паспрабаваць ". Холмс ѓліѓся ѓ людскі паток, дазволіѓ павесьці сябе ѓ будынак суда і заняѓ сваё месца на адной з задніх лавак. Зала гудзеѓ ад узбуджанай чаканні. Містэр Дженсен і высокі мужчына ѓ чорным занялі свае месцы наперадзе.
  
  Быѓ абвешчаны старшыня суддзя, жылісты невысокі мужчына з якія тырчаць сівымі валасамі. Ён са стукам апусціѓ свой малаток. "Суд прыступае да пасяджэння", - сказаѓ ён. "Перад намі індзеец, які забіѓ Роберта Флетчара - выдатны, прыстойны чалавек, які кіраваѓ ранча містэра Дженсен. Не думаю, што гэта зойме занадта шмат часу. У нас ёсць сведкі, якія заспелі яго з доказамі злачынства.
  
  Холмс глыбока ѓздыхнуѓ і ступіѓ наперад. "Магу я спытаць, хто ѓяѓляе падсуднага?" ён спытаѓ.
  
  "Не патрэбен ніякі адвакат. Справа адкрыта і зачынена", - сказаѓ суддзя. "Індзеец у значнай ступені прызнаѓ сябе вінаватым".
  
  "Згодна з заканадаѓствам гэтай краіны, я лічу, што кожны чалавек мае права на справядлівае судовае разбіральніцтва з удзелам прадстаѓніка, хіба гэта не так?" Спытаѓ Холмс.
  
  Чалавек у чорным падняѓся на ногі. "Я Картэр Кліѓленд, і мяне паслалі агледзець нашу новую тэрыторыю. Паколькі Арызона зараз афіцыйна з'яѓляецца часткай Злучаных Штатаѓ, неабходна выконваць законы Злучаных Штатаѓ. Кожны мужчына мае права на прадстаѓніцтва ".
  
  "Тады я хацеѓ бы добраахвотна прадстаѓляць гэтага чалавека". Холмс сказаѓ.
  
  "Ты добрасумленны адвакат, сынок?" - спытаѓ суддзя.
  
  "У Англіі, адкуль я родам, мяне лічаць адукаваным чалавекам", - нацягнута сказаѓ Холмс. "І я падазраю, што ѓ вас няма іншых добраахвотнікаѓ прадстаѓляць індзейца ѓ судзе".
  
  Суддзя імгненне глядзеѓ на яго, затым кіѓнуѓ. "Працягвайце. Не можа прычыніць шкоды. Не прынясе ніякай карысці".
  
  "Тады я хацеѓ бы параіцца са сваім кліентам," сказаѓ Холмс.
  
  Выбух смеху, змяшаны з кацінымі крыкамі, рэхам разнёсся па будынку суда.
  
  "Тады дзесяць хвілін," пагадзіѓся суддзя.
  
  Холмс падышоѓ да индейцу. "Не марнуй дарма слоѓ, мой сябар," сказаѓ Цёмны Воѓк. " Для мяне ѓжо падрыхтавалі шыбеніцу.
  
  "Але ты гэтага не рабіѓ".
  
  "Няма. Я не забіваѓ таго чалавека".
  
  "Тады, дзеля бога, скажыце мне, што адбылося," узмаліѓся Холмс.
  
  Прывідны Воѓк ѓтаропіѓся кудысьці ѓдалячынь. "Мінулай ноччу я ішоѓ адзін у цемры. Я не падыходзіѓ блізка да яркім агнёѓ вуліц, таму што не хацеѓ праходзіць міма салуноѓ. Вядома, што п'яныя мужчыны ѓпадаюць у лютасць, калі бачаць каго-небудзь з маіх людзей. Я пачуѓ шум - гучныя галасы, мужчынскія крыкі ѓ завулку наперадзе мяне. Я пачуѓ голас, які сказаѓ: 'Хопіць. Гэта працягвалася дастаткова доѓга'. Затым яшчэ некалькі слоѓ. Затым крокі, якія аддаляліся і цішыня. Я працягваѓ свой шлях, пакуль не ѓбачыѓ што-то, якое ляжыць у цені. Гэта быѓ мужчына. Я схіліѓся над ім, каб паглядзець, ці жывы ён яшчэ. Раптам мяне хапаюць за рукі і цягнуць прэч. Яны крычаць, што я забойца. Я кажу ім, што я невінаваты, але яны мяне не слухаюць".
  
  " У вас ёсць якія-небудзь здагадкі, хто былі тыя мужчыны, аб сварцы якіх вы чулі? Ці з-за чаго яны пасварыліся?
  
  Індзеец паківаѓ галавой. "Што тычыцца іх слоѓ, я чуѓ толькі тое, што расказаѓ табе. У аднаго нізкі голас, грукатлівы, як горны гром".
  
  "Яшчэ адзін з тых, хто абрабаваѓ мяне", - падумаѓ Холмс. Відавочна, у горадзе цэлая банда, і гэта магла быць сварка паміж злодзеямі. Чалавек з вытанчаным ангельскай голасам больш не хацеѓ гэтага, таму яны забілі яго. Але як гэта даказаць?
  
  "Дзе гэта адбылося?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "За таверной ёсць стайні. За гэтымі стайнямі ёсць выхад да дарозе з горада. Я спаѓ у бяспечным месцы, удалечыні ад дамоѓ белых людзей".
  
  "Але чаму вы ѓсё яшчэ тут?" Спытаѓ Холмс. "Несумненна, ваша справа было даѓно скончана?"
  
  Індзеец паківаѓ галавой. "Чалавек, які хацеѓ купіць мае камяні, з'ехаѓ. Мне сказалі, што ён вернецца ѓчора. Таму я чакаѓ. Але ён не вярнуѓся".
  
  "А твае камяні?"
  
  "Надзейна схаваны".
  
  "Аб' кей, вы атрымалі сваю згоду", - пачуѓся голас суддзі. "Давайце працягнем".
  
  - І яшчэ адно, " сказаѓ Холмс. " Я хацеѓ бы сам агледзець месца злачынства.
  
  - У гэтым няма неабходнасці. Там няма на што глядзець.
  
  "Тым не менш, будзе толькі правільна, калі я сам агледжу гэта месца", - сказаѓ Холмс.
  
  "Хай не прыме ваш яму рот. Давайце скончым з гэтым. Давайце скончым з павешаннем". Голас рэхам разнёсся ѓ цёмнай задусе залы суда.
  
  Высокі мужчына ѓ чорным падняѓся на ногі. "Як старонні чалавек, я магу толькі параіць, але гэта не здаецца неабгрунтаванай просьбай. Адвакату абароны неабходна агледзець месца злачынства".
  
  "О, вельмі добра. Няхай будзе па-вашаму", - адрэзаѓ суддзя. "Суд аб'яѓляе перапынак на пятнаццаць хвілін. Можа быць, калі мы паспяшаемся, у нас будзе час на кароткі візіт у карчме" каб падсілкавацца.
  
  Холмс больш не чакаѓ ні хвіліны. Ён выбег з залы суда, знайшоѓ стайні, а затым малаѓжываную дарожку паміж задняй часткай стайні і плотам прыватнага дома. Ён утаропіѓся ѓ зямлю. Думай, сказаѓ ён сабе. Памятай, чаго ён цябе вучыѓ. Зямля распавядае гісторыю. Ён паглядзеѓ уніз, на пяшчаную глебу. Першае, што ён заѓважыѓ, былі мухі на чорным, пакрытым смалой участку, які, як выказаѓ здагадку Холмс, быѓ засохлай крывёю. Ён апусціѓся на калені і агледзеѓ зямлю ѓ пошуках адбіткаѓ. Некалькі пар адбіткаѓ чаравік, а затым ён абраѓ адну пару абутку на мяккай падэшве, якія былі на индейце. Ён уважліва агледзеѓ зямлю. Індзеец прайшоѓ той дарогай, як ён і сказаѓ. Адбіткі не выходзілі за межы плямы з крывёю. Ён таксама адзначыѓ, што ѓ адной пары чаравік быѓ цікавы металічны наканечнік у форме сэрца на шкарпэтцы і пятцы. Ён прайшоѓ па завулку раней індзейца, паколькі адбітак апошняга быѓ на ім, а затым працягнуѓ рух. Гэта магло быць супадзеннем, ці ён мог глядзець на адбітак чаравіка аднаго з забойцаѓ. Па шырыні кроку і глыбіні адбітка Холмс мог заключыць, што чалавек збег.
  
  Ён неахвотна вярнуѓся ѓ залу суда. Па які падняѓся шуму ён заѓважыѓ, што многія з наведвальнікаѓ сапраѓды падсілкаваліся ѓ карчме, пакуль яго не было. Іх буянства цяпер межавала з ваяѓнічасцю.
  
  Пачаѓся судовы працэс. Быѓ выкліканы першы сведка. Ён прадставіѓся як Чак Хокінс. Ён распавёѓ, як пачуѓ шум мінулай ноччу, выйшаѓ у завулак і ѓбачыѓ індзейца, схіленага над целам. Цела было яшчэ цёплым. Ён і яшчэ некалькі чалавек схапілі індзейца і пацягнулі яго ѓ турму.
  
  "Падобна на тое, няма неабходнасці ісці далей", - сказаѓ суддзя. "Справа адкрыта і зачынена, як я ѓжо сказаѓ".
  
  "Адну хвіліну, калі ласка". Холмс падняѓся на ногі пад стогны і крыкі каціныя. "Спачатку я хацеѓ бы пагаварыць пра асобу абвінавачанага. Ён не забойца. Толькі на мінулым тыдні ён выратаваѓ мне жыццё, калі мяне абрабавалі і пакінулі паміраць у пустыні ". Ён абвёѓ позіркам залу суда. "Магчыма, сумленныя людзі сярод вас здзівяцца, даведаѓшыся, што банда рабаѓнікоѓ дыліжансаѓ на самай справе жыве ѓ гэтым горадзе і сёння знаходзіцца тут, сярод вас".
  
  Па натоѓпе пракаціѓся нараканьні.
  
  "Але гаворка ідзе не пра гэта. Мы гаворым аб жыцці чалавека, чалавечага істоты, незалежна ад колеру яго скуры. Як і любы іншы чалавек тут, ён невінаваты, пакуль яго віна не даказаная. Спачатку я хацеѓ бы патэлефанаваць лекара, які аглядаѓ цела. Я мяркую, што лекар сапраѓды аглядаѓ цела."
  
  "Цалкам дакладна", - сказаѓ суддзя. "Гэта быѓ я, сынок. Ён памёр імгненна, ад удару нажом у сэрца".
  
  "Цікава," сказаѓ Холмс. " Вы маеце на ѓвазе ѓдар нажом спераду? Я толькі што агледзеѓ той завулак і заѓважыѓ, што сляды індзейца не ідуць далей таго месца, дзе чалавек упаѓ. Таму я магу толькі зрабіць выснову, што ён падышоѓ да цела, як і сказаѓ, і нахіліѓся, каб агледзець яго, ззаду. Зараз, калі б ён проста ѓдарыѓ мужчыну нажом, ён бы стаяѓ перад ім, ці не так? Але няма ніякіх слядоѓ яго ног далей таго месца, дзе мужчына ѓпаѓ. Наадварот, я мог бачыць дзве пары даволі характэрных чаравік, ѓцякаюць прэч, мяркуючы па размаху іх крокаѓ. Боты белага чалавека, заѓважце, а не індзейскія макасіны ".
  
  "Сляды нічога не даказваюць", - крыкнуѓ нехта наперадзе. "Гэтыя адбіткі маглі заставацца там некалькі дзён. А індзеец мог падкрасціся ззаду, разгарнуць небараку, а потым ударыць яго нажом.
  
  У адказ на гэта пачулася ворчливое згоду.
  
  Холмс глыбока ѓздыхнуѓ. Ён разумеѓ, што ѓ іх знойдзецца адказ практычна на любыя доказы, якія ён прадставіць. Яны хацелі, каб індзеец быѓ вінаваты, і збіраліся пераканацца ѓ гэтым.
  
  "Доктар," сказаѓ ён. " Вы агледзелі цела. Якога, па-вашаму, памеру была рана?
  
  Суддзя на імгненне задумаѓся. "Я б сказаѓ, каля двух цаляѓ. Жудасная заганная рана. Трапіла прама ѓ сэрца".
  
  " А хто адабраѓ у індзейца зброю, калі яго арыштавалі?
  
  "Я гэта зрабіѓ", - пачуѓся голас ззаду. "Яны цяпер зачыненыя, у турме".
  
  "Не маглі б вы, калі ласка, прад'явіць іх у якасці доказаѓ?" Запатрабаваѓ Холмс.
  
  Яны чакалі. Некалькі секунд праз задыханы памочнік шэрыфа паклаѓ сякеру і нож перад суддзёй.
  
  "Гэта дакладна", - сказаѓ Холмс. "У той час, калі я быѓ з гэтым чалавекам, у яго былі пры сабе толькі гэтыя два выгляду зброі. Сякера не мог быць выкарыстаны для нанясення удараѓ. Ім нельга нанесці досыць глыбокі парэз, каб забіць. Зараз давайце агледзім нож. Заѓважце, гэта кідальны нож. Лёгкі, выкананы ѓ форме кроплі для хуткага і лёгкага палёту па паветры. Але ѓ самым шырокім месцы лязо ѓсяго - што б вы сказалі, доктар - у адзін цаля шырынёй?"
  
  Суддзя нахіліѓся наперад, каб агледзець лязо. "Так. Прыкладна так."
  
  " Значыць, гэта не магло быць тое лязо, якім забілі містэра Флетчара, ці не так?
  
  Па натоѓпе зноѓ пракаціѓся нараканьні. "І, больш таго, - працягваѓ Холмс, асмялеѓшы, - я мяркую, што магу даказаць, якім нажом у гэтым пакоі ён быѓ забіты. Калі вы пройдзеце за мной на вуліцу... Яны падпарадкаваліся, штурхаючыся, каб заняць пазіцыю.
  
  Холмс ішоѓ ззаду іх, правяраючы сляды на мяккім пяску вуліцы. "Не маглі б вы выйсці наперад, сэр?" Ён абышоѓ іх, дакранаючыся плячэй, відавочна, наѓздагад. " І не маглі б вы пакласці свае нажы на дно гэтай калёсы?
  
  Ён заклікаѓ дзесяць чалавек. Дваіх з іх ён даведаѓся.
  
  Нажы былі пакладзены. Холмс чакаѓ.
  
  " Што ты збіраешся рабіць, магічны трук? Збіраешся прымусіць мерцвяка з'явіцца і паказаць на яго забойцу? - Запатрабаваѓ містэр Дженсен і выклікаѓ ѓсеагульны смех, хоць і не ѓ мужчын, якія стаялі ѓ чарзе.
  
  "Пакуль мы чакаем," сказаѓ Холмс, - дазвольце мне ѓвесці вас у курс справы, каб вы лепш зразумелі. На мінулым тыдні я быѓ у паштовай карэце, якую абрабавалі ѓ пустыні. Я спрабаваѓ абараніць маладую жанчыну і страціѓ прытомнасць. Мяне пакінулі паміраць. Я б, напэѓна загінуѓ, калі б гэты індзеец не знайшоѓ мяне і не даставіѓ у бяспечнае месца. Якое ж было маё здзіѓленне, калі я прыехаѓ у горад і ѓбачыѓ людзей, якія мяне абрабавалі. Гэта праѓда, што яны былі ѓ масках, але ѓ кожным з іх было што-тое, што выдавала іх - асабліва глыбокі, зычнай голас, напрыклад, ці ярка-аранжавыя вяснушкі на перадплечча і пранізлівы смех. У аднаго з іх быѓ прыемны англійская акцэнт. Я мяркую, што гэта містэр Роберт Флетчар, які цяпер ляжыць у вашым моргу. Я таксама мяркую, што паміж злодзеямі адбылася сварка. Было падслухана, як містэр Флетчар сказаѓ: 'Хопіць. Гэта працягвалася дастаткова доѓга'. Я падазраю, што сумленне ѓзяла над ім верх, і ён захацеѓ сысці. Але яму нельга было дазволіць пакінуць банду, на выпадак, калі ён здрадзіць сваіх таварышаѓ-бандытаѓ. Таму яны забілі яго. Тое, што чалавек, выпадкова наткнуѓшыся на цела, быѓ індзейцам, было чыстай выпадковасцю. Відавочны казёл адпушчэння, вы не знаходзіце?
  
  "Поѓная лухта", - сказаѓ адзін з мужчын, якія стаялі ѓ чарзе. "Давайце, суддзя. Гэта працягваецца досыць доѓга. Што, на думку хлопца, ён можа даказаць? Ён проста ѓсё выдумляе, каб абараніць свайго прыяцеля-індзейца. Я прапаную задраць іх абодвух ".
  
  Холмс падняѓ руку. "Яшчэ толькі адна хвіліна вашага часу, я абяцаю вам. Доказ прыбыло. Пакуль я гасцяваѓ у містэра Такера, ён шмат чаму мяне навучыѓ, у тым ліку таму, што мухі заѓсёды злятаюцца на кроѓ. Забойца думаѓ, што чыста выцер свой нож, але недастаткова чыста. Мухі ѓсё яшчэ адчувалі сляды крыві на ім. Калі вы звернеце сваю ѓвагу на нажы, то зараз ѓбачыце, якім нажом быѓ забіты Роберт Флетчар."
  
  Натоѓп ахнула. На адным нажы цяпер было пяць ці шэсць мух. На іншых - няма.
  
  "Ці будуць астатнія мужчыны цяпер даставаць свае нажы?" Праінструктаваѓ Холмс.
  
  Ён паглядзеѓ на маладога рыжавалосага мужчыну, асоба якога цяпер было папялістага колеру. "Містэр Дженсен-малодшы, ці не так?" Холмс сказаѓ: "І калі я не памыляюся, у вашых чаравік характэрныя металічныя набойкі. Я бачыѓ вашыя адбіткі пальцаѓ, калі вы ѓцякалі з месца злачынства.
  
  Калі чые-то рукі пацягнуліся, каб схапіць яго, Дженсен выхапіѓ пісталет. "Ён прымусіѓ мяне зрабіць гэта", - крыкнуѓ ён, размахваючы пісталетам перад буйным мужчынам у чырвонай кашулі. " Ён сказаѓ, што мы павінны быць упэѓненыя, што Флетчар нічога не прагаварыѓся.
  
  "Што за лухта ѓсё гэта?" Містэр Дженсен-старэйшы выступіѓ наперад. "Обвиняешь майго хлопчыка? Гэта вельмі дурны ѓчынак, незнаёмы. Ад цябе адны непрыемнасці з тых часоѓ, як ты з'явіѓся ѓ горадзе. І калі вы, мужчыны, ведаеце, што для вас добра, вы не будзеце слухаць ні слова з таго, што ён кажа.
  
  "Наадварот". Федэральны агент праціснуѓся наперад натоѓпу. "Я лічу, што ён выклаѓ сваю справу надзвычай добра. Я, напрыклад, задаволены тым, што ён дакапаѓся да ісціны. Калі вы хочаце разабрацца з ім, вам прыйдзецца спачатку разабрацца са мной. І я магу запэѓніць вас, што мае калегі ѓ Вашынгтоне ѓ імгненне вока перакінулі б сюды кавалерыю і ѓзялі б на сябе кіраванне гэтым горадам, калі б са мной што-небудзь здарылася ".
  
  Ён падышоѓ і стаѓ побач з Холмсам. "Суддзя," сказаѓ ён. " Я думаю, вам варта вызваліць гэтага індзейца.
  
  Суддзя кінуѓ устрывожаны погляд на містэра Дженсен. "О, вельмі добра. Выведзіце індзейца. Але вам, хлопцы, лепш як мага хутчэй вывезці яго з горада, інакш я не буду несці адказнасці за тое, што здарыцца ні з ім, ні з кім-небудзь з вас.
  
  "Так атрымалася, што я ѓсё роѓна планаваѓ з'ехаць сёння", - сказаѓ чалавек у чорным. "Не маглі б вы далучыцца да мяне, містэр Холмс? Я накіроѓваюся ѓ Фінікс, а затым на Заходняе ѓзбярэжжа".
  
  "Мой дарагі сэр, я быѓ бы рады," сказаѓ Холмс, "калі б мы маглі адвезці майго добрага сябра Шедоу Вульфа ѓ бяспечнае месца".
  
  "Мы, безумоѓна, можам", - адказаѓ містэр Кліѓленд.
  
  "Перш чым я пайду," сказаѓ Холмс, паварочваючыся да натоѓпе. " Я хацеѓ бы забраць свае кішэнныя гадзіны. Я не ведаю, што здарылася з астатнімі маімі рэчамі, але гэтыя гадзіны былі мне дарогі". Ён падышоѓ да вялікага мужчыны ѓ чырвоным і працягнуѓ руку. "Я заѓважыѓ іх у судзе", - сказаѓ ён.
  
  "Гэй, я шчыра купіѓ гэтыя гадзіны ѓ гандляра", - адрэзаѓ мужчына. "Ты ніяк не зможаш даказаць, што яны твае".
  
  "Я думаю, што надпіс на задняй боку вокладкі магла б пераканаць некаторых людзей у тым, што гэта маё", - сказаѓ Холмс. "Майму дарагому брату Шэрлаку ѓ дзень яго дваццаць першага нараджэння". Яно падпісана "Майкрофт".
  
  Хендс зняѓ гадзіны, адкрыѓ іх, і па натоѓпе прабег адабральны шэпт. Гадзіны былі ѓручаны Холмсу.
  
  "А цяпер забірай гэта і прэч, пакуль ты яшчэ жывы", - раѓнуѓ містэр Дженсен.
  
  Ценявога Ваѓка вывелі, і ён забраѓся на павозку. Холмс і федэральны агент забраліся побач з ім.
  
  "Я баюся, што правасуддзе ѓ гэтым месцы не пераможа", - сказаѓ Холмс.
  
  "Мы зрабілі ѓсё, што маглі, без падмацавання", - сказаѓ містэр Кліѓленд. "Вы павінны радавацца, што вынік быѓ такім станоѓчым. Калі б мяне там не было, я хутчэй баюся, што ѓ гэты момант вы абодва боѓталіся б у пятлі. Я паведамлю аб гэтым выпадку свайму начальству ѓ Вашынгтоне, але сумняваюся, што многае можна зрабіць. Нам давядзецца пачакаць, пакуль на Захад прыедзе больш жанчын. Яны заѓсёды аказваюць цивилизующее ѓплыѓ ".
  
  Фурманка кранулася з месца. Калі яны разгарнуліся, каб выехаць з горада, юны Дженсен выбег наперад і выхапіѓ пісталет. "Атрымлівай, ты, пракляты зануда", - закрычаѓ ён. У чыстым паветры грымнуѓ стрэл.
  
  Затым на яго твары з'явілася здзіѓлены выраз, і ён паваліѓся на зямлю. Здзіѓленая ѓсмешка расплылась па твары Холмса, калі ён прыбіраѓ гарачы пісталет у кабуру.
  
  "Адна з рэчаѓ, якім містэр Такер навучыѓ мяне падчас майго выздараѓлення, заключалася ѓ тым, як страляць з адной з гэтых штуковін. Павінна быць, я асвоіѓ гэта на здзіѓленне хутка ".
  
  Коні набіралі хуткасць па меры таго, як горад заставаѓся ззаду.
  
  OceanofPDF.com
  
  ДЭТЭКТЫђ з "ДЫЛІЖАНСА" Лінды Робертсан
  
  "... мы тут, у краіне рамізнікаѓ і разбойнікаѓ з вялікай дарогі: у гэтым сэнсе краіна падобная на Англію сто гадоѓ таму".
  
  Роберт Луіс Стывенсан, Скваттеры з Сильверадо
  
  Каралеѓская сям'я Сильверадо, як я назваѓ нас тым летам, была самай зухаватай дынастыяй, якая калі-небудзь ганьбіла самае сумніѓнае балканская княства - інвалід літаратуры (я), Фані, мая чарнявая амерыканская нявеста, і мой пасерб Сэм, тады адзінаццаць-гадовы наследны прынц.
  
  Ясным днём у канцы ліпеня мы рабілі наш штодзённы пераход ад нашага лагера на гары да маленькага гатэлю на платнай дарозе, дзе спыняліся паштовыя карэты. Абмінуѓшы апошні паварот на нашым шляху, мы ѓбачылі, што лейкпортский дыліжанс спыніѓся перад гатэлем раней звычайнага і без пасажыраѓ. Пыл ад праезду дыліжанса стаяла над дарогай меловым воблакам.
  
  У двары стаяла група мужчын, якія ажыѓлена переговаривавшихся паміж сабой. Я ѓбачыѓ Корвіна, гаспадара гасцініцы, асмуглага і з запалымі грудзьмі, і Макконнелл, фурмана дыліжанса, самага высокага і широкоплечего з іх, злосна смотревшего на мяне і поворачивавшего сваю вялікую бялявую галаву з боку ѓ бок, як мядзведзь у клетцы. Жонка домаѓладальніка вяла двух жанчын па верандзе да выхаду з гатэля.
  
  "Містэр Макконнелл, - паклікала яна, - не маглі б вы крыху пачакаць, перш чым працягнуць? Я думаю, дамам не перашкодзіѓ бы невялікі адпачынак і магчымасць супакоіцца".
  
  Макконнелл павярнуѓся і ѓтаропіѓся на яе сваім мядзведжым позіркам. "Я нікуды не пайду, місіс. К.", - пакрыѓджана адказаѓ ён. "Трэба дачакацца шэрыфа". Ён адвярнуѓся і плюнуѓ на зямлю. "Думаю, нам прыйдзецца правесці ноч тут. У Лейкпорте па-чартоѓску дорага плацяць", - дадаѓ ён, ківаючы галавой.
  
  Ідучы за Сэмам, я падышоѓ да краю групы, каб пачуць больш, у той час як Фані далучылася да місіс Корвін ѓ гатэлі.
  
  "Хто паедзе ѓ Калистогу і раскажа шэрыфу?" - запытаѓся адзін з мужчын.
  
  "Мой хлопчык Тым," сказаѓ Корвін. " Я паслаѓ Хасэ асядлаць аднаго з нашых поні.
  
  "Нам трэба сабраць атрад - адправіцца на паляванне за ім", - сказаѓ другі мужчына. "Містэр Корвін, колькі ѓ вас коней?"
  
  "Недастаткова", - сказаѓ карчмар. "Акрамя таго, у хлопца яшчэ цэлы гадзіну шляху. Нам спатрэбяцца сышчык і шпегі, а яны ѓ Калистоге". Ён злавіѓ погляд свайго сына Тома і паказаѓ праз плячо туды, дзе Хасэ, конюх, падыходзіѓ з оседланной канём.
  
  Тым падбег, узяѓ павады, лёгка ѓскочыѓ у сядло ѓ праѓду заходнім стылі і кінуѓся галопам па платнай дарозе.
  
  "Божа Літасцівы, Томі, не забівай поні!" Корвін крыкнуѓ яму ѓслед, калі конь і хлопчык схаваліся ѓ лесе. Ён агледзеѓ пусты пыльны двор, невялікую натоѓп пасажыраѓ, пастаяльцаѓ гатэля, рабочых і гультаёѓ і абвясціѓ: "Заходзьце ѓнутр і выпіце піва - за кошт установы. Раніца было цяжкім".
  
  Калі мы праходзілі па верандзе, я ѓбачыѓ аднаго з жыхароѓ гатэля, откинувшегося на спінку крэсла-пампавалкі з газетай на каленях і полузакрыв вочы назірае за тым, што адбываецца ѓ двары. Ён падняѓ на нас вочы, калі мы ішлі па скрыпучым дошках.
  
  " Ваша вялікасць. Ваша высокасць, " сказаѓ ён, выпростваючыся і прыѓздымаючы сваю патрапаную саламяны капялюш.
  
  "Цікавае раніцу, Джо," сказаѓ я. " Што там адбываецца?
  
  " Дыліжанс зноѓ абрабавалі.
  
  "Вау!" - Сказаѓ Сэм побач са мной.
  
  "Зноѓ?" - Спытаѓ я.
  
  " Двойчы за апошнія два месяцы.
  
  Апошнія некалькі чалавек протопали па истертым дошках веранды да дзвярэй салуне. " Бясплатнае піва, - сказаѓ я Джо, калі мы павярнуліся, каб рушыць услед за імі. І склаѓ газету напалам, ён нядбайна падняѓся на ногі, падобныя на бусліныя, і паплыѓ за намі.
  
  У бары было халадней, чым на вуліцы. Праз пару адкрытых вокнаѓ у задняй частцы было трохі паветра і чулася цурчанне вады ѓ ручаі за гатэлем. Смурод старога віскі і нясвежага піва падымалася, як туман над балотам, ад нацерты пяском масніц і лакіраванай стойкі бара, испещренной абадкамі незлічоных шклянак. Некалькі мух ляніва пырхалі ѓ цёплым паветры, нібы чакаючы абеду. Корвін і Ходди, бармэн, налілі па пінце піва і паставілі іх на стойку.
  
  "Гэта дрэнны бізнэс", - сказаѓ Ходди. "Другі раз у гэтым годзе. Макконнелл думае, што гэты здзейсніѓ той жа самы хлопец, што і папярэдні. Не так лі, Макконнелл?"
  
  "Ён сапраѓды выглядаѓ так жа".
  
  "Як ён выглядаѓ?"
  
  "Цяжка сказаць шмат", - умяшаѓся вусаты мужчына ѓ новай вопратцы шахцёра. "На ім была сіняя бандана, павязаная на твары".
  
  "Я думаѓ, яно чырвонае", - сказаѓ чырванатвары лысаваты мужчына ѓ пакамечаным шэрым касцюме.
  
  "І шыракаполы капялюш," дадаѓ першы мужчына.
  
  " Які-то серапе па-над яго адзення.
  
  " Мне здалося, што гэта адно з тых зялёных вайсковых коѓдраѓ.
  
  " Якога ён быѓ росту? - Спытаѓ Корвін.
  
  "Высокі - буйны хлопец", - сказаѓ поѓны мужчына ѓ ільняным пінжаку.
  
  Макконнелл з гэтым не пагадзіѓся. "Ён быѓ не такім ужо вялікім - мне здалося, што ён крыху худы. Хоць пад гэтай коѓдрай мала што можна было разабраць".
  
  Усе яны памяталі, што ѓ яго быѓ буйнакаліберны пісталет. "Серабрыстага колеру", - сказаѓ поѓны мужчына, і іншы пагадзіѓся.
  
  "Без зброевага металу, з драѓлянымі дзяржальнямі", - пераканана сказаѓ Макконнелл.
  
  Побач са мной загаварыѓ іншы мужчына са знаёмым ангельскай акцэнтам. "Ён быѓ прыкладна пяці футаѓ шэсць цаляѓ ростам, з цёмнымі вачыма, рудаватымі валасамі, вельмі нервовы. Карычневая шыракаполы капялюш з шырокімі палямі, сіняя бандана, сіняя рабочая кашуля пад серапе, пашытыя з армейскага коѓдры, джынсавыя штаны, чорныя чаравікі. На ім былі чорныя пальчаткі для верхавой язды, а пісталет быѓ кавалерыйскай мадэлі Colt Arms Company 45-га калібра, з сіняга металу з цёмным драѓлянай дзяржальняй - выдатнае назіранне, містэр Макконнелл.
  
  Мы ѓсе няѓцямна ѓтаропіліся на яго.
  
  "І адкуль ты ѓсё гэта ведаеш?" Спытаѓ шахцёр з перабольшанай падазронасцю дурня. "Ты яго сябар ці што-то у гэтым родзе?"
  
  Ангелец павярнуѓся і зьмерыѓ яго позіркам, поѓным ветлівага пагарды. " Я глядзеѓ.
  
  Шахцёр быѓ неустрашен. "Ну, шы-іт", - выпаліѓ ён у адказ з тым, што, як я выказаѓ здагадку, ён лічыѓ досціпам, затым павярнуѓся і плюнуѓ на падлогу. Двое іншых мужчын няёмка заерзали.
  
  Корвін разрадзіѓ абстаноѓку. "Давайце ѓсе, бярыце сваё піва і размяшчайцеся".
  
  Калі мужчыны накіраваліся да бару, ангелец застаѓся на месцы, назіраючы за імі. Я павярнуѓся да яго, прадставіѓся і зрабіѓ некалькі заѓваг аб тым, што знаходжуся далёка ад дома. Ён паціснуѓ маю працягнутую руку. "Шэрлак Холмс," сказаѓ ён. " Я так разумею, вы з Эдынбурга?
  
  "Мяркую, гэта няцяжка сказаць", - адказаѓ я.
  
  Ён быѓ малады - я б сказаѓ, маладзей трыццаці, - высокі і цыбаты, як жыхар Кентукі, з тонкім тварам, доѓгай вострай сківіцай, даволі вузка пасаджанымі вачыма і арліным носам з высокай пераноссем, придававшим яго твару выраз адчужанай дапытлівасці драпежнай птушкі. Яго валасы, неапісальнага каштанавага колеру, былі зачасаны назад з высокага ілба і падзеленыя з аднаго боку высокім праборам. На ім быѓ гарнітур з лёгкай воѓны, а гальштук старанна завязаны. Ва ѓсёй яго постаці было што-то неапісальна ангельская - што-то ѓ кроі і тканіны яго пінжака, у пасадцы плячэй і ѓ тым, як напышліва ён глядзеѓ пагардліва на натоѓп мужчын у бара сваім доѓгім ангельскай носам.
  
  Я спытаѓ у яго, што прывяло яго так далёка ад дома, і ён сказаѓ, што працаваѓ і падарожнічаѓ па Амерыцы. Ён зрабіѓ паѓзу і некалькі секунд вывучаѓ мяне, затым сказаѓ: "Я мог бы спытаць тое ж самае ѓ вас. Я бачу, што вы шмат пішаце, але, падобна, у вас няма працы, і вам не хапае грошай. Я б выказаѓ здагадку, што вы літаратар, але на дадзены момант не асабліва паспяховы."
  
  Гэта заѓвага было настолькі нечаканым і дзёрзкім, якое зыходзіць ад чалавека, якому я прадставіѓся ѓсяго хвіліну назад, што я на імгненне застаѓся без адказу. "Што прымушае цябе так думаць?" - спытаѓ я крыху горача.
  
  Ён слаба ѓсміхнуѓся мне. "Ваша правая рука і абшэѓкі кашулі выпацканыя чарніламі," адказаѓ ён, кінуѓшы погляд на абразлівы прадмет, - а абшэѓка потерта ѓ тым месцы, дзе яна абапіралася б на пісьмовы стол. Ваша адзенне поношена, рэмень стары і занадта вялікі для вас, а куртку і штаны тыднямі не гладзілі і не чысцілі. Вашыя чаравікі сведчаць аб тым, што вы не спыняліся ѓ гатэлі. Ні адзін пастаялец гатэля, які мог бы пачысціць свае чаравікі, пакуль спаѓ, не дазволіѓ бы ім прыйсці ѓ такі стан. Ваш твар і рукі карычневыя, але вы не адрозніваецеся моцным здароѓем, так што ваш колер наѓрад ці выкліканы працай на сонца, што наводзіць мяне на думку, што вы жылі на адкрытым паветры. І, "сказаѓ ён нарэшце," у цябе ѓ валасах саламяныя пасмы".
  
  Яго занадта дакладнае апісанне маёй знешнасці і фінансаѓ прымусіла мяне пачырванець ад сораму і раздражнення.
  
  "Я прашу прабачэньня, калі пакрыѓдзіѓ вас, сэр", - сказаѓ ён тонам, які меркаваѓ, што я ні ѓ якім разе не быѓ першым чалавекам, якога ён абразіѓ сваімі заѓвагамі. "Я проста адказваѓ на ваш пытанне".
  
  Я вырашыѓ, з некаторым працай, непрадузята ставіцца да свайму новаму знаёмаму, хоць бы таму, што ён быѓ маім суайчыннікам. " Усё ѓ парадку, праѓда, - сказаѓ я з большай лёгкасцю, чым адчуваѓ. "Мяне і раней прымалі за валацугу або разносчыка, але вы прыцягнулі мяне да жыцця беднага літаратара, які адпачывае тут, у гарах, дзеля свайго здароѓя, хоць, прызнаюся, я не ведаѓ пра соломинке".
  
  "А," сказаѓ Холмс, яѓна задаволены сабой. Ён спыніѓся, прыслухоѓваючыся, папрасіѓ прабачэння і накіраваѓся да бара.
  
  Корвін казаѓ Макконнеллу: "Чаму б нам цяпер не ѓзяць пару чалавек і не з'ездзіць туды, дзе гэта адбылося? Сустрэнемся па шляху з шэрыфам і, магчыма, дапаможам высачыць хлопца. У мяне ёсць свежыя коні для нас чацвярых. "Корвін крыкнуѓ свайму малодшаму сыну:" Джэйк, ідзі скажы Хасэ, каб ён асядлаѓ Эдзі, Дзюка, Панча і Рэда.
  
  Холмс падышоѓ да стойцы, дзе Корвін стаяѓ, збіраючы піѓныя шклянкі. "Ці магу я пракаціцца туды з вамі?" - спытаѓ ён.
  
  Корвін на секунду задумаѓся. "Думаю, так - падобна, ты мог бы расказаць шэрыфу значна больш, чым некаторыя іншыя вяскоѓцы. Ты можаш узяць Дзюка". Холмс падзякаваѓ яго і знік за дзвярыма.
  
  Корвін павярнуѓся да мяне. " Не хацелі б вы прыйсці і паглядзець, як мы спраѓляемся з гэтымі справамі, містэр Стывенсан?
  
  " Але хіба ѓ вас не скончыліся коні?
  
  "Дакладна", - сказаѓ ён і задумаѓся на секунду або дзве. "Ты ж не супраць пракаціцца на муле, ці не так? Гэта будзе не так хутка, але ты дабярэшся туды своечасова, каб убачыць самае цікавае. Я ѓсё роѓна не думаю, што ты захочаш далучыцца да атрада.
  
  "Я не думаю, што мая жонка пацярпела б гэта", - сказаѓ я.
  
  Корвін, кіѓнуѓ. "Жанчыны," сказаѓ ён.
  
  Ходди і Корвін толькі што спустошылі апошнія піѓныя гурткі з бара, калі Джэйк уварваѓся ѓ салун, крычучы, што коні ѓ двары. Корвін адклаѓ ручнік, якім выціраѓ стойку, і накіраваѓся да дзвярэй. Макконнелл адным вялікім глытком дапіѓ рэшткі піва і рушыѓ услед за ім.
  
  З парога Корвін крыкнуѓ у адказ: "Перадай Хасэ, што я папрасіѓ асядлаць для цябе аднаго з мулаѓ, і мы ѓбачымся там".
  
  Мула, якога мне далі, звалі Джаспер. Ростам ён быѓ з каня, у гняды шкуры, але з галавой, падобнай на кавадла, і зусім не падобным на конскае самавалоданнем і упэѓненасцю ва ѓласных рашэннях. Хасэ патлумачыѓ, магчыма, каб супакоіць мяне, што яго вучылі перавозіць жанчын і інвалідаѓ.
  
  Я быѓ так жа рады пабыць адзін, як і праехацца па платнай дарозе, таму што я наѓрад ці вылучаѓся лихостью на сваім скакуне. Самы хуткі алюр Джаспера, падобна, быѓ звычайнай хадой. Калі я спрабаваѓ падштурхнуць яго ѓдарамі абцасаѓ ѓ бакі, ён злёгку па-бацькоѓску круціѓ галавой, адхіляючы мае маленні ѓцягнуць яго ѓ такое вар'яцтва. Падчас нашага кароткага падарожжа дыліжанс ѓ Калистогу прамчаѓся міма нас у хаосе пылу, грукату капытоѓ, грукату колаѓ і крыкаѓ. Джаспер асцярожна з'ехаѓ на абочыну і з дакорам паглядзеѓ на аддалялася карэту, перш чым працягнуць свой паслухмяны шлях.
  
  Месцам рабавання быѓ брод, дзе дарогу перасякала невялікі ручай. Частка схілу пагорка размыла, і экіпажу прыйшлося б зменшыць хуткасць, каб перасекчы яго. Высокія хвоі і дубы навісалі над дарогай, а вінаградныя лозы, кусты і маладыя дрэѓцы раслі пад імі спутанной масай. Яго пышнасць і цень былі злавеснымі, нібы створанымі для засады - месцы, праз якія самотны падарожнік мог прайсці з пачашчаным сэрцабіццем і хуткім крокам, кінуѓшы пару поглядаѓ праз плячо.
  
  Корвін, Макконнелл і адзін з мужчын з гатэля стаялі з коньмі ля дарогі на блізкай баку броду. Я чуѓ рыклівы голас Макконнелл і спакойны голас Корвіна ѓ адказ. Побач з імі ляжала каробка "Экспрэс" са сцэны з адкрытай вечкам. Затым сярод дрэѓ справа ад дарогі я ѓбачыѓ Холмса.
  
  Ён быѓ адзін на невялікай паляне, дзе ручай ѓтвараѓ затока, перш чым працягнуць сваё працягу праз дарогу. Відавочна, не заѓважаючы нашых цікаѓных або раздражнёных поглядаѓ, ён павольна хадзіѓ узад-наперад, як следапыт, вышуквае знакі, якія паказваюць на праходжанне яго здабычы. Час ад часу ён апускаѓся на калені і вывучаѓ зямлю, нібы запамінаючы яе, а затым што-то запісваѓ ѓ маленькі нататнік, які насіѓ з сабой.
  
  Некалькі разоѓ ён рабіѓ вымярэння з дапамогай вымяральнай стужкі і запісваѓ лічбы ѓ свой нататнік. Па шляху ён падбіраѓ пару дробных прадметаѓ і клаѓ іх у скураны кашалек, які даставаѓ з кішэні сваёй курткі, або асцярожна здымаѓ што-небудзь з галінкі і заварочвалі ѓ кавалачак паперы, перш чым пакласці ѓ кашалёк. Часам пытальная грымаса азмрочвалі яго худы твар, але большую частку часу яго пастава і выраз твару выказвалі сканцэнтраванае энергію чалавека, засяроджанага на аналізе асабліва цікавай і складанай праблемы.
  
  Крыху пазней ён перайшоѓ на бок спуску, дзе некаторы час караскаѓся ѓніз па беразе ручая, пакуль не схаваѓся з выгляду. Ён з'явіѓся зноѓ праз некалькі хвілін, накіроѓваючыся назад да нас па платнай дарозе. Калі ён наблізіѓся, я пачуѓ стук капытоѓ і грукат колаѓ фургона удалечыні, за якім рушыѓ услед сабачы брэх. Корвін падняѓ галаву. "Шэрыф і Соренсен з ищейками," сказаѓ ён.
  
  Праз хвіліну мы ѓбачылі, як з-за павароту выяжджае з паѓтузіна коннікаѓ, за якімі варта фермерскі фургон, якім кіруе каржакаваты стары ѓ саламянай капелюшы. Дзве чырвона-карычневыя шныпары стаялі ля поручня фургона, выгінаючыся ад ѓзбуджэння і выдаючы свой асаблівы брэх, нешта сярэдняе паміж брэхам і выццём, адкуль-то з-пад сваіх апушчаных падбародкаѓ.
  
  Холмс падышоѓ да фургона і сказаѓ фурману, калі той спыніѓся: "Вы можаце паспрабаваць выклікаць сабак-сышчыкаѓ, але яны, магчыма, не змогуць узяць след".
  
  Соренсен паглядзеѓ з сумневам. " І з чаго б гэта?
  
  "Рабаѓнік пасыпаѓ гэта месца кайенского перцам".
  
  Соренсен нахіліѓся наперад на сядзенне свайго фургона і паглядзеѓ на Холмса з-пад палёѓ капелюша. "Вы мяне разыгрывае", - сказаѓ ён.
  
  "Не, я не збіраюся. Ты можаш паспрабаваць "ганчакоѓ", але я не маю асаблівай надзеі ".
  
  "З Мэй усё ѓ парадку, раз ужо мы зайшлі так далёка", - сказаѓ Соренсен. Ён саскочыѓ з сядзення, абышоѓ фургон ззаду і апусціѓ вароты. Сабакі саскочылі на зямлю і атрэсліся ѓ вадкім патоку злямчанаю скуры. Соренсен прывязаѓ да скуранога аброжка кожнай сабакі па доѓгай вяроѓцы. "Герой, Рэкс, наперад, хлопцы".
  
  * * * *
  
  Холмс вывеѓ іх на паляну. "Рабаѓнік, па-відаць, схаваѓся тут загадзя, а затым паехаѓ па дарозе ѓ бок Калистоги", - сказаѓ ён Соренсену.
  
  "Гэта было даволі нахабна", - сказаѓ адзін з людзей шэрыфа.
  
  "Уся гэтая чортава задума была нахабнай", - фыркнуѓ Макконнелл. "Мы не былі нават у пяці мілях ад горада".
  
  Соренсен вывеѓ сабак на паляну і аддаѓ ім каманду. Яны пачалі прагна абнюхваць зямлю, але праз хвіліну або дзве спыніліся і стаялі, ківаючы галовамі і вырабляючы серыю фырканий і чиханий, ад якіх па адрузлай скуры уверх і ѓніз па іх целаѓ прабегла рабізна. Соренсен прыцягнуѓ іх назад да сябе.
  
  "О, божа", - сказаѓ ён. "Ідзіце сюды, вы двое". Ён падвёѓ сабак, або, дакладней, быѓ притащен імі, на беразе ручая, дзе дастаѓ з кішэні штаноѓ насоѓку і пачаѓ абціраць іх морды вадой, бягучай паміж камянямі. Сабакі напіліся, яшчэ трохі ѓзрушылі подвздошьями і лізнулі яму рукі і твар. "Кайенского перац". Ён паківаѓ галавой. "Хто б мог падумаць пра такое?"
  
  "Я чуѓ пра гэта", - сказаѓ Холмс. "Тым не менш, гэта хітры трук".
  
  - Значыць, няма ніякага спосабу, каб высачыць яго? - спытаѓся адзін з мужчын у атрадзе.
  
  "Па крайняй меры, не з коньмі і ганчакамі," сказаѓ Холмс. " І, верагодна, не са следапытамі. Яго сляды на платнай дарозе да цяперашняга часу замяло дыліжанс з Калистоги і, на жаль, "сказаѓ ён, кінуѓшы погляд на атрад," іншыя. Ён павярнуѓся да Корвину. " Магчыма, нам варта вярнуцца ѓ гатэль, каб шэрыф мог пагаварыць з пасажырамі.
  
  Джаспера, нават воодушевленного перспектывай дома і ежы, неѓзабаве абагналі людзі на конях, і я застаѓся разважаць пра эксцентричном Холмса. Нягледзячы на яго раздражняльную шчырасць, я адчуѓ сімпатыю да яго як да суайчынніку, які знаходзіцца ѓдалечыні ад дома. Акрамя таго, я ніколі не бачыѓ нічога падобнага да таго, як ён уважліва аглядаѓ месца рабавання, і мне было цікава даведацца, што ён знайшоѓ.
  
  У гатэлі я згадаѓ Фані аб сустрэчы з Холмсам (апусціѓшы яго намёкі на маю вопратку і беднасць). "Я падумваю запрасіць яго наведаць наш лагер", - сказаѓ я. "Вы не пярэчыце?"
  
  Яна кінула на мяне занепакоены погляд. "Ты ѓпэѓнены? Нам прыйдзецца накарміць яго падсмажаным хлебам з беконам на вячэру. Я была тут увесь дзень, замест таго каб рыхтаваць".
  
  "Я не думаю, што табе варта турбавацца", - сказаѓ я. "Ён не падобны на чалавека, які моцна клапоціцца пра ежу".
  
  * * * *
  
  Я знайшоѓ Холмса за столікам у салуне, ён гутарыѓ з шэрыфам і Корвином. Большасць мужчын з "дыліжанса" бавілі дзень за выпіѓкай і сядзелі ѓ бары, бурчаѓ і праклінаючы шэрыфа, якога яны, здавалася, вінавацілі ѓ сваім цяжкім становішчы нават больш, чым рабаѓніка.
  
  Я злавіѓ погляд Холмса, ён папрасіѓ прабачэння і падышоѓ да мяне. Кінуѓшы погляд праз плячо на сцэну незадаволенасці, я сказаѓ: "Наш лагер знаходзіцца на ѓзгорку ѓ старым шахцёрскім гарадку Сильверадо - ці ѓ тым, што ад яго засталося. Калі вы не супраць прагуляцца па сцежцы, можаце вярнуцца з намі і паглядзець старую шахту. У мяне ёсць трохі добрага мясцовага віна, якое астуджаецца ѓ шахце."
  
  Холмс спытаѓ, ці можам мы пачакаць, пакуль ён скончыць свае справы з шэрыфам. Чвэрць гадзіны праз ён далучыѓся да нас на верандзе.
  
  Ён здаваѓся ѓ добрым настроі, калі мы падымаліся па сцежцы. Аддыхаѓшыся пасля апошняга ѓздыму на ѓзгорак з хвостохранилищ, ён ацаніѓ платформу з яе ржавеюць абсталяваннем і навісае руінамі барака, з якіх складалася наша каралеѓства. Горнае абсталяванне, разбіраюцца будаѓнічыя лясы і фізічны план аперацыі, здавалася, зацікавілі яго, і я падумаѓ, што, магчыма, ён інжынер.
  
  Мы падняліся ѓ шахту, дзе я напоѓніѓ некалькі графинов віном з нашага імправізаванага склепа ѓ гора. Потым я падтрымаѓ агонь у разбуранай кузні, і мы ѓчатырох - Холмс, Фані, Сэм і я - на пленэры з'елі наш няхітры абед, калі сонца схавалася за гарою. У густым змроку Холмс запаліѓ трубку, а мы з Фані - цыгарэты, і мы выпілі мясцовага Шассела, а затым бардо. Холмс, які, здавалася, нядрэнна разбіраѓся ѓ вінах, выказаѓ сваё адабрэнне абодвум.
  
  Фані была незвычайна падаѓленая. Я і раней бачыѓ яе такой сярод незнаёмых людзей; у якой-то кампаніі яна хваравіта ѓспамінала наш танны лад жыцця ѓ нашым горным лагеры і зусім нядаѓні скандал з яе разводам ѓ Сан-Францыска. Што тычыцца мяне, то ѓ парыве пачуццяѓ, падхарчаванае віном і цеплынёй новага знаёмства, я неѓзабаве распавёѓ Холмсу гісторыю пра тое, як мы дабраліся да нашага дома ѓ гарах.
  
  "Гэта курорт для бедных," заключыѓ я, - дзе я правёѓ лета, нежась на горным паветры і спрабуючы аднавіць сваё здароѓе. Мая жонка - жанчына з мяжы, з якой жарты дрэнныя, - (я краем вока зірнуѓ на Фані і ѓбачыѓ, што яна пільна глядзіць на свае рукі, складзеныя на каленях) " сустрэла Смерць праз ложак майго хворага - і пасля гэтага зрабіла мне гонар выйсці замуж за тое нямногае, што ад мяне засталося. Калі б не яна - Фані, любоѓ мая, ты ведаеш, што ѓсё гэта праѓда, - я быѓ бы пахаваны тут, у выгнанні.
  
  Фані паглядзела на мяне так, нібы сумнявалася, стаю я такіх клопатаѓ. Холмс, да майго аблягчэнні, павярнуѓся да яе з сур'ёзным кіѓком павагі, у якім я не ѓбачыѓ ні ценю іроніі. "Ваш муж - шчаслівы чалавек", - сказаѓ ён.
  
  Вечар прайшоѓ лягчэй, чым я баяѓся, у віне і размовах. Нават крануты змякчальным уздзеяннем вінаграду, Холмс заставаѓся маладым чалавекам амаль рептильно стрыманым. Але тое, чаго яму не хапала ѓ лёгкасці і гумары, ён восполнял шырынёй сваіх ведаѓ і глыбінёй свайго мыслення. Ён здаваѓся свабодным ад сацыяльных забабонаѓ, гэтак распаѓсюджаных сярод ангельцаѓ, і гаварыѓ з рэдкай шчырасцю назірання - сумленнай гатоѓнасцю прызнаваць тое, што ён бачыѓ у рэчах, а не тое, што ад яго чакалі ѓмоѓнасці. Нават Фані неѓзабаве пацяплела да яго і далучылася да размовы.
  
  Нашы дыскусіі былі самымі разнастайнымі, закранаючы палітыку, Еѓропу і Амерыку, гісторыю, літаратуру, архітэктуру, інжынернае справа і натуральныя навукі. Апошняе асабліва зацікавіла Холмса: ён нахіліѓся да нас, і яго вочы заззялі ѓ святле каміна, калі ён выкладаѓ свае ідэі аб тым, як метады і адкрыцця сучаснай навукі могуць быць адаптаваны для раскрыцця злачынстваѓ і грамадзянскіх спрэчак.
  
  "У нейкі момант я падумваѓ аб чытанні закона, - сказаѓ ён, - але прымяненне навуковых метадаѓ можа зрабіць значна больш для паляпшэння метадаѓ працы паліцыі і судоѓ. Я мяркую, што для трэніраванага розуму, які разбіраецца ѓ хіміі, фізіцы і навуцы аб чалавечых матывацыях, месца злачынства можа быць кнігай, у якой можна прачытаць усё, што там адбылося, і праверыць, ці самога злачынца ".
  
  Я вывучаѓ юрыспрудэнцыю і практыкаваѓ, хоць і нядоѓга, у якасці адваката, і я пагадзіѓся з ім у неабходнасці больш дасканалых метадаѓ. Паліцэйская дубінка, платныя агенты, здагадкі і капрызы прысяжных - дрэнны набор інструментаѓ для аддзялення невінаватых ад вінаватых. Я спытаѓ у яго, ці шмат у яго было магчымасцяѓ праверыць свае тэорыі.
  
  "Некалькі", - сказаѓ ён. "Я некаторы час працаваѓ з коронером ѓ Чыкага, ад якога я шмат даведаѓся аб механізмах расследавання забойстваѓ. Знаходзячыся там, я дапамог калегу злавіць шантажыста ѓ пастку з дапамогай паперы і чарнілаѓ у яго лістах і такім чынам атрымаѓ спасылку на банкіра, які спрабаваѓ злавіць фальшываманетчыкаѓ. А гэта, у сваю чаргу, прывяло да іншай працы, зусім нядаѓна тут, у Каліфорніі. Акрамя таго, "працягнуѓ ён," я навучыѓся назіраць за людзьмі навукова, то ёсць метадычна і як мага больш аб'ектыѓна, выводзячы факты пра іх з фізічных метак, пакінутых іх жыццём і заняткамі ".
  
  Я прызнаѓ, што ѓ той дзень ён даволі добра мяне зразумеѓ. Фані спытала, што я маю на ѓвазе, і я распавёѓ ёй, што Холмс ѓлавіѓ, ледзь зірнуѓшы на мяне, падобна штукару, извлекающему шалікі з капелюша.
  
  Холмс выціснуѓ усмешку. "Павінен прызнацца," сказаѓ ён, " што я ѓжо чуѓ ваша імя раней. Ваш акцэнт і прыкметны рукаѓ вашай кашулі навялі мяне на думку аб магчымасці таго, што вы маглі быць аѓтарам эсэ, хоць я не мог растлумачыць, чаму вы апынуліся так далёка ад дома. Астатняе было проста высновай з вашай знешнасці.
  
  Я амаль забыѓся аб сваім цікаѓнасці па нагоды падарожжаѓ Холмса на месцы рабавання, але Сэм, які засынаѓ на каленях у маці, сеѓ і спытаѓ: "Што вы ѓбачылі, калі агледзеліся сёння днём? Вы высветлілі, хто быѓ рабаѓніком?
  
  "Пакуль няма".
  
  "Ты збіраешся працягваць яго шукаць?" Спытаѓ Сэм.
  
  "Я думаю, што так і зраблю", - сказаѓ Холмс.
  
  "Што ты будзеш рабіць далей?" - Спытаѓ я.
  
  "Верагодна, наведайце мэнэджара банка, які дасылаѓ грошы з заработнай платы".
  
  "Бэн Ингрэм," прадставіѓся я. " Я ведаю яго даволі добра, калі вам трэба ѓяѓленне.
  
  Холмс выглядаѓ зацікаѓленым. "Дзякуй. Не маглі б вы суправадзіць мяне да яго раніцай?"
  
  Я павярнуѓся да Фані. " Ты можаш абысціся без мяне?
  
  Яна сур'ёзна паглядзела на мяне. " Мы справімся, але паабяцай мне, што не дазволіш сабе занадта стамляцца.
  
  "Я добра аб сабе паклапачуся", - сказаѓ я.
  
  Яна паглядзела з сумневам, але пратэставаць не стала. "Тады ідзі. Мы з Сэмам можам папрацаваць над упакоѓкай".
  
  Я патлумачыѓ Холмсу, што мы згортваем наш лагер і неѓзабаве вяртаемся ѓ Сан-Францыска, а адтуль у Эдынбург - такая сапсаванасць самотны па хаце шатландца, які з радасцю пакідае зямны рай дзеля халодных шэрых узгоркаѓ радзімы.
  
  Рана раніцай наступнага дня я зноѓ адправіѓся ѓ гатэль. Збянтэжаныя каментарамі Холмса па нагоды майго ѓбору, мы з Фані пачысцілі мае чаравікі і расчасаѓ салому з маіх валасоѓ, і я была апранутая, як джыл на яго вяселлі, у мой адзіны прыстойны пінжак і найменш насіць па кашулю. Холмс чакаѓ з двума ѓжо оседланными коньмі, і мы паехалі па платнай дарозе ѓніз па схіле гары да раѓніне, дзе сярод серных крыніц дымілася Калистога.
  
  Пасля горнай цішыні горад здаваѓся грукатам колаѓ калёс і гучнымі галасамі. Холмс спыніѓся ѓ абодвух універсальных магазінаѓ і спытаѓ, ці купляѓ хто-небудзь у апошні час вялікая колькасць кайенского перцу, але ніхто не ѓспомніѓ ні аб якой такой куплі. Сярод фургонаѓ з галантерейными таварамі і прагулачных экіпажаѓ мы дабраліся да банка, і, апынуѓшыся там, нас накіравалі ѓ офіс Бэна Ингрэма.
  
  Ингрэм вітаѓ нас, упрыгожаны усмешкай бізнэсмэна. Мужчына выглядаѓ так, нібы створаны для ролі банкіра - выпешчаны, ружовашчокі і свежевыбритый. Яго светла-каштанавыя валасы спадалі з гладкага ілба, а пышныя вусы былі акуратна расчесать і падстрыжаныя. Яго накрахмаленная і бліскучая манішка яшчэ не пачала выліньваць на спякоце, а штаны ѓсе яшчэ захоѓвалі свой выгляд. Цяжкая залатая ланцужок, тянувшаяся ад кішэні для гадзін да пятліцы шэрага пінжака, падбадзёрваючы казала аб поспеху і росквіце.
  
  Ён паціснуѓ мне руку. "Містэр Стывенсан- рады зноѓ вас бачыць. Як прасоѓваюцца планы вашай паездкі ѓ Шатландыю?" - спытаѓ ён шчыра: сяброѓства з банкірамі была адным з пераваг, якія аѓтару, адчуваюць цяжкасці, даваѓ чэк на буйную суму з хаты.
  
  " Дастаткова добра. Думаю, праз некалькі дзён мы выязджаем у Сан-Францыска. Я буду сумаваць па горным паветры.
  
  "Я б сказаѓ, што вы выглядаеце лепш ад гэтага. Тут здаровы клімат", - горда сказаѓ Ингрэм, паварочваючыся да Холмсу. "Тут вы аднавіць, як ні ѓ адным іншым месцы, якое я ведаю".
  
  Я прадставіѓ яму Холмса. "Містэр Холмс быѓ пасажырам дыліжанса, які ѓчора затрымалі".
  
  ђсмешка Ингрэма пацьмянела, і ён паглядзеѓ на Холмса з некаторым падазрэннем. " Спадзяюся, вы нічога не страцілі?
  
  "Няма", - сказаѓ Холмс. "Джэнтльмен узяѓ толькі скрынку "Экспрэс". Я папрасіѓ містэра Стывенсана прадставіць мяне да вас, таму што мяркую, што змагу дапамагчы вам злавіць рабаѓніка".
  
  Вочы Ингрэма звузіліся. " Чаму вы кажаце са мной? Чаму не з шэрыфам?
  
  " Таму што мне спатрэбіцца ад вас пэѓная інфармацыя, каб выкарыстоѓваць знойдзеныя мной доказы.
  
  "Вы ведаеце, што я не магу даць вам ніякай інфармацыі аб кліентах банка", - папярэдзіѓ Ингрэм.
  
  "Я ведаю; я не шукаю нічога падобнага".
  
  Ингрэм паціснуѓ плячыма і сказаѓ: "Добра. Зайдзі ѓ мой кабінет".
  
  Ён паказаѓ нам на два крэсла перад сваім сталом і зачыніѓ за сабой дзверы, затым высунуѓ свой уласны крэсла і цяжка апусціѓся ѓ яго. Ён адкінуѓся назад, склаѓ рукі на камізэльцы прыкладна на ѓзроѓні гадзінны ланцужкі і, прыжмурыѓшыся, змераѓ Холмса ацэньваючым позіркам. " Такім чынам, чаму вы думаеце, што зможаце нам дапамагчы?
  
  Холмс пачаѓ са сваёй звычайнай абыякавасцю: "Шэрыф сказаѓ мне, што два апошніх рабавання дыліжанса ѓ Лейкпорте адбыліся, калі ён перавозіѓ аплатную ведамасць з рудніка Цынобра-Флэтс".
  
  "Так", - адказаѓ Ингрэм. "Я ѓ курсе гэтага".
  
  "Я мяркую, вы разглядалі магчымасць таго, што гэта было тое, што паліцыя назвала б унутранай працай".
  
  Ингрэм выглядаѓ менш чым здзіѓленым. "Другі выпадак адбыѓся толькі ѓчора, так што ѓ мяне не было шмат часу падумаць аб гэтым, але так, гэтая думка прыходзіла мне ѓ галаву".
  
  " Вы каго-небудзь падазраяце?
  
  Ингрэм на імгненне задумаѓся. " Пакуль няма. Думаю, я даволі добра ведаю сваіх клеркаѓ.
  
  "Хто ведае, калі будзе адпраѓлена плацежная ведамасць?"
  
  "Я думаю, усе мы".
  
  "Хто-небудзь нядаѓна звальняѓся?"
  
  " Няма. "Ён на секунду задумаѓся і дадаѓ. - І ѓсе мы былі тут учора.
  
  "А", - сказаѓ Холмс. "Ці Мог хто-небудзь распавесці старонняму чалавеку аб пастаѓках?"
  
  "Вы маеце на ѓвазе, што хто-то тут мог быць у змове з рабаѓніком? Я мяркую, гэта магчыма, але я быѓ бы здзіѓлены. Усе мае людзі сумленныя, прамалінейныя хлопцы. Яшчэ адна паѓза. "Што тычыцца выпадковага паведамленні каму-небудзь, то ѓсе тут ведаюць, што мы не абмяркоѓваем банкаѓскія справы з староннімі - і гэта было б ѓдвая лепш, калі б гаворка ішла аб чым-то накшталт выплаты заработнай платы. Але чаму вы пытаецеся ѓ мяне, у любым выпадку?"
  
  Холмс патлумачыѓ. "У мяне ёсць некаторы прафесійны вопыт расследавання злачынстваѓ. Гэта адбылося прама ѓ мяне на вачах, і, " ён на секунду змоѓк, нібы падбіраючы словы, - у гэтым ёсць некаторыя падрабязнасці, якія мяне цікавяць.
  
  "Такім чынам," спытаѓ Ингрэм, " вы спрабуеце прымусіць мяне наняць вас?"
  
  "Не", - адказаѓ Холмс. "Я мяркую, што будзе прапанавана стандартнае ѓзнагароджанне. Я не прашу вас плаціць мне, проста дайце мне некаторую інфармацыю".
  
  "Магчыма", - сказаѓ Ингрэм. "Гэта залежыць ад таго, аб чым вы просіце".
  
  "Я б хацеѓ пагаварыць з супрацоѓнікамі банка індывідуальна, калі вы не пярэчыце".
  
  "У іх ёсць праца, якую трэба зрабіць", - пачаѓ было Ингрэм, але перадумаѓ, магчыма, вырашыѓшы, што прапанова бясплатнай дапамогі ѓ раскрыцці рабавання каштавала таго, каб ахвяраваць некалькімі хвілінамі працоѓнага часу. "Але я думаю, мы маглі б ненадоѓга пакінуць іх у спакоі".
  
  Ингрэм папрасіѓ свайго сакратара паказаць нам маленькую пакой побач з сховішчам. "Заставайцеся тут, са мной", - сказаѓ мне Холмс. "Карысна мець сведкі, і, калі вы не пярэчыце, вы можаце рабіць нататкі".
  
  Мы выклікалі людзей аднаго за адным, і Холмс дапытваѓ іх. Усе яны здаваліся сумленнымі, настойваючы на тым, што нікому нічога не казалі аб адпраѓцы заработнай платы.
  
  Апошнім банкаѓскім работнікам, якога дапытвалі, быѓ сакратар Ингрэма Фрэнк Лейдэн. Мы пачакалі некалькі хвілін, і калі ён не з'явіѓся, я пайшоѓ яго шукаць. "О, ён сышоѓ некаторы час таму", - сказаѓ мне адзін з прадаѓцоѓ. "Сказаѓ, што дрэнна сябе адчувае".
  
  Холмс падышоѓ да кабінету Ингрэма і пастукаѓ у дзверы. Ингрэм быѓ здзіѓлены, убачыѓшы нас. "Дзе Фрэнк?" - спытаѓ ён.
  
  "Ён сышоѓ да таго, як мы змаглі яго дапытаць", - адказаѓ Холмс. "Вы можаце сказаць нам, дзе ён жыве?" Ингрэм накіраваѓ нас да клерку, які знайшоѓ адрас Лейдена - пансіёну у горадзе - ѓ бухгалтарскай кнізе.
  
  Дом знаходзіѓся ѓ некалькіх кварталах на поѓдзень ад галоѓнай вуліцы. Бабуля Лейдена сказала нам, што не бачыла яго з тых часоѓ, як ён пайшоѓ раніцай на працу, а яго ключ ѓсё яшчэ вісеѓ на кручку ѓ пярэднім пакоі. "Калі вы не пярэчыце, мы пачакаем яго", - сказаѓ Холмс.
  
  Мы сядзелі ѓ гасцінай, Холмс адкінуѓся на спінку крэсла з зачыненымі вачыма, але адкрываѓ іх кожны раз, калі хто-небудзь уваходзіѓ або сыходзіѓ, як кошка, якая сядзіць каля мышынай нары. Выпрабоѓваючы недахоп у яго цярплівасці, я кожныя пару гадзін выходзіѓ пагуляць па горадзе ѓ пошуках Лейдена.
  
  Я знайшоѓ яго неѓзабаве пасля заходу сонца, у паѓцёмным, старым непагаддзю салуне побач з чыгуначным дэпо. Ён сядзеѓ у далёкім канцы бара, гледзячы прама перад сабой, з пустым шклянкай з-пад віскі. Ён здрыгануѓся, калі я паклаѓ руку яму на плячо, і павярнуѓся да мяне з выразам змардаванага адчаю. Я сказаѓ яму, што містэр Холмс чакае яго ѓ пансіёне, і ён, злёгку хістаючыся, падняѓся на ногі.
  
  Лейдэн быѓ прыкладна майго росту, неблагі мужчына, але трохі мягковат і пачынаѓ паѓнець. Яго валасы, цёмна-каштанавыя і прамыя, былі зачасаны назад і падзеленыя праборам пасярэдзіне, але падалі на лоб. Час ад часу ён амаль несвядомым жэстам адкідваѓ іх назад. У яго былі густыя цёмныя вусы, але барады не было; твар у яго было жаѓтаватае, з чорнымі вачыма пад цяжкімі павекамі, пачуццёвым ротам і значным падвойным падбародкам. Па дарозе назад у пансіянат ён хістаѓся і час ад часу натыкаѓся на мяне.
  
  Калі мы пераступілі парог, ён паглядзеѓ на Холмса, са стогнам паківаѓ галавой, узяѓ ключ і павёѓ нас наверх, у сваю пакой.
  
  Лейдэн прапанаваѓ нам адзіныя два крэсла і цяжка апусціѓся на ложак, апусціѓшы галаву на калені. "Аб Божа, у мяне непрыемнасці", - сказаѓ ён, ні да каго канкрэтна не звяртаючыся.
  
  "Чаму гэта?" - Спытаѓ Холмс роѓным тонам, у якім не чулася абвінавачванні.
  
  Лейдэн у роспачы паглядзеѓ на нас. "Вы ведаеце. Вось чаму вы тут. Я той, хто распавёѓ аб зарплаце на шахце. Я з-за гэтага страчу працу, можа быць, сяду ѓ турму ".
  
  "Чаму вы гэта зрабілі?" - Спытаѓ Холмс.
  
  Лейдэн устрывожана паглядзеѓ на яго. "Паслухай, я не маю ніякага дачынення да крадзяжам", - сказаѓ ён. "Я размаѓляѓ з чортавай шлюхай, вось і ѓсё. Гэта была чыстая глупства, я быѓ п'яны і распускаѓ язык. Павінна быць, у яе быѓ кавалер. Я не магу паверыць, што яна магла так паступіць са мной. "Ён нахіліѓся наперад, паківаѓ галавой і выпусьціѓ доѓгі, дрыготкі ѓздых.
  
  " Каму вы распавялі? - Спытаѓ Холмс.
  
  Секунду або дзве Лейдэн змрочна глядзеѓ у іншы канец пакоя, ні на што канкрэтна, затым зноѓ на Холмса. " Яе клічуць руская Эні-Антонія. Яна адна з дзяѓчат у доме місіс Баннерман на востраве Святой Алены. Ён нязграбна ѓзняѓся на ногі і накіраваѓся да маленькага пісьмовага стала, дзе што-то дастаѓ з скрыні. Перадаѓшы фатаграфію Холмсу, ён зноѓ плюхнуѓся на ложак. " Гэта яе фотаздымак.
  
  Гэта была кардонная фотаздымак прыгожай маладой жанчыны з рамантычнымі вачыма, абрамленым доѓгімі вейкамі. Яна азіралася праз плячо ѓ какетлівай позе і была апранута ѓ сукенку, якое адкрывала крыху больш белага пляча і вытанчанай маленькай лодыжкі, чым дазвалялі прыстойнасці.
  
  "Калі вы бачылі яе ѓ апошні раз?' - Спытаѓ Холмс.
  
  - У мінулую суботу ѓвечары.
  
  " Часта Вы з ім бачыцеся?
  
  "Пару разоѓ у месяц - прыкладна столькі, колькі я магу сабе дазволіць. Яна мне накшталт як спадабалася, і я падумаѓ, што яна што-то адчувае да мяне. У мяне праблемы з законам з-за гэтага?"
  
  "Не, калі вы кажаце праѓду", - сказаѓ Холмс. "І я мяркую, мы даведаемся гэта, калі пагаворым з ёй".
  
  "Што б ні здарылася, я ѓ жахлівым становішчы", - з горыччу сказаѓ Лейдэн. "Чортава дурная дзяѓчынка. Я спадзяюся, ты знойдзеш сукін сына, які гэта зрабіѓ. - Ён зноѓ нахіліѓся наперад, мармычучы праклёны ѓ адрас сваіх чаравік.
  
  Пакінуѓшы Лейдена сам-насам з яго сумленнем, мы знайшлі нумары ѓ гатэлі "Чизборо". Перад тым як легчы спаць, Холмс спытаѓ мяне, ці магу я паехаць з ім на востраѓ Святой Алены. Я быѓ занадта захоплены пагоняй, каб адмовіць яму, таму на наступную раніцу я пакінуѓ Фані запіску з дыліжансам ѓ Лейкпорте, каб паведаміць ёй, што я перажыѓ ноч і правяду дзень у даліне.
  
  На востраве Святой Алены мы знайшлі дом місіс Баннерман, спытаѓшы бармэна ѓ першым жа салуне, які ѓбачылі ѓ горадзе.
  
  "Баюся, джэнтльмены, вы будзеце расчараваныя", - сказаѓ ён. "ђстанова міс Баннерман не адкрыта для наведвальнікаѓ у такую рань".
  
  Мы адхілілі яго ветлівую прапанову накіраваць нас да даме, гадзіны працы якой больш падыходзяць нам, і ён пажадаѓ нам ѓдалай палявання. "Вы проста вернецеся сюды, калі яна не дасць вам тое, што вы хочаце".
  
  Дом місіс Бэннерман ѓяѓляѓ сабой рэспектабельнага выгляду асабняк з востраканцовай страхой у завулку на ѓскраіне горада. Цемнаскурая пакаёѓка адчыніла дзверы і правяла нас у гасціную, упрыгожаную чырвонымі аксамітнымі парцьера, тоѓстым дываном ѓ кветачку і піяніна з цёмнага дрэва, адпаліраваны да бляску.
  
  Па нейкай прычыне я чакаѓ, што лэдзі, да якой мы прыйшлі, будзе сярэдніх гадоѓ, але місіс Бэннерман выглядала крыху старэй трыццаці. Яе каштанавыя валасы былі старанна выкладзеныя, на ёй было жоѓтае шаѓковую сукенка, абліпальную фігуру, але твар было напудрено і нарумянено, а за вытанчанымі манерамі і прыемнай усмешкай хаваліся насцярожаныя і разважлівыя шэрыя вочы.
  
  Калі яна працягнула руку ѓ лайковой пальчатцы і спытала: 'Чым я магу вам дапамагчы, джэнтльмены?' яе вочы, здавалася, спрабавалі ацаніць, чаго мы хочам і што яна можа ад нас дабіцца. Фані назвала б яе "стромкім кліентам".
  
  Холмс вёѓ гутарку, а я стараѓся ѓнесці сваю лепту, прымаючы сур'ёзны выгляд і ківаючы ѓ адпаведных месцах. Ён выказаѓ здагадку, не ѓдаючыся ѓ падрабязнасці, што мы банкаѓскія дэтэктывы, разыскивающие міс Антонію, каб задаць ёй некалькі пытанняѓ аб адным з яе наведвальнікаѓ-джэнтльменаѓ. Калі місіс Баннерман спытала, у чым справа, ён елейно хмыкнуѓ аб неабходнасці выконваць асцярожнасць і абараняць канфідэнцыяльнасць банкаѓскіх кліентаѓ.
  
  "Вядома, місіс Баннерман, як дзелавая жанчына, вы ведаеце, якое гэта, калі вам давяраюць, э-э, канфідэнцыйную інфармацыю аб сваіх кліентах", - нараспеѓ прамовіѓ ён.
  
  Польщенная місіс Баннерман ѓсміхнулася і сказала, што гатовая дапамагчы, калі зможа. 'У нас тут добрае ѓстанова, і я б не хацела непрыемнасцяѓ. Баюся, я не змагу прадставіць вас Эні. Яна раптам з'ехала два дні таму. Яна сказала, што ненадоѓга з'язджае ѓ Сан-Францыска. Яна і яшчэ адна дзяѓчына, якая раней тут працавала, Джозетт.
  
  " Яна сказала вам, дзе спыніцца? - Спытаѓ Холмс.
  
  "Баюся, што няма", - адказала місіс Бэннерман.
  
  " Вы ведаеце, навошта яна туды накіроѓвалася?
  
  "Яна не сказала, але я мяркую, што для Жозетт трэба знайсці лекара".
  
  " Значыць, яе сяброѓка хворая?
  
  "Так".
  
  " Значыць, яна проста сышла, не папярэдзіѓшы? Вам, павінна быць, нялёгка гэта далося, - спачувальна сказаѓ Холмс.
  
  "О, вы нават не ѓяѓляеце", - уздыхнула місіс Баннерман. "Усе гэта справа было выпрабаваннем. Эні не можа думаць ні аб чым, акрамя Джозетт. Яна была занадта рассеянна; мужчыны заѓважылі. Яна працягвала казаць аб тым, каб адправіць Джозетт ѓ які-небудзь санаторый, доктар Джэнкінс - гэта лекар, да якога я адпраѓляю сваіх дзяѓчынак, - распавёѓ ёй пра Каларада. Яна збірала на гэта грошы; аднойчы яна папрасіла мяне пазычыць ёй астатнія, але я сказаѓ "не". Я небагатая жанчына, а гэтыя дзяѓчыны такія шалапутны - хто ведае, вярну я іх калі-небудзь?" Яна разгарнула карункавы веер, некалькі разоѓ узмахнула ім і адарыла Холмса поглядам, меркавалі, што ён, вядома, зразумее.
  
  Затым выраз яе твару змянілася, як быццам ёй што-то прыйшло ѓ галаву, і яна спытала Холмса: "Вы думаеце, яны збеглі з чалавекам, якога вы шукаеце?"
  
  "На дадзены момант мы не ведаем", - сказаѓ Холмс. "Ці быѓ у яе- э-э... адзін-джэнтльмен?"
  
  " Ты маеш на ѓвазе моднага мужчыну? Не, не Эні. Яна ніколі ні з кім не сустракалася, наколькі я ведаю.
  
  "Вы ведаеце, як яны падарожнічалі?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "У нашы дні ѓсе езьдзяць цягніком", - адказала місіс Баннерман. "Але я чуѓ, што Джозетт пры смерці, і калі гэта так, я нават не ведаю, як яны збіраюцца, каб дабрацца да Сан-Францыска".
  
  "Мы спыталі, чым хворая Жозетт, і місіс Баннерман адказала: "на сухоты. Бедная дзяѓчынка". На яе твары з'явілася выраз спагады.
  
  "У самой справе," сказаѓ Холмс з належнай сур'ёзнасцю. " Шкада. Ён на секунду змоѓк, а затым, нібы неахвотна, вярнуѓся да бягучаму справе. "Вы можаце сказаць нам, як яны выглядаюць?"
  
  "Ну," адказала місіс Бэннерман, " Эні крыху вышэй за мяне, а мой рост пяць футаѓ пяць цаляѓ. У яе каштанавыя валасы, густыя і прамыя, светлая скура, шэрыя вочы, лёгкі замежны акцэнт - некаторыя мужчыны называюць яе рускай Эні. Джозетт - креолка з Новага Арлеана, прыгожая, як лялечка, з хвалістымі каштанавымі валасамі і вялікімі цёмнымі вачыма. Да таго, як яна моцна захварэла, яна была такой прыгожай, што мужчыны проста любілі яе ".
  
  " Назавіце іх поѓныя імёны? - Спытаѓ Холмс.
  
  Місіс Баннерман нацягнута засмяялася і паглядзела на нас з-пад павек. "Я магу расказаць вам тое, што яны сказалі мне, але вы ведаеце, гэтыя дзяѓчаты амаль ніколі не кажуць праѓду аб сваім мінулым. О, божа- Дай падумаць- Эні вядомая пад імем Антонія Грынвуд. Аднойчы яна сказала мне, як яе сапраѓднае імя - нешта замежнае, я не памятаю што. Жозетт называла сябе Жозетт Дзювержэ.
  
  " Ты ведаеш пра іх што-небудзь яшчэ?
  
  "Не зусім. Яны з'явіліся тут разам, о, шэсць месяцаѓ таму - Эні сказала, што яны працавалі ѓ доме ѓ Сакрамэнта, але прыехалі сюды з-за здароѓя Джозетт ".
  
  "Вы сказалі, міс Дзювержэ тут не працавала?" Спытаѓ Холмс. "Дзе яна спынілася?"
  
  Яна кінула на яго яшчэ адзін падступны погляд. "Вы, джэнтльмены, здаецца, сапраѓды зацікаѓлены ѓ іх. Наколькі гэта важна? Прадугледжана ѓзнагароджанне?"
  
  Холмс праігнараваѓ яе пытанне і спытаѓ, ці не пярэчыць яна, калі мы агледзім пакой Эні. Місіс Баннерман, відавочна спадзеючыся атрымаць пару драбкоѓ інфармацыі, прапанавала сама праводзіць нас наверх і павяла уверх па лесвіцы з пакрытымі дываном прыступкамі і паліраванымі парэнчамі.
  
  У пакоі была пакаёѓка, яна прыбірала. Акно было адкрыта, і сонечныя прамяні, якія прабіваюцца скрозь белыя фіранкі, надавалі памяшканню пранізлівую атмасферу нявіннасці. У шафе вісела накідка з шоѓку і карункаѓ і пара вячэрніх сукенак. На падлозе пад імі былі пакінутыя атласныя туфлікі. Ад дзяѓчыны, якая іх насіла, мала што засталося, акрамя скрыначкі з пудрай і паношанага расчоскі для валасоѓ на туалетным століку. Холмс узяѓ шчотку для валасоѓ, агледзеѓ яе, зазірнуѓ у скрыні стала і камоды. Місіс Баннерман рушыла ѓслед за ім, зазіраючы яму праз плячо.
  
  Скончыѓшы, ён павярнуѓся да яе і падзякаваѓ з падкрэслена ветлівым паклонам. " Калі вы пачуеце што-небудзь ад міс Грынвуд або даведаецеся што-небудзь аб тым, дзе яна можа быць, калі ласка, у што бы то ні стала паведаміце містэру Ингрэму ѓ банк Калистоги.
  
  Пакуль мы спускаліся па лесвіцы, місіс Баннерман патлумачыла Холмсу, як дабрацца да пансіёну, дзе жыла Джозетт, і да кабінета доктара Джэнкінс. Яна сама праводзіла нас да дзвярэй і, калі мы сыходзілі, яшчэ раз сказала, што абавязкова дапамагла б, калі б магла.
  
  "Я сапраѓды не хачу тут непрыемнасцяѓ. Я проста спадзяюся, што з імі ѓсё ѓ парадку", - ласкава сказала яна, пільна гледзячы ѓ вочы Холмсу. "Вы раскажаце мне, ці не так?"
  
  "Ну, вядома", - сказаѓ Холмс з паклонам.
  
  Кабінет доктара Джэнкінс знаходзіѓся па дарозе ѓ пансіянат. Ён аглядаѓ пацыента ѓ сваёй аперацыйнай, але, скончыѓшы, правёѓ нас у свой кабінет і прапанаваѓ келіх шэры. Гэта быѓ хударлявы сівы мужчына ѓ акулярах у сталёвай аправе з стомленым выглядам чалавека, які пабачыѓ дастаткова хвароб і смерцяѓ, каб страціць надзею знайсці ѓ гэтым які-небудзь чароѓны план.
  
  Калі я згадаѓ міс Дзювержэ, ён паківаѓ галавой. "Безнадзейны выпадак", - сказаѓ ён. "Для яе больш няма чаго зрабіць".
  
  Холмс пераказаѓ яму словы місіс Бэннерман. "О Божа", - уздыхнуѓ ён і заплюшчыѓ вочы. "Гэтая Эні. Я зноѓ і зноѓ спрабаваѓ сказаць ёй, але яна не хацела - не магла - прыняць, што гэта канец. Я бачыѓ такіх маці з дзецьмі; яны проста не могуць перастаць змагацца ".
  
  Ён успомніѓ, што згадваѓ санаторый у гарах Каларада. "Ім кіруе мой стары сябар Харві Макінана, так што я ведаю, што гэта месца знаходзіцца на ѓздыме. Ніхто, акрамя знахароѓ, нічога не абяцае пры гэтай хваробы, але горны паветра, здаецца, дапамагае ѓ некаторых выпадках. Не Джозетт, яна зайшла занадта далёка. Але Эні не слухала; у яе павінна была быць хоць нейкая надзея, нават ілжывая. Таму я даѓ ёй імя. Не тое каб яна магла сабе гэта дазволіць; жанчына ѓ жыцці не зарабляе такіх грошай. Таму я распавёѓ ёй аб спецыяліста, якога я ведаю ѓ Сан-Францыска, Зильбермане. Зрэшты, гэта было даѓно. У гэты момант Джозетт, верагодна, не змагла б здзейсніць паездку ".
  
  Ён быѓ здзіѓлены і засмучаны, калі Холмс сказаѓ яму, што дзве жанчыны пакінулі востраѓ Святой Алены. "Шчыра кажучы, яна была занадта хворая, каб падарожнічаць; я бачыѓ яе літаральна на днях. Было б літасцівей дазволіць ёй памерці ѓ сваёй уласнай ложку.
  
  Падзякаваѓшы доктара, мы паехалі ѓ пансіён, дзе гаспадыня, падобная на шэрага вераб'я жанчына, усхвалявана паведаміла нам, што міс Дзювержэ і яе сяброѓка з'ехалі сёння раніцай.
  
  "Яна была занадта слабая, каб ісці; ношчыка давялося несці яе да экіпажа". Яна была азадачана, калі Холмс сказаѓ, што мы спрабуем знайсці жанчын, і папрасіѓ зазірнуць у пакой міс Дзювержэ. "Я яго яшчэ не пачысціла", - перапрасіла яна.
  
  "Яшчэ лепш," сказаѓ Холмс.
  
  Пакой была маленькай і просты. У ёй не засталося нічога ад міс Дзювержэ, акрамя пары раманаѓ з загнутымі карэньчыкамі, вазы з кветкамі і пустыя бутэлечкі з-пад лекаѓ на століку побач з ложкам. Холмс агледзеѓ пакой і выцягнуѓ з-пад ложка невялікі кардонны куфэрак. У ім, загорнутыя ѓ вайсковае коѓдру, ляжалі пара мужчынскіх штаноѓ, сіняя кашуля, капялюш і сіняя бандана.
  
  "Павінна быць, яна забылася пра гэта", - сказала гаспадыня. "Але я не магу ѓявіць, навошта ёй гэтая адзенне. Да яе ніколі не прыходзіѓ ні адзін мужчына, акрамя доктара Джэнкінс".
  
  Холмс зачыніѓ багажнік і папрасіѓ яе патрымаць яго, пакуль ён не дашле за ім чалавека з офіса шэрыфа. Яе вочы пашырыліся ад трывогі. "Шэрыф? Што яны зрабілі? Яны здаваліся такімі ціхімі дзяѓчатамі ". Паківаѓшы галавой, яна сказала: "Мне варта было паслухаць сваю сястру. Яна сказала мне не падпускаць да сябе такіх жанчын".
  
  Калі мы выходзілі з хаты на вуліцу, я спытаѓ Холмса, ці была гэтая адзенне на рабаѓнікоѓ. Ён кіѓнуѓ.
  
  "Значыць, яна сапраѓды перадала каму-небудзь інфармацыю аб аплатнай ведамасці. Як ты думаеш, ён усё яшчэ тут ці сустракаецца з імі ѓ Сан-Францыска?"
  
  "Падазраю, што ні тое, ні іншае", - сказаѓ Холмс, але калі я папрасіѓ яго растлумачыць, што ён мае на ѓвазе, ён паківаѓ галавой. "Я яшчэ недастаткова ведаю".
  
  Я не здзівіѓся, калі Холмс сказаѓ мне, што мае намер адправіцца ѓ Сан-Францыска цягніком наступнага дня. "Я б адправіѓся раней, калі б гэта было магчыма. След ѓжо астывае", - сказаѓ ён. "Калі міс Дзювержэ памрэ, знайсці міс Грынвуд будзе нашмат цяжэй; яна зможа свабодна перасоѓвацца практычна куды заѓгодна і будзе значна менш прыкметная без сваёй кампаньёнкі-інваліда".
  
  Я даѓ яму адрас, дзе мы спынімся ѓ Сан-Францыска, і дом маіх бацькоѓ у Эдынбургу. "Калі ласка," папрасіѓ я яго, - напішы мне, знайшлі ці вы рабаѓніка. Я адчуваю сябе чытачом, вымушаным адкласці кнігу якраз у той момант, калі гісторыя становіцца захапляльнай ".
  
  * * * *
  
  Але наступныя дні былі так запоѓненыя згортваннем нашага лагера, перавозкай нашых рэчаѓ у Сан-Францыска і добраѓпарадкаваннем там нашага часовага жылля, што я ѓспомніѓ аб рабаванні дыліжанса толькі між іншым, ляніва варожачы, пазнаю я калі-небудзь канец гэтай гісторыі.
  
  Мы прабылі ѓ Сан-Францыска за ѓсё дзень або два, калі Сэм адказаѓ на стук у дзверы, і я пачуѓ знаёмы голас, які пытаецца пра мяне. Фані была на кухні, але сырой паветра разбурыѓ мае лёгкія, і я ѓвесь дзень кашляѓ, седзячы ѓ каміна ѓ гасцінай. Сэм, увесь у распачынанні, прывёѓ Холмса ѓ пакой.
  
  Убачыѓшы мяне, Холмс спыніѓся і папрасіѓ прабачэння. "Містэр Стывенсан, я бачу, вы хворыя. Прабачце, калі патурбаваѓ вас".
  
  Я ѓстаѓ, каб павітаць яго. " Я не так ужо хворы, - сказаѓ я з большай адвагай, чым адчуваѓ. " Рады зноѓ цябе бачыць. Праходзь, сядай.
  
  "Баюся, не цяпер," сказаѓ ён. " я прыйшоѓ па тэрміновым справе.
  
  "У самай справе!" Я адказаѓ, радуючыся, што мяне адцягнулі ад маіх асабістых праблем. "У чым справа?"
  
  Ён агледзеѓся. " Місіс Стывенсан тут?
  
  Трохі здзіѓлены, я адказаѓ: "Так, яна -" Маю ѓвагу прыцягнула нейкі рух, і, паглядзеѓшы туды, я ѓбачыѓ Фані ѓ дзвярах, разгладжваюць свой фартух. "Фані," паклікаѓ я яе, " гэта містэр Холмс.
  
  У пакой паспяшалася Фані. "Містэр Холмс, як прыемна вас бачыць", - цяпло сказала яна і павярнулася да мяне з суровым выглядам. "Луі, вам варта адпачыць".
  
  "Я ведаю. Містэр Холмс прыйшоѓ пабачыцца з вамі", - сказаѓ я ёй.
  
  Трохі ѓсхваляваная, Фані павярнулася да Холмсу, які, здавалася, не ведаѓ, з чаго пачаць. "Гэта з нагоды рабавання дыліжанса", - сказаѓ ён.
  
  Мы абодва ѓтаропіліся на яго, Фані, як і мне, было цікава высветліць, якое месца яна займае ѓ гэтай справе.
  
  "Мы высачылі рабаѓніка і блізкія да таго, каб вырабіць арышт".
  
  "У самай справе! Гэта добрыя навіны", - сказаѓ я. "Як вы яго знайшлі?"
  
  "Я раскажу вам. Але ѓ дадзены момант сітуацыя даволі складаная. Вы памятаеце, што адна з жанчын была цяжка хворая".
  
  " Так- міс Дзювержэ.
  
  " У вас добрая памяць. Наколькі я разумею, яна ѓсё яшчэ жывая, хоць і пры смерці. Але мы збіраемся, каб арыштаваць яе кампаньёнку, міс Грынвуд.
  
  Вочы Фані пашырыліся, і яна паднесла руку да вуснаѓ.
  
  Я пачаѓ гаварыць, каб больш падрабязна распытаць аб рабаѓнікоѓ, але Холмс працягнуѓ перш, чым я паспеѓ вымавіць хоць слова.
  
  " Міс Грынвуд ѓ адчаі з-за сваёй сяброѓкі. Я думаю, усё пройдзе лягчэй, калі з намі будзе хто-небудзь - жанчына, - хто зможа паклапаціцца аб міс Дзювержэ. Ён павярнуѓся да Фані. " Я ѓспомніѓ, што містэр Стывенсан хваліѓ ваша майстэрства медсёстры, хоць, баюся, нават вы мала што зможаце для яе зрабіць. Мэта вашага прысутнасці - запэѓніць міс Грынвуд, што пра яе сяброѓцы паклапоцяцца у яе апошнія гадзіны. Я прашу шмат чаго, але, як вы думаеце, вы маглі б дапамагчы?
  
  Фані не вагалася. " Чаму бы і няма? Дзе яна?
  
  "Пачакай", - сказаѓ я з пачуццём сямейнага клопату. "Мая жонка будзе ѓ небяспецы?"
  
  Холмс не вагаѓся. " Няма. Тут толькі дзве жанчыны.
  
  " Дык дзе ж рабаѓнік? - спытаѓ я.
  
  "Цалкам бяспечна".
  
  " Значыць, вы яго арыштавалі?
  
  "Пакуль няма, але мы хутка гэта зробім".
  
  Я не адчула асаблівага палягчэння, але Фані ѓжо пайшла збіраць свае рэчы. Я зняла куртку і капялюш з вешалкі і надзела іх. Праз імгненне Фані вярнулася, у шалі і капялюшыку, з невялікай сумкай у руках. Яна паглядзела на мяне з трывогай і адкрытым неадабрэннем, і я адказаѓ ёй перш, чым яна паспела загаварыць. "Я не дазволю табе пайсці туды адной".
  
  Калі б мы былі адны, яна б цалкам справілася са мной, але ѓ прысутнасці містэра Холмса яна адчувала сябе не ѓ сілах ладзіць сварку.
  
  "Луіс, ты вар'ят", - уздыхнула яна з змрочным выглядам і пахітала галавой. Яна павярнулася да Холмсу. "Я гатовая", - сказала яна.
  
  Звонку нас чакаѓ чатырохколавы аѓтамабіль, і Холмс накіраваѓ яго па адрасе, які я не даведаѓся. Па дарозе туды ён быѓ, як звычайна, маѓклівы. Яго маѓчанне было чапляючым, і мы з Фані амаль не абмяняліся ні словам, хоць я моцна сціскаѓ яе маленькую ручку ѓ сваёй.
  
  Пакуль таксі взбиралось на пагоркі і сворачивало з адной вуліцы на іншую, я страціѓ з-пад увагі яго маршрут, і калі яно нарэшце спынілася, мы апынуліся ѓ незнаёмай мне частцы горада, у квартале высокіх жалобных дамоѓ, якія стаяць ушчыльную адзін да аднаго, як чорныя кіпарысы ѓ ветрозащите. Пагоркі і марскі туман зачынялі любы далёкі агляд, а вуліца і хаты здаваліся замкнёнымі ѓ маленькім прасторы, як каменны замак у акварыуме.
  
  Пакуль Холмс расплачваѓся з кіроѓцам таксі, на тратуары побач з намі, здавалася, з ніадкуль, паѓстаѓ мужчына ѓ тѓідавага гарнітуры. Ён коратка кіѓнуѓ у знак прывітання і ціха загаварыѓ з Холмсам. " Нічога новага з тых часоѓ, як вы сышлі, сэр. Мне застацца тут?
  
  "Няма", - сказаѓ Холмс. "Праходзьце ѓ дом. Місіс Стывенсан тут, і я думаю, прыйшоѓ час пагаварыць з міс Растоѓ".
  
  " Холмс! - Прашаптаѓ я, захоплены агульнай тэндэнцыяй казаць напаѓголасу. " Што вы маеце на ѓвазе, міс Растоѓ? Дзе рабаѓнік? - спытаѓ я.
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне амаль з жалем. " Міс Растоѓ - гэта міс Грынвуд. Запэѓніваю вас, місіс Стывенсан па-за небяспекі.
  
  Фані паклала руку мне на плячо. " Луі, супакойся. Ты думаеш, я не магу сама пра сябе паклапаціцца?
  
  " З узброеным дарожным агентам?
  
  "Я б сказала, што вы пераѓзыходзілі яго колькасцю", - адказала яна, акінуѓшы позіркам нас траіх.
  
  Ані не супакоіѓшыся, я ѓзяѓ сябе ѓ рукі і рушыѓ услед за Холмсам і астатнімі ѓверх па прыступках.
  
  Дзверы адкрыла служанка. " Можна нам увайсці, Мэры, - сказаѓ Холмс, - і не маглі б вы, калі ласка, паклікаць місіс Пакстон?
  
  Мэры адступіла ѓ бок, і мы ѓвайшлі ѓ вестыбюль, з левага боку якога на верхнія паверхі падымалася пакрытая дываном лесвіца. Холмс накіраваѓ нас, за выключэннем Фані, у гасціную справа ад хола. Мужчына ѓ тѓідавага гарнітуры заняѓ такое месца, каб яго не было відаць з лесвіцы, і пакінуѓ мяне, каб сядзець на крэсле ля дзвярэй у гасцёѓню, адкуль мне былі бачныя хол і лесвіца.
  
  "Дарэчы," сказаѓ ён, - я Элва Уэстон, з агенцтва Пінкертон". Я прадставіѓся, і мы вярнуліся да чакання.
  
  Мэры моѓчкі пайшла ѓ заднюю частку дома і праз хвіліну вярнулася ѓ суправаджэнні місіс Пакстон.
  
  Місіс Пакстон была поѓнай жанчынай, проста апранутай, з каштанавымі валасамі, сабранымі ззаду ѓ пучок. Яна, відавочна, была замяшаная ѓ гэтай гісторыі, і калі яна прадставілася Фані і ціха паразмаѓляла з Холмсам, яна здавалася цалкам упэѓненай у сабе, нягледзячы на тое, што ведала, што палюбоѓніца бандыта з дыліжанса хаваецца ѓ сваіх пакоях наверсе.
  
  Па яе слова Мэры паднялася па пакрытай дываном лесвіцы і знікла, бязгучна спусціѓшыся імгненне праз. "Яна кажа, што зараз спусціцца, мэм", - сказала яна місіс Пакстон і падалася назад у канец калідора, каб шырока расплюшчанымі вачыма назіраць за тым, што можа адбыцца далей.
  
  Ніхто не прамаѓляѓ ні слова, і слабыя гукі дня, здавалася, падалі, як кроплі дажджу, у возера цішыні. Я чуѓ ѓласнае дыханне і душыѓ кашаль. Мне здалося, што я пачула, як наверсе, і дзверы зачыніліся, і праз імгненне на лесвіцы бязгучна з'явілася маладая жанчына. Гэта была дзяѓчына з фатаграфіі, з такімі ж цёмнымі вачыма. Яна была высокай, прамой і стройнай, і яе твар мела злёгку замежны выгляд, з шырокімі высокімі скуламі і бледнай скурай, якая здавалася святлівай ѓ паѓзмроку лесвіцы. Яе каштанавыя валасы былі сабраныя ѓ пучок на шыі, простае цёмны сукенка свабодна сядзела на ёй. Яна павольна спусцілася і спынілася на паѓдарозе, убачыѓшы Холмса з Фані і місіс Пакстон.
  
  "Хто ты?" Спытала яна.
  
  " Шэрлак Холмс з банка Калистоги.
  
  "Аб". Яна не здавалася асабліва здзіѓлена, але яе вочы на імгненне зачыніліся, і яна, здавалася, мацней ухапілася за парэнчы левай рукой.
  
  Уэстон перамясціѓся з свайго хованкі на месца паміж лесвіцай і ѓваходны дзвярамі. У яго і Холмса былі пісталеты, схаваныя па баках.
  
  Холмс зноѓ загаварыѓ спакойным голасам. "Міс Растоѓ, калі ласка, перадайце ваш пісталет містэру Уэстон".
  
  Яна спусцілася яшчэ на некалькі крокаѓ па лесвіцы да Уэстон, дастала правую руку са складак спадніцы і працягнула яму рэвальвер. "У любым выпадку, гэта не мае значэння," ціха сказала яна.
  
  Яна зноѓ павярнулася да Холмсу, абапіраючыся на гэты раз абедзвюма рукамі. " Мая сяброѓка наверсе. Хто-то павінен паклапаціцца пра яе; яна сапраѓды хворая. Вы можаце пайсці і паглядзець самі. Гэта не выкрут, я абяцаю. Яе словы, хоць і з лёгкім замежным акцэнтам, былі вымаѓленыя з нястрымнай сур'ёзнасцю юнацтва.
  
  Нягледзячы на ѓвесь яе вопыт у нізінных аспектах жыцця, падумаѓ я, яна ѓсё яшчэ ѓсяго толькі дзяѓчынка.
  
  "Я ведаю", - сказаѓ Холмс. "Я прывёѓ сёе-каго, каб пра яе паклапаціліся", - сказаѓ ён, кіѓнуѓшы Фані. Маладая жанчына на секунду спынілася, гледзячы на іх, затым павярнулася да версе лесвіцы.
  
  З лесвічнай пляцоѓкі мы рушылі ѓслед за ёй па калідоры направа, дзе яна адчыніла дзверы, шырока расчыніла яе і ѓвайшла ѓ пакой. Холмс і Уэстон рушылі ѓслед за ёй, а праз імгненне да іх далучыліся Фані і я.
  
  На самай справе пакой ѓяѓляла сабой пару пакояѓ: гасціную з крэсламі, сталом і невялікай канапай пад эркерам, а за ёй - спальню. Міс Растоѓ прайшла прама ѓ спальню і схілілася над ложкам. Фані рушыла ѓслед за ёй туды, а я рушыѓ услед за Фані да дзвярэй.
  
  Маладая жанчына ляжала ѓ ложку, загарнуѓшыся, як дзіця, у коѓдру і крыху падпёршы галаву падушкамі. Яна была такой худзенькай, што покрыва ледзь прыкрывала тое месца, дзе пад ім ляжала яе маленькае цела. Яе твар было бясколерным, змардаванай і дакучлівым, з тонкімі абрысамі, з маленькім бледным ротам і зацененых вачыма. Яе цёмныя валасы былі нядбайна заплеценыя ѓ касу, але некалькі вільготных ад поту пасмаѓ віліся ѓ яе на ілбе. Пакуль я назіраѓ, яе вочы адкрыліся, і яна паглядзела на міс Растоѓ, як быццам спрабуючы разглядзець, хто яна такая. - Эні? - спытала яна голасам, падобным на ѓздых.
  
  "Так, маленькая", - сказала міс Растоѓ, пяшчотна паклаѓшы руку на лоб хворы і прыбіраючы вільготныя валасы з яе ілба. Вусны дзяѓчыны завагаліся ѓ падабенстве ѓсмешкі, і яна закрыла вочы, нібы змучаная гэтым высілкам.
  
  Міс Растоѓ закрыла дзверы спальні і павярнулася да нас. " Вы збіраецеся мяне арыштаваць?
  
  Фані паглядзела на яе, потым на Холмса. "Спадзяюся, што не," сказала яна. " Мне трэба з вамі пагаварыць. "Фані придвинула да стала ѓ гасцінай два крэсла, села на адзін і жэстам запрасіла міс Растоѓ сесці на іншы.
  
  Па ѓказанні Холмса Уэстон выйшаѓ з пакоя, каб пачакаць ѓнізе, а Холмс уладкаваѓся ѓ крэсле ля акна некалькі ѓ баку ад усіх нас.
  
  Не жадаючы сыходзіць, я сеѓ на крэсла з прамой спінкай, з якога мне была бачная дзверы ѓ калідор.
  
  Фані звярнулася да міс Растоѓ. "Я нават не ведаю вашых імёнаѓ", - пачала яна прабачлівым тонам. "Ніхто не знайшоѓ час паведаміць мне".
  
  Дзяѓчына паглядзела на яе так, нібы спрабавала вырашыць, наколькі ёй можна давяраць. "Я Эні-Антонія Давидовна Растова. Маю сяброѓку, "працягнула яна, крыху павагаѓшыся перад гэтым словам," клічуць Жозетт-Жазэфіна-Лафреньер.
  
  " Я Фані Стывенсан, а гэтыя двое мужчын - мой муж Луіс і містэр Шэрлак Холмс, з якімі вы ѓжо знаёмыя. А цяпер, Антонія, - мякка працягвала яна, - наколькі я разумею, Жозетту аглядаѓ лекар.
  
  - Так, - ціха адказала Антонія.
  
  " А ён сказаѓ табе, што з ёй не так?
  
  "Я ѓжо ведаѓ гэта - сухоты".
  
  Фані нахілілася да яе. " А ён сказаѓ вам, наколькі сур'ёзна яе стан?
  
  Антонія кіѓнула. "Так", - сказала яна. Яна нахілілася наперад у сваім крэсле, закрыѓшы твар рукамі, і зрабіла доѓгі перарывісты ѓдых. "Чорт- о, чорт!" прашаптала яна. " Я не хачу плакаць так гучна, яна можа пачуць мяне. "Яна паглядзела на Фані, раптам адчуѓшы раскаянне. "Мне вельмі шкада, мэм".
  
  "Усё ѓ парадку", - сказала Фані. "Нічога такога, чаго б я раней не чула".
  
  "Я так старалася, разумееш", - сказала Антонія. "Я зрабіла ѓсё гэта, каб выратаваць яе - проста каб апынуцца тут". Яна зноѓ сутаргава ѓздыхнула. Яе вочы напоѓніліся слязьмі, а рукі, якія ляжалі цяпер на каленях, ѓчапіліся адно ѓ аднаго так, што костачкі пальцаѓ збялелі. " Я забіѓ яе, ці не так? Прывёз яе сюды. Я зрабіѓ ёй горш.
  
  Фані паклала руку на плячо Антоніі. "Не, ты гэтага не рабіла." цвёрда сказала яна. " Ты спрабавала дапамагчы, але нічога не заставалася рабіць.
  
  Дзяѓчына, здавалася, трохі расслабілася. "Доктар таксама так сказаѓ", - адказала яна, здавалася, амаль супакоеная тым, што Фані пацвердзіла яго вердыкт.
  
  Глухі кашаль з спальні прымусіѓ іх абодвух павярнуць галовы ѓ той бок.
  
  "Пойдзем," сказала Фані, і Антонія рушыла ѓслед за ёй у пакой. Дзверы за імі зачыніліся.
  
  Я падышоѓ бліжэй да Холмсу і ціха спытаѓ у яго: "Дык дзе ж рабаѓнік дыліжанс?"
  
  Холмс кіѓнуѓ у бок дзвярэй спальні. " Там.
  
  Спатрэбілася секунда, каб сэнс таго, што ён сказаѓ, дайшоѓ да мяне. " Вы не маеце на ѓвазе міс Растоѓ?
  
  "Так", - сказаѓ ён.
  
  " Тая дзяѓчына? Ты ѓпэѓнены?
  
  Ён зноѓ павярнуѓся да мяне тварам. "Так. Ты чуѓ яе; яна амаль ва ѓсім прызналася".
  
  Я ѓсё яшчэ быѓ настроены скептычна. "Холмс, - сказаѓ я, - я гатовы паверыць вам, што яна і яе сябар тут адны. Але адкуль вы ведаеце, што рабаѓнік проста не кінуѓ іх?"
  
  "Шляхам назапашвання доказаѓ".
  
  " Якія доказы?
  
  "Доказы былі практычна з самага пачатку, - сказаѓ ён, - на месцы самага рабавання. Пучок доѓгіх валасоѓ на кусце. Адбіткі маленькіх боцікаѓ ѓ бруду там, дзе яна вяла сваю конь да ручая напіцца. Доказы - зламаныя галінкі, шматкі воѓны ад коѓдры, бант з стужкі, відавочна адарваны ад сукенкі, - сведчылі аб тым, што яна пераапранулася на паляне.
  
  " Адкуль ты ведаеш, што яна была там не толькі з рабаѓніком?
  
  "Знакі паказвалі на тое, што ѓ гэтым месцы чакаѓ толькі адзін чалавек з адной канём", - адказаѓ Холмс. "Я не бачыѓ нічога, што паказвала б на прысутнасць другога чалавека, як і іншыя пасажыры дыліжанса. Тое, што сказала нам місіс Баннерман, таксама наводзіла на думку, што міс Растоѓ не перадавала інфармацыю мужчыну. І пад ложкам была адзенне, на якой пры аглядзе я выявіѓ яшчэ пару доѓгіх рыжеватых валасінак. І, нарэшце, у яе быѓ акцэнт, які я заѓважыѓ у той час, хоць ніхто іншы гэтага не заѓважыѓ.
  
  "Як толькі я пераканаѓся, што міс Растоѓ была грабительницей, я быѓ таксама ѓпэѓнены, што ѓ яе не было саѓдзельніка-мужчыны. Які мужчына адправіѓ жанчыну адну здзейсніць рабаванне на вялікай дарозе?"
  
  "Тое, што ты кажаш, мае сэнс, але гэта здаецца малаверагодным".
  
  "Магчыма, але гэта праѓда. Мы назіралі за міс Растоѓ на працягу некалькіх дзён. Я не думаю, што яна ведала, што яе пераследуюць, таму знайсці яе тут было лёгка. Яна, як і думаѓ доктар Джэнкінс, параілася з доктарам Зильберманом, які прыходзіѓ наведаць міс Дзювержэ - ці, хутчэй, Лафреньер - і сказаѓ нам, дзе яны спыніліся. З дапамогай Пінкертон, нанятых банкам, і місіс Пакстон мы назіралі за імі ѓ любы час сутак, і ні адзін мужчына, акрамя доктара, не наведваѓ міс Растоѓ.
  
  " Я таксама папрасіѓ містэра Ингрэма паслаць чалавека на востраѓ Святой Алены, каб навесці сякія-такія даведкі. Ён даведаѓся, што маладая жанчына, падобная на міс Растоѓ, купіла там у бакалейшчыка трохі кайенского перцу і што падобная жанчына, скрывшаяся пад густым вэлюмам, наняла конь у платнай стайні ѓ раніцу рабавання. Табе ад гэтага лягчэй?"
  
  Я прызнаѓ, што гэта так, і Холмс змоѓк, падаѓшы мне абдумваць тое, што ён адкрыѓ, і здзіѓляцца адчайнай, безнадзейнай адвагі дзяѓчыны ѓ суседнім пакоі.
  
  Прайшло некаторы час, перш чым Фані выйшла з спальні адна. Шэры дзённай святло за вокнамі пачынаѓ цьмянець, і халодны скразняк, прыносіцца туманам, прасочвалася праз акно і дрыжаѓ, як дакрананне прывіда, у цёмным пакоі.
  
  "У яе было крывацёк," сказала яна Холмсу і мне, " але крызіс пакуль мінуѓ. Эні таксама спіць. Яна вельмі стамілася; я не думаю, што яна спала некалькі дзён.
  
  Холмс, які чытаѓ кнігу, падняѓ вочы. - А які стан міс Лафреньер у астатнім?
  
  Фані панізіла голас. " Я падазраю, што гэта ненадоѓга. Я буду здзіѓленая, калі яна пратрымаецца ноч. Ты не можаш дазволіць Эні застацца з ёй да канца? Здаецца такім жорсткім пакідаць гэта беднае дзіця паміраць сярод незнаёмых людзей.
  
  Холмс нічога не сказаѓ, але выказаѓ сваю згоду кіѓком і вярнуѓся да чытання.
  
  Час, здавалася, застыѓ у пакоі, як сам туман. Я рассеяна чытала жаночы раман, які ляжаѓ на стале. Пакаёѓка прынесла каву, бутэрброды і віно, запаліла лямпы і распаліла камін у гасцінай.
  
  Неѓзабаве пасля гэтага прыбыѓ доктар Зильберман, каб агледзець міс Лафреньер. Ён выйшаѓ з спальні ѓ суправаджэнні Фані і Антоніі і выглядаѓ зусім цвярозым. "Гэта канец", - сказаѓ ён ім. "Калі пашанцуе, яна не прачнецца, але калі яна прачнецца і адчуе боль, дайце ёй трохі настойкі опію. Блаславі вас абодвух Гасподзь, - сказаѓ ён і сышоѓ - магчыма, дадому да жонкі і дзецям ці да вячэры і добраму віну са сваімі сябрамі.
  
  Па патрабаванні Фані Антонія отхлебнула кавы і хутчэй адкусіла, чым з'ела, бутэрброд, а затым вярнулася ѓ сваё крэсла ѓ спальні. Фані засталася ѓ гасцінай, але досыць блізка да дзвярэй спальні, каб пачуць найменшую змену ѓ дыханні Джозетт. Прыйшоѓшы ѓ сябе ад мяса, пітва і цяпла ачага, я вырашыѓ вырвацца з ѓціскальнага атмасферы пакоя хворага і, шепнув што-то Фані, сышоѓ чакаць ѓнізе.
  
  Амаль непрыкметна вечар ператварыѓся ѓ ноч. Місіс Пакстон ѓвайшла ѓ гасціную, паправіла лямпу, пажадала нам добрай ночы і пайшла ѓ свае апартаменты ѓ задняй частцы дома. Вуглі ѓ каміннай рашотцы датлявалі.
  
  Я стаміѓся, але не мог заснуць з-за ѓласнага кашлю і думак аб сцэне наверсе. Я адчуваѓ, што калі выйду на вуліцу, то ѓбачу Смерць пад нізкімі аблокамі, якая навісла над домам і окутавшую яго і ѓсіх нас сваімі цёмнымі, хаваюцца крыламі.
  
  Прыкладна кожны гадзіну, не знаходзячы сабе месца, я запальваѓ свечку і падымаѓся па лесвіцы, каб зірнуць на Фані і Холмса. Я чула хрыплае дыханне небаракі Жозетт і бачыла Антонію, якая сядзела побач з ложкам, яе склоненная галава вымалёѓвалася ѓ святле прыложкавыя лямпы. Фані выглядала непахіснай і стомленай. Холмс прыняѓ непранікальны выгляд.
  
  Ранішнія прыцемкі пачыналі напаѓняць пакоі дома цьмяным падводным святлом, калі Фані ціхенька спусцілася ѓніз і прашаптала, што выпрабаванне нарэшце скончылася. Мы абудзілі Уэстон, які заснуѓ на канапе ѓ гасцінай, і Фані сказала яму: "Містэр Холмс сказаѓ, каб я паслаѓ за паліцэйскай машынай".
  
  Я рушыѓ услед за Фані наверх, у пакоі. Праз дзверы спальні я мог бачыць цела Джозетт, нерухомае, як скульптура на магіле. На ёй было свежае сукенка нейкага светлага колеру, старанна выкладзеныя валасы. Антонія, бледная, з пачырванелымі вачыма, сядзела ѓ суседнім пакоі за сталом з Холмсам.
  
  "Больш нікога не было," я пачуѓ, як яна сказала яму, " толькі я. Нават Жозетт не ведала, адкуль у мяне грошы".
  
  "Дзе гэтыя грошы?" - спытаѓ я.
  
  " У сакваяжы ѓ спальні. "Яе твар нічога не выказваѓ, голас быѓ знежывелым. " Там усё, акрамя таго, што я выдаткавала. Цяпер гэта не мае значэння. Яна паглядзела на нас з Фані, потым зноѓ на Холмса і спытала: "ці Не пара ісці?"
  
  "Калі прыедзе фургон, так", - сказаѓ Холмс.
  
  "Мы патэлефануем у пахавальнае бюро", - сказала Фані. "Пра ѓсё паклапоцяцца".
  
  Антонія кіѓнула. "Дзякуй", - сказала яна. "Я магу пасядзець з ёй, пакуль нам не трэба будзе сыходзіць?"
  
  Холмс кіѓнуѓ, і Антонія ѓвайшла ѓ спальню, нахілілася, пацалавала Жозетту ѓ лоб і села ѓ крэсла побач з ложкам.
  
  Прыкладна праз паѓгадзіны Мэры пастукала ѓ дзверы і сказала Холмсу, што фургон чакае. Антонія з'явілася ѓ дзвярах спальні ѓ капелюшы і шалі.
  
  Яна выпрасталася і расправіла плечы. " Добра, я гатовая.
  
  Яна выйшла з пакоя разам з Холмсам, і праз хвіліну ѓвайшоѓ Уэстон і забраѓ сакваяж. Мы з Фані спусціліся ѓніз і папрасілі місіс Пакстон паслаць за гробовщиками і таксі, а самі вярнуліся ѓ гасціную чакаць.
  
  Ранішняе сонца, хоць і ярка свяціла звонку, яшчэ не прагнала прахалоду з пакоя. Фані прыціснулася да мяне і злёгку дрыжала. "З табой усё ѓ парадку?" Я спытаѓся ѓ яе.
  
  "Так, проста стаміѓся".
  
  Я абняѓ яе і моцна прыціснуѓ да сябе, і пры гэтым зноѓ успомніѓ доѓгія халодныя тыдня удалечыні ад дома, калі Фані абдымала мяне, калі я кашляѓ крывёю, або спяшалася да маёй пасцелі, калі я прачынаѓся ад ліхаманкавага сну, і яе ѓстрывожаныя вочы глядзелі ѓ мае. Я падумаѓ, якой стомленай і якая была ѓ адчаі яна, павінна быць, адчувала сябе тады, калі мне здавалася, што я наогул не ѓ сілах працягваць жыць далей.
  
  Газеты хутка пранюхалі аб гэтай справе, і на працягу наступных некалькіх дзён "Званок" і "Бюлетэнь" змяшчалі на першых палосах артыкула "Руская Эні, выдатная адчайная" і "Дарожны агент гасцінага дома" з лапезна гравюрамі, якія паказваюць рабаванне дыліжанса і арышт Антоніі. Холмс згадваѓся як прыватны дэтэктыѓ, чыё выпадковае прысутнасць у дыліжансе прывяло яго да расследавання і прывяло да затрымання "выдатнай бандыты".
  
  З дапамогай місіс Пакстон Фані дамовілася аб тым, каб Джозетту пахавалі на адным з могілак на ѓскраіне горада. У дзень яе пахавання я быѓ занадта хворы, каб выходзіць на вуліцу, але Фані і місіс Пакстон ехалі ззаду катафалка і аддавалі апошнія ѓшанаванні ѓ невялікі натоѓпе разявак, калі дзяѓчыну здраджвалі зямлі.
  
  Калі я досыць акрыяѓ, каб зноѓ прымаць наведвальнікаѓ, містэр Холмс зайшоѓ развітацца з намі. У той раніцу Фані была падушанай і раздражняльнай, турбуючыся аб маім здароѓе, падарожжы і лёсавызначальнай сустрэчы з маімі бацькамі.
  
  Я развеяѓ яе страхі. Яна назвала мяне бессардэчна, і мы пасварыліся. Калі Холмс прыехаѓ, мы перабіралі кнігі ѓ оскорбленном маѓчанні. Зрабіѓшы над сабой высілак, мы напусцілі на сябе сяброѓскі выгляд, прапанавалі яму канапа, а самі селі на пару крэслаѓ.
  
  Ён сказаѓ нам, што Антонія прызнала сябе вінаватай у рабаваннях і, верагодна, будзе прысуджаная да некалькіх гадоѓ зняволення ѓ жаночай турме. "Вялікая частка скрадзеных грошай была ѓлічаная," сказаѓ ён, - хоць, наколькі я разумею, пахаванне міс Лафреньер былі даволі элегантнымі". Ён павярнуѓся да Фані, якая стойка вытрымала яго погляд.
  
  Калі ён пайшоѓ, я спытаѓ Фані, што Холмс меѓ на ѓвазе сваім заѓвагай. " Яна дала вам грошай?
  
  Яна затрымалася над скрынкай з кнігамі, якую пакавала. " Так. Яна аплаціла пахаванне, вылучыла ѓчастак на могілках і ѓстанавіла надмагілле, каб Жозетту не давялося хаваць на ганчарным поле.
  
  " На грошы, атрыманыя ад рабаванняѓ? - Спытаѓ я, ведаючы, якім будзе адказ.
  
  Яна зірнула на мяне погляд, падобны на рулю пісталета. "Табе не ѓсё роѓна?" - спытала яна. Яе гнеѓ аціх так жа хутка, як і ѓзнік, і цень смутку азмрочыла яе твар. Яна паглядзела на кнігу ѓ сваёй руцэ, нібы спрабуючы нешта ѓспомніць, а затым ціха сказала: "Яны былі зусім адны, так далёка ад дома. Хто-то павінен быѓ што-то зрабіць".
  
  OceanofPDF.com
  
  "МЁРТВЫ ДОМ" Бруса Килстейна
  
  Мой даѓні сябар, калега і давераная асоба, доктар Джон Х. Ватсан, быѓ маім летапісцам і непахісным прыхільнікам у сваіх справаздачах аб маіх, ці, я б сказаѓ, нашых, расследаваннях злачынстваѓ і інтрыг. Баюся, што яго версіі падзей, магчыма, перабольшваюць мае здольнасці і дасягненні ѓ вачах публікі. Аднак я выпусціѓ магчымасць аддаць яму належнае, якое ён умела заслужыѓ як мой асістэнт. Шмат разоѓ ён апынаѓся незаменным у паспяховым правядзенні расследавання.
  
  Гады праз я раблю паѓзу, каб расказаць аб ролі майго дарагога сябра ѓ падзеях, звязаных з капітанам Сіднэем Эммет-Джонсам.
  
  Была вясна 18__ года, і мы з Уотсанам з усіх сіл спрабавалі пазбавіцца ад здранцвення бяздзейнасці, выкліканага сезоннымі дажджамі, якія прыкавалі нашы цела да нашых раскопак на Бэйкер-стрыт, 221Б, і адсутнасцю якой-небудзь стымулюючай працы, якая магла б разняволіць нашы розумы. Уотсан час ад часу наведваѓся ѓ сваю клініку, каб паклапаціцца аб рэдкіх пацыентах, у той час як я спрабаваѓ заняцца падрыхтоѓкай манаграфіі, прысвечанай захапляльнай новай навуцы - дактыласкапіі. Зыходзячы з тэорыі, што баразёнкі і завітушкі на падушачках пальцаѓ кожнага чалавека ѓнікальныя, я прыступіѓ да задачы стварэння сістэмы класіфікацыі, унікальнай для класа злачынцаѓ.
  
  Неѓзабаве я стаміѓся ад карпатлівай працэсу і пераключыѓ сваю ѓвагу з павелічальнае лінзы на хімічны стэнд, каб захаваць вастрыню назіральнасці, каб дазваляе дистиллировать эсэнцыю Erythroxylum truxillense для падрыхтоѓкі сяміадсоткавага раствора.
  
  Ватсан толькі што вярнуѓся з-пад дажджу, які суправаджаецца сярдзітым крыкамі нашай эканомікі, отчитывающей яго за тое, што ён натаскал бруду ѓ вестыбюль.
  
  "Ніякіх прыкмет таго, што гэтая чортава надвор'е палепшыцца, Холмс," сказаѓ ён.
  
  Я што-то невыразна буркнуѓ у адказ, занадта паглынуты сваёй задачай.
  
  Ён падышоѓ і пачаѓ сваю звычайную літанія неѓхвалення маіх цяперашніх намаганняѓ. Я быѓ пазбаѓлены ад лекцыі і наступнага спрэчкі, калі што-то ѓ вокны адцягнула маю ѓвагу.
  
  "Ватсан," перабіѓ я, - што вы думаеце аб гэтай жанчыне, якая выходзіць з карэты?
  
  Ён падышоѓ да акна і пасля хвіліннага роздуму заявіѓ: "Цяжка сказаць, Холмс, паколькі яна схаваная парасонам. Я б выказаѓ здагадку, што яна даволі сталага ѓзросту, паколькі ёй патрабуецца кій і дапамогу яе кіроѓцы. Акрамя гэтага, я не магу рызыкаваць нічым іншым. Вы, без сумневу, зрабілі б значна больш высноваѓ з гэтай сцэны.
  
  "Цалкам", - адказаѓ я. "Звярніце ѓвагу на яе нязграбную манеру каардынаваць выкарыстанне парасоніка і кія, што наводзіць на думку аб нядаѓняй траѓмы, а не аб працяглым хваробе. Яе сукенка жалобнае, што намякае на нядаѓнюю страту, але звярніце ѓвагу на стыльны крой яе халата нават падчас цяжкай страты. Гэта маладая жанчына з некаторым дастаткам, паколькі мы бачым, што ѓ яе лепшая адзенне, слугі і прыгожая карэта, запрэжаная чацвёркай.
  
  "Звярніце ѓвагу, як ѓважлівыя яе слугі, але яна міласціва вагаецца, прымаючы іх дапамогу. Гэта наводзіць на думку, што яна падабаецца тым, хто ѓ яе працуе. Я думаю, добрая жанчына. Больш таго, яна ляѓшун, паколькі аддае перавагу абапірацца на кій левай рукой, апошнія некалькі дзён адчувала слабасць і мала ела, аб чым сведчыць бледнасць яе шчок, лёгкая дрыготка і няѓпэѓненасць у прасоѓванні наперад. Яна, без сумневу, нядаѓна перажыла нейкае ѓзрушэнне і звяртаецца да нас за дапамогай у вырашэнні праблемы. Мы прыводзім вынік гэтых нязначных назіранняѓ у раздзеле некралогаѓ сённяшняга Час, і мы непазбежна прыходзім да высновы, што нас вось-вось наведае удава нябожчыка капітана Эмэта-Джонса ".
  
  "Дзіѓна, Холмс!" Ватсан усклікнуѓ, калі мы глядзелі, як аб'ект нашых высноѓ выходзіць з машыны і накіроѓваецца да нашай дзверы. "Як вы гэта робіце?"
  
  Я ѓзяѓ паѓзу, атрымліваючы асалоду ад момантам прадчування нейкага асабліва складанага справы, і радаваѓся любога шанцу развеяць падступную нуду.
  
  "Элементарна, мой дарагі сябар". Я адсылаѓ Ватсана да кароткага паведамлення пра дзіѓнай смерці капітана Сіднэя Эммет-Джонса ѓ ранішняй "Таймс" і выклікаѓ сваю ахмістрыню. Яна з'явілася неадкладна, відавочна, ужо накіроѓваючыся ѓ мае пакоя, каб паскардзіцца на выліваньня майго партнёра ѓ фае.
  
  Я спыніѓ яе словамі: "Так, вядома, мы будзем больш асцярожныя, місіс Хадсон, але ѓ цяперашні час мы збіраемся прыняць вельмі засмучаны маладую ѓдаву, якая заслугоѓвае нашай гасціннасці. Калі ласка, прыгатуйце чай і брэндзі і неадкладна праводзіце яе ѓ наш кабінет.
  
  Пачуѓся званок у дзверы, і яна прыступіла да сваіх абавязкаѓ, больш не згадваючы пра неасцярожнасці Доктара.
  
  "Што вы пра гэта думаеце, Холмс?" Спытаѓ Ватсан, адрываючыся ад газеты.
  
  "Хутка мы даведаемся больш падрабязнасьцяѓ, але я падазраю, што справа нячыста. Мы павінны дзейнічаць асцярожна".
  
  Ледзь мы паспелі падкінуць дроѓ у камін і распачалі сімвалічную спробу прывесці нашу абстаноѓку ѓ прэзентабельны выгляд, кожны моѓчкі пагадзіѓся з заѓвагай місіс Хадсон аб тым, што нам варта было б быць больш ахайна, як яна вярнулася, каб паведаміць аб прадмеце нашых разважанняѓ.
  
  "Вы містэр Шэрлак Холмс?" даволі нясмела спытала маладая лэдзі.
  
  " Да вашых паслуг. Дазвольце прадставіць вам майго калегу, доктара Ватсана. Ватсан, місіс Эммет-Джонс.
  
  "Як атрымалася, што вы ѓжо ведаеце маё імя?" - здзіѓлена жахнулася жанчына. "Мы раней былі знаёмыя?"
  
  "Не, мая дарагая, але калі б гэта былі мы, я сапраѓды быѓ бы рады. Я здагадаѓся, хто вы, прачытаѓшы артыкул у ранішняй газеце. Але вы халодныя. Ці ня хочаце прысесці ля цёплага каміна і падсілкавацца?
  
  Ватсан дапамог ёй сесці ѓ крэсла і наліѓ танізавальнага напою, які яна ахвотна прыняла, пакуль я набіваѓ новую трубку.
  
  Калі ѓ яе быѓ час супакоіцца, я сказаѓ: "Прашу вас, раскажыце нам пра сваіх асцярогах. Нічога не выпускайце. Вы можаце свабодна гаварыць у прысутнасці доктара Ватсана ".
  
  " Дзякую вас, містэр Холмс. Паліцыя, падобна, не вельмі-то дапамагае, і мне больш не да каго звярнуцца за радай у гэтым пытанні. Газеты не распавялі і паловы гісторыі. Яна зрабіла паѓзу і зрабіла глыток з свайго куфля. Гледзячы ѓ агонь, яна працягнула. "Я выйшла замуж за свайго мужа усяго праз шэсць месяцаѓ пасля яго вяртання з вайсковай службы ѓ Паѓднёвай Афрыцы. У яго не было сваякоѓ, і мы пераехалі жыць да майго бацьку ѓ Данмор, наша сямейнае маёнтак у Суррее. Ён заѓсёды здаваѓся вельмі моцным здароѓем. Непасрэдна перад тым днём, калі мы знайшлі яго на падлозе ѓ кабінеце, у яго не было непасрэдных скаргаѓ на хваробу.
  
  "Як вы можаце сабе ѓявіць, мы ѓсе былі вельмі шакаваныя. Ледзь мы паспелі ѓсвядоміць раптоѓную сур'ёзнасць сітуацыі, як прыбыѓ лекар і абвясціѓ сітуацыю заразнай і загадаѓ неадкладна інтэрнаваныя нас. Што-то аб ліхаманцы, прывезенай з Афрыкі. Мы, натуральна, былі збітыя з толку, але, вядома, пагадзіліся."
  
  "Хто лечыць лекар вашай сям'і?" Спытаѓ Ватсан.
  
  " Доктар Шэрыдан, але...
  
  "Чарльз Шэрыдан", - умяшаѓся Ватсан. "Добры чалавек. Вышэйшы клас. Але, вядома, ён запатрабаваѓ бы выкрыцця пры такой раптоѓнай смерці маладога чалавека".
  
  "Я мяркую, вы збіраліся што-то дадаць, місіс Эммет-Джонс", - заявіѓ я.
  
  "Так. Хоць доктар Шэрыдан быѓ нашым лекарам шмат гадоѓ, менавіта доктар Нокс зрабіѓ заяву і распарадзіѓся аб хуткіх пахаванні ".
  
  " І адкуль узяѓся гэты Нокс?
  
  "Ён быѓ сябрам майго мужа па службе. Павінна быць, ён накіроѓваѓся ѓ госці, таму што з'явіѓся да таго, як мы паспелі паслаць за доктарам Шериданом". Затым яна страціла самавалоданне, і нам спатрэбілася некалькі хвілін і яшчэ трохі гарбаты з каньяком, пакуль яна змагла працягнуць.
  
  Як толькі яна сабралася з сіламі, я спытаѓ: "Відавочна, няшчасце не скончылася пахаваннем?"
  
  "Няма. Пасля гэтага пачаѓся сапраѓдны жах. На пахаванні Сідні у майго бацькі была магчымасць абмеркаваць падзеі з доктарам Шериданом".
  
  "Добры чалавек", - паѓтарыѓ Уотсан.
  
  "Такім чынам," працягнуѓ я, спасылаючыся на артыкул у газеце, " менавіта доктар Шэрыдан распарадзіѓся аб эксгумацыі цела і, прабачце за адсутнасць лепшага слова, эксгумацыі?"
  
  "Так, гэта дакладна. Працэс заняѓ некалькі дзён, спатрэбіліся юрыдычныя дакументы. Праз некалькі дзён нам давялося зноѓ сабрацца ля магілы, каб зноѓку перажыць гэта выпрабаванне. На гэты раз група паменш. Толькі мой бацька, доктар Шэрыдан і інспектар з Скотленд-Ярда.
  
  " Гэтага доктара Нокс не было на прыёме? Пацікавіѓся Ватсан.
  
  "Не, доктар. Яго немагчыма было знайсці. Сідні ніколі не запісваѓ яго адрас, і не атрымалася знайсці ні месца жыхарства, ні адрасы яго аперацыйнай. Магчыма, у яго не было часу, каб усталяваць яго з моманту свайго вяртання з Паѓднёвай Афрыкі.
  
  Я прайшоѓся па пакоі, прадчуваючы, што будзе далей. " І што вы выявілі, выявіѓшы магілу?
  
  "Нічога, сэр", - ціха адказала яна. "Сідні сышоѓ".
  
  Кроѓ адхлынула ад твару ђотсана. Ашаломлены, усё, што ён мог зрабіць, гэта рэхам адгукнуцца на слова "Знік".
  
  " Так. Відавочна, ён стаѓ ахвярай рабаѓнікоѓ магіл. Інспектар сказаѓ, што такое нярэдка здараецца з магіламі прадстаѓнікоѓ вышэйшага саслоѓя. Рабаѓнікі шукалі здабычу, пахаваную разам з памерлым. Ён сказаѓ, што без цела і доказаѓ расследаваць няма чаго. Не было ніякіх зачэпак."
  
  "Сапраѓды, рабаванне магілы", - сказаѓ я. 'Вы, без сумневу, ѓпалі ѓ прытомнасць, пачуѓшы адкрыцьцё з магілы, і атрымалі траѓму лодыжкі. Прозвішча інспектара, выпадкова, не Лестрейд?"
  
  " Ды па абодвух пунктах, містэр Холмс. Вы мяне здзіѓляеце.
  
  "Мы добра знаёмыя з паѓнамоцтвамі інспектара", - прагаварыѓся я з доляй саркастычнага пагарды. "Ніякіх зачэпак? Чаму ваша сённяшняя гісторыя - не што іншае, як рог багацця зачэпак". Я дапамог ёй падняцца з крэсла, зноѓ патэлефанаваѓ місіс Хадсон і праводзіѓ яе да дзвярэй. "Не хвалюйцеся. Я адчуваю, што мы зможам праліць некаторы святло на гэтую цёмную справу. Мы хацелі б наведаць вас і вашага бацькі ѓ Данморе і агледзецца. Мы таксама хацелі б наведаць месца пахавання.
  
  " Я быѓ бы надзвычай ѓдзячны вам абодвум. Я займуся падрыхтоѓкамі да вашага прыезду.
  
  Пасля таго, як місіс Хадсон вывела яе з нашых пакояѓ і мы пераканаліся, што яна знаходзіцца па-за межамі чутнасці, я спытаѓ: "Ну, Ватсон, што вы пра гэта думаеце?"
  
  " Подла, Холмс. Рабаѓнікі магіл? У наш час? Але што мы можам зрабіць? Цела выкрадзена.
  
  " Магчыма. Аднак я баюся, што за гэтай гісторыяй можа хавацца нешта большае, чым простае рабаванне. Я пытаюся ѓ вас, ці сталі б простыя хуліганы, якія маюць намер хутка пажывіцца здабычай нядаѓна пахаванага жыхара, марнаваць час на тое, каб прыбраць бруд з патрывожанай магілы і прывесці месца ѓ парадак, каб пазбегнуць ѓзбуджэння падазрэнняѓ, пакуль улады не ѓскрыюць магілу нанова?"
  
  " Я аб гэтым не падумаѓ, Холмс.
  
  " Не, гэта было не проста выпадковае злачынства. Гэта справа больш глыбокае і кажа аб якім-то больш жудасны матыве. Зьбірайце свае дарожныя прыналежнасці, Ватсан. Якія-небудзь моцныя чаравікі і порхаѓка, ліхтарык і жорсткі кій для хады. Думаю, твой рэвальвер таксама. Якое-то час ён пільна глядзеѓ на мяне, пакуль я спраѓджваѓ з раскладам Бикмана, каб даведацца, які наступны цягнік адпраѓляецца са станцыі Ватэрлоо ѓ Суррей.
  
  Я ѓ апошні раз зацягнуѓся трубкай і скрозь дым пацвердзіѓ яго падазрэнне: "Так, Ватсан, гульня пачынаецца".
  
  * * * *
  
  Большую частку паездкі ѓ Данмор я захоѓваѓ маѓчанне. Я ціха курыѓ і назіраѓ за проплывающей міма вільготнай сельскай мясцовасцю, абдумваючы абставіны справы. Ватсан, да таго часу дастаткова доѓга прапрацаваѓ бок аб бок са мной, ведаѓ, што ѓ такія моманты варта трымаць язык за зубамі, паважаючы неабходнасць самааналізу. Паколькі мы забранявалі апошні прыватны вагон ад вакзала Ватэрлоо, ён бавіѓ час, чысцячы свой службовы рэвальвер, які некаторы час не быѓ у дзеянні.
  
  Мы прыбылі да месца прызначэння да паѓднёва-захаду ад горада бліжэй да вечара. Лорд Хемминг, бацька ѓдавы Эммет-Джонс, выслаѓ наперад сваю карэту, каб адвезці нас у Данмор.
  
  Фелпс, яго дварэцкі, сустрэѓ нас у холе. "Містэр Холмс, доктар Ватсан", - сказаѓ ён. "Лорд Хемминг чакае вас і просіць вас прысутнічаць на чаяванні ѓ кабінеце". Ён узяѓ нашы паліто і правёѓ нас па раскошнага маёнтку.
  
  "Фелпс," спытаѓ я, " ці магу я папрасіць вас арганізаваць гутарку са слугой, обнаружившим цела капітана Эммет-Джонса?"
  
  " Гэта не складзе працы, сэр. Аднак маладая жанчына больш у нас не працуе.
  
  " Я так і падазраваѓ. У вас ёсць якія-небудзь здагадкі, дзе яе можна знайсці?
  
  " Я - не. Нэлі была маладой ирландкой, якую капітан асабіста адабраѓ па прыбыцці. Ён яшчэ не ѓзяѓ слугу. Шок ад выяѓлення цела, відавочна, быѓ занадта моцным для жанчыны, і яна збегла ѓ той жа дзень. Я павінен сказаць, што яна, падобна, не вельмі добра спраѓлялася са сваімі абавязкамі ".
  
  " Магчыма, і няма. Вы б сказалі, што яна была мілавіднай жанчынай?
  
  Пытанне, здавалася, Фэлпс пабіѓ, і было ясна, што ён не разглядаѓ гэтае пытанне раней. "Ну, так, яе палічылі б даволі прывабнай".
  
  " Дзякуй, Фелпс. Цяпер вы можаце праводзіць нас да яго светласці.
  
  Неѓзабаве мы пазнаёміліся з лордам Хеммингом, вясёлым, але велічным джэнтльменам. Хемминга пасадзілі за чай, накрыты на стале ѓ куце захламленых пакоі, нават па нашых мерках з Бэйкер-стрыт. Гэта здалося дзіѓным для такога вялікага дома, але, калі мы селі, ён патлумачыѓ.
  
  " Прабачце за антураж, джэнтльмены, але я падумаѓ, што лепш не губляць часу, таму загадаѓ падаць чай у кабінет капітана Эммет-Джонса, каб вы маглі неадкладна прыступіць да сваіх расследаваннях. Мая дачка просіць прабачэння, паколькі яна была зусім змучана падарожжам і нядаѓнімі падзеямі і адразу ж адправілася ѓ свае пакоі адпачыць ".
  
  "Вельмі пранікліва, ваша светласць". Я адразу захапіѓся яго шчырасцю і падрыхтоѓкай. Ватсан дастаѓ з кішэні маленькі нататнік і запісаѓ розныя моманты нашай гутаркі з апісаннем становішча. Баюся, ён таксама запісаѓ больш, чым проста трохі джэма з булачак, якія, падобна, яму таксама спадабаліся.
  
  "Падобна на тое, што капітан яшчэ не распакаваѓ свае рэчы".
  
  "Так, гэта так", - адказаѓ Хемминг. "Фактычна, ён настойваѓ на амаль абсалютным адзіноце падчас выканання задання. Ён часта абедаѓ тут. Ён наняѓ слугу для дапамогі і не прымаѓ тут наведвальнікаѓ, акрамя свайго сябра, доктара Нокс.
  
  "Такім чынам, вы не маглі б ведаць, зніклі ці якія-небудзь прадметы".
  
  " Дакладна. Пакаёѓка, баюся, таксама сышла.
  
  "Так нам сказалі", - дадаѓ Уотсан, балансуючы сваёй кубкам, нататнікам і выпечкай.
  
  Пасля ветлівай трапезы мы прыступілі да агляду памяшкання. Я асцярожна абышоѓ памяшканне і сеѓ побач з вялікім дубовым сталом. Я апусціѓся на калені, каб агледзець памяшканне ѓ свой бінокль. " Я мяркую, што з-за гэтага абескаляроѓвання дывана, якое, па-відаць, адбылося нядаѓна, цела было выяѓлена тут.
  
  "Так, гэта было так, містэр Холмс," пацвердзіѓ Хемминг.
  
  " Звярніце ѓвагу на выцвітанне малюнка, Ватсан. Далучайцеся да мяне, калі ласка. З высілкам з-за раны Ватсан спусціѓся на дыван. - Што яшчэ вы заѓважылі? - спытаѓ я.
  
  "Ну," адказаѓ ён, - якое-то пляма, але ѓжо сапраѓды не крыві. Нейкі з'едлівы агент або растваральнік, я думаю".
  
  "Цудоѓна, мой дарагі". Трапеза відавочна абвастрыла яго назіральнасць. "Вы заѓважылі дзіѓны пах?"
  
  Я схаваѓ сваё весялосьць, паколькі мне гэта нагадала маржа ѓ заалагічным садзе, калі мой сябар ляжаѓ, распростершись на дыване, яго вусы тырчалі ледзь вышэй ворса, у той час як ён пастаянна обнюхивал разгляданая месца.
  
  " Зусім выразны. Непрыемны, але чаму-то знаёмы.
  
  Я дастала маленькія нажніцы і жэстам папрасіла дазволу ѓ лорда Хемминга. Ён кіѓнуѓ у знак згоды, і я ѓзяла ѓзор тканіны, прыбраѓшы выразкі ѓ канверт. Я дапамог Ватсону падняцца на ногі і пераключыѓ увагу на агляд пісьмовага стала. Усе скрыні былі на дзіва пустыя, акрамя ніжняга, які быѓ зачынены. Паколькі ніхто не мог дастаць ключ, а дуб быѓ тоѓстым, я папрасіѓ ђотсана выцягнуць свой рэвальвер.
  
  "Не зробіце ці гонар, доктар?" Мы пазатыкалі вушы, паколькі стрэл з зброі разбурыѓ не толькі замак, але і цішыню ѓ гэтым спакойным доме. Гэта прымусіла слуг сбежаться у пакой, без сумневу, у чаканні якой-небудзь новай трагедыі. Мы запэѓнілі Фэлпс, што ѓсё пад кантролем, і ён выправіѓ натоѓп з пакоя.
  
  Змесціва ѓ скрыні было няшмат. Канверт, адрасаваны Эммету-Джонсу жаночай рукой, пасланне было выдаленае, маленькая фатаграфія, якую можна пакласці ѓ медальён, разам з бухгалтарскай кнігай. Праверка кнігі паказала нядаѓні дэпазіт на даволі буйную суму, знятую ѓ Goslings & Sharp на Фліт-стрыт. Я паказаѓ баланс Уотсану, які падняѓ брыво, прызнаючы значную суму.
  
  "Лорд Хемминг," спытаѓ я, " вы ведаеце гэтых банкіраѓ?
  
  "Вядома. Яны гадамі кіруюць маімі рахункамі".
  
  " Я так разумею, і ні ѓ якім выпадку не хачу ѓмешвацца ѓ вашу асабістае жыццё, што нядаѓні пераклад капітанам Эммет-Джонсам гэтай буйной сумы быѓ вынікам вашай асабістай шчодрасці?
  
  " Цалкам дакладна. У гэтага чалавека было мала сродкаѓ, і, прызнаюся, ён быѓ не з тых, каго я б выбраѓ для сваёй дачкі. Аднак яна прызналася ѓ глыбокай любові да гэтаму хлопцу, і паколькі я быѓ бы адзінокі, калі б яна выйшла замуж за чалавека з вялікім дастаткам, прызнаюся, я радаваѓся перспектыве пакінуць яе тут, у маім грамадстве, марачы аднойчы абзавесціся ѓнукамі. Я зрабіѓ гэты падарунак для таго, каб у капітана быѓ капітал для пачатку дзелавога прадпрыемства па яго выбару.
  
  " Я разумею. Баюся, што мы губляем дзённае святло, і мы з Ватсана хацелі б агледзець месца пахавання капітана. Мы адабралі ѓ вас занадта шмат часу.
  
  "Глупства. Калі я магу што-небудзь зрабіць для аказання далейшай дапамогі, я ѓ вашым распараджэнні", - ласкава прапанаваѓ джэнтльмен.
  
  "На дадзены момант ёсць адна рэч. Я б ветліва папрасіѓ вас звязацца з вашымі агентамі ѓ Goslings & Sharp. Папытаеце іх паказаць вам бягучы баланс рахунку, які мы толькі што абмяркоѓвалі ". Ён сардэчна пагадзіѓся, і я даѓ яму сваю візітоѓку, калі Фелпс вярнуѓся з нашым рыштункам. "Хадзем, Ватсан, у нас справы ѓ Бруквуде".
  
  * * * *
  
  З надыходам цемры мы накіраваліся да Бруквудскому могілак у Уокінг. Я загадаѓ кіроѓцу пачакаць, паколькі перспектыва злавіць таксі пазней у гэтым адасобленым кутку горада здавалася прывіднай. Ватсан запаліѓ свой ліхтарык, калі мы накіроѓваліся да доміка наглядчыка побач з галоѓнымі варотамі.
  
  Я некалькі разоѓ пастукаѓ кіем, пакуль неахайны маленькі чалавечак не адказаѓ. Калі мы распавялі яму аб нашай справе, ён, здавалася, не быѓ папярэджаны аб нашым прыбыцці і ніякім чынам не хаваѓ сваёй незадаволенасці тым, што яго перапынілі за вячэрай. Згадаѓшы імя лорда Хемминга, а таксама прапанаваѓшы паѓкроны за неспакой, да яго, здавалася, вярнулася памяць, і ён з некаторым энтузіязмам паставіѓся да нашага прадпрыемства.
  
  Мы запалілі дадатковыя ліхтары і прайшлі праз лабірынт мемарыялаѓ, некаторыя з якіх былі простымі, іншыя - багата ѓпрыгожанымі скульптурамі ѓ гонар мёртвых. Крылы мармуровых анёлаѓ адкідвалі доѓгія цені на звілістую сцяжынку. Паѓзмрок у спалучэнні з вільготным пахам зямлі, здавалася, узмацнялі мацнеѓ холад. Неѓзабаве на ніжніх паверхах павольна апусціѓся туман і закружился вакол розных надмагілляѓ.
  
  "Зацішнае мястэчка," заѓважыѓ Уотсан, перайшоѓшы на шэпт з-за абстаноѓкі.
  
  "Так, Ватсан, але я б падумаѓ, што ѓ ясны дзень тут даволі спакойна". Я рэзка спыніѓся, мне здалося, што я пачуѓ нейкі шум непадалёк, але лямпы не валодалі вялікай глыбінёй пранікнення. Адлюстравання ад туману рабілі бачнасць нулявы на любым вялікім адлегласці.
  
  Мы рушылі далей і неѓзабаве апынуліся ля магілы. Магіла заставалася адкрытай, цёмная дзірка ѓ падлозе прызначалася маладому капітану, які яшчэ не прыняѓ гэта апошняе запрашэнне. Труну стаяѓ непадалёк. "Як атрымалася," спытаѓ я нашага служыцеля, " што магіла застаецца адкрытай?"
  
  " Дажджы, сэр. Зямля занадта друзлая, каб падняць гэтую гадасць назад. І, калі мне будзе дазволена так выказацца, мы ѓжо двойчы перакопвалі гэты ѓчастак, і, мяркуючы па вашаму ѓвазе, шэф, сёння вечарам вы прымусілі мяне зноѓ яго перакопваць. Што датычыць труны, то на яго ніхто не прэтэндаваѓ, і мне здаецца ганебным хаваць яго незанятым.
  
  Я павінен быѓ прызнаць, што ён меѓ рацыю. Мы агледзелі магілу, але не знайшлі нічога цікавага ѓ пусты яме.
  
  " Труна, - выказаѓ здагадку Уотсан, - не мог ён быць крыніцай тых слядоѓ пальцаѓ, над якімі вы працавалі?
  
  - Адбіткі пальцаѓ, Ватсан. На жаль, няма. Невядома, колькі рук дакранайцеся да гэтай штуковине, і, без сумневу, з-за такога надвор'я сляды ѓжо немагчыма было б аднавіць.
  
  Мы звярнулі нашу ѓвагу на ѓнутраную частку скрынкі. Двое мужчын дапамаглі мне адкрыць вечка. Падшэѓка была крыху забруджаная з-за нязвыклага для прадмета колькасці працы. Я памацаѓ кіем стеганую падшэѓку і наткнуѓся на нейкі прадмет. " Добры дзень. Што ѓ нас тут? Паднясіце прамень бліжэй, Ватсан.
  
  Выкарыстоѓваючы палку, я падняѓ металічны прадмет з труны. У нас не было часу агледзець яго, так як нас раптам перапыніѓ рэзкі трэск галінкі. Мы былі не адны. Я інстынктыѓна адрэагаваѓ, схапіѓшы лямпу майго сябра і шпурнуѓшы яе ѓ адкрытую магілу з крыкам: "Ляжаць, Ватсан!"
  
  Наглядчык, на жаль, застыѓ ад нечаканасці. Ён уяѓляѓ сабой лёгкую мішэнь, стоячы з ліхтаром, выцягнутым перад сабой. Мы ѓбачылі выбліск з рулі, як раз перад тым, як пачулі пстрычка вінтоѓкі. Ракета трапіла наглядчыку ѓ грудзі, забіѓшы яго імгненна, як мы неѓзабаве даведаемся, і адкінула яго назад, і, па іроніі лёсу, мне сумна пра гэта казаць, у зияющий труну.
  
  Ватсан стрэліѓ у кірунку нападніка, каб даць яму зразумець, што мы прыйшлі не бяззбройнымі. З пагашанымі фарамі не было ніякай надзеі пераследваць забойцу па затемненному могілак. Я запаліѓ запалку, дазволіѓшы доктару бегла агледзець ахвяру, але адразу стала ясна, што для яго нічога нельга было зрабіць. Мы зачынілі вечка і асцярожна рушылі назад да галоѓнай брамы.
  
  * * * *
  
  У Бруквуд была выкліканая паліцыя, і, калі яго людзі скончылі свае справы, Лестрейд суправадзіѓ нас назад на Бэйкер-стрыт, паколькі наш кіроѓца збег пры першых прыкметах мітусні. Місіс Хадсон прадбачліва прыгатавала халодны вячэру. Я выклаѓ падрабязнасці нашага расследавання.
  
  " Што ж, містэр Холмс, гэта паказвае, што мы, сьледчыя, мысьлім аднолькава. З самага пачатку я падазраваѓ, што тут здзяйсняюцца злачынствы, якія выходзяць за рамкі простага рабавання магіл. Лестрейд пацягваѓ эль, пакуль мы з Ватсана абменьваліся разумеюць поглядамі, занадта добра ведаючы гатоѓнасць інспектара выкарыстоѓваць нашу працу ѓ сваіх інтарэсах. "І ѓсё ж гэта не дае адказу на пытанне, хто за гэтым стаіць?" Лестрейд канстатуе відавочнае.
  
  Місіс Хадсон прыбрала са стала, калі мы адышлі, каб абмеркаваць атрыманую інфармацыю. "Ледзь не забылася, містэр Холмс", - сказала яна, дастаючы канверт з фартуха. "Гэтая тэлеграма прыйшла для вас раней".
  
  " Дзякую вам, дарагая лэдзі. А цяпер паспрабуйце крыху адпачыць.
  
  "Я даѓно адмовілася ад гэтага, ведаючы, на што падобныя гэтыя пакоі, калі вы з Доктарам адпраѓляецеся на чарговую сваю валтузню. На вакзале Вікторыя было бы цішэй ". Яна пайшла.
  
  Я прачытаѓ тэлеграму сваім гасцям, якая пацвердзіла мае падазрэнні аб тым, што банкаѓскі рахунак Эмэта-Джонса быѓ спустошаны за дзень да яго смерці. "Здаецца малаверагодным супадзеннем, што ён зняѓ усе свае сродкі за дзень да сваёй смерці".
  
  "Як наконт шантажу?" Лестрейд выказаѓ незвычайна праніклівае прапанову.
  
  " Так, гэта магчыма, Лестрейд, але хто б мог ведаць, што ѓ яго ёсць грошы? Відавочна, што сродкі да існавання ён атрымаѓ дзякуючы жаніцьбе. Не, ёсць нешта большае. Я не зусім разумею значэнне дзіѓнага прадмета, які мы знайшлі ѓ труне.
  
  "Падобна на нейкае прыстасаванне для прыгатавання яек", - пракаментаваѓ Лестрейд.
  
  "Я б сказаѓ, больш падобна на дзіѓную фехтовальную маску". Я павінен быѓ прызнаць, што зайшоѓ у тупік у сваіх высновах. Прылада, паколькі яно, відавочна, мела нейкае прызначэнне пры вырабе, ѓяѓляла сабой даѓгаватую металічную канструкцыю, вонкава якая нагадвае раму ручнога люстэрка без шкла. Да яго з дапамогай шарніра была прымацаваная драцяная кошык. Менавіта тады Ватсан даказаѓ сваю каштоѓнасць як мой здольны кампаньён. " Што вы пра гэта думаеце, Ватсан? - Крыкнуѓ я праз увесь пакой, трымаючы прадмет высока ѓ руцэ.
  
  Ватсан сышоѓ ад нас і некаторы час працаваѓ за маім хімічным сталом, так ціха, што мы амаль забыліся пра яго прысутнасці. У адной руцэ ён трымаѓ раскрыты тэкст і што-то змешваѓ над агнём. Побач ляжаѓ канверт з узорамі дываноѓ, здабытых у Данморе. Неѓзабаве ѓ выніку яго эксперыменту пачаѓ вылучацца атрутны дым. Гэта хутка пачало запаѓняць пакой, вымусіѓшы нас адчыніць вокны, каб выгнаць смуроднае воблака.
  
  Смурод і мітусня прыцягнулі яшчэ адзін візіт нашай злосная гаспадыні. "Што, чорт вазьмі, вы, мужчыны, зараз робіце?" - усклікнула яна. "Я ніколі не змагу пазбавіцца ад гэтага паху ѓ гэтых пакоях".
  
  Мы прыціскалі хусткі да ротамі. Прайшло некаторы час, перш чым мы змаглі загаварыць. "Я думаю, што ужыѓ занадта шмат алкагольнага поташа", - у рэшце рэшт патлумачыѓ Уотсан, кашлянув і вярнуѓшыся да свайго тэксту.
  
  "Я павінен пагадзіцца з місіс Хадсон. Што ты там рабіѓ, дружа?" - Спытаѓ я.
  
  " Вы памятаеце, Холмс, што пах, які мы адчулі на дыване ѓ Данморе, а таксама ѓ труне, здаѓся нам знаёмым. Дык вось, у час вячэры да мяне дайшло, што гэта пах хлараформу. Пары, якія выкарыстоѓваюцца ѓ якасці сучаснага анестэтыка. Праведзены там эксперымент пацвердзіѓ мае падазрэнні. Прылада, якое мы дасталі з труны, называецца маскай Шиммельбуша. Гэта механізм, які выкарыстоѓваецца для ѓтрымання прасякнутай хлараформам тканіны на твары пацыента падчас аперацыі. У цяперашні час для гэтай мэты выкарыстоѓваецца мноства прылад, але гэты інструмент ѓсё яшчэ выкарыстоѓваецца. "
  
  Я з цяжкасцю стрымаѓ ѓхмылку. Я кінуѓся ѓ пакой, каб паціснуць руку свайму калегу. "Бліскуча, Ватсан! У нас ёсць тлумачэнне".
  
  Лестрейд стаяѓ побач з разгубленым выглядам. " Тлумачыць, што? Я хацеѓ бы ведаць.
  
  " Зараз гэта становіцца відавочным, інспектар. І сродкі, і матыѓ. Я зрабіѓ паѓзу, каб раскурить трубку, як для драматычнага эфекту, так і ѓ надзеі, што духмяны тытунь дапаможа змякчыць гніласны водар, выкліканы хімічнай вылазкай майго сябра. " Што Ватсан ясна даѓ зразумець, так гэта тое, што капітан Эммет-Джонс не мёртвы.
  
  "Д'ябал, вы кажаце", - усклікнуѓ Лестрейд.
  
  " Падобна на тое, мой дарагі Лестрейд, што капітан Эммет-Джонс пазнаёміѓся з маладым лекарам, знаходзячыся на службе. Ён быѓ заручаны з жанчынай, якую не любіѓ, але пагадзіѓся ажаніцца на ёй, каб атрымаць доступ да яе багацця. Аднак ён быѓ закаханы ѓ іншую."
  
  "Пакаёѓка Нэлі," дадаѓ Уотсан.
  
  " Яна была пакаёѓкі не больш, чым вы ці я, Ватсан. Яна была яго палюбоѓніцай. Я дастаѓ фатаграфію, якую ѓзяѓ са стала ѓ Данморе. Я быѓ асцярожны і не дазволіѓ лорду Хеммингу убачыць гэта, пакуль мы не пераканаліся ѓ ролі жанчыны. "Я ѓпэѓнены, што гэта яна. Як вы можаце бачыць з яе сукенкай, яна, хутчэй за ѓсё, была небагатая, але ѓжо сапраѓды не належала да класа прыслугі.
  
  Уотсан і Лестрейд падышлі бліжэй, каб разгледзець фатаграфію. "Як толькі Эммет-Джонс шчасна перавёѓ грошы лорда Хемминга на свой асабісты рахунак, ён арганізаваѓ інсцэніроѓку уласнай уяѓнай смерці, дазволіѓшы свайму сябру, нашаму доктару Ноксу, ѓвесці анестэтык".
  
  Ватсан працягнуѓ апавяданне. "Выпадковаму назіральніку суб'ект, які знаходзіцца пад глыбокім наркозам, можа здацца зусім мёртвым. Вядома, любы які ведае сваю справу ѓрач, такі як доктар Шэрыдан, мог лёгка вызначыць з дапамогай аѓскультацыі з дапамогай стетоскоп, што сэрца ѓсё яшчэ б'ецца, але Нокс ужо быѓ пад рукой і спрытна прыдумаѓ гісторыю аб нейкай заразнай хваробы. Гэта гарантавала б, што сям'я і, без сумневу, добра аплачваецца трунар будуць трымацца на адлегласці і выключаць магчымасць правядзення памінак ".
  
  "Адтуль," працягваѓ я, " было б лёгка прыбраць цела і абудзіць Эмэта-Джонса. Калі быѓ аддадзены загад аб эксгумацыі, меркавалася, што цела было вынята з магілы, хоць на самай справе яго ніколі не было пры пахаванні. Той факт, што магіла была некранутай, павінен быѓ падказаць вам, Лестрейд, што гэта не было звычайным актам рабавання.
  
  Лестрейд апусціѓ вочы, вушы пачырванелі, але спачатку ён нічога не сказаѓ. Затым ён, здавалася, празьзяѓ і прапанаваѓ: "Усё, што нам трэба зрабіць, гэта знайсці гэтага доктара Нокс. Мы прад'явім яму абвінавачванне ѓ забойстве наглядчыка. Ён праспявае прыгожую мелодыю і, іду ѓ заклад, зверне паказанні каралевы супраць двух іншых, калі яму пагражае шыбеніца.
  
  "Вінтоѓка, з якой быѓ забіты вартаѓнік, без сумневу, ваеннага прызначэння", - дадаѓ я.
  
  "Вы знойдзеце Нокс ѓ парадку", - сказаѓ Ватсан. "У магіле недалёка ад той, што прызначана для Эмэта-Джонса. Ён будзе мёртвы амаль трыццаць гадоѓ".
  
  Надышла мая чарга дзівіцца. " Што вы хочаце сказаць, Ватсан?
  
  "Пакуль я разважаѓ пра сувязі паміж гэтым доктарам Ноксом і рабаваннем магілы, мне сее-што прыйшло ѓ галаву. Вы памятаеце справа спадароѓ Хейра і Бэрка, Холмс?"
  
  Мне давялося падумаць некалькі імгненняѓ, але затым мяне ахінула. "Так, Ватсан, я мяркую, вы маеце рацыю". Я растлумачыѓ для озадаченного інспектара: "Хэйр і Берк былі арыштаваныя за рабаванне магіл каля пяцідзесяці гадоѓ таму".
  
  "Я з уздрыгам прызнаю, што быѓ час," разважаѓ Ватсан, " калі трупы для навучання студэнтаѓ-медыкаѓ былі ѓ дэфіцыце. Часта студэнтам даводзілася звяртацца да рабаѓніцтва магіл, каб знайсці ѓзоры, дастаткова свежыя для анатамічнага даследавання. Павінна быць, непрыемнае занятак. Неѓзабаве, у пачатку стагоддзя, зарадзілася прыбытковая індустрыя раскрадання магіл, закліканая забяспечыць медыцынскую прафесію.
  
  "Гэтыя людзі называлі сябе воскресителями, якімі, я мяркую, яны ѓ некаторым родзе і былі. Хэйр і Берк вырашылі адкрыць уласны бізнэс па забеспячэнні ѓ сваім доме-інтэрнаце, пазней названым мясцовымі жыхарамі Домам мёртвых. Тут я павінен паправіць вас, Холмс. Гэта былі не рабаѓнікі магіл, а забойцы, якія прадавалі толькі што забітыя цела перад тым, як іх пахавалі.
  
  "Здавалася б, яшчэ больш свежы запас", - сказаѓ я.
  
  "Цалкам. Іх арышт прывёѓ да прыняцця Закона аб анатоміі 1832 года, які забараняѓ такія дзеянні, як разрабаваньне магіл у медыцынскіх мэтах ".
  
  "А ђрач, якога яны далі, Ватсан?" Спытаѓ я, цяпер ведаючы верагодны адказ.
  
  "Быѓ бы нейкі Роберт Нокс. Бліскучы анатам, які правёѓ больш за пяцьсот анатамічных выкрыццяѓ. На яго дэманстрацыі з'язджаліся натоѓпу людзей з усяго свету, як медыкаѓ, так і непрафесіяналаѓ. Ён сышоѓ з некаторым ганьбай, калі прадпрыемства было раскрыта, але, у той час як Берк быѓ павешаны, Нокс і Хэйр выйшлі на свабоду. У сябра-лекара Эмэта-Джонса было пачуццё гумару. Ён кпіѓ над усімі намі, згадваючы Нокс, і, павінна быць, думаѓ, што яго ніколі не раскрыюць ".
  
  "Знайсці яго лёгка," сказаѓ я, - але, спадзяюся, знайсці будзе нялёгка".
  
  Я даручыѓ Лестрейду звязацца са штабам арміі, дзе спіс прызыѓнікоѓ палка Эмэта-Джонса, без сумневу, раскрые сапраѓдную асобу нашага таямнічага Доктара. Да таго часу, калі расклад майго Бикмана было верным, троіца, паколькі з імі, без сумневу, была жанчына на фатаграфіі, якую яны называлі "Нэлі", будзе ѓжо далёка за межамі краіны з дапамогай "Начнога шатландца".
  
  Я даручыѓ Лестрейду высачыць іх далей на кантыненце, дазволіѓшы яму ѓзяць на сябе афіцыйную адказнасць, калі іх удасца знайсці, і паабяцаѓ паведаміць гэтую навіну лорду Хеммингу і яго дачкі.
  
  Хоць афіцыйная заслуга нікому не належыць, паколькі месцазнаходжанне тройцы так і не было ѓстаноѓлена, я паспяшаѓся паапладыраваць працы майго калегі і ганаруся тым, што публічна заяѓляю пра гэта на гэтых старонках.
  
  Яго адказ: "Элементарна, мой дарагі Холмс", быѓ цалкам заслужаным.
  
  -Бэйкер - стрыт
  
  Лондан, 1904 год
  
  OceanofPDF.com
  
  "ПРЫГОДА СА ЗНАКАМ ВУРИША", Рычард А. Лупофф
  
  Гэта была, безумоѓна, самая суровая зіма, якую ведаѓ Лондан на памяці чалавецтва, магчыма, з таго часу, як рымляне заснавалі сваё паселішча Лондиниум амаль два тысячагоддзя таму. Штармы наляцелі з Паѓночнага мора, адрэзаѓшы Кантынент і пакрыѓшы велізарную сталіцу тоѓстымі пластамі снегу, якія хутка пачарнелі ад задушлівых пароѓ дзесяці тысяч вугальных жараѓ, ператварыѓшыся ѓ ненадзейны пласт лёду, калі на іх пасыпаліся толькі крыху больш цёплыя кроплі мокрага снегу.
  
  Нягледзячы на гэта, нам з Холмсам было ѓтульна ѓ нашай кватэры на Бэйкер-стрыт, 221Б. Камін быѓ разведзены, мы з'елі цудоѓны вячэру з мясных паштэтаѓ і краснокочанной капусты, пададзены заѓсёды надзейнай місіс Хадсон, і я выявіѓ, што мару пра вытрыманым брэндзі з трубкай, пакуль Холмс аддаецца свайму новаму захапленню.
  
  Ён здзейсніѓ налёт на нашу бедную казну ѓ пошуках сродкаѓ, дастатковых для куплі аднаго з новых грамафонаѓ містэра Эміля Берлинера, імпартаванага кампаніяй Harrods з Бромптон-роѓд. Ён уставіѓ у апарат адну з новых пласцінак містэра Эдысана, рэкламуемую як прыкметнае ѓдасканаленне па параѓнанні з традыцыйнымі васковымі цыліндрамі. Але гукі, вырывавшиеся з рупара, не былі ні прыемнымі, ні меладычнымі для маіх вушэй. Замест гэтага яны насілі дзіѓны і трывожны характар, здаваліся дысануюць, але ѓ той жа час наводзілі на думку аб дзіѓнай гармоніі, якую лепш было б не разумець.
  
  Калі я ѓжо збіраѓся папрасіць Холмса выключыць гэта мудрагелістае прылада, мелодыя падышла да канца, і Холмс дастаѓ іголку з пазы.
  
  Холмс прыціснуѓ падняты палец да сваіх тонкім вуснаѓ і рэзка вымавіѓ маё імя. "Ватсан!" паѓтарыѓ ён, калі я апусціѓ трубку. Келіх з брэндзі ледзь не выслізнуѓ у мяне з рук, але я паспеѓ своечасова падхапіць яго, каб прадухіліць катастрафічны разліѓ.
  
  " У чым справа, Холмс? - Спытаѓ я.
  
  "Паслухай!"
  
  Ён падняѓ руку, і на яго змрочным твары з'явілася выраз глыбокай засяроджанасці. Ён кіѓнуѓ у бок зачыненых аканіцамі вокнаѓ, якія выходзілі на Бэйкер-стрыт.
  
  "Я нічога не чую, акрамя свісту ветру ѓ карнізах", - сказаѓ я яму.
  
  " Слухай больш уважліва.
  
  Я нахіліѓ галаву, стараючыся пачуць, што ж прыцягнула ѓвагу Холмса. Знізу данёсся скрып, за якім рушыѓ услед гук адкрываецца і зачыняецца дзверы, і стук костак пальцаѓ па цвёрдым дрэве, прычым апошні гук быѓ прыглушаны, як тонкай тканінай.
  
  Я паглядзеѓ на Холмса, які прыціснуѓ доѓгі палец да вуснаѓ, паказваючы, што патрабуецца цішыня. Ён кіѓнуѓ у бок нашай дзверы, і праз некалькі імгненняѓ я пачуѓ крокі місіс Хадсон, якая ѓздымаецца да нас у кватэру. Яе упэѓнены крок суправаджаѓся іншым, лёгкім і няѓпэѓненым па сваёй прыродзе.
  
  Холмс прыадчыніѓ уваходныя дзверы, і на парозе з'явілася наша кватэрная гаспадыня, поднявшая руку, каб пастукаць.
  
  "Містэр Холмс!" выдыхнула яна.
  
  " Місіс Хадсон, я бачу, вы прывезлі з сабой лэдзі Фэйрклоу з Понтефракта. Не будзеце ці вы так ласкавы дазволіць лэдзі Фэйрклоу увайсці і не будзеце ці вы так ласкавы заварыць кубак гарачага гарбаты для мілэдзі? Яна, павінна быць, пакутуе ад падарожжа ѓ гэтую зімовую ноч.
  
  Місіс Хадсон павярнулася і накіравалася ѓніз па лесвіцы, у той час як стройная маладая жанчына, якая суправаджала яе, увайшла ѓ нашу гасціную серыяй доѓгіх, грацыёзных крокаѓ. Ззаду яе місіс Хадсон асцярожна паставіла на падлогу сакваяж з дывановай дарожкай.
  
  "Лэдзі Фэйрклоу," Холмс звярнуѓся да ізноѓ якая прыбыла, " дазвольце прадставіць вам майго калегу, доктара Ватсана. Вядома, вы ведаеце, хто я, і менавіта таму прыйшлі за маёй дапамогай. Але спачатку, калі ласка, погрейтесь ля агню. Доктар Ватсан прынясе бутэльку брэндзі, якім мы подкрепим гарачы чай, які рыхтуе місіс Хадсон.
  
  Новоприбывшая не вымавіла ні слова, але па яе твары было відаць, што яна здзіѓленая тым, што Холмс даведаѓся, хто яна і дзе знаходзіцца, без папярэджання. На ёй была стыльная капялюшык, отороченная цёмным мехам, і старанна паліто, пашытае з адпаведнымі ѓпрыгожваннямі на каѓняры і абшэѓках. На нагах у яе былі боты, якія хаваліся пад ніжнім падолам паліто.
  
  Я дапамагла ёй зняць верхнюю вопратку. Да таго часу, як я павесіла яго на вешалку, лэдзі Фэйрклоу зручна ѓладкавалася ѓ нашым лепшым крэсле, працягнуѓшы тонкія рукі да весела пляшущему полымя. Яна зняла пальчаткі і з уяѓнай нядбайнай акуратнасцю паклала іх на драѓляны падлакотнік свайго крэсла.
  
  " Містэр Холмс, - сказала яна голасам, у якім у роѓнай ступені чуліся культурная далікатнасць і ледзь стрымваны жах. " Я прашу прабачэння за тое, што турбую вас і доктара Ватсана ѓ гэтак позні час, але...
  
  " Няма неабходнасці ѓ выбачэннях, лэдзі Фэйрклоу. Наадварот, вас варта пахваліць за тое, што вы праявілі мужнасць перасекчы Атлантыку ѓ разгар зімы, а капітана парахода "Мурания" варта павіншаваць з паспяховым пераходам. На жаль, нашы мытнікі затрымалі вашу высадку, але цяпер, калі вы тут, магчыма, вы адукуеце доктара Ватсана і мяне адносна праблемы, з якой сутыкнуѓся ваш брат, містэр Філіп Ллевеллин.
  
  Калі лэдзі Фэйрклоу і была здзіѓленая тым, што Холмс пазнаѓ яе без прадстаѓлення, то яна была відавочна здзіѓленая гэтым заявай, праѓзыходным мае бедныя магчымасці апісаць яго. Яна паднесла руку да шчакі, якая ѓ льстивом святле танцуючага полымя падкрэслівала гладкасць скуры і вытанчанасць выгібу.
  
  "Містэр Холмс!" усклікнула яна. - адкуль вы ѓсё гэта ведаеце?
  
  " Нічога асаблівага, лэдзі Фэйрклоу, трэба проста трымаць свае пачуцці напагатове, а розум актыѓным. Погляд, кінуты Холмсам у мой бок, быѓ непрыемны, але я адчуѓ, што не магу пратэставаць у прысутнасці госця і патэнцыйнага кліента.
  
  "Гэта вы так кажаце, містэр Холмс, але я чытала аб вашых подзвігі, і ѓ многіх выпадках яны здаюцца амаль звышнатуральнымі," адказала лэдзі Фэйрклоу.
  
  " Ні ѓ найменшай ступені. Давайце разгледзім дадзены выпадак. На вашым чамадане папяровы ярлык "Блю Стар Лайн". "Мурания" і "Лемурыі" з'яѓляюцца вядучымі акіянскімі лайнерамі Blue Star Line, курсіруючымі напераменку па усходнім і заходнім трансатлянтычным марскім шляхам. Нават беглы погляд на daily shipping news паказвае, што "Мурания" павінна была прыбыць у Ліверпуль сёння рана раніцай. Калі б карабель прыбыѓ у порт нават так позна, як у дзесяць гадзін, улічваючы той факт, што паездка па чыгунцы з Ліверпуля ѓ Лондан займае ѓсяго дзве гадзіны, вы дабраліся б да нашага горада да поѓдня. Яшчэ самае большае гадзіну шляху ад чыгуначнай станцыі да Бэйкер-стрыт, і вы былі б у нашай дзверы да гадзіны дня. І ѓсё ж, - заключыѓ Холмс, зірнуѓшы на гадзіннік ormolu, якія стаялі ѓ нас на каміннай паліцы, - вы прыбылі на здзіѓленне своечасова - у дзесяць гадзін пасля мерыдыяна.
  
  " Але, Холмс, - умяшаѓся я. - у лэдзі Фэйрклоу, магчыма, былі іншыя справы, якія трэба было выканаць, перш чым прыйсці да нас.
  
  " Не, Ватсан, няма. Баюся, вам не ѓдалося зрабіць правільны вывад з таго, што вы, несумненна, назіралі. Вы заѓважылі, ці не так, што лэдзі Фэйрклоу захапіла з сабой свой сакваяж?
  
  Я прызнаѓ сябе вінаватым па гэтым абвінавачванні.
  
  "Несумненна, калі б лэдзі Фэйрклоу не дзейнічала ѓ вялікай спешцы, яна адправілася б у свой гатэль, освежилась і пакінула свой багаж там, перш чым адправіцца на Бэйкер-стрыт. Той факт, што ѓ яе з сабой толькі адно месца багажу, яшчэ раз сведчыць аб тым, з якой паспешнасцю яна пакінула свой дом у Канадзе. Такім чынам, Ватсан, што магло прымусіць лэдзі Фэйрклоу адправіцца ѓ падарожжа ѓ такой спешцы?
  
  Я пакруціѓ галавой. " Прызнаюся, я ѓ разгубленасці.
  
  "Усяго восем дзён таму ѓ "Дэйлі Мэйл" з'явілася паведамленне з паметкай "Мартир Тидл", горад, размешчаны на мяжы Англіі і Уэльса, якое тычыцца таямнічага знікнення містэра Філіпа Ллевеллина. Было б час, каб вестка дайшла да лэдзі Фэйрклоу ѓ Понтефракте па трансатлантычнаму кабелю. Баючыся, што затрымка з прыбыццём у порт і пасадкай на "Муранию" прывядзе да невыноснай затрымкі, лэдзі Фэйрклоу загадала сваёй пакаёѓкі абкласці ѓ яе сакваяж як мага менш прадметаѓ першай неабходнасці. Затым яна накіравалася ѓ Галіфакс, адкуль Мурания адбыла і, прыбыѓшы ѓ Ліверпуль сёння раніцай, павінна была адразу ж адправіцца ѓ Лондан. Аднак яна прыбыла прыкладна на адзінаццаць гадзін пазней, чым ад яе можна было чакаць. Паколькі наша чыгуначнае паведамленне застаецца бесперабойным нават у самых суровых кліматычных умовах, адказнасць за гэта магла несці толькі мытная служба, у роѓнай ступені вядомая сваёй пунктуальнасцю і марудлівасцю ".
  
  Зноѓ павярнуѓшыся да лэдзі Фэйрклоу, Холмс сказаѓ: "Ад імя Мытнай службы Яе Вялікасці, лэдзі Фэйрклоу, я прыношу свае прабачэнні".
  
  Пачуѓся стук у дзверы, і з'явілася місіс Хадсон, несучы паднос з гарачым чаем і халоднымі бутэрбродамі. Яна паставіла ѓсё гэта на стол і пайшла.
  
  Лэдзі Фэйрклоу паглядзела на пачастунак і сказала: "О, я проста не магла".
  
  "Глупства", - настойваѓ Холмс. "Вы завяршылі цяжкі падарожжа і збіраецеся на небяспечнае прадпрыемства. Вы павінны захоѓваць сілы". Ён устаѓ і дадаѓ брэндзі ѓ чай лэдзі Фэйрклоу, затым уладна схіліѓся над ёй, пакуль яна паглынала напой і два сэндвіча.
  
  "Напэѓна, я ѓсё-ткі галодная", - прызналася яна нарэшце. Я быѓ рады ѓбачыць, што на яе шчокі вяртаецца румянец. Я быѓ сур'ёзна занепакоены яе самаадчуваннем.
  
  - А цяпер, лэдзі Фэйрклоу, - сказаѓ Холмс, - магчыма, вам варта адправіцца ѓ гатэль і аднавіць сілы, добранька выспаліся. Спадзяюся, у вас забраняваны столік?
  
  - О, вядома, у "Кларидже". Дзякуючы ласкі "Блю Стар Лайн" для мяне быѓ замоѓлены нумар люкс. Але я не мог цяпер адпачываць, містэр Холмс. Я занадта засмучаны, каб заснуць, пакуль не растлумачу вам сваю патрэбу і не атрымаю вашых запэѓненняѓ у тым, што вы і доктар Ватсан возьмецеся за маё справа. У мяне дастаткова грошай, калі вас гэта турбуе."
  
  Холмс паказаѓ, што фінансавыя падрабязнасці могуць пачакаць, але я быѓ рады, што мяне ѓключылі ѓ спіс якія маюць патрэбу нашага госця. Так часта я лаѓлю сябе на тым, што да мяне ставяцца як да чаму-то само сабой разумеецца, хоць на самай справе я давераны супрацоѓнік Холмса, як ён сам неаднаразова прызнаваѓ.
  
  "Вельмі добра", - кіѓнуѓ Холмс, сядаючы насупраць лэдзі Фэйрклоу. "Калі ласка, раскажыце мне вашу гісторыю сваімі словамі, як можна дакладней апісваючы дэталі".
  
  Лэдзі Фэйрклаф асушыѓ сваю кубак і пачакала, пакуль Холмс зноѓ напоѓніць яе брэндзі і дадасць трохі Дарджилинга. Яна зрабіла яшчэ адзін салідны глыток і прыступіла да свайго аповяду.
  
  "Як вы ведаеце, містэр Холмс і доктар Ватсан, я нарадзіѓся ѓ Англіі і адбываѓся з старадаѓняга роду. Нягледзячы на нашы старажытныя валійская сувязі і прозвішча, мы былі англічанамі тысячу гадоѓ. Я быѓ старэйшым з двух дзяцей, малодшым быѓ мой брат Філіп. Як дачка, я не бачыла для сябе вялікага будучыні на родных астравах і прыняла прапанову рукі і сэрца, зробленае маім мужам, лордам Фэйркло, чые канадскія валодання значныя і які паведаміѓ мне пра жаданне эміграваць у Канаду і пабудаваць там новае жыццё, якую мы падзялілі б ".
  
  Я дастаѓ свой блакнот і аѓтаручку і пачаѓ рабіць паметкі.
  
  "Прыкладна ѓ гэты ж час мае бацькі абодва загінулі ѓ выніку жудаснай аварыі, сутыкнення двух цягнікоѓ у Швейцарскіх Альпах падчас адпачынку за мяжой. Адчуваючы, што пышная вяселле была б праявай непавагі да нябожчыка, мы з лордам Фэйрклоу ціха абвянчаліся і з'ехалі з Англіі. Мы шчасліва жылі ѓ Понтефракте, Канада, пакуль мой муж не знік ".
  
  "Сапраѓды," сказаѓ Холмс, " я чытаѓ пра знікненне лорда Фэйрклоу. Я заѓважаю, што вы да гэтага часу называеце яго сваім мужам, а не нябожчыкам мужам, і я не бачу ніякай жалобнай павязкі на вашай вопратцы. Вы верыце, што ваш муж жывы да гэтага часу?"
  
  Лэдзі Фэйрклоу на імгненне апусціла вочы, і на яе шчоках ѓспыхнуѓ румянец. "Хоць наш шлюб быѓ у некаторым родзе шлюбам па разліку, я выявіла, што вельмі моцна пакахала свайго мужа. Паміж намі не было ніякіх рознагалоссяѓ, калі вас гэта турбуе, містэр Холмс.
  
  " Ні ѓ найменшай ступені, лэдзі Фэйрклоу.
  
  " Дзякуй. "Яна отхлебнула з сваёй кубкі. Холмс уважліва паглядзеѓ на яе, затым зноѓ пляснуѓ у яе вады. "Дзякуй," паѓтарыла лэдзі Фэйрклоу.
  
  "Мой муж перапісваѓся са сваім шваграм - маім братам - і, пасля жаніцьбы майго брата, з жонкай майго брата на працягу некаторага часу, перш чым ён знік.
  
  "Я бачыла канверты па меры таго, як яны прыходзілі і сыходзілі, але мне ніколі не дазвалялася нават зірнуць на іх змесціва. Прачытаѓшы толькі што кожнае дастаѓленае ліст, мой муж спальваѓ яго і распальваѓ попел да тых часоѓ, пакуль яго не ѓдалося аднавіць. Атрымаѓшы адно вельмі доѓгае ліст - я магла сказаць, што яно было доѓгім, мяркуючы па вазе канверта, у якім яно прыйшло, - мой муж выклікаѓ плотнікаѓ і падрыхтаваѓ апячатаную пакой, у якую мне было забаронена ѓваходзіць. Вядома, я падпарадкавалася загаду майго мужа.
  
  "Мудрая палітыка," уставіѓ я. " Усім вядомая гісторыя Сіняй Барады.
  
  "Ён замыкаѓся ѓ сваёй асабістай пакоі на гадзіннік, часам на дні. На самай справе, калі ён знікаѓ, я амаль чакаѓ, што ён вернецца ѓ любы момант ". Лэдзі Фэйрклоу прыціснула руку да горла. "Калі ласка," мякка сказала яна, "прашу прабачэння за бестактоѓнасць, але мне раптам стала так цёпла". Я адвёѓ погляд, а калі зноѓ паглядзеѓ на яе, то заѓважыѓ, што верхняя гузік яе блузкі была расшпілена.
  
  " Майго мужа няма ѓжо два гады, і ѓсё, акрамя мяне, лічаць яго памерлым, і я прызнаю, што нават мае надзеі вельмі слабыя. У перыяд перапіскі паміж маім мужам і маім братам мой муж пачаѓ час ад часу выдаляцца ад усяго чалавечага грамадства. Паступова частата і працягласць яго знікненняѓ павялічваліся. Я баяѓся, сам не ведаю чаго, - магчыма, што ён заахвоціѓся да якога-небудзь наркотыку або невыразимому заганы, аддаючыся якому аддаваѓ перавагу ізаляцыю. Я выказаѓ здагадку, што ён распарадзіѓся пабудаваць запячатаны пакой менавіта для гэтай мэты, і вырашыѓ, што я павінен даведацца яе сакрэт.
  
  Яна схіліла галаву і зрабіла серыю доѓгіх, перарывістых удыхаѓ, ад якіх яе прыгожая грудзі прыкметна ѓздымаліся. Праз некаторы час яна падняла твар. Яе шчокі былі мокрымі ад слёз. Яна аднавіла свой аповяд.
  
  "Я выклікала слесара з вёскі і пераканала яго дапамагчы мне пракрасціся ѓнутр. Калі я, нарэшце, апынулася ѓ патайным пакоі майго мужа, я выявіла, што стаю перад пакоем, цалкам пазбаѓленай якіх-небудзь асаблівасцяѓ. Столь, сцены, падлогу былі простымі і пазбаѓленымі упрыгожванняѓ. Не было ні вокнаѓ, ні каміна, ні якога-небудзь іншага выхаду з пакоя."
  
  Холмс кіѓнуѓ, нахмурыѓшыся. Нарэшце ён спытаѓ: "Значыць, у пакоі не было нічога характэрнага?"
  
  " Так, містэр Холмс, быѓ. "Адказ лэдзі Фэйрклоу так уразіѓ мяне, што я ледзь не выпусціѓ аѓтаручку, але ѓзяѓ сябе ѓ рукі і вярнуѓся да сваіх нататак.
  
  "Спачатку пакой здавалася ідэальным кубам. Столь, падлогу і чатыры сцяны здаваліся абсалютна квадратнымі і размяшчаліся пад дакладным прамым вуглом адзін да аднаго. Але пакуль я стаяѓ там, мне здалося, што яны ... я мяркую, ссунуліся - гэта самае блізкае, што я магу сказаць, містэр Холмс, але на самой справе яны не рухаліся якім-небудзь знаёмым чынам. І ѓсё ж іх форма здавалася іншы, а куты - дзіѓнымі, тупымі і адкрываліся ѓ іншыя - як бы гэта выказацца - вымярэння."
  
  Яна схапіла Холмса за запясце сваімі вытанчанымі пальцамі і умольна нахілілася да яго. "Вы лічыце мяне вар'ятам, містэр Холмс? Няѓжо маё гора давяло мяне да мяжы вар'яцтва? Бываюць моманты, калі мне здаецца, што я больш не магу выносіць дзівацтваѓ.
  
  "Вы дакладна не вар'ятка", - сказаѓ Холмс. "Вы натыкнуліся на адно з самых дзіѓных і небяспечных з'яѓ, аб якім ледзь падазраюць нават самыя прасунутыя матэматычныя тэарэтыкі і аб якім нават яны кажуць толькі самым асцярожным шэптам".
  
  Ён вызваліѓ руку з яе хваткі, паківаѓ галавой і сказаѓ: "Калі дазваляюць вашы сілы, вы павінны працягнуць свой аповяд, калі ласка".
  
  "Я паспрабую", - адказала яна.
  
  Я чакаѓ, трымаючы аѓтаручку над нататнікам.
  
  Наш наведвальнік здрыгануѓся, нібы ад страшнага ѓспаміны. "Як толькі я пакінуѓ таемную пакой, запячатаѓ яе за сабой, я паспрабаваѓ вярнуцца да нармальнага жыцця. Прайшло некалькі дзён, калі мой муж з'явіѓся зноѓ, адмаѓляючыся, як звычайна, даваць якія-небудзь тлумачэнні адносна свайго нядаѓняга месцазнаходжання.
  
  "Неѓзабаве пасля гэтага мая дарагая сяброѓка, якая жыве ѓ Квебеку, нарадзіла дзіця. Я паехала пабыць з ёй, калі паступіла вестка аб вялікім землятрусе ѓ Понтефракте. У выніку гэтай катастрофы ѓ зямлі з'явілася расколіна, і наш дом быѓ цалкам паглынуты. На шчасце, я застаѓся ѓ стане фінансавай незалежнасці і ніколі не пакутаваѓ ад матэрыяльных нягод. Але я больш ніколі не бачыла свайго мужа. Большасць лічыць, што ён быѓ у доме ѓ момант знікнення і быѓ забіты адразу ж, але я захоѓваю надзею, якой бы слабой яна ні была, што ён, магчыма, нейкім чынам выжыѓ.
  
  Яна зрабіла паѓзу, каб узяць сябе ѓ рукі, затым працягнула:
  
  "Але, баюся, я забягаю наперад. Незадоѓга да таго, як мой муж загадаѓ пабудаваць для яго апячатаную пакой, мой брат Філіп абвясціѓ аб сваёй заручыны і дату маючай адбыцца вяселля. Я лічыла, што кароткі тэрмін яго меркаванай змовін быѓ непрыстойным, але, прымаючы пад увагу маё ѓласнае замужжа і ад'езд у Канаду так хутка пасля смерці маіх бацькоѓ, я была не ѓ тым становішчы, каб асуджаць Філіпа.
  
  "Мы з мужам забраніравалі білет у Англію, на самай справе на "Лемурии", і з Ліверпуля адправіліся на сямейныя зямлі ѓ Мартир Тидл".
  
  Яна пахітала галавой, нібы спрабуючы пазбавіцца ад непрыемнага ѓспаміны.
  
  "Прыбыѓшы ѓ Антрацытавага палац, я быѓ узрушаны знешнасцю майго брата".
  
  У гэты момант я перапыніѓ нашага госця пытаннем.
  
  " Антрацытавага палац? Хіба гэта не незвычайнае назва для сямейнага асабняка?
  
  "Наша сямейная рэзідэнцыя была названая так у гонар майго продка, сэра Ллевиса Ллевеллина, які сабраѓ сямейнае стан і маёнтак, кіруючы сеткай паспяховых вугальных шахт. Як вы, напэѓна, ведаеце, гэты рэгіён багаты антрацытам. Ллевеллины сталі піянерамі сучасных метадаѓ здабычы карысных выкапняѓ, якія заснаваныя на гелигнитовых выбуховых рэчывах для разрыхленую залежаѓ вугалю, якія шахцёры вывозяць са сваіх родных участкаѓ. У раёне Мартир-Тидхл, дзе размешчаны Антрацытавага палац, па гэты дзень чутны грукат гелигнитовых зарадаѓ, а запасы выбуховага рэчывы захоѓваюцца ѓ галаѓных частках шахт".
  
  Я падзякаваѓ яе за тлумачэнне і прапанаваѓ ёй працягнуць свой аповяд.
  
  "Мой брат быѓ акуратна прычасаны і апрануты, але яго рукі дрыжалі, шчокі ѓваліліся, а ѓ вачах быѓ спалоханы, зацкаваны погляд", - сказала яна. "Калі я наведаѓ дом свайго дзяцінства, я быѓ узрушаны, выявіѓшы, што яго ѓнутраная архітэктура змянілася. Цяпер там была запячатаная пакой, дакладна такая ж, як у Понтефракте. Мне не дазволілі ѓвайсці ѓ тую пакой. Я выказаѓ сваю занепакоенасьць з нагоды знешняга выгляду майго брата, але ён настаяѓ на тым, што з ім усё ѓ парадку, і прадставіѓ сваю нявесту, якая ѓжо жыла ѓ Палацы ".
  
  Я сутаргава перавяла дыханне.
  
  "Так, доктар", - адказала лэдзі Фэйрклоу, "вы правільна мяне пачулі. Гэта была жанчына са смуглявым цыганскім колерам асобы, бліскучымі соболиными валасамі і бегаючымі вачыма. Яна мне адразу не спадабалася. Яна назвала сваё імя, не чакаючы, пакуль Філіп прадставіць яе належным чынам. Яна паведаміла, што яе дзявочае прозвішча - Анастасія Ромелли. Яна сцвярджала, што мае высакародную венгерскую кроѓ, складаецца ѓ саюзе як з Габсбургамі, так і з Романовыми.
  
  "Хммм," прабурчаѓ я, "усходнееѓрапейская ведаць варта полпенни за тузін, і нават пры гэтым тры чвэрці з іх несапраѓдныя".
  
  "Магчыма, гэта і так," раѓнуѓ на мяне Холмс, - але мы не ведаем, ці былі даверчыя граматы згаданай лэдзі іншымі, чым сапраѓдныя". Ён нахмурыѓся і адвярнуѓся. " Лэдзі Фэйрклоу, калі ласка, працягвайце.
  
  "Яна настаяла на тым, каб надзець свой мясцовы касцюм. І яна пераканала майго брата замяніць яго шэф-кухары на кухары па яе ѓласным выбары, якога яна прывезла са сваёй радзімы і які замяніѓ наша звычайнае меню з добрай ангельскай кухні незнаёмымі стравамі, пахнуць дзіѓнымі спецыямі і невядомымі інгрэдыентамі. Яна імпартавала дзіѓныя віна і заказвала падаваць іх да страѓ.
  
  Я недаверліва паківаѓ галавой.
  
  Апошняй кропляй стаѓ дзень яе вяселля з маім братам. Яна настаяла на тым, каб яе выдаѓ за яе пануры смуглы мужчына, які з'явіѓся па гэтай нагоды, выканаѓ свой доѓг, а затым знік. Яна...
  
  "Хвілінку, калі ласка," перапыніѓ яго Холмс. - Прашу прабачэння, вы кажаце, што гэты чалавек знік. Вы маеце на ѓвазе, што ён заѓчасна пайшоѓ?
  
  " Не, я зусім не гэта мела на ѓвазе. "Лэдзі Фэйрклоу была відавочна ѓсхваляваная. Хвіліну назад здавалася, што яна вось-вось расплачацца. Цяпер яна была рассержена і гарэла жаданнем выкласці ѓсю сваю гісторыю.
  
  "У кранальны момант ён паклаѓ руку на руку нявесты жаніха. Затым ён падняѓ сваю руку. Я думаѓ, што яго намерам было дабраславіць пару, але гэта было не так. Ён зрабіѓ жэст рукой, нібы здзяйсняючы містычны знак."
  
  Яна падняла руку з каленяѓ, але Холмс рэзка абарваѓ яе: "Папярэджваю вас, не спрабуйце паѓтарыць гэты жэст! Калі ласка, калі можаце, проста апішыце яго доктару Ватсону і мне".
  
  "Я не змагла б паѓтарыць гэты жэст, нават калі б паспрабавала", - сказала лэдзі Фэйрклоу. "Ён не паддаецца імітацыі. Баюся, я нават не змагу дакладна апісаць яго. Я быѓ зачараваны і паспрабаваѓ прасачыць за рухам пальцаѓ темноволосого чалавека, але не змог. Здавалася, яны знікалі і з'яѓляліся зноѓ самым шакавальным чынам, а затым, без папярэджання далейшага, ён проста знік. Кажу вам, містэр Холмс, у адно імгненне цёмны чалавек быѓ там, а потым знік.
  
  " І ніхто больш не звярнуѓ на гэта ѓвагі, мілэдзі?
  
  " Відавочна, ніхто гэтага не зрабіѓ. Магчыма, усе погляды былі прыкаваныя да жаніху і нявесце, хоць, па-мойму, я заѓважыѓ, як старшыня чыноѓнік абмяняѓся некалькімі поглядамі з цёмнавалосы мужчынам. Вядома, гэта было да яго знікнення.
  
  Холмс ѓ глыбокай задуменнасці пацёр падбародак. У пакоі запанавала доѓгае маѓчанне, якая парушалася толькі тиканьем гадзін ormolu і свістам ветру ѓ карнізах. Нарэшце Холмс загаварыѓ:
  
  "Гэта не можа быць нічым іншым, як Знакам Вуриша", - сказаѓ ён.
  
  " Знак Вуриша? - Запытальна паѓтарыла лэдзі Фэйрклоу.
  
  Холмс сказаѓ: "усё Роѓна. З кожным імгненнем гэта становіцца ѓсё цікавей, а таксама больш небяспечны, чым. Яшчэ адзін пытанне, калі можна. Хто быѓ афіцыйнай асобай, председательствовавшим на вяселлі? Я б выказаѓ здагадку, што ён быѓ святаром Англіканскай царквы.
  
  "Няма", - лэдзі Фэйрклоу зноѓ пахітала галавой. "Афіцыйная асоба не было ні ім, ні членам англіканскага духавенства. Вянчанне рабіла жанчына".
  
  Я ахнуѓ ад здзіѓлення, выклікаѓшы яшчэ адзін пільны погляд Холмса.
  
  "На ёй былі такія адзення, якіх я ніколі не бачыѓ", - працягнуѓ наш госць. "Там былі сімвалы, як астранамічныя, так і астралагічныя, вышытыя срэбнай ніткай і золатам, зялёнымі, сінімі і чырвонымі. Былі і іншыя сімвалы, зусім незнаёмыя мне, навадныя на думку аб дзіѓнай геаметрыі і незвычайных формах. Сама цырымонія праводзілася на мове, якога я ніколі раней не чуѓ, а я ѓ некаторым родзе лінгвіст, містэр Холмс. Здаецца, я заѓважыѓ некалькі слоѓ на старажытнаегіпецкім, фразу на копцка-грэцкай і некалькі намёкаѓ на санскрыт. Іншыя словы я наогул не даведаѓся."
  
  Холмс кіѓнуѓ. Я бачыѓ, як у яго вачах расце ѓзбуджэнне, якое я заѓважаѓ толькі тады, калі перад ім ставілі займальную задачу.
  
  Ён спытаѓ: "Як звалі гэтага чалавека?"
  
  " Яе звалі, - сказала лэдзі Фэйрклоу скрозь зубы, сціснутыя ад гневу або, магчыма, у спробе ня даць ім стукаць ад страху, - Уладзімір Людміла Пятроѓна Раманава. Яна прэтэндавала на тытул арцыбіскупа Храма Мудрасці Цёмных Нябёсаѓ.
  
  "Чаму- чаму!" усклікнуѓ я. " Я ніколі ні аб чым падобным не чуѓ! Гэта чыстае блюзьнерства!"
  
  " Гэта нешта значна горшае, чым блюзьнерства, Ватсан. Холмс ускочыѓ на ногі і хутка пакрочыѓ ѓзад-наперад. У якой-то момант ён спыніѓся каля нашага акна, стараючыся не трапляцца на вочы тым, хто хаваѓся ѓнізе. Ён паглядзеѓ уніз, на Бэйкер-стрыт, што я бачыѓ шмат разоѓ за гады нашай сумеснай жыцця.
  
  Затым ён зрабіѓ тое, чаго я раней не бачыѓ. Отодвинувшись яшчэ далей, ён паглядзеѓ уверх. Што ён спадзяваѓся ѓбачыць у пацямнелым зімовым небе, акрамя падальных сняжынак, я з цяжкасцю мог сабе ѓявіць.
  
  "Лэдзі Фэйрклоу," вымавіѓ ён нарэшце нараспеѓ, " вы праявілі дзіѓную сілу і мужнасць у сваім выступе тут гэтай ноччу. Цяпер я папрашу доктара Ватсана праводзіць вас у гатэль. Вы, здаецца, згадвалі "Кларидж". Я папрашу доктара Ватсана заставацца ѓ вашым нумары да канца ночы. Запэѓніваю вас, лэдзі Фэйрклоу, што ѓ яго бездакорны характар, і яго прысутнасць ніякім чынам не скампрамэтуе вашу дабрачыннасць.
  
  " Нават калі і так, Холмс, - запярэчыѓ я, - дабрачыннасць лэдзі - гэта адно, а яе рэпутацыя - зусім іншае.
  
  Гэтае пытанне дазволіла сама лэдзі Фэйрклоу. "Доктар, хоць я цаню вашу клопат, мы маем справу з вельмі сур'ёзным справай. Я прыму падазроныя погляды снобаѓ і ѓсмешкі слуг, калі спатрэбіцца. На карту пастаѓленыя жыцця майго мужа і майго брата ".
  
  Не ѓ сілах выстаяць перад довадамі лэдзі, я рушыѓ услед ѓказанням Холмса і праводзіѓ яе ѓ "Кларидж". Па яго патрабаванні я нават зайшоѓ так далёка, што узброіѓся вялікім рэвальверам, які засунуѓ за халяву сваіх шарсцяных штаноѓ. Холмс таксама папярэдзіѓ мяне, каб я нікому, акрамя сябе, не дазваляѓ уваходзіць у апартаменты лэдзі Фэйрклоу.
  
  Як толькі мая часовая падапечная пайшла, я села ѓ крэсла з прамой спінкай, падрыхтаваѓшыся правесці ноч за раскладванне пас'янса. Лэдзі Фэйрклаф надзела блузку і сетку для валасоѓ і забралася ѓ сваю пасцель. Я прызнаю, што мае шчокі гарэлі, але я нагадаѓ сабе, што ѓ якасці лекара я прывык назіраць за пацыентамі ѓ распранутым выглядзе і, несумненна, мог бы ѓзяць на сябе ролю бацькоѓства, прыглядаючы за гэтай адважнай лэдзі.
  
  * * * *
  
  Раздаѓся гучны стук у дзверы. Я рэзка прачнуѓся, усвядоміѓшы, да свайго засмучэння, што заснуѓ за сваёй картачнай гульнёй у адзіноце. Я падняѓся на ногі, падышоѓ да ложка лэдзі Фэйрклоу і пераканаѓся, што яна цэлая, а затым ѓстаѓ у дзверы ѓ яе пакоі. У адказ на маё патрабаванне назваць імя нашага наведвальніка мужчынскі голас проста абвясціѓ: "Абслугоѓванне нумароѓ, шэф".
  
  Мая рука была ѓжо на дзвярной ручцы, другая - на щеколде, калі я ѓспомніѓ папярэджанне Холмса на Бэйкер-стрыт: нікога не ѓпускаць. Несумненна, шчыльны сняданак прыйшоѓся б дарэчы, я амаль мог адчуць густ вэнджанай рыбы, тостаѓ і джэма, якімі нас пачаставала б місіс Хадсон, будзь мы ѓсё яшчэ дома. Але Холмс быѓ настойлівы. Што рабіць? Што рабіць?
  
  "Мы не заказвалі сняданак," сказала я праз цяжкую дубовую дзверы.
  
  " Ласкава прадастаѓлена кіраѓніцтвам, шэф.
  
  Магчыма, падумаѓ я, я мог бы дапусціць афіцыянта, які нясе ежу. Які ѓ гэтым можа быць шкоду? Я пацягнуѓся да защелке толькі для таго, каб выявіць, што маю руку расхінаю іншая, рука лэдзі Фэйрклоу. Яна ѓстала з ложка і перасекла пакой, босая і апранутая ѓ начную кашулю. Яна энергічна заматала галавой, адводзячы мяне ад дзвярэй, якая заставалася зачыненай для любога пранікнення. Яна паказала на мяне, малюючы гаворка. Яе паведамленне было ясным.
  
  "Пакіньце наш сняданак у холе," праінструктаваѓ я афіцыянта. " Мы хутка самі яго прынясем. Мы яшчэ не гатовыя.
  
  "Не магу гэтага зрабіць, сэр", - настойваѓ афіцыянт. "Калі ласка, сэр, не стварайце мне праблем з адміністрацыяй, шэф. Мне трэба вкатить каляску ѓ вашу пакой і пакінуць паднос. У мяне будуць непрыемнасьці, калі я гэтага не зраблю, шэф.
  
  Яго маленне амаль пераканала мяне, але лэдзі Фэйрклоу ѓстала паміж мной і дзвярыма, скрыжаваѓшы рукі на грудзях і з рашучым выразам твару. Яна яшчэ раз паказала, што я павінен адправіць афіцыянта.
  
  " Прабач, дружа, але я вымушаны настойваць. Проста пакінь паднос за нашай дзвярыма. Гэта маё апошняе слова.
  
  Афіцыянт больш нічога не сказаѓ, але мне здалося, што я чую яго неахвотна крокі, якія аддаляліся.
  
  Я пайшоѓ, каб здзейсніць ранішняе абмыванне, пакуль лэдзі Фэйрклоу апраналася.
  
  Неѓзабаве ѓ дзверы зноѓ пастукалі. Баючыся горшага, я выхапіѓ рэвальвер. Магчыма, гэта было нешта большае, чым проста няправільна накіраваны заказ на абслугоѓванне нумароѓ.
  
  "Я сказаѓ табе прыбірацца", - загадаѓ я.
  
  " Ватсан, даѓніна, адкрыйце. Гэта я, Холмс.
  
  Голас быѓ вядомы беспамылкова; я адчуѓ, як з маіх плячэй звалілася цяжар у сто стоун. Я адсунула дзвярную клямку і адступіла ѓ бок, калі ѓ кватэру ѓвайшоѓ самы лепшы і мудры чалавек, якога я калі-небудзь ведала. Я выглянула ѓ калідор пасля таго, як ён прайшоѓ праз дзвярны праём. Не было ніякіх прыкмет службовай каляскі або падноса з сняданкам.
  
  - Што вы шукаеце, Ватсан? - спытаѓ Холмс.
  
  Я патлумачыѓ інцыдэнт з выклікам у абслугоѓванне нумароѓ.
  
  "Вы добра папрацавалі, Ватсан", - ён павіншаваѓ мяне. "Вы можаце быць упэѓнены, што гэта быѓ не афіцыянт, і яго місія не заключалася ѓ аказанні паслуг лэдзі Фэйрклоу і вам. Я правёѓ ноч, праглядаючы свае файлы і некаторыя іншыя крыніцы адносна дзіѓнага ѓстановы, вядомага як Храм Мудрасці Цёмных Нябёсаѓ, і магу сказаць вам, што мы сапраѓды плывем па небяспечным водах.
  
  Ён павярнуѓся да лэдзі Фэйрклоу. " Калі ласка, праводзіце доктара Ватсана і мяне ѓ Мартир Тидл. Мы адразу адпраѓляемся. Ёсць шанец, што мы яшчэ зможам выратаваць жыццё вашага брата, але мы не можам губляць часу.
  
  Не вагаючыся, лэдзі Фэйрклоу падышла да гардэроба, прыкалола капялюшык да валасам і надзела тое ж самае цёплае паліто, якое было на ёй, калі я ѓпершыню ѓбачыѓ яе, усяго некалькі гадзін таму.
  
  "Але, Холмс," запратэставаѓ я, " мы з лэдзі Фэйрклоу яшчэ не снедалі.
  
  " Не звяртайце ѓвагі на свой страѓнік, Ватсан. Нельга губляць часу. Мы можам купіць сэндвічы ѓ прадаѓца на станцыі.
  
  * * * *
  
  Амаль раней, чым я магу судзіць, мы ѓжо сядзелі ѓ купэ першага класа, накіроѓваючыся на захад, у Уэльс. Стрымаѓшы сваё слова, Холмс паклапаціѓся аб тым, каб нас накармілі, і я, напрыклад, адчуѓ сябе лепш ад таго, што з'еѓ хоць бы лёгкі і нефармальны вячэру.
  
  Бура нарэшце сціхла, і яркае сонца ззяла з асляпляльна блакітнага неба, асвятляючы поля і схілы пагоркаѓ, пакрытыя бездакорным пластом чыстай беласці. Наѓрад ці можна было сумнявацца ѓ спрыяньня сусвету; я адчуваѓ сябе амаль школьнікам, якія адпраѓляюцца на вакацыі, але асцярогі лэдзі Фэйрклоу і сур'ёзнае паводзіны Холмса вярнулі маё воспарившее духам настрой на зямлю.
  
  "Менавіта гэтага я і баяѓся, лэдзі Фэйрклоу", - патлумачыѓ Холмс. "І ваш брат, і ваш муж былі ѓцягнутыя ѓ заганны культ, які пагражае самой цывілізацыі, калі яго не спыніць".
  
  " Культ? - Рэхам паѓтарыла лэдзі Фэйрклоу.
  
  "Сапраѓды. Вы сказалі мне, што біскуп Раманава была прадстаѓніком Храма Мудрасці Цёмных Нябёсаѓ, ці не так?"
  
  " Яна так назвала сябе, містэр Холмс.
  
  "Так. І ѓ яе не было б прычын хлусіць, не тое каб любы жыхар гэтага бруднага гнязда вагаѓся б зрабіць гэта, калі б гэта дапамагло іх планах. Храм Мудрасці - малавядомая арганізацыя - я б не адважыѓся прысвоіць ім назву "рэлігія" - старажытнага паходжання. Яны захоѓвалі таемную пазіцыю ѓ чаканні нейкага касмічнага катаклізму, які, я баюся, амаль нагнаѓ нас ".
  
  " Касмічны- касмічны катаклізм? Паслухайце, Холмс, ці не занадта гэта мелодраматично? - Спытаѓ я.
  
  " Сапраѓды, Ватсан. Але, тым не менш, гэта так. Яны ставяцца да будучыні часу, 'калі зоркі будуць правільнымі'. Як толькі гэты момант надыдзе, яны маюць намер здзейсніць бязбожны абрад, які "адкрые партал", што б гэта ні значыла, каб ѓпусціць сваіх гаспадароѓ на зямлю. Тады члены Храма Мудрасці стануць наглядчыкамі і прыгнятальнікамі за ѓсё чалавецтва на службе ѓ жудасных гаспадароѓ, якіх яны ѓпусцяць у наш свет ".
  
  Я недаверліва паківаѓ галавой. За вокнамі нашага купэ, я ѓбачыѓ, што наш цягнік набліжаецца да эстакадзе, якая перавязе нас праз раку Северн. Пройдзе зусім няшмат часу, перш чым мы затрымаемся ѓ Мартир-Тидле.
  
  "Холмс," сказаѓ я, "я б ніколі не ѓсумніѓся ѓ вашым слове".
  
  "Я ведаю гэта, даѓніна", - адказаѓ ён. "Але цябе што-то турбуе. Выкладвай!"
  
  "Холмс, гэта вар'яцтва. Уладары жаху, якія адкрываюць парталы, бязбожнікі абрады - гэта нешта са старонак "жудаснага пені". Вы ж не думаеце, што лэдзі Фэйрклоу і я паверым усяму гэтаму?
  
  " Але я веру, Ватсан. Вы павінны паверыць у гэта, таму што ѓсё гэта праѓда і смяротна сур'ёзна. Лэдзі Фэйрклоу- Вы мелі намер выратаваць свайго брата і, калі магчыма, свайго мужа, але на самой справе вы ѓцягнулі нас у гульню, стаѓкай у якой з'яѓляюцца адзін або два простых чалавека, а лёс нашай планеты.
  
  Лэдзі Фэйрклоу зняла з запясці насавой хустку і промокнула вочы. "Містэр Холмс, я бачыѓ тую дзіѓную пакой у Ллевеллин-холе ѓ Понтефракте, і я магу верыць кожнаму вашаму слову, хоць я згодны з доктарам Ватсана адносна фантастычнасці таго, што вы кажаце. Магу я спытаць, адкуль вы пра гэта ведаеце?
  
  "Вельмі добра," пагадзіѓся Холмс, " вы маеце права на гэтую інфармацыю. Перад тым, як мы пакінулі "Кларидж", я сказаѓ вам, што правёѓ ноч у пошуках. У маёй бібліятэцы шмат кніг, большасць з якіх адкрыты для майго калегі, доктара Ватсана, і іншых людзей добрай волі, як, несумненна, і ён. Але ёсць і іншыя, якія я трымаю пад замкам."
  
  "Я аддаю сабе справаздачу ѓ гэтым, Холмс," сказаѓ я, " і павінен прызнаць, што мяне закранула ваша нежаданне падзяліцца са мной гэтымі тамамі. Я часта задаваѓся пытаннем, што ѓ іх утрымліваецца.
  
  " Добры Ватсан, запэѓніваю вас, гэта было зроблена для вашай жа бяспекі. Ватсан, лэдзі Фэйрклаф, сярод гэтых кніг - "Аб мундзірах аменазантов і сомбриозос" Карласа Альфрэда дэ Торрихоса, "Эмморрагия Санце" Луіджы Умберта Россо і "Лепшыя сябры Тугендхафта" Генрыха Людвіга Георга фон Фельденштейна, а таксама працы бліскучага містэра Артура Мейчена, аб якім вы, магчыма, чулі. Гэтыя тамы - некаторым з іх больш за тысячу гадоѓ і ѓ іх згадваюцца яшчэ больш аддаленыя крыніцы, паходжанне якіх губляецца ѓ тумане старажытнасці, - палохала паслядоѓныя ѓ сваіх прадказаннях. Больш таго, некаторыя з іх, лэдзі Фэйрклоу, ставяцца да нейкаму магутнаму і устрашающему містычнага жэсту.
  
  Хоць Холмс звяртаѓся да нашай спадарожніцы жаночага полу, я спытаѓ: "Жэст, Холмс? Містычны жэст? Што гэта за лухта?"
  
  " Зусім не лухта, Ватсан. Вы, несумненна, ведаеце аб руху, якое нашы рымскія браты называюць 'перахрысціцца'. У яѓрэяѓ ёсць жэст кабалістычныя паходжання, які, як сцвярджаецца, прыносіць поспех, а цыганы робяць знак, адводзіць сурокі. Некалькі азіяцкіх рас выконваюць "танцы рук", цырымоніі рэлігійнага або магічнага значэння, уключаючы знакамітую ху-ла, вядомую на астравах Оаху і Кауаи ѓ Гавайскім архіпелагу."
  
  " Але гэта ѓсё дурныя забабоны, прывіды больш ранняй і легковерной эпохі. Вядома, у іх няма нічога асаблівага, Холмс!
  
  " Хацеѓ бы я атрымаць вашу упэѓненасць, Ватсан. Ты чалавек навукі, за што я цябе хвалю, але 'На небе і зямлі ёсць значна больш рэчаѓ, Гарацыя, чым можа прысніцца тваёй філасофіі'. Не спяшайцеся, Ватсан, адкідаць старыя вераванні. Часцей за ѓсё яны маюць пад сабой фактычную аснову."
  
  Я пакруціѓ галавой і зноѓ перавёѓ погляд на зімовую мясцовасць, па якой праязджаѓ наш экіпаж. Холмс звярнуѓся да нашаму спадарожніку:
  
  " Лэдзі Фэйрклоу, вы згадалі аб дзіѓным жэсце, які зрабіѓ смуглы незнаёмы ѓ канцы вясельнай цырымоніі вашага брата.
  
  "Так, я гэта зрабіѓ. Гэта было так дзіѓна, я адчуѓ сябе амаль так, як быццам мяне зацягвала ѓ іншы свет, калі ён рухаѓ рукой. Я спрабаваѓ сачыць за рухамі, але не мог. А потым ён знік.
  
  Холмс хутка кіѓнуѓ.
  
  " Знак Вуриша, лэдзі Фэйрклоу. Незнаёмы рабіѓ Знак Вуриша. Ён згадваецца ѓ працах Мейчена і іншых. Гэта вельмі магутны і вельмі злы жэст. Табе пашанцавала, што цябе не зацягнула ѓ той іншы свет, сапраѓды пашанцавала ".
  
  * * * *
  
  Неѓзабаве мы дабраліся да бліжэйшай да Мартир Тидлу чыгуначнай станцыі. Мы выйшлі з нашага купэ і неѓзабаве ѓладкаваліся ѓ рыпучым вазку, кіроѓца якой падагнаѓ сваю каманду і накіраваѓся ѓ "Антрацытавага палац". Па яго паводзінах было відавочна, што маёнтак было знаёмай славутасцю ѓ гэтым рэгіёне.
  
  "Калі мы прыбудзем у маёнтак, нас сустрэне місіс Морысі, наша ахмістрыня", - сказала лэдзі Фэйрклоу. "Менавіта яна паведаміла мне аб цяжкім становішчы майго брата. Яна апошняя з нашых старадаѓніх слуг, астатняя з Ллевеллинами з Мартир-Тидла. Аднаго за іншым новая гаспадыня маёнтка арганізавала іх ад'езд і замяніла іх смуглай камандай сваіх суайчыннікаѓ. О, містэр Холмс, усё гэта так жудасна!
  
  Холмс зрабіѓ усё магчымае, каб суцешыць спалоханую жанчыну.
  
  Неѓзабаве ѓ поле зроку здаѓся Антрацытавага палац. Як вынікае з назвы, ён быѓ пабудаваны з мясцовага вугалю. Архітэктары і муляры ператварылі чорныя як смоль адклады ѓ будаѓнічыя блокі і стварылі будынак, якое ѓзвышалася падобна чорнага каштоѓнага каменя на белай падкладцы снегу, яго зубчастыя сцены зіхацелі ѓ зімовым сонечным святле.
  
  Нашу пастку сустрэѓ у ліѓрэі слуга, які загадаѓ малодшым слугам аднесці наш бедны багаж у маёнтак. Лэдзі Фэйрклоу, Холмса і мяне праводзілі ѓ галоѓны зала.
  
  Будынак было асветлена вялізнымі свечкамі, полымя якіх было абаронена такім чынам, каб прадухіліць любую небяспеку ѓзгарання вугальных сцен. Мяне ѓразіла, што Антрацытавага палац быѓ адным з самых дзіѓных архітэктурных збудаванняѓ, з якімі я калі-небудзь сутыкаѓся.
  
  "Не тое месца, у якім я хацеѓ бы жыць, а, Холмс?" Я спрабаваѓ гаварыць легкадумным тонам, але павінен прызнацца, што мне гэта не ѓдалося.
  
  На мой погляд, нас прымусілі чакаць занадта доѓга, але нарэшце высокая драѓляная дзверы расчыніліся, і ѓ хол увайшла жанчына ѓладнага выгляду, экзатычнай знешнасці са смуглявым колерам асобы, зіготкімі вачыма, соболиными валасамі і шакіруюча нафарбаванымі вуснамі. Яна кіѓнула Холмсу і мне і абмянялася халодным падабенствам пацалунку з лэдзі Фэйркло, да якой звярталася "сястра".
  
  Лэдзі Фэйрклоу запатрабавала сустрэчы са сваім братам, але місіс Ллевеллин адмовілася размаѓляць, пакуль нам не пакажуць нашы пакоі і ѓ нас не будзе часу, каб падсілкавацца. У належны тэрмін нас выклікалі ѓ абедзенны зала. Я быѓ смяротна галодны, і адначасова адчуѓ палёгку, а мой апетыт яшчэ больш разгарэѓся ад цудоѓных пахаѓ, якія з'явіліся, калі мы селі за доѓгі, пакрыты абрусам стол.
  
  Прысутнічалі толькі чатыры чалавекі. Гэта былі, вядома, Холмс і я, лэдзі Фэйрклоу і наша гаспадыня, місіс Ллуэллин.
  
  Лэдзі Фэйрклоу яшчэ раз паспрабавала навесці даведкі пра месцазнаходжанне свайго брата Філіпа.
  
  Яе нявестка адказала толькі: "Ён займаецца сваім набажэнствам. Мы ѓбачым яго, калі прыйдзе час".
  
  Не здолеѓшы даведацца больш аб сваім браце, лэдзі Фэйрклоу спытала аб хатняй прыслужніцы, місіс Морысі.
  
  "У мяне сумныя навіны, дарагая сястра", - сказала місіс Ллевеллин. "Місіс Морысі вельмі раптоѓна захварэла. Філіп асабіста паехаѓ у Мартир Тидл, каб выклікаць для яе лекара, але да таго часу, калі яны прыбылі, місіс Морысі памерла. Яна была пахаваная на гарадскіх могілках. Усё гэта адбылося літаральна на мінулым тыдні. Я ведаѓ, што вы ѓжо ѓ шляху з Канады, і вырашыѓ, што лепш больш не хваляваць вас гэтай інфармацыяй."
  
  "Аб няма," ахнула лэдзі Фэйрклоу. " Толькі не місіс Морысі! Яна была мне як маці. Яна была добрай, наймілай з жанчын. Яна- " лэдзі Фэйрклоу спынілася, прыціснуѓшы руку да рота. Яна глыбока ѓздыхнула. " Тады вельмі добра.
  
  Я мог бачыць выраз рашучасці, які разгараецца, як стоены полымя, глыбока ѓ яе вачах. "Калі яна памерла, з гэтым нічога нельга зрабіць".
  
  У гэтай, здавалася б, слабой жанчыне быѓ скрыты слуп сілы. Я б не хацеѓ нажываць ворага ѓ асобе лэдзі Фэйрклоу. Я таксама адзначыѓ, што місіс Ллевеллин бегла размаѓляла па-ангельску, але з акцэнтам, які здаѓся мне вельмі непрыемным. Мне здалося, што яна, у сваю чаргу, знаходзіла гэты мову непрыемным. Відавочна, гэтым дваім было наканавана сутыкнуцца. Але напружанасць моманту была парушаная прыбыццём нашых страваѓ.
  
  Трапеза была раскошнай на выгляд, але кожнае страва, як мне здалося, мела які-небудзь загана - празмернае выкарыстанне спецый, пережаренные гародніна, недожаренный кавалак мяса ці дзічыны, рыба, якая, магчыма, занадта доѓга выдерживалась перад падачай на стол, вяршкі, якія прастаялі ѓ цёплай кухні на гадзіну даѓжэй, чым патрабавалася. Да канца трапезы апетыт у мяне знік, але на змену яму прыйшло адчуванне млоснасці і дыскамфорту, а не задавальнення.
  
  Слугі прынеслі цыгары для Холмса і мяне, пасляабедзенным брэндзі для мужчын і салодкі херас для жанчын, але я патушыѓ цыгару пасля першага глотка і заѓважыѓ, што Холмс зрабіѓ тое ж самае са сваёй. Нават напой здаваѓся нейкім няѓлоѓным чынам няякасным.
  
  " Місіс Ллевеллин, - звярнулася лэдзі Фэйрклоу да сваёй нявестцы, калі тая, нарэшце, здавалася, не магла больш адкладаць канфрантацыю. "Я атрымаѓ тэлеграму па трансатлантычнаму кабелю аб знікненні майго брата. Ён не прывітаѓ нас па прыбыцці, і з тых часоѓ не было ніякіх прыкмет яго прысутнасці. Я патрабую, каб ведаць пра яго месцазнаходжанне ".
  
  "Дарагая сястра," адказала Анастасія Ромелли Ллевеллин, " гэтую тэлеграму наогул не трэба было адпраѓляць. Місіс Морысі перадала гэта ад Мартира Тидла, калі была ѓ горадзе па даручэнні Палаца. Калі я даведаѓся пра яе саманадзейнасці, я вырашыѓ адправіць яе збіраць рэчы, магу вас запэѓніць. Толькі яе сумная скон перашкодзіла мне зрабіць гэта.
  
  У гэты момант мой сябар Холмс звярнуѓся да нашай гаспадыні.
  
  "Мадам, лэдзі Фэйрклоу прыехала з Канады, каб даведацца аб абставінах, у якіх апынуѓся яе брат. Яна запрасіла мяне разам з маім калегам доктарам Ватсана дапамагчы ёй у гэтым прадпрыемстве. У мяне няма жадання рабіць гэта справа больш непрыемным, чым неабходна, але я павінен настойваць на тым, каб вы далі інфармацыю, якую шукае лэдзі Фэйрклоу.
  
  Мне здаецца, у гэты момант я заѓважыѓ ѓхмылку або, па крайняй меры, намёк на такую, промелькнувшую на твары місіс Ллевеллин. Але яна хутка адгукнулася на патрабаванне Холмса, яе своеасаблівы акцэнт быѓ такім жа відавочным і непрыемным, як заѓсёды.
  
  "Мы запланавалі невялікую рэлігійную службу на гэты вечар. Вы ѓсё, вядома, запрошаны прысутнічаць, хоць я чакаѓ, што гэта зробіць толькі мая дарагая нявестка. Аднак вялікая група будзе размешчана ".
  
  " У чым сутнасць гэтай рэлігійнай службы? - Патрабавальна спытала лэдзі Фэйрклоу.
  
  Місіс Ллевеллин ѓсміхнулася. " Гэта будзе Храм Мудрасці, вядома. Храм Мудрасці Цёмных Нябёсаѓ. Я спадзяюся, што старшынстваваць будзе сама біскуп Раманава, але без яе ѓдзелу мы ѓсё роѓна зможам правесці набажэнства самі ".
  
  Я пацягнуѓся за кішэннымі гадзінамі. " Становіцца позна, мадам. Тады магу я прапанаваць нам пачаць?
  
  Місіс Ллевеллин перавяла погляд на мяне. У дрыготкім святле свечкі яны здаваліся больш і цямней, чым калі-небудзь.
  
  " Вы не разумееце, доктар Ватсан. Пачынаць нашу цырымонію хутчэй рана, чым позна. Мы працягнем роѓна апоѓначы. Да тых часоѓ, калі ласка, не саромейцеся любавацца карцінамі і габеленамі, якімі упрыгожаны Антрацытавага палац, або правесці час у бібліятэцы містэра Ллевеллина. Ці, калі вы аддаеце перавагу, вы, вядома, можаце пайсці ѓ сваю каюту і пашукаць сну.
  
  Такім чынам, мы трое часова рассталіся: лэдзі Фэйрклоу, каб правесці некалькі гадзін з кнігамі, абранымі яе братам, Холмсу - для агляду мастацкіх скарбаѓ Палаца, а мне - для таго, каб легчы спаць.
  
  Я быѓ пабуджаны ад клапатлівага сну, якога прыгнятаюць дзіѓнымі істотамі туманнай формы. Над маёй ложкам стаяѓ і трос мяне за плячо мой сябар Шэрлак Холмс. Я бачыѓ, як да краях яго чаравік прыліпла каемка снегу.
  
  "Ну жа, Ватсан", сказаѓ ён, "гульня сапраѓды вядзецца, і гэта, безумоѓна, самая дзіѓная гульня, якую мы калі-небудзь вялі".
  
  Хутка надзеѓшыся, я суправаджаѓ Холмса, пакуль мы накіроѓваліся ѓ пакой лэдзі Фэйрклоу. Яна пайшла туды, правёѓшы некалькі гадзін пасля вячэры ѓ бібліятэцы свайго брата, каб асвяжыцца. Яна, павінна быць, чакала нашага прыходу, таму што без прамаруджання адгукнулася на стук Холмса і гук яго голасу.
  
  Перш чым мы рушылі далей, Холмс адвёѓ мяне ѓ бок. Ён сунуѓ руку за пазуху і дастаѓ невялікі прадмет, які трымаѓ схаваным у руцэ. Я не мог разгледзець яго форму, таму што ён трымаѓ яго ѓ сціснутым кулаку, але я мог сказаць, што ён выпраменьваѓ цёмны ззянне, слабы намёк на якое я мог бачыць паміж яго пальцамі.
  
  "Ватсан, - сказаѓ ён, " я збіраюся аддаць вам гэта. Вы павінны паклясціся мне, што не будзеце глядзець на гэта пад страхам нанясення шкоды, праѓзыходнага усё, што вы можаце сабе ѓявіць. Вы павінны пастаянна насіць яго пры сабе, па магчымасці ѓ прамым кантакце са сваім целам. Калі гэтай ноччу ѓсё пройдзе добра, я папрашу вас вярнуць яго мне. Калі ѓсё пойдзе не так, як трэба, гэта можа выратаваць цябе жыццё ".
  
  Я працягнула да яго руку.
  
  Паклаѓшы прадмет на маю працягнутую далонь, Холмс асцярожна звёѓ мае пальцы вакол яго. Несумненна, гэта быѓ самы дзіѓны прадмет, з якім я калі-небудзь сутыкаѓся. Яно было непрыемна цёплым, па тэкстуры нагадвала переваренное яйка, і здавалася, што яно выгінаецца, як жывое, або, магчыма, як быццам у ім змяшчалася нешта жывое, якое імкнецца вырвацца з якая ѓтрымлівае абалонкі.
  
  "Не глядзіце на гэта", - адказаѓ Холмс. "Заѓсёды трымайце гэта пры сабе. Абяцайце мне, што вы будзеце гэта рабіць, Ватсан!"
  
  Я запэѓніѓ яго, што зраблю так, як ён просіць.
  
  На імгненне мы ѓбачылі місіс Ллевеллин, якая ідзе да нас па калідоры. Яе хада была такой плыѓнай, а прасоѓванне такім упэѓненым, што здавалася, яна хутчэй слізгае, чым ідзе. Яна несла газавую лямпу, полымя якой адбівалася ад паліраванай чарнаты сцен, адкідаючы прывідныя цені на ѓсіх нас.
  
  Не кажучы ні слова, яна жэстам запрасіла нас ісці за ёй. Мы ішлі па чарадзе калідораѓ, уверх і ѓніз па лесвіцах, пакуль, ручаюся, я не страціѓ усялякае пачуццё напрамкі і вышыні. Я не мог сказаць, падняліся мы ѓ пакой на адной з зубчастых сцен Антрацитового палаца ці спусціліся ѓ падзямелле пад радавым домам Ллевеллинов. Я схаваѓ давераны мне Холмсам прадмет пад вопратку. Я адчуваѓ, як ён спрабуе вырвацца, але ён быѓ прывязаны да месца і не мог гэтага зрабіць.
  
  "Дзе гэты біскуп, якога вы нам абяцалі?" Я спытаѓ місіс Ллевеллин.
  
  Наша гаспадыня павярнулася да мяне. Яна змяніла свой яскравы цыганскі нарад на цёмна-фіялетавую мантыю. Яе колер нагадаѓ мне пра выпраменьванні цёплага прадмета, схаванага цяпер пад маёй уласнай адзеннем. Яе адзенне было ѓпрыгожана вышыѓкай з малюнкам, які збіваѓ з панталыку вачэй, так што я не мог адрозніць яго прыроду.
  
  "Вы няправільна зразумелі мяне, доктар", - сказала яна са сваім непрыемным акцэнтам. "Я проста заявіла, што спадзяюся, што біскуп Раманава будзе старшынстваваць на нашым набажэнстве. Так ідзе справа да гэтага часу. Мы ѓбачым у свой час".
  
  Цяпер мы стаялі перад цяжкай дзвярыма, окованной грубымі жалезнымі палосамі. Місіс Ллевеллин падняла ключ, які вісеѓ у яе на шыі на пунсовай стужачцы. Яна ѓставіла яго ѓ замак і павярнула. Затым яна папрасіла нас з Холмсам прыкласці нашы сумесныя намаганні, каб адкрыць дзверы. Калі мы рабілі гэта, прыціскаючыся да яго плячыма, у мяне склалася ѓражанне, што супраціѓ зыходзіла з нейкага наѓмыснага нежадання, а не проста з-за вагі або часу.
  
  У пакоі не гарэѓ святло, але місіс Ллевеллин ѓвайшла ѓ дзвярны праём, несучы перад сабой газавую лямпу. Цяпер яе прамяні адлюстроѓваліся ад сцен пакоя. Пакой была такой, якой лэдзі Фэйрклоф апісала запячатаную пакой у сваім былым доме ѓ Понтефракте. Канфігурацыя і нават колькасць паверхняѓ, якія нас акружалі, здаваліся нестабільнымі. Я быѓ не ѓ стане нават злічыць іх. Самі куты, пад якімі яны сыходзіліся, не паддаваліся ніякім маім спробам зразумець.
  
  Алтар з паліраванага антрацыта быѓ адзіным убранствам гэтай агіднай, ірацыянальнай пакоя.
  
  Місіс Ллевеллин паставіла сваю газавую лямпу на алтар. Затым яна павярнулася і своеасаблівым жэстам рукі паказала, што мы павінны схіліць калені, нібы прыхаджане на больш традыцыйнай рэлігійнай цырымоніі.
  
  Я неахвотна падпарадкаваѓся яе безмолвному загаду, але Холмс кіѓнуѓ мне, паказваючы, што хоча, каб я гэта зрабіѓ. Я апусціѓся, адзначыѓшы, што лэдзі Фэйрклоу і сам Холмс пераймалі мойму паводзінах.
  
  Перад намі, тварам да чорнага алтара, місіс Ллевеллин таксама схілілі калені. Яна падняла твар, нібы шукаючы звышнатуральнага кіраѓніцтва звыш, прымусіѓшы мяне ѓспомніць, што поѓнае назва яе своеасаблівай секты было Храм Мудрасці Цёмных Нябёсаѓ.
  
  Яна пачала дзіѓнае спевы на мове, якога я ніколі не чуѓ за ѓсе свае падарожжы. У ім чуѓся намёк на арго дэрвішаѓ Афганістана, што-то ад будыйскіх манахаѓ Тыбету і намёк на рэшткі старажытнага мовы інкаѓ, на якім да гэтага часу кажуць, што самыя аддаленыя плямёны высакагорнай раѓніны Чоко ѓ Чылійскіх Андах, але на самой справе гэта быѓ ні адзін з гэтых моѓ, і тыя некалькі слоѓ, якія я змог разабраць, апынуліся адначасова загадкавымі і наваднымі на разважанні, але так і не растлумачылі іх значэння.
  
  Працягваючы спяваць, місіс Ллевеллин павольна падняла спачатку адну руку, затым іншую над галавой. Яе пальцы рухаліся, выпісваючы мудрагелісты ѓзор. Я паспрабаваѓ прасачыць за іх прасоѓваннем, але выявіѓ, што маё свядомасць апускаецца ѓ стан збянтэжанасці. Я мог бы паклясціся, што яе пальцы перапляліся, як шчупальцы медузы. Іх колеру таксама мяняліся: цынобра, пунсовы, абсідыян. Здавалася, яны нават знікалі ѓ нейкім схаваным царстве, нябачным маім зачарованным вачам, і вярталіся з яго.
  
  Прадмет, які даѓ мне Холмс, пульсавала і круціѓся на маім целе, яго непрыемна гарачае і лускаватыя прысутнасць выклікала ѓ мяне адчайнае жаданне пазбавіцца ад яго. Толькі маё абяцанне Холмсу перашкодзіла мне зрабіць гэта.
  
  Я сціснуѓ зубы і заплюшчыѓ вочы, выклікаючы ѓ памяці вобразы з маёй маладосці і маіх падарожжаѓ, трымаючы пры гэтым руку над прадметам. Раптам напружанне спала. Аб'ект усё яшчэ быѓ там, але, як быццам здабыѓшы ѓласнае свядомасць, ён, здавалася, супакоіѓся. Мая ѓласная сківіцу расслабілася, і я адкрыѓ вочы, каб убачыць дзіѓнае відовішча.
  
  Перада мной паѓстала яшчэ адна постаць. Паколькі місіс Ллевеллин была коренастой і смуглай, па ѓзоры цыганок, гэтая асоба была высокай і грацыёзнай. Цалкам захутаная ѓ чорны колер, з валасамі, ѓяѓнымі цёмна-сінімі, і колерам асобы, такім жа чорным, як у самой смуглай африканки, яна кідала выклік маім агульнапрынятым уяѓленням пра прыгажосць сваіх уласных дзіѓным і экзатычным зачараваннем, якое не паддаецца апісанню. Рысы яе твару былі тонка акрэслены, як, кажуць, у старажытных эфиопок, а рухі поѓныя грацыі, якая посрамила б гонар Ковент-Гардена або Рускага балета Монтэ-Карла.
  
  Але адкуль з'явілася гэта бачанне? Усё яшчэ стоячы на каленях на эбеновом падлозе запячатанай пакоя, я пакруціѓ галавой. Здавалася, яна з'явілася прама з-за кута паміж сценамі.
  
  Яна падплыла да алтара, зняла слухаѓку з газавай лямпы і пагасіла яе полымя голай далонню.
  
  Пакой імгненна пагрузілася ѓ непраглядную цемру, але паступова новы святло - калі так можна апісаць - змяніѓ мігатлівы святло газавай лямпы. Гэта быѓ святло цемры, калі хочаце, ззянне чарнаты, больш глыбокай, чым тая чарната, якая атачала нас, і ѓсе ж пры яго святле я мог бачыць сваіх спадарожнікаѓ і сваё асяроддзе.
  
  Высокая жанчына благословляюще ѓсміхнулася нам чацвярым і паказала на кут паміж сценамі. З бясконцай грацыяй і ѓяѓнай ледзяной марудлівасцю яна паплыла да адтуліны, скрозь якое я цяпер бачыѓ формы такой зводзіць з розуму хаатычнай канфігурацыі, што магу толькі намякнуць на іх прыроду, прапанаваѓшы дзіѓныя карціны, якія ѓпрыгожваюць склепы фараонаѓ, разьбу стэлу таямнічых майя, маналіты Мауна-Лоа і малюнкі на пяску "дэманы Тибетана".
  
  Чорная жрыца - менавіта так я прывыкла думаць аб ёй - спакойна павяла нашу маленькую працэсію ѓ гэта царства хаосу і цемры. За ёй рушыла ѓслед місіс Ллевеллин, затым лэдзі Фэйрклоу, чые манеры здаваліся манерамі зачараванай жанчыны.
  
  Прызнаюся, мае ѓласныя калені з узростам пачалі зацякаць, і я павольна падымаѓся на ногі. Холмс ішоѓ за працэсіяй жанчын, а я адставаѓ. Ужо збіраючыся ѓвайсці ѓ праём, Холмс раптам павярнуѓся, яго вочы зіхацелі. Яны перадалі мне паведамленне, яснае, як любыя словы.
  
  Гэта паведамленне было падмацавана адным жэстам. Я выкарыстаѓ свае рукі, упіраючыся ѓ чорны падлогу, калі спрабаваѓ падняцца на ногі. Цяпер яны былі па баках ад мяне. Пальцы, жорсткія і магутныя, як дубінка для бобі, ткнулись мне ѓ талію. Прадмет, які Холмс даѓ мне патрымаць для яго, ударыѓся аб маю плоць, дзе пакінуѓ дзіѓны след, які застаецца бачным па гэты дзень.
  
  У гэты момант я зразумеѓ, што павінен зрабіць.
  
  Я сутаргава абхапіѓ рукамі чорны алтар, з жахам назіраючы, як Холмс і астатнія выслізнулі з запячатанай пакоя ѓ царства вар'яцтва, якое ляжыць за яе межамі. Я стаяѓ, як укапаны, узіраючыся ѓ Сёмы круг Дантовского Пекла, у самае сэрца Геены.
  
  Потрескивало полымя, віліся шчупальцы, скрыгаталі кіпцюры і іклы упіваліся ѓ пакутуе плоць. Я ѓбачыѓ асобы мужчын і жанчын, якіх я ведаѓ, монстраѓ і злачынцаѓ, чые дзеі пераѓзыходзяць мой сціплы талент апісваць, але якія вядомыя ѓ самых нізкіх сферах злачынных светаѓ планеты, якія крычаць ад радасці і агоніі.
  
  Там быѓ мужчына, рысы твару якога так нагадвалі лэдзі Фэйрклоу, што я зразумеѓ, што ён, павінна быць, яе брат. Пра яе зніклым мужа я нічога не ведаѓ.
  
  Затым, навіс над усімі імі, я ѓбачыѓ істота, якое, павінна быць, было вярхоѓным манархам усіх монстраѓ, істота настолькі чужое, што не было падобна ні на адно арганічнае істота, калі-небудзь населявшее зямлю, але ѓ той жа час настолькі знаёмы, што я зразумеѓ, што гэта само ѓвасабленне зла, якое тоіцца ѓ сэрцах кожнага які жыве чалавека.
  
  Шэрлак Холмс, высакародны чалавек, якога я калі-небудзь сустракаѓ, Холмс адзіны адважыѓся супрацьстаяць гэтаму монстру. Ён палаѓ агідным, пякельным зялёным полымем, як быццам нават вялікі Холмс быѓ апантаны плямамі граху, і яны выпальваюць знутры яго перад тварам гэтага істоты.
  
  Калі пачвара пацягнулася да Холмсу сваёй агіднай пародыяй на канечнасці, Холмс павярнуѓся і падаѓ мне знак.
  
  Я сунуѓ руку пад адзенне, дастаѓ прадмет, які ляжаѓ на маёй скуры, пульсируя жудаснай жыццём, адвёѓ руку назад і, пробормотав малітву, зрабіѓ самы моцны і дакладны кідок, які я калі-небудзь рабіѓ з часоѓ маёй гульні ѓ крыкет у Джаму.
  
  Хутчэй, чым патрабуецца для апісання, аб'ект праляцеѓ пад вуглом. Ён ударыѓ монстра прама і ѓчапіѓся ѓ яго цела, расцягваючы агідную сетка павуціння круг за кругам.
  
  Монстар зрабіѓ адзін конвульсивный рывок, ударыѓшы Холмса і адправіѓшы яго ѓ палёт па паветры. З такім прысутнасцю духу, якім з усіх вядомых мне мужчын мог пахваліцца толькі ён, Холмс падышоѓ і схапіѓ лэдзі Фэйрклоу за адну руку, а яе брата - за іншую. Сіла жахлівага ѓдару адкінула іх назад праз кут у запячатаную пакой, дзе яны ѓрэзаліся ѓ мяне, прымусіѓшы нас расцягнуцца па падлозе.
  
  З жахлівым гукам, больш гучным і нечаканым, чым самы магутны ѓдар грому, кут паміж сценамі закрылася. Запячатаная пакой зноѓ пагрузілася ѓ цемру.
  
  Я дастаѓ з кішэні пачак "люцыпара" і закурыѓ. Да майго здзіѓлення, Холмс палез ва ѓнутраную кішэню свайго ѓласнага і дастаѓ адтуль палачку гелигнита з доѓгім кнотам. Ён падаѓ мне знак, і я ѓручыѓ яму яшчэ адзін "люцыпар". Ён выкарыстаѓ яго, каб падпаліць запал гелигнитовой бомбы.
  
  Забіѓшы яшчэ аднаго люцыпара, я зноѓ запаліѓ газавую лямпу, якую місіс Ллевеллин пакінула на алтары. Холмс схапіѓ лямпу, пакінуѓшы гелигнит на месцы, і павёѓ нас чацвярых - лэдзі Фэйрклоу, містэра Філіпа Ллевеллина, самога Холмса і мяне - хутка выбірацца з дзіѓнай пакоя і Антрацитового палаца.
  
  Нават калі мы, спатыкаючыся, ішлі праз вялікі зала да галоѓнага выхаду з Палаца, жудасны грукат, здавалася, зыходзіѓ адначасова з самага глыбокага склепа будынка - калі не з самага цэнтра зямлі - і з цёмных нябёсаѓ над галавой.
  
  Мы, хістаючыся, выйшлі з Палаца пад завывающий вецер і мяцеліца адноѓленым буры, праз ледзяныя гурбы, якія падымаліся вышэй голенищ нашых чаравік, і, павярнуѓшыся, убачылі велізарнае чорнае будынак Антрацитового палаца, объятое полымем.
  
  OceanofPDF.com
  
  ЦІКАђНЫ ВЫПАДАК СА ДЗІВАЦТВАМІ З ПИКОК-СТРЫТ, аѓтар Майкл Мэллори
  
  Будзь ты пракляты, Грэм Уикинг! Падумаѓ я, адкладаючы старую кнігу, над якой біѓся амаль паѓгадзіны. Менавіта Уикинг уцягнуѓ мяне ѓ гэтую жахлівую сітуацыю, і зараз не было ніякай магчымасці адступіць.
  
  Акрамя таго, што Грэм Уикинг быѓ даѓнім сябрам (па меншай меры, да гэтага часу), ён быѓ уладальнікам невялікага дэтэктыѓнага выдання пад назвай "Злачынства не аплачваецца", якое, па крайняй меры, адэкватна апісвала яго сістэму аѓтарскіх адлічэнняѓ. Я магу казаць пра гэта з першых рук, паколькі выдавецтва Wicking перавыдала дзве мае першыя кнігі, напісаныя задоѓга да таго, як пачалася мая знакамітая (калі можна так нясціпла выказацца) серыя "Старшы інспектар Сім Таннер". Спачатку я сумняваѓся ѓ перспектыве зноѓ убачыць гэтыя раннія спробы ѓ друку, паколькі ѓ іх адбіваѓся некалькі няспелы аѓтар, але Уикинг ѓмее пераконваць, і якімі б ні былі непераканаѓчымі мае раннія спробы, яны былі нашмат дасканалей, чым гэта.
  
  Я зноѓ узяѓся за кнігу і прымусіѓ сябе працягнуць. "Справа мсцівага вікарыя" стала наступнай гісторыяй у якія здаюцца бясконцымі хроніках нейкага Шадрака Хаѓса, другога па бляску дэтэктыва-кансультанта ѓ Лондане. Разам са сваім кампаньёнам і біёграфам, доктарам Джозэфам Уотли, які жыѓ з ім у кватэры на Пикок-стрыт, 117С, Хаѓс быѓ бізуном злачыннага свету і г. д. і да т. п. і т. п., бла-бла-бла.
  
  Напісаныя ѓ пачатку 1930-х гадоѓ нейкім Уільямам Рэдфордом Стинсоном, гэтыя апавяданні былі самымі бяз сораму і бязлітасна жудаснымі імітацыямі апавяданняѓ Артура Конан Дойла пра Холмса, якія я калі-небудзь чытаѓ, і хоць Уикинг заплаціѓ мне за напісанне ѓвядзення да яго рыхтаванага да выхаду зборніка "Шадрак Хаѓс амнібус", практычна ніякія грошы цалкам не кампенсавалі неабходнасць выносіць Рудыментарны, мой добры Уотли кожны другі абзац.
  
  Я застагнаѓ і зноѓ пракляѓ яго. Потым я сёе-тое зразумеѓ: Уикинг падаѓ мне поѓную свабоду дзеянняѓ у дачыненні да таго, як я буду прадстаѓляць гэтыя гісторыі, і ні разу не настойваѓ на тым, каб я іх хваліѓ. Магчыма, было б лепш проста сказаць праѓду. Павярнуѓшыся да нататніка, ляжаѓ у мяне пад локцем, я накідаѓ назва: Дом - гэта не Холмс, затым адкінуѓся на спінку крэсла і назіраѓ, амаль як старонні, як ѓступленне выцякае з-пад майго пяра, нібы само па сабе.
  
  Калі вы чытаеце для прасвятлення, вы знойдзеце больш пра гэта ѓ "бойцы ѓ пабе", я бачыѓ, як сам пісаѓ. Калі вы чытаеце для забавы, у каталогу насення можна знайсці яшчэ сёе-тое. Калі вы чытаеце, каб ацаніць стыль напісання, майце на ѓвазе, што на любым выступе Марсэля Марсо вы выявіце значна больш дакладнае валоданне ангельскай мовай.
  
  Усміхнуѓшыся, я працягнуѓ: Прызнаѓшы гэта, чаму ж тады я ад усяго сэрца хвалю вас, паважаны чытач, за агідныя гісторыі, якія змяшчаюцца ѓ гэтай кнізе? Па той простай прычыне, што толькі пазнаёміѓшыся з горшым апавяданнем, калі-небудзь запісаных на паперы, то ёсць з працамі Уільяма Рэдфарда Стинсона, вы зможаце ацаніць выдатнае літаратурнае твор.
  
  Ці нават пасродкавае літаратурнае тварэнне.
  
  Або любы літаратурны твор.
  
  Да таго ж, мне за гэта плацяць. Нам абодвум няма сэнсу губляць грошы на гэтай угодзе.
  
  Скончыѓшы, я адкінулася на спінку крэсла і перачытала яго зверху данізу, смакуючы стервозные абразы, якія маглі б прымусіць Кеннета Тайнана задумацца. Уикинг, хутчэй за ѓсё, запатрабаваѓ бы маёй галавы за гэта, але яму не было каго вінаваціць, акрамя самога сябе, за тое, што ён падгаварыѓ мяне разбіць бутэльку з-пад шампанскага аб нос гэтага асуджанага карабля.
  
  Зірнуѓшы на насценны гадзіннік, я быѓ уражаны, убачыѓшы, што ѓжо 5:50. Я абяцаѓ сустрэцца з Джымам Редгрейвом ѓ "Кінгз-Арч" у шэсць. Але, ведаючы Джыма так, як ведаѓ яго я, маё спазненне наѓрад ці стала б перашкодай. Я накіраваѓся да дзвярэй, але ѓ апошнюю хвіліну вярнуѓся да свайго стала і схапіѓ рэкамендацыйны ліст. Джыму, як цяперашняму мастацкаму рэдактару Daily Standard, гэта, без сумневу, спадабалася б.
  
  * * * *
  
  Прокуренная атмасфера паба King's Arch была гэтак жа жаданай, як салідны аванс. Было амаль чвэрць першага прызначанага гадзіны, і, як я і падазраваѓ, Джым сядзеѓ за кутнім столікам, сузіраючы амаль пусты пинтовый шклянку, яго брудны зялёны гальштук (які быѓ такі ж неад'емнай часткай гэтага чалавека, як і яго кудлатая сівая грыва) быѓ адпаведным чынам аслаблены.
  
  Як толькі ён убачыѓ, што я ѓваходжу, ён паклікаѓ мяне. "Зноѓ забыѓся завесці гадзіннік, ды, Лён?" пракрычаѓ ён скрозь шум.
  
  "Працуй", - крыкнуѓ я ѓ адказ, прабіраючыся да бара, дзе замовіѓ светлае піва для сябе і яшчэ пінту горкага для Джыма, якое аднёс да стала.
  
  "Ах, усё даравана," сказаѓ ён, гледзячы на поѓны шклянку. " Сядайце, сэр Артур, сядайце.
  
  Называць мяне сэрам Артурам было яго спосабам падкалоць мяне з нагоды таго, што я кінуѓ працу ѓ штодзённай газеце, каб стаць аѓтарам дэтэктыѓных раманаѓ.
  
  "Такім чынам," працягваѓ ён, " каго сёння забіѓ вялікі Леанард Доби?"
  
  "Уільям Рэдфорда Стинсон," адказаѓ я, выцягваючы сваё рэкамендацыйны ліст і працягваючы яго яму.
  
  Пакуль я пацягваѓ сваю пінту, Джым надзеѓ акуляры-палоѓкі і хутка прачытаѓ старонкі, некалькі разоѓ фыркнув у перапынках паміж глоткамі горкага. Скончыѓшы, ён вярнуѓ старонкі назад.
  
  "Я бачу, у Таѓэры новы кат", - сказаѓ ён. "Табе падабаюцца судовыя працэсы, ці не так?"
  
  " Мой выдавец сказаѓ, што Стинсон памёр недзе ѓ сямідзесятых, а вы не горш за мяне ведаеце, што нельга паклёпнічаць на мёртвых.
  
  "Дастаткова дакладна. Толькі не далучайся да яго праз самагубства ".
  
  "Прыйдзеш зноѓ?"
  
  "Паслухай, Лён, калі ты хочаш разарваць лаѓрэата прэміі "Букер", то давай прама цяпер, яны могуць гэта прыняць. Нават калі яны не змогуць, яны будуць прыкідвацца, што могуць, і суцяшаць сябе ѓсёй сваёй славай і бруднымі грашыма. Іншымі словамі, ім усё роѓна, што пра іх кажуць, у іх ёсць чортаѓ Букер. Але гэты твой хлопец ... Стилтон, ці не так?
  
  "Стинсон," паправіѓ я, " хоць у яго талент сырника.
  
  "Так, ну, калі ён сапраѓды быѓ такім дрэнным, тады насмешкі залішнія. Вядома, некаторыя могуць пасмяяцца над тым, што вы напісалі - я пасмяяѓся над гэтым, - але я прафесійны цынік. Гэта будзе прачытана шырокай публікай, некаторыя з якіх могуць з вамі не пагадзіцца ".
  
  " Госпадзе, Джым, ты ж не чытаѓ жудасных гісторый гэтага чалавека.
  
  " Цалкам дакладна, я гэтага не рабіѓ. І не хачу, грунтуючыся на вашай рэкамендацыі. Усё, што я кажу, гэта тое, што, магчыма, даѓніна Стинсон перажыве напад хоць бы з спагады, у той час як ты ненаѓмысна выставіш сябе напышлівым ублюдкам, якому падабаецца танцаваць на магіле непаѓнавартаснага.
  
  "Ты чуѓ пра 'забіць пасланца', праѓда? Ну, паспрабуй 'Я больш ніколі не буду чытаць гэтага пасланца, ён занадта адваротны', каб павялічыць памер."
  
  У яго словах быѓ сэнс. Не важна, што я думаю пра вялых прыгоды ѓ Доме Шадраков, каму-то там - магчыма, вялікай колькасці людзей - яны сапраѓды могуць спадабацца. Калі б я быѓ занадта красамоѓны і жорсткі ѓ дачыненні да працы гэтага чалавека, я мог бы страціць сваіх уласных чытачоѓ. Цяпер я быѓ вельмі рады, што вырашыѓ узяць з сабой ѓвядзенне для чытання Джымам.
  
  "Я ведаѓ, што гэта даецца занадта лёгка", - уздыхнуѓ я. "Я маю на ѓвазе прозу. Словы проста выходзілі з-пад майго пяра".
  
  "Як горкі напой, што льецца з крана, а?" - адказаѓ ён, перабіраючы свой цяпер ужо пустую шклянку і які з ухмылкай гледзячы на мяне.
  
  "Я купіѓ апошні патрон", - запратэставаѓ я.
  
  "Дакладна, але гэта было да таго, як вы ѓзялі мяне на працу", - сказаѓ ён. "За аказаныя паслугі па рэдагаванні - яшчэ пінту "Фуллер". Гэта таксама танна, улічваючы, што я ратую тваю прафесійную азадак.
  
  Я ѓсміхнуѓся. "Раз ты так ставіш пытанне, я вазьму наступныя два".
  
  Пасля больш чым двух дадатковых колаѓ я пакінуѓ свайго сябра хістацца да яго прыпынку метро, а сябе - да сваёй.
  
  * * * *
  
  Я больш не думаѓ пра гэта уступленні да наступнага дня, калі мне патэлефанаваѓ Уикинг і спытаѓ, калі ён зможа яго атрымаць.
  
  "Хутка", - паабяцаѓ я і неадкладна прыступіѓ да працы над больш сур'ёзнай версіяй, якая ніяк не выходзіла з-пад майго пяра. Я напружыѓся, спрабуючы знайсці што - небудзь добрае, каб сказаць аб Уільяме Рэдфорде Стинсоне, і ѓ рэшце рэшт спыніѓся на такіх расплывістых выказваннях, як:
  
  Трэба аддаць належнае Стинсону за тое, што ён не спрабаваѓ капіяваць стыль і голас сэра Артура Конан Дойла, а хутчэй за тое, што ѓзяѓ ѓстояны архетыпічны персанаж і наклаѓ на яго свой уласны адметны адбітак.
  
  Хай чытачы самі пераканаюцца, наколькі жудасны быѓ гэты адметны штамп.
  
  Як толькі я напісаѓ ад рукі першы чарнавік (адзіны спосаб, якім я магу складаць нават сёння), я ѓвёѓ яго ѓ камп'ютар і, хутка прагледзеѓшы, захаваѓ. Я б прагледзеѓ гэта яшчэ раз раніцай, а затым адправіѓ па электроннай пошце ѓ Уикинг, і абрусам дарога.
  
  Але не паспеѓ я падняцца з-за пісьмовага стала, як мяне асяніла іншая думка. Ці магло шчодрае адабрэнне такой нікчэмнай халтуры нанесці такі ж шкоду маёй рэпутацыі, як абвінавачванне ѓ ёй?
  
  "О, будзь ты пракляты, Грэм Уикинг!" Я зноѓ застагнаѓ ѓслых. Калі гэты чалавек сапраѓды павінен быѓ перавыдаць "поѓную лухту", чаму гэта не магла быць, па меншай меры, поѓная лухта, якая мае нейкае гістарычнае значэнне, як працы Эн Рэдкліф?
  
  Сяѓба назад, я дастаѓ другое ѓвядзенне і перачытаѓ яго. Магчыма, гэта таму, што я чакаѓ горшага, але яно не здалося мне такім ужо бліскучым. Гэта было выдатна, і мне, шчыра кажучы, не цярпелася даведацца, як пазбавіцца ад гэтага, таму, узважыѓшы пару варыянтаѓ слоѓ і выправіць граматычную памылку, я адкрыѓ ліст і прымацаваѓ яго.
  
  Аднак, перш чым я націснуѓ кнопку адпраѓкі, у мяне быѓ яшчэ адзін прыступ роздумаѓ. Вагаючыся, калі трэба.
  
  "О, чорт вазьмі", - прамармытала я, выцягваючы старонкі для першай, заганнай версіі і уводзячы яе прама ѓ тэкст электроннага ліста. Уверсе я напісала:
  
  Грэм - У мяне былі занадта розныя погляды на дом Шадрака, таму я пасылаю вам абодва. Калі ласка, выберыце той, які вам больш падабаецца.
  
  Адправіѓшы яго, я спадзяваѓся, што ѓ апошні раз бачыѓ Стинсона і яго скалечанае тварэнне, пакуль не прыйшоѓ чэк ад Уикинга.
  
  На жаль, гэтая надзея павалілася тры ночы праз.
  
  * * * *
  
  Было дзе-то за поѓнач, я лёг у ложак і быѓ на грані таго, каб сплысці ѓ штовечар забыццё, калі зазваніѓ тэлефон. Хістаючыся, некалькі дэзарыентаваныя, я пачаѓ намацваць тэлефон у цёмным пакоі. Знайшоѓшы яго, я крыкнуѓ: "Так, алё, гэта Доби, хто тэлефануе?"
  
  "Добрай раніцы, сэр Артур," адказаѓ чый-то голас.
  
  "Джым, дзеля бога!" Я закрычаѓ. "Які гадзіну?"
  
  " Дванаццаць трыццаць шэсць. Толькі не кажы мне, што ты спаѓ. О, вядома, спаѓ, бо ты больш не працуеш у "Дэйлі", як мы, сумленныя людзі, ці не так?
  
  " Госпадзе, Джым, чаго ты хочаш?
  
  " Памятаеш свайго сябра, Стинсона?
  
  "Вядома. Што з ім?"
  
  "Учора Консидайн, наш галоѓны рэдактар, выліѓся адной з сваіх каралеѓскіх слёз з нагоды сваёй загружанасці працай. У ходзе сваёй тырады ён упусціѓ фразу аб тым, што хацеѓ бы проста растварыцца ѓ пустаце, як Рэдфорда Стинсон ".
  
  "Што гэта значыць?" Я пазяхнуѓ.
  
  "Менавіта гэта я і хацеѓ ведаць, таму я спусціѓся ѓ файлы морга і прагледзеѓ усе, што ѓ нас было на яго, проста з цікаѓнасці. І адгадай, што я знайшоѓ?"
  
  " Ён быѓ настолькі бяздарны, што заняѓся сцэнарам фільмаѓ і сабраѓ чортава стан?
  
  "Табе не ідзе кіслая лухта", - сказаѓ Джым. "Ты б не задумваючыся напісаѓ сцэнар да фільма, калі б цябе хто-небудзь папрасіѓ".
  
  Ён меѓ рацыю, але гэта не мела значэння. " Дзеля бога, Джым, раскажы мне, што ты знайшоѓ.
  
  "Консидайн казаѓ не метафарычна. Ваш чалавек, Стинсон, сапраѓды знік у пустаце. Вось, дазвольце мне прачытаць гэта для вас ..."
  
  Па тэлефоннай лініі я пачуѓ шолах ліста паперы.
  
  Загаловак: 'Прапаѓ пісьменнік'. Дата: Лондан. Подпіс: Рональд Мессерви. Копія: 'Сябры Уільяма Рэдфарда Стинсона з Ламбета, які да Другой сусветнай вайны дамогся пэѓнага поспеху як аѓтар дэтэктыѓных апавяданняѓ, звязаліся з сталічнай паліцыяй і паведамілі, што шестидесятипятилетний аѓтар зьнік амаль два тыдні таму. У апошні раз яго бачылі ѓ аѓторак, дваццаць трэцяга ліпеня, калі ён з'явіѓся на сходзе групы прыхільнікаѓ яго твораѓ, якія называюць сябе the Peacock Street Pictuars".
  
  "The Peacock Street Picturiciars's?" Я паѓтарыѓ. "Вы хочаце сказаць, што ѓ гэтага чалавека сапраѓды быѓ фан-клуб?"
  
  "Нават у Гітлера ёсць фан-клуб", - запярэчыѓ Джым. "Але сутнасць у тым, што Стинсон пакінуѓ сход, каб адправіцца дадому, і пасля гэтага яго больш ніхто не бачыѓ".
  
  "У якім годзе гэта было?"
  
  " Тысяча дзевяцьсот семдзесят чацвёрты.
  
  Чаму Уикинг ніколі не згадваѓ аб знікненні гэтага чалавека? Магчыма, ён не ведаѓ аб гэтым, мяркуючы, што Стинсон проста памёр. Усе надзеі на вяртанне да сну раптам зніклі, і іх змяніла тое ѓзбуджэнне, якое ѓзнікае, калі раптам прыходзіць у галаву ідэя. Ідэя настолькі добрая, што яе проста неабходна вывучыць і запісаць.
  
  Таямніца лёсу Стинсона была значна больш інтрыгуе, чым усё, што калі-небудзь напісаѓ гэты чалавек. Калі б я мог даведацца праѓду, гэта стала б займальным уступленнем.
  
  " Ты яшчэ не спіш, Лён? Я пачуѓ голас Джыма:
  
  "Так, дзякуючы табе - няма", - адказаѓ я. "Джым, гэты рэпарцёр Мессерви ѓсё яшчэ тут?"
  
  "Не, Роні выйшаѓ на пенсію прыкладна ѓ той жа час, калі Тэтчэр сышла, і памёр, можа быць, шэсць-сем гадоѓ таму".
  
  Папрасіѓшы Джыма даслаць мне копію артыкула, я павесіѓ трубку. І, нягледзячы на маё меркаванне, што я буду спаць усю ноч, я зноѓ заснуѓ дзе-то пасля 2:30.
  
  * * * *
  
  На наступную раніцу я патэлефанаваѓ у Уикинг. "Грэм, мне трэба пагаварыць з табой аб уступленні", - сказаѓ я.
  
  "О, так", - адказаѓ ён. "Мне гэта падабаецца, але я не разумею пасланні на вокладцы. Што вы маеце на ѓвазе, кажучы "выберы тое, што табе больш падабаецца'?"
  
  "Я маю на ѓвазе менавіта гэта, выберыце спрыяльны варыянт ці сумленны".
  
  "Але я атрымаѓ толькі тое, што паказана ѓ вашым дадатку. Мне асабліва падабаецца тое, што тычыцца яго адметнай маркі ".
  
  Значыць, Wicking атрымаѓ толькі версію для абароны маёй задніцы? Павінна быць, я нейкім чынам пераблытаѓ ѓвод іншай версіі. Але на дадзены момант гэта не мела значэння.
  
  "Паслухай, Грэм, учора ѓвечары я даведаѓся сее-што пра Стинсоне, што я таксама хацеѓ бы ѓключыць. На самай справе, я б хацеѓ усё перарабіць".
  
  " Тое, што ты даслаѓ, у парадку, Лён.
  
  "Нават у гэтым выпадку, той, які я разглядаю, будзе нашмат лепш. Мне не спатрэбіцца шмат часу, каб вывучыць яго. Які ѓ цябе абсалютны крайні тэрмін?"
  
  "Наогул-то, цяпер".
  
  "Ну жа, Грэм, я ведаю, ты зможаш пратрымацца яшчэ пару дзён".
  
  " Лен, на самай справе...
  
  "Сёння чацвер. Дай мне час да канца працоѓнага дня ѓ панядзелак. Гэта ѓсё, аб чым я прашу".
  
  На іншым канцы провада ѓздыхнулі. "Лен, на самай справе, тое, што ты даслаѓ, ідэальна".
  
  "Я ператэлефаную табе ѓ панядзелак. Дзякуй, Грэм".
  
  Я павесіѓ трубку, план ужо паспеѓ у галаве. Я думаѓ далёка за межамі простага ѓступлення для невялікага выдавецтва. Таямніца Уільяма Рэдфарда Стинсона стала тэмай вялікай артыкула для часопіса slick або нават кнігі аб адной з самых цікавых (хоць і невядомых) рэальных таямніц мінулага стагоддзя! Уступленне для Грэма было б проста насмешкай.
  
  Тым не менш, да выходных заставалася не так шмат часу. Мне трэба было рухацца. Пачаць, як я меркаваѓ, вынікала з Брытанскага музея. Пасля абеду я пачаѓ з праверкі кожнага спісу ѓ пошуках Стинсона. Іх было ѓсяго тры: два зборнікі яго жудасных апавяданняѓ і адзін з тых цыклічных дэтэктыѓных "раманаѓ", у якіх тузін аѓтараѓ адводзяць кожнаму па чале і робяць усё магчымае, каб збіць з панталыку небараку, які вымушаны ім прытрымлівацца. Такія праекты, як правіла, значна цікавей для аѓтараѓ, чым для чытачоѓ.
  
  * * * *
  
  Стинсона запрасілі разабрацца з усёй гэтай блытанінай у апошняй чале, але мяне не вельмі зацікавіѓ яго ѓклад, паколькі яго біяграфія ѓ канцы кнігі абвяшчала::
  
  Магчыма, найбольш вядомы сваімі апавяданнямі ѓ духу Шэрлака аб Шадрак-Хаѓс, гонару Пикок-стрыт, Уільям Рэдфорда Стинсон (н. 1909) пакінуѓ сваю пісьменніцкую кар'еру ѓ канцы 1940-х, каб стаць лонданскім адвакатам. Яго ѓклад у 'Murder-Go-Round' ѓяѓляе сабой яго першую мастацкую літаратуру за чвэрць стагоддзя, і мы рады, што ён вярнуѓся.
  
  Адвакат? Гэта была новая інфармацыя, але яна ѓ нейкай ступені тлумачыла, чаму яго мастацкая літаратура была такой спарадычны. Што яшчэ больш важна, біяграфія мела на ѓвазе, што ён усё яшчэ займаѓся юрыдычнай практыкай, калі кніга была апублікавана ѓ 1969 годзе, за пяць гадоѓ да знікнення Стинсона.
  
  Закрыѓшы кнігу, я вярнула яе на паліцу і абдумала свой наступны крок. Дзе-то ѓ гэтым велізарным сховішча інфармацыі павінен быць спіс адвакатаѓ з Лонданскага сіці, але колькі спатрэбіцца капацца, каб адкапаць яго? У мяне была ідэя лепей.
  
  Выйшаѓшы з будынка, я перайшла вуліцу і зайшла ѓ Музейную карчму, дзе, падсілкаваѓшыся пінту піва, дастала мабільны тэлефон і патэлефанавала Генры Бекхэму, эсквайру, чалавеку, які некалькі гадоѓ таму ѓмела вёѓ мой шлюбаразводны працэс.
  
  "Dobie!" Голас Генры плакаѓ. "Які сюрпрыз. У цябе, павінна быць, непрыемнасці, інакш ты б не тэлефанаваѓ. Што гэта на гэты раз, яшчэ адзін няѓдалы шлюб або пазоѓ аб плагіяце?"
  
  "Ні тое, ні іншае, ты, невыносны мярзотнік", - весела адказаѓ я. "Я спрабую даведацца аб адным з вашай кампаніі па імя Стинсон, Уільяме Рэдфорде Стинсоне".
  
  Я даѓ яму асноѓную інфармацыю, але безвынікова: ён ніколі не чуѓ аб гэтым чалавеку ні як аб адвакаце, ні як пра пісьменніка. Вытрымаѓшы ѓ адказ яшчэ некалькі вясёлых абразаѓ і паабяцаѓшы як-небудзь ѓвечары павячэраць з ім у яго клубе, я павесіла трубку.
  
  Я допивал трэцюю пінту, калі зазваніѓ мой мабільны. Гэта ператэлефаноѓваѓ Бэкхэм.
  
  "Я спадзяюся, вы шануеце намаганні, якія я прыклаѓ ад вашага імя", - пачаѓ ён. "Я звязаѓся з маім сябрам у Храме, Дереком Эванс, і ён сапраѓды змог знайсці каго-то, хто памятаѓ гэтага вашага хлопца, Стинсона. Гэтага хлопца клічуць Тоджерс, хоць, як мне сказалі, у канторы яго звычайна называюць 'Даѓніна Тоджерс".
  
  "Што ён памятае?" - Спытаѓ я.
  
  " Мяркуючы па яго апісанні, у бітве пры Гасцінгсе.
  
  " Што ён памятае пра Стинсоне? - спытаѓ я.
  
  "Ну, Дэрэк сказаѓ мне, што Даѓніна Тоджерс ахарактарызаваѓ Стинсона як даволі несамавітага чалавека, са схільнасцю адмаѓляцца ад гучных спраѓ дзеля надзейных ставак, якія патрабавалі менш працы. Пазбаѓлены ѓяѓлення - вось слова, якое выкарыстоѓвалася для яго апісання.
  
  Я лёгка мог у гэта паверыць. " Ён сказаѓ, што з ім здарылася?
  
  "Гэта самая цікавая частка", - адказаѓ Бэкхэм. "Ён знік. Пфффффффф! Знік без следу".
  
  Іншай інфармацыі, якую Бэкхэм мог даць, дзякуючы ласкі Олд Тоджерса, было вельмі мала, і да канца размовы мне прыйшлося прызнаць, што я, верагодна, пайшоѓ па шляху дурня. Хутчэй за ѓсё, Стинсон выйшаѓ на пенсію, а затым пераехаѓ. Гэта не было вялікай таямніцай.
  
  Я замовіѓ яшчэ пінту піва, спадзеючыся заглушыць сваё расчараванне, і талерку сасісак у прыдачу, якія з'еѓ, не адчуѓшы асаблівага густу. Я апынуѓся ѓ тупіку. Заѓтра я пазваню Уикингу і папрашу яго працягнуць знаёмства, якое ѓ яго ѓжо было.
  
  * * * *
  
  Вярнуѓшыся дадому, я планаваѓ паспрабаваць запісаць хаця б некалькі старонак працы над маёй бягучай кнігай, каб дзень не быѓ выдаткаваны марна. Але мяне адцягнуѓ перарывісты агеньчык на аѓтаадказчык майго тэлефона. Я націснуѓ кнопку прайгравання, і пакуль я слухаѓ, усе думкі аб маёй кнізе зніклі.
  
  Містэр Доби, прашаптаѓ голас на аѓтаадказчыку, калі вы ведаеце, што для вас лепш, спыніце пошукі Стинсона. Прыміце гэта як папярэджанне.
  
  Я пракруціѓ гэта ѓ другі раз, потым трэці, і да таго часу пераканаѓ сябе, што гэта, павінна быць, якая-то жарт. Верагодна, гэта быѓ Джым Рэдгрэйв ці хто-небудзь з яго гэтак жа з'едлівых сяброѓ з "Стандард", якіх ён выставіѓ на пасмешышча. Тым не менш, голас, настолькі прыглушаны, што знішчаѓ любыя сляды ідэнтыфікацыі, быѓ досыць жудасным, каб прыцягнуць увагу да праславутым валасінкам ѓ мяне на патыліцы.
  
  Я падышоѓ да пераноснага бара, наліѓ сабе віскі і сеѓ, каб абдумаць пачутае. Калі гэта быѓ Джым, то хто? Толькі Уикинг, Генры Бэкхэм, яго сябар з Темпл Дэрэк якой-то там і Даѓніна Тоджерс ведалі, што я шукаю інфармацыю пра Стинсоне, хоць я з цяжкасцю мог паверыць, што Уикинг або нават Бэкхэм задумалі такую дзіцячую свавольства. Тоджерс? Я нават не ведаѓ гэтага чалавека. І Дэрэка якога-то я таксама не ведаѓ. Больш таго, я сапраѓды паняцця не меѓ, што Генры сказаѓ яму аб маёй просьбе.
  
  Я асушыѓ сваю шклянку і думаѓ, ці не наліць яшчэ, калі мяне асяніла думка: Генры сказаѓ, што ён "поспрашивал" наконт Стинсона. Магчыма, хто-небудзь з тых, каго ён апытваѓ, патэлефанаваѓ, але па якой прычыне?
  
  Маё жаданне выпіць яшчэ віскі ѓ дадатак да ѓсіх пинтам, якія я выпіѓ у пабе, перамагло лёгкае рух залы вакол мяне. Выпіѓшы яго, я вярнуѓся да тэлефона і набраѓ нумар Уикинга, толькі на гэты раз мне адказаѓ яго аѓтаадказчык.
  
  "Грэм, гэта Лён", - сказала я, адчуваючы трохі больш цяжкасцяѓ са словамі, чым я чакала. "Хто-то пакінуѓ мне па-чартоѓску дзіѓнае паведамленне, даволі дзіѓнае ... пагрозлівае паведамленне аб Стинсоне. Я ведаю, што тут ёсць нейкая гісторыя. (Я меѓ намер сказаць "дзе-то", але добра, да чорта гэта.) Гэта становіцца ѓсё цікавей ... З кары ... О, забудзьцеся пра гэта, я ператэлефаную заѓтра ".
  
  * * * *
  
  Наступнае, што я памятаю, - гэта званок гарадскога вяшчальніка. Ён патэлефанаваѓ адзін, два, тры разы, а затым пачаѓ паведамляць свае навіны. Я адразу пазнаѓ голас Грэма Уикинга. Але чаму ён стаѓ гарадскім вешчуном? І чаму ён быѓ такім задуменным?
  
  Менавіта тады я з цяжкасцю адкрыла вочы і ѓбачыла, што расцягнулася на канапе, усё яшчэ часткова апранутая.
  
  "Оооо, мілорд ... Колькі я выпіла?" Я спытала пакой, і адказ пачаѓ вяртацца да мяне. Затым мімалётнае ѓспамін аб гарадскім глашатае прамільгнула ѓ маім змучаным мозгу.
  
  "Уикинг," выгаварыѓ я, " дзе...?
  
  Вядома, гэта быѓ мой тэлефон-аѓтамат, адзіная рэч у доме, якая магла спалучаць мелодыю званка з голасам. Цяпер я цьмяна прыпамінаѓ, як тэлефанаваѓ Уикингу.
  
  Было крыху больш дзесяці, і ѓ мяне было такое адчуванне, што мая галава вось-вось народзіць. Паціраючы віскі, я, хістаючыся, падышоѓ да свайго стала і заѓважыѓ, што чырвоная лямпачка міргае, калі запальваліся і гаснув, і выглядае як вітрына самага маленькага ѓ свеце бардэля. Павазіѓшыся з кнопкамі кіравання, мне ѓдалося прайграць паведамленне Уикинга.
  
  "Мы занадта шмат святкавалі, ці не так?" пачаѓ ён. "Я не зразумеѓ усяго, што вы казалі. Што там наконт пагрозы? Лён, выпі кавы - чым мацней, тым лепш - і перазвані мне.
  
  На гэтым паведамленне скончылася. Я рушыѓ услед яго радзе і падрыхтаваѓ кафейнік моцнага чорнай кавы. Затым я вярнуѓся да апарата і паспрабаваѓ прайграць загадкавую пагрозу папярэдняй ночы з намерам прайграць яе для Грэма і дазволіць яму быць суддзёй. Гэта быѓ добры план; у ім быѓ сэнс, але пасля таго, як я пераматаѓ плёнку, адзінае паведамленне, якое вярнулася, было ад Уикинга тым раніцай. Я пракручваѓ гэта зноѓ і зноѓ, але было ясна, што пагрозлівага паведамленні там больш не было.
  
  "Праклён!" Я ѓскрыкнуѓ, усвядоміѓшы, нарэшце, што нарабіѓ. Учора ѓвечары, будучы п'яным, я па безуважлівасці сцёр паведамленне. Яно знікла назаѓсёды, не больш чым успамін.
  
  Куды я мог бы пайсці адсюль?
  
  Цікава, што б зрабіѓ старшы інспектар Сім Таннер? Калі паглядзець на гэта вачыма Танера, лагічным здавалася пачаць толькі з аднаго: мне трэба было пагаварыць са Старым Тоджерсом.
  
  Знайсці нумар тэлефона гэтага чалавека было няцяжка, і як толькі я дасягнуѓ чагосьці блізкага да поѓнай цвярозасці, я патэлефанаваѓ і дамовіѓся аб сустрэчы з ім у яго офісе ѓ той жа дзень.
  
  Прыехаѓшы, я ѓбачыѓ, што Эдвард Тоджерс-малодшы быѓ бы цалкам дарэчны ѓ фільме жахаѓ "Хамер". Ён быѓ такім змардаванай, змрочным і бледным, што ѓ параѓнанні з ім Пітэр Кашинг выглядаѓ як Джуд Лоѓ. На выгляд яму было каля 80 гадоѓ, а яго вочы былі настолькі глыбока пасаджаныя, што амаль знікалі. Чаму ён усё яшчэ заставаѓся на працы, можна было толькі здагадвацца. Калі яго асістэнт правёѓ мяне ѓ яго кабінет, стары Тоджерс зрабіѓ нясмелую спробу падняцца з-за старажытнага дубовага стала, перш чым апусціцца назад і жэстам запрасіѓ мяне сесці, што я і зрабіѓ.
  
  "Чым магу быць карысны, містэр Доби", - спытаѓ ён.
  
  " Наогул-то, містэр Тоджерс, я тут з сяброѓскім візітам.
  
  Пры першых прыкметах таго, што ён не збіраецца браць ганарар, твар мужчыны пабялеѓ яшчэ больш. "Свецкі візіт?" недаверліва перапытаѓ ён.
  
  " Так, я спрабую пабольш даведацца пра чалавека па імя Уільям Рэдфорда Стинсон, якога, як мне сказалі, вы ведалі.
  
  " А-а-а, вы, павінна быць, той хлопец, пра расследаванне якога мне распавялі.
  
  " Цалкам дакладна. Што вы можаце расказаць мне пра містэрам Стинсоне?
  
  "Вы разумееце, мой дарагі сэр, што я адмовіѓся ад працы на грамадскіх пачатках яшчэ да вайны".
  
  Я не стаѓ пытацца, на якой вайне, хоць, мяркуючы па яго выглядзе, гэта маглі быць баявыя дзеянні супраць бураѓ у апошнія гады праѓлення Вікторыі. Але відавочна, што сэнс заключаѓся ѓ тым, што ад мяне чакалі, што я заплачу за інфармацыю.
  
  "Магчыма," я рызыкнуѓ, "мы маглі б абмеркаваць гэта за выпіѓкай".
  
  "За вячэрай, напэѓна, было б лепш", - запярэчыѓ мужчына.
  
  Меркантыльны вырадак! "Вядома", - сказаѓ я, выціснуѓшы ѓсмешку. "Калі захочаш".
  
  " Мяркую, сёння ѓвечары я вольны. Скажам, у дзевяць гадзін у рэстаране "Рытц"?
  
  "Рытц"? Чаму не Букінгемскі палац, маці яго? Я ледзь не ѓскрыкнуѓ. Але я захаваѓ самавалоданне і ѓсмешку і замест гэтага сказаѓ: "Выдатна. Сустрэнемся там, у бары ". Здавалася, больш сказаць не было чаго, таму я адкланяѓся, па шляху дадому заскочив у свой банк, каб падрыхтавацца да вечара.
  
  * * * *
  
  Было каля 8:30, калі я прыехаѓ у "Рытц" і накіраваѓся наѓпрост у бар, суцяшаючы сябе марціні за 11 фунтаѓ. Калі я дапіѓ другую, было 9:10. Ён спазніѓся, але не настолькі абуральна. Аднак у 9:25 я пачаѓ сумнявацца, што стары труп з'явіцца. Пятнаццаць хвілін (і свежы марціні) праз зазваніѓ мой мабільны. "Містэр Доби?" - спытаѓ незнаёмы голас.
  
  "Так, хто гэта?" - спытаѓ я.
  
  "Мяне клічуць Мейтленд, сэр, я партнёр містэра Тоджерса. Баюся, што нешта здарылася, і ён не зможа прыйсці да вас на сустрэчу".
  
  " О, лухта сабачая! - Міжволі вырвалася ѓ мяне.
  
  " Дазвольце мне перадаць яго шчырыя прабачэнні і спытаць, калі яму будзе зручна перанесці сустрэчу.
  
  "Лепш раней, чым пазней", - сказаѓ я. "Заѓтра, калі яго гэта задавальняе".
  
  "Я перадам гэта містэру Тоджерсу першым справай заѓтра раніцай, і альбо ён, альбо я звяжамся з вамі".
  
  "Добра, добра, дзякуй", - прамармытала я і павесіла трубку. Але пакуль я сядзела там, гледзячы на свой тэлефон, я раптам задалася пытаннем: адкуль у Тоджерса нумар майго мабільнага тэлефона? Я не аддаваѓ яго яму ѓ офісе. Ці аддаѓ?
  
  Зірнуѓшы на амаль пустую шклянку перада мной, я сапраѓды не мог успомніць. Магчыма, я памятаѓ. Магчыма, я не памятаѓ.
  
  Магчыма, мне патрэбны быѓ яшчэ адзін марціні за 11 фунтаѓ.
  
  Было крыху больш адзінаццаці, калі я, хістаючыся, выйшаѓ з бара і накіраваѓся праз вестыбюль. Выпрямись, выпрямись, сказаѓ я сабе, у якія-то павекі спадзеючыся, што ніхто мяне не пазнае. Нягледзячы на старую прыказку, якая сцвярджае адваротнае, я цвёрда верыѓ, што існуе такая рэч, як дрэнная рэклама.
  
  На другім баку вуліцы стаяла чарада таксі, і я накіраваѓся да іх, але, сышоѓшы з тратуара, пачуѓ нечы голас: "Таксі, містэр?" Голас належаѓ маладому барадатаму мужчыну то індыйскага, то пакістанскага паходжання, які высунуѓся з-за руля патрапанага амерыканскага седана.
  
  "Я пайду за адным прама зараз, дзякуй", - крыкнуѓ я у адказ.
  
  "Завязу вас у любую кропку горада за дзесяць фунтаѓ", - адказаѓ ён. Раптам ён прыцягнуѓ маю ѓвагу. Як правіла, не рэкамендуецца карыстацца паслугамі шматлікіх "цыганскіх" кебаѓ, якія множацца па ѓсім Лондане. Акрамя таго, што вы адбіраеце працу ѓ звычайнай гарадской гандлю, вы ніколі не можаце быць упэѓнены, ці ёсць у кіроѓцы-цыгана законная ліцэнзія. Але, выпіѓшы марціні на суму амаль пяцьдзесят фунтаѓ, не абкладаюцца падаткам, я быѓ гатовы да выгаднай угодзе.
  
  " Дзесяць фунтаѓ, дзе-небудзь у горадзе, вы кажаце? Я ператэлефанаваѓ, і мужчына радасна ѓсміхнуѓся і кіѓнуѓ. "Вельмі добра". Забраѓшыся на задняе сядзенне машыны (у якой пахла нейкімі экзатычнымі спецыямі), я працягнуѓ мужчыну дзесятку і даѓ яму адрас. Не мой адрас, бо я ѓсё яшчэ быѓ некалькі асцярожны з гэтым прапановай, а адрас паба, размешчанага досыць блізка да майго дома, каб я мог альбо дайсці пешшу, альбо дапаѓзці дадому.
  
  Нягледзячы на маё некалькі імглістым стан, мне не спатрэбілася шмат часу, каб зразумець, што мы едзем не ѓ тым напрамку. Я паказаѓ на гэта кіроѓцу, і ён проста ѓсміхнуѓся ѓ адказ. Спачатку я падумаѓ, што ён проста не зразумеѓ, таму паспрабаваѓ зноѓ, але на гэты раз быѓ узнагароджаны занадта разумелай усмешкай. Кіроѓца дакладна ведаѓ, што рабіѓ.
  
  Мяне выкралі!
  
  Я спрабаваѓ за ручку дзвярэй, але яна была зачыненая. "Куды ты мяне вязеш?" Я запатрабаваѓ, дарэмна спрабуючы стрымаць страх з свайго голасу.
  
  "Да канца вашых пошукаѓ", - адказаѓ мужчына, як быццам гэта павінна было што-то значыць.
  
  Я вырашыѓ прамаѓчаць і перачакаць, ведаючы, што машына ѓ рэшце рэшт павінна была спыніцца і адкрыць дзверцы, пасля чаго я мог бы збегчы. У рэшце рэшт, быць схопленым групай з аднаго чалавека было не так ужо і цяжка. З іншага боку, мая здольнасць супраціѓляцца была значна зніжана з-за маёй здольнасці да алкаголю.
  
  Неѓзабаве мы выехалі на вуліцу, якую я ведаѓ занадта добра, і спыніліся каля тратуара перад будынкам, у якім я бываѓ шмат разоѓ. "Навошта ты прывёѓ мяне сюды?" - Спытала я, гледзячы праз акно на офіс Грэма Уикинга.
  
  Я пачуѓ, як адчыніліся дзверцы машыны, хутка адкрыѓ сваю і выкаціѓся вонкі. Я накіраваѓся да ѓваходных дзвярэй будынка, якую трымаѓ адкрытай сам Уикинг.
  
  "Грэм, гэта што, нейкая чортава жарт?" Запатрабаваѓ адказу я.
  
  "Хацеѓ бы я, каб гэта быѓ жарт, Лен", - сказаѓ ён, праводзячы мяне ѓ цёмны будынак.
  
  "Што адбываецца?" - спытаѓ я.
  
  "Гэта небяспечна для цябе, вось і ѓсё, што я магу сказаць".
  
  "Што?"
  
  " Прайдзі сюды, Лён, калі ласка.
  
  Ён павёѓ мяне праз прыцемненыя вестыбюль да ліфта. У мяне закружылася галава.
  
  "Ты збіраешся сказаць мне, што ѓсё гэта значыць?" - Спытаѓ я.
  
  Пакуль мы чакалі, калі адкрыецца дзверы ліфта, ён сказаѓ: "Спачатку я падумаѓ, што ты вар'ят або, можа быць, проста п'яны. Але гэтая гісторыя са Стинсоном ..." Званок абвясьціѓ аб прыбыцці ліфта. "Залазь".
  
  Мы спусціліся на ліфце ѓ склеп, і калі ён зноѓ адкрыѓся, Уикинг павёѓ мяне па іншаму калідоры да дзвярэй, якая, калі б не палоска святла вакол яе, магла б выглядаць як уваход у бункер. "Што гэта?" - Спытаѓ я.
  
  "Калі ласка, Лён, проста увайдзі," нервова сказаѓ ён.
  
  Я зрабіѓ, як мне сказалі, і ѓвайшоѓ у пакой, і ён зачыніѓ за мной дзверы. Гэта была камора, запоѓненая скрынкамі з кнігамі. Верагодна, дзе-то тут было некалькі маіх скрынь. Пасярод скрынь на складаных крэслах сядзела каля тузіна пажылых мужчын і жанчын, кожны з якіх фарсіѓ у тѓідавага паляѓнічай кепцы навыпуск і трымаѓ у руках павлинье пяро.
  
  Маё крайняе замяшанне, павінна быць, адбілася на маім твары, таму што адзін з удзельнікаѓ групы, вельмі пажылы мужчына, падняѓся і прамовіѓ: "Мы - дзіѓныя людзі з Пикок-стрыт".
  
  Я ѓ здзіѓленні агледзеѓ асартымент. "Божа літасцівы", - гэта было ѓсё, што я змог сказаць.
  
  " Вы Леанард Доби? - спытаѓ я.
  
  Я кіѓнуѓ.
  
  " Мяркую, той самы Леанард Доби, які распаѓсюджваѓ хлусьню пра лорде Стинсоне?
  
  "Што?" Па-дурному перапытаѓ я. "Вы маеце на ѓвазе маё ѓяѓленне? Мой дарагі, я не хлусіѓ. Магчыма, я не меѓ усімі фактамі, але гэта не было свядомай спробай ѓцячы. Вы сказалі 'Лорд Стинсон'. Я не ведаѓ, што ён стаѓ пэром. Я быѓ бы шчаслівы ѓставіць гэта ѓ артыкул ".
  
  Твар старога пацямнела. "Гэта богохульная жарт", - вылаяѓся ён.
  
  "Прашу прабачэньня?"
  
  "Вы прамовілі імя лорда Стинсона дарэмна!"
  
  "Лорд Стинсон?" Прамармытаѓ я. Пераводзячы погляд з аднаго твару на іншае, я заѓважыѓ, што ѓсе яны маглі быць у адной і той жа масцы. Справа была не ѓ рысах іх твараѓ, а ѓ аднолькавым выражэнні шырока расчыненага любові у вачах, у остекленевших поглядах, якія можна сустрэць у адчайна рэлігійных людзей. Да свайго жаху, тады я зразумеѓ, што яны ѓяѓлялі сабой не проста зборышча фанатаѓ, а культ!
  
  "Божа літасцівы, вы хочаце сказаць мне, што вы, людзі, заснавалі рэлігію на Уильяме Рэдфорде Стинсоне?"
  
  "Мы шануем нашага Бога", - сказала адна з жанчын.
  
  "Але з усіх людзей, чаму менавіта ён?" - Усклікнуѓ я. "Ён быѓ нікім іншым, як брудную пісьменнікам!"
  
  У зале падняѓся ѓздых, і некаторыя людзі ѓпалі на калені, у той час як іншыя склалі рукі ѓ малітве. Без сумневу, прыйшоѓ час сыходзіць. "Што ж, я рады, што меѓ гонар пазнаёміцца з усімі вамі," хутка сказаѓ я, " і мне шчыра шкада, калі я парушыѓ запаведзь ці ... што-то ѓ гэтым родзе. Я паспрабую быць больш асцярожнай у будучыні. А цяпер мне пара ісці." Я кінулася да дзвярэй, толькі каб выявіць, што яна зачыненая. Куды, чорт вазьмі, падзеѓся Уикинг?
  
  "Вы павінны адказаць за сваю ерась", - абвясціѓ стары, відавочна лідэр групы. "Хай зачытаюць абвінавачванні".
  
  Абвінавачванні? Чорт вазьмі!
  
  Іншы ѓдзельнік устаѓ і зачытаѓ ѓслых маё ѓступленне, тое самае, у якім я жорстка абышоѓся з гэтым чалавекам, тое самае, якое, як сцвярджаѓ Уикинг, ён ніколі не атрымліваѓ! Божа літасцівы, толькі не кажыце мне, што Джым Рэдгрэйв прагаварыѓся гэтым вар'ятам! Калі ён скончыѓ, астатняя частка групы пачала выдаваць нізкія, жудасныя стогны.
  
  Затым вядучы спытаѓ: "Што можа сказаць абвінавачаны?"
  
  "Што вы маеце на ѓвазе пад 'абвінавачаным'?" - Абурана ѓсклікнула я, імгненна ѓсвядоміѓшы, што гэта няправільны падыход. Гэтыя людзі былі, відавочна, неѓраѓнаважаныя, і мне прыйшлося звяртацца з імі больш мякка. Прымусіѓшы сябе супакоіцца і падумаць, я адчуѓ раптоѓную выбліск натхнення.
  
  "Вы забываеце аб іншым прадмове, якое я напісаѓ, сучаснасці прадмове. Я зразумеѓ, што здзейсніѓ жудасную памылку. Я быѓ занадта рэзкі, занадта жорсткі. Магчыма, д'ябал прымусіѓ мяне напісаць гэта, я не ведаю, але я напісаѓ яшчэ адзін, каб загладзіць сваю віну. Прачытайце гэта, перш чым судзіць мяне."
  
  Той жа чалавек, які трансляваѓ мае "абвінавачванні", зараз выцягнуѓ іншы ліст паперы і, да майго вялікага палягчэння, прачытаѓ спрыяльны водгук. Калі ён скончыѓ, стары спытаѓ: "І ты кажаш, што гэта твая сапраѓдная вера?"
  
  "Я клянуся", - заявіѓ я.
  
  "Містэр Уикинг?" раптам стары нешта крыкнуѓ, і я пачула, як адчыніліся дзверы, і ѓбачыла, як увайшоѓ Грэм. "Містэр Уикинг, абвінавачаны сцвярджае, што зразумеѓ памылковасць сваіх блюзнерскія перакананняѓ і пісанняѓ і сцвярджае, што гэтым ён выправіѓ іх". Ён узяѓ другое ѓступленне з рук чытальніка і перадаѓ яго Уикингу, які прагледзеѓ яго. "Гэта праѓда?" - спытаѓ стары.
  
  Уикинг паглядзеѓ на мяне, а затым зноѓ на газету.
  
  "Скажы ім", - падказаѓ я. "Грэм, скажы ім, што я напіѓся і напісаѓ першы ліст у якасці дрэнны жарты, а потым выпадкова адправіѓ яго цябе, а потым усвядоміѓ сваю памылку і напісаѓ гэта. Скажы ім.
  
  "Праѓду, містэр Уикинг," сказаѓ стары. " Мы прымем толькі праѓду.
  
  Гледзячы ѓ падлогу, Уикинг сказаѓ: "Ён даслаѓ мне іх абодва. Ён сказаѓ, што я магу выкарыстоѓваць любы з іх. Яго словы былі: 'спрыяльнае або сумленнае ".
  
  " Чорт вазьмі, Грэм! - Усклікнуѓ я.
  
  Ён павярнуѓся да мяне, выглядаючы некалькі хворым. - Прабач, Лён, але гэта тое, што ты сказаѓ.
  
  "Дастаткова", - сказаѓ лідэр нараспеѓ. "Леанард Доби, ты быѓ выкрыты як блюзнер і хлус. Мы, захавальнікі полымя, мы, якія абараняюць праѓду ад хлусні, павінны цяпер вынесці прысуд".
  
  "Праѓда?" Я закрычаѓ, раптоѓна прыйшоѓшы ѓ ярасць. "Ты хочаш праѓду? Добра, я раскажу табе чортаву праѓду аб Уільяме Рэдфорде Стинсоне. Ён быѓ горшым гробаны пісьменнікам, які калі-небудзь дыхаѓ! Верагодна, ён інсцэніраваѓ уласную смерць, каб яго больш не прызнавалі пастаѓшчыком самай дерьмовой прозы на ѓсёй гэтай чортавай планеце!"
  
  Я адчуѓ руку на сваім сцягне, і Уикинг хутка ѓстаѓ паміж мной і важаком. "Дазвольце мне пагаварыць з абвінавачаным", - сказаѓ ён, затым, адцягнуѓшы мяне ѓ кут, прашыпеѓ шэптам: "Дзеля бога, Лён, затыкніся! Ты не ѓяѓляеш, з чым сутыкнуѓся!
  
  Гэта быѓ шэпт, які я даведалася. "Ты", - сказала я, ашаломленая. "Грэм, ты быѓ голасам на маім аѓтаадказчык!"
  
  "Я спрабаваѓ папярэдзіць цябе, спрабаваѓ прымусіць цябе спыніцца, але ты гэтага не зрабіѓ".
  
  "Грэм, я хачу ведаць праѓду. Якое стаѓленне ты маеш да ѓсяго гэтага?"
  
  Ён паглядзеѓ на мяне поѓнымі болю вачыма. "Дзіѓныя людзі з Пикок-стрыт звярнуліся да мяне з просьбай вярнуць Стинсона ѓ друк, вось і ѓсё. Паколькі матэрыялу было дазволена стаць грамадскім здабыткам, ён быѓ дастаткова танным, а вінтажныя літаратура зноѓ прадаецца, таму я сказаѓ, што ѓсё ѓ парадку. Я падумаѓ, што гэта запатрабаваная ідэя. Але потым я здзейсніѓ памылку, папрасіѓшы вас напісаць ѓступленне.
  
  "Спачатку ты напісаѓ тое мстительное ліст, якое я прыкінуѓся, што не атрымаѓ, каб абараніць цябе. Але мне ѓсё роѓна прыйшлося паказаць яго ім. Потым ты зацікавіѓся гэтым чалавекам больш, чым яго пісаннямі. Ты пачаѓ расследаванне, спрабуючы высветліць, што з ім здарылася. Сёння ты хадзіѓ да таго старога адваката і дамаѓляѓся з ім пра вячэру."
  
  "Адкуль ты мог гэта ведаць?"
  
  " Лен, я сачыѓ за табой апошнія два дні.
  
  "У цябе што?" Ззаду я чуѓ неспакойнае мармытанне Дзіѓных, але мне было ѓсё роѓна. Гэта станавілася ѓжо залішне. " І, я мяркую, вы таксама адмянілі вячэру?
  
  Ён кіѓнуѓ. " Я патэлефанаваѓ Тоджерсу і сказаѓ, што ты не зможаш прыехаць, а потым папрасіѓ свайго памочніка патэлефанаваць табе ѓ "Рытц". Потым я дамовіѓся, каб таксі даставіла цябе сюды.
  
  " Дзеля бога, Грэм, чаму?
  
  "Я... я павінен быѓ".
  
  "Якога роду уладу маюць над табой гэтыя старажытныя месяцовыя цяляты?" Спытаѓ я.
  
  Уикинг з няшчасным выглядам паглядзеѓ на мяне. Ён быѓ увесь у поце. "Ты не ѓяѓляеш, як глыбока заходзіць іх манія, Лен", - сказаѓ ён. "Яны пагражалі маёй сям'і, маёй жонкі і маіх дзяцей...my дзецям, Лён!"
  
  " Пагражаѓ ім чым? - спытаѓ я.
  
  Ён сумна ѓздыхнуѓ. " Стинсон не інсцэніраваѓ сваю смерць, Лён, і ён не проста пайшоѓ. Ён быѓ...
  
  "Мы губляем цярпенне", - перапыніѓ лідэр, і Уикинг неадкладна замоѓк. "Кангрэгацыя, вы чулі доказы", - працягнуѓ стары. "Які ваш вердыкт?"
  
  Усе дружна ѓсталі і практычна пракрычалі: "Вінаваты!"
  
  "А пакаранне?" спытаѓ стары.
  
  "Смерць!" - крычалі яны.
  
  Я стаяѓ там, адчайна чакаючы, што ѓвесь гэты эпізод будзе выкрыты як перакручаная жарт. Але ніхто не смяяѓся, і менш за ѓсё Грэм Уикинг.
  
  "Годнае пакаранне," нараспеѓ прамовіѓ стары. "Леанард Доби, ты - другое прышэсце Ілжэпрарока, які з'явіѓся нам трыццаць два гады таму ѓ абліччы Самога Госпада, які, як і ты, прыйшоѓ толькі для таго, каб блюзьнерыць і ганьбіць Святыя Пісанні!"
  
  О, божа літасцівы, гэтага не можа быць! Уільям Рэдфорда Стинсон сам выступаѓ перад the ҐресісіагЎв 1974 годзе ... трыццаць два гады таму! Што ён ім сказаѓ? Праѓду? Што ён быѓ жахлівым пісьменнікам, які ѓ рэшце рэшт змірыѓся з гэтым фактам і звольніѓся? Што гэтыя людзі былі поѓнымі дурнямі з-за таго, што былі яго прыхільнікамі?
  
  Я павярнуѓся да Уикингу і сказаѓ: "Божа мой, яны забілі Стинсона, ці не так? Гэтыя вар'яцкія фанатыкі забілі яго і дзе-то схавалі яго цела! Вось чаму ён 'знік'!"
  
  Уикинг проста ѓтаропіѓся на свае пазногці.
  
  З мяне было дастаткова. Я кінулася да дзвярэй, але паѓтузіна дзіѓна моцных рук, якія моцна трымалі мяне, перашкодзілі мне прайсці.
  
  "Адпусці мяне, чорт бы цябе пабраѓ!" Я закрычаѓ. "Уикинг! Ты мой сябар, дзеля бога! Зрабі што-небудзь!"
  
  "Я не магу," прастагнаѓ ён. " У цябе няма сям'і, Лён. У мяне ёсць. Я павінен абараніць іх.
  
  Раптам я адчуѓ востры ѓкол у руку, і не трэба было валодаць уяѓленнем раманіста, каб зразумець, што гэта быѓ шпрыц. Мае сілы, здавалася, зніклі, нібы іх выцягнулі, і мяне без супраціву зацягнулі назад у пакой.
  
  Апошнія словы, якія я пачуѓ, былі ад Грэма Уикинга. "Усё, чаго я хацеѓ, гэта просты зацяжкі і выкарыстання твайго імя, Лен", - казаѓ ён. "Гэта ѓсё. Чаму ты не мог згуляць унічыю і абнаявіць чэк, хоць бы на гэты раз?
  
  * * * *
  
  Лонданская "Таймс", 21 верасня 2006 г.
  
  Паліцыя па-ранейшаму азадачана знікненнем папулярнага аѓтара дэтэктыѓных раманаѓ 52-гадовага Леанарда Доби, якога ѓ апошні раз бачылі якія выходзяць з гатэля "Рытц" вечарам 16 ліпеня. Прадстаѓнік Скотленд-Ярда заявіѓ у аѓторак, што Ярд не жадае выключаць несумленную гульню, нягледзячы на скептыцызм у дачыненні да гэтага рашэння з боку некаторых бліжэйшых сяброѓ пісьменніка.
  
  Рэдактар Джэймс Рэдгрэйв, даѓні сябар Доби, паведаміѓ паліцыі, што аѓтар вывучаѓ кнігу пра калегу-пісьменніка дэтэктываѓ Уильяме Рэдфорде Стинсоне, стваральніку холмсовского стылізаванага персанажа Шадрака Хаѓса, які сам знік у 1974 годзе. Паколькі Стинсон знік, Рэдгрэйв сцвярджае, што ѓяѓнае знікненне Доби якім-то чынам звязана з яго даследаваннямі.
  
  "Лён - скурпулёзны чалавек, і ён цалкам мог вырашыць, што адзіны спосаб належным чынам даследаваць зніклага чалавека - гэта на самай справе знікнуць самому", - сказаѓ Рэдгрэйв.
  
  Грэм Уикинг, выдавец і адзін зніклага мужчыны, згаджаецца. "Я ведаю, што ѓбачу яго зноѓ", - сказаѓ Уикинг Times. "Верыць у тое, што адзін аѓтар дэтэктываѓ законна раствараецца ѓ паветры, даследуючы іншага пісьменніка, які растварыѓся ѓ паветры, - значыць прымаць супадзення, якія ні адзін добры пісьменнік не адважыѓся б змясціць у свае кнігі ".
  
  Уикинг з усмешкай дадаѓ: "Альбо гэта, альбо існуе нейкі вялікі культавы змова, накіраваны на тое, каб пакончыць з аѓтарамі дэтэктываѓ".
  
  OceanofPDF.com
  
  ДРУГАЯ СКРЫПКА, Крысцін Кэтрын Раш
  
  СЕРАДА, 5:36 РАНІЦЫ.
  
  Холмс выглядаѓ недарэчна, калі прысеѓ на кукішкі на тратуары, утаропіѓшыся на паласу крыві. Я ѓжо прыклаѓ да носа Віксом і закурыѓ цыгарэту. Ад смуроду на абочыне дарогі ѓ мяне ледзь не перахапіла дыханне - дзесяцігадовы ветэран аддзела па расследаванні забойстваѓ і пятнаццацігадовы ѓ паліцыі. У гэтым раёне пахла так, нібы хто-то тры дні таму пераехаѓ статак аленяѓ, а потым пакінуѓ іх на сонца. Холмс проста абгарнуѓ шалік вакол асобы, перш чым агледзець паласу крыві, як быццам у ёй змяшчалася таямніца стагоддзяѓ.
  
  Я ѓжо сачыѓ за гэтай крывавай паласой. Яна вяла ѓніз па насыпе да изуродованному жаночага цела, які ляжыць у дрэнажнай канаве ля плота з драцяной сеткі. На гэты раз забойца быѓ дзёрзкі, выкінуѓшы цела побач з адной з самых ажыѓленых аѓтамагістраляѓ ѓ гэтым раёне, усяго ѓ некалькіх ярдаѓ ад Кэбот-Хіл, самага новага - і выродлівага - жылога комплексу Санта-Лючыі.
  
  Але гэта месца, падобна, не прыцягнула ѓвагі Холмса, як і проржавевшей "Олдсмобиль" 1970 года выпуску з акрываѓленым крылом, кінуты на абочыне. Супрацоѓнік групы судова-медыцынскай экспертызы соскребал кроѓ у пластыкавы пакет. Фатограф стаяѓ верхам на дрэнажнай канаве, робячы здымкі цела. Трое мужчын з аддзела абшуквалі машыну, а двое іншых дэтэктываѓ аглядалі абочыну ѓ пошуках іншых доказаѓ.
  
  Я стаяла побач з патрульнай машынай і слухала, як Рэй Эн, адзіная жанчына ѓ камандзе, схіліѓшыся над рацыяй, просіць яшчэ некалькі гадзін пабыць на месцы злачынства. Ранішняя паездка на працу сапсавала б усе справа, але Холмс сам напрасіѓся на гэта. І паколькі дэпартамент выдаткаваѓ больш за чвэрць бюджэту на тое, каб адзіная прыватная кампанія па вандраванняѓ у часе даставіла Вялікага Дэтэктыва ѓ Санта-Лючию, яму давялося выканаць яго просьбы.
  
  Я назіраѓ за ім з тых часоѓ, як яго прынялі ѓ паліцыю дваццаць чатыры гадзіны таму. Ён быѓ хударлявым, сярэдняга росту, з ястрабіных носам. Я чакаѓ убачыць мужчыну вышэй ростам, і, магчыма, па віктарыянскім стандартам ён такім і быѓ. Яго пінжак быѓ сшыты трохі лепш, чым я чакаѓ, але на ім была паляѓнічая шапка, а ѓ руцэ ён трымаѓ выгнутую трубку, якую прыбраѓ, калі выявіѓ, што чалавек, які валодае прадметам, зробленым з слановай косці, падвяргаецца слоѓным абразам у Каліфорніі.
  
  Я пратэставаѓ супраць прыезду Холмса, але шэф настаяѓ на сваім. Наш маленькі аддзел гадамі пастаянна супернічаѓ з ФБР, і паколькі не было ніякіх фактычных доказаѓ таго, што забойца выкрадаѓ сваіх ахвяр і перапраѓляѓ іх праз межы штатаѓ, шэф рабіѓ усё магчымае, каб прадухіліць ѓмяшанне ФБР. Холмс быѓ усяго толькі козырам у рукаве, апошняй спробай даказаць федералам, што "гомбои" могуць самі разгадаць адну з іх.
  
  З таго моманту, як Холмс прыбыѓ, ён шмат слухаѓ, задаваѓ мала пытанняѓ аб злачынстве, але прасіѓ інфармацыю аб той эпосе, аб Каліфорніі і пра Санта-Лючыі ѓ прыватнасці.
  
  Я фыркнуѓ, калі яны сказалі мне гэта. Магчыма, ён быѓ найвялікшым дэтэктывам з калі-небудзь якія жылі - хоць я б паспрачаѓся, што больш вялікія дэтэктывы існавалі ва ѓмовах адноснай ананімнасьці, - але яго інфармацыя састарэла гадоѓ на сто. Як мог чалавек, які зарабіѓ сабе рэпутацыю, назіраючы за драбнюткімі дэталямі, выявіць паварот, якога ніхто з нас - усе добрыя дэтэктывы - не змог не заѓважыць?
  
  І паверце мне, мы шукалі. Я спаѓ па чатыры гадзіны ѓ суткі з тых часоѓ, як месяц таму была сфарміравана аператыѓная група. Менавіта тады мы зразумелі, што Санта-Лючыя была такой жа ахвярай, як і знявечаныя целы, якія мы знайшлі.
  
  Забойца паляваѓ на багатых і знакамітых: двух юных кіназорак, былую дзіцячую тэлезорку, футбаліста з Прынстана, якога выбралі на драфце пад нумарам адзін у гэтым годзе, і жонку аднаго з самых вядомых сенатараѓ штата - вядомага скульптара ѓ сваім уласным праве. Кожная з яго ахвяр была дастаткова вядомая, каб патрапіць у вячэрнія навіны па ѓсёй краіне, і ѓсё цела былі знойдзеныя тут, у Санта-Лючыі, хоць большасць з іх зніклі - жывымі - адкуль-то яшчэ.
  
  Холмс прасачыѓ за плямай крыві да примятой травы на набярэжнай, перш чым заціснуць нос рукой. Затым я кіѓнуѓ. Здавалася, у яго пагоршыѓся нюх, верагодна, з-за нюхальнага тытуню або курэння трубкі.
  
  " Якога чорта ты творыш, Нэд? Ты занадта добры, каб прачэсваць месца злачынства?
  
  Я азірнуѓся праз плячо. Бирмар стаяѓ там, яго малюсенькія вочкі бегалі, а круглае твар быѓ бледным і зеленаватым. Ён быѓ дэтэктывам іншага тыпу, чым я. Холмс быѓ яго кумірам у дзяцінстве, а Бирмар быѓ мозгам, якія звярнуліся да Чарадзеяѓ часу Санта-Круса за дапамогай у гэтай справе.
  
  "Я працую", - сказала я тонам, што ня церпіць пярэчанняѓ.
  
  "Падобна на тое, вы назіраеце за Холмсам", - сказаѓ Бирмар, але пайшоѓ прэч, яго паліто прыліпла да цела, як мокрая наждачная папера.
  
  Я назіраѓ за Холмсам, але ѓжо агледзеѓ месца злачынства. Я быѓ першым членам каманды, які прыбыѓ на месца. Мой дом знаходзіѓся ѓ квартале адсюль. Гэта мяне раззлавала. Я быѓ прадстаѓніком па гэтай справе. Калі забойца сачыѓ за рэпартажамі ѓ прэсе, ён ведаѓ пра мяне. І нават нягледзячы на тое, што майго адрасы і нумары тэлефона не было ѓ спісе, такому разумнаму хлопцу не склала вялікай працы высветліць, дзе я жыву.
  
  " Афіцэр Залески. Холмс глядзеѓ на мяне з набярэжнай. " Не маглі б вы далучыцца да мяне на хвілінку, калі ласка?
  
  Я ѓздыхнуѓ, нахіліѓся і затаптаѓ цыгарэту ѓ попельніцы аддзялення. Затым я наблізіѓся да насыпу, стараючыся не наступіць на крывавую паласу. У маім жываце нарастала лёгкае раздражненне.
  
  Кожны раз, калі гэтаму хлопцу патрэбна кансультацыя, ён выбіраѓ мяне, а не Бирмара. І ѓ мяне былі справы больш важныя, чым няньчыцца з кім-то, хто траціѓ больш грошай дэпартамента, чым шэф.
  
  "Мы ѓжо ведаем, хто гэтая няшчасная жанчына?" спытаѓ ён. Нават з Виками і цыгарэтай пах быѓ ванітны. Цела, нармальна разлагающееся, не павінна пахнуць так моцна.
  
  "Няма", - сказаѓ я.
  
  "Што ж", - сказаѓ ён. "Магчыма, гэта менавіта тое, што мы шукалі. У яе не так шмат агульнага з астатнімі".
  
  Я неахвотна апусціѓ погляд, выставіѓшы усе свае трэніроѓкі як шчыт. Цела не было асобай; гэта быѓ кароль у шахматнай партыі, прычына бойкі і не больш. Але забойца пакінуѓ яе твар некранутым, і выраз жаху у яе шырока раскрытых блакітных вачах будзе пераследваць мяне, калі я дазволю гэтаму здарыцца.
  
  Я прымусіѓ сябе агледзець яе ѓ пошуках доказаѓ, аб якіх казаѓ Холмс. Зубы ѓ яе былі няроѓныя і обесцвеченные - вызначана не вынік увагі на мільён даляраѓ. На рэштках сукенкі, якое яна насіла, відаць быѓ крамны ярлык. Холмс нахіліѓся і працягнуѓ мне кавалак тканіны. Абшэѓка рукавы. Адной гузікі не хапала; іншая гузік была прышыта даволі няѓмела.
  
  "Госпадзе", - сказаѓ я. "Пераймальнік". Холмс прысеѓ на кукішкі і ѓтаропіѓся на мяне з-пад палёѓ сваёй фуражкі.
  
  " Пераймальнік? Ён, відавочна, не зразумеѓ.
  
  Я выбраѓся з набярэжнай. "У нас на свабодзе двое такіх чокнутых. Адзін з іх забівае па дзіѓным асабістых прычынах, а другі чытае рэпартажы ѓ прэсе і пераймае ".
  
  Холмс ѓскараскаѓся побач са мной, дзіѓна нязмушана валодаючы сваім целам, хоць выглядаѓ так, нібы ніколі не займаѓся спортам. "Глупства", - сказаѓ ён. "Гэта абсурдна. Верагоднасць наяѓнасці двух забойцаѓ з аднолькавымі ...
  
  "Гэта адбываецца пастаянна", - сказаѓ я. Я пайшоѓ да патрульнай машыне. Шчокі Рэй Эн пачырванелі. Яна змагалася з адчаем.
  
  "Яны ѓжо мяняюць маршрут з-за навалы некалькіх машын на 1-5", - сказала яна.
  
  " Дазволь мне пагаварыць з імі.
  
  "У гэтым няма неабходнасці". Холмс стаяѓ у мяне за спіной. "Як толькі вашыя фатографы скончаць, мы можам вярнуцца ѓ пастарунак. Мы з вамі павінны абмеркаваць, як працуюць гэтыя пераймальнікі".
  
  СЕРАДА, 11:53 РАНІЦЫ.
  
  Менш за ѓсё мне хацелася сядзець за сваім сталом і абмяркоѓваць асновы крымінальнай тэорыі з чалавекам, які памёр за тры дзесяцігоддзі да майго нараджэння. Але ён наадрэз адмовіѓся працаваць з Бирмаром ("Баюся, мой дарагі сэр, што гэты чалавек не разумее нюансаѓ"), і шэф сказаѓ мне, што мая праца апынецца пад пагрозай, калі я буду ігнараваць Холмса. Выдатна. Здавалася, што Вялікаму Дэтэктыву патрэбен быѓ персанаж, і ён абраѓ мяне ѓ якасці Ватсана гэтага стагоддзя.
  
  Шэф выкарыстаѓ свой кабінет, каб праінструктаваць новую каманду, якая павінна была расследаваць падвойнае забойства, аб якім паведамілі ѓ "Гато Апартментс". Нідзе не было адзіноты. Такім чынам, я павёѓ Холмса ѓ сваё любімае ѓстанова, бар недалёка ад Пятай вуліцы, які быѓ зацень папараццю, залатымі кантамі і неонавымі агнямі. Дзённага святла ѓ установе не было з 1955 года, а вокны былі заштораны. ђнутры пахла цыгарэтным дымам, настолькі густым, што сцены былі на паѓцалі тоѓшчы. Пол быѓ усеяны папкорнам і ліпкім ад разлітага піва. Хто-то, павінна быць, даваѓ хабар гарадскім органам аховы здароѓя, таму што па логіцы рэчаѓ ѓстанова павінна было быць закрыта ѓ першы ж год свайго існавання.
  
  Да майго здзіѓлення, Холмс нічога не сказаѓ, калі мы ѓвайшлі. Ён рушыѓ услед за мной да кабінцы і праслізнуѓ унутр, як быццам мы абодва былі пастаяннымі наведвальнікамі. Я замовіѓ светлае піва, а ён - чай з лёдам "з цукрам і вяршкамі", затым усміхнуѓся мне. "За апошнія некалькі дзён я вельмі палюбіѓ гэтую страву", - сказаѓ ён.
  
  Я быѓ не ѓ настроі весці пустую гутарку. " Такім чынам, вы хочаце, каб я патлумачыѓ, што такое пераймальнікі.
  
  Ён пакруціѓ галавой, лёгкая ѓсмешка кранула яго вузкія вусны. "Думаю, я ѓлавіѓ канцэпцыю. Аднак я падумаѓ, што павінен паведаміць вам, што, па маю думку, вы памыляецеся".
  
  Я адчула, як да маіх шчоках прылівае гарачы румянец. Гэты мужчына ведаѓ, як дабрацца да мяне. Я быѓ тройчы узнагароджаны штатам Каліфорнія за сваю працу, "Нью-Ёрк Таймс" прызнала мяне адным з лепшых дэтэктываѓ краіны, і мяне адлюстравалі ѓ тэлефільме, знятым па адным з маіх спраѓ.
  
  "Паслухай", - сказаѓ я. "Я расследаваѓ больш забойстваѓ, чым мне хочацца думаць, і я быѓ у камандах, якія злавілі шэсць розных серыйных забойцаѓ. Той, хто не варта шаблоне, непазбежна становіцца пераймальнікаѓ ".
  
  "Але схема была выкананая", - сказаѓ Холмс. "Аж да накіравання нажавых раненняѓ, а таксама распаѓсюджанага паху раскладання. Частка плоці належала не ёй, і пад ёй былі кавалкі іншага трупа. Жывёла, як і ѓ іншых выпадках. У мінулым забойца выкарыстаѓ гэты прыём, каб было выяѓлена схаванае цела, і зрабіѓ гэта на гэты раз. Я не веру, што вы апублікавалі гэтыя падрабязнасці ѓ прэсе, ці не так?"
  
  Афіцыянтка паставіла перада мной піва, расплескав трохі пены на падрапаны драѓляны стол. Затым яна паставіла перад Холмсам шклянку гарбаты з лёдам, затым гарлачык малака і цукарніцу. Саркастычна усміхнуѓшыся, яна дастала лыжку і працягнула яе яму, згрэбла са стала маю пяцідоларавы купюру і сышла.
  
  "Няма", - неахвотна адказаѓ я. "Мы гэтага не рабілі".
  
  "Акрамя таго, там быѓ невялікі адбітак спартыѓнай абутку, і ён быѓ пакінуты з процілеглага боку ад машыны. Я думаю, вы зразумееце, што забойца распырскаѓ кроѓ па бампера, каб збіць нас з шляху праѓдзівага. Крывавая паласа была такой жа хітрасцю, паколькі яна занадта роѓная і прамая, каб быць пакінутай целам, якое падцягнулі да краю насыпу. Забойца ішоѓ па набярэжнай у перадсвітальныя гадзіны, з боку адной з бакавых вуліц, выносячы з сабой цела. Паколькі спуск з дарогі такі круты, я б сумняваѓся, што хто-небудзь бачыѓ яго.
  
  Я зрабіѓ глыток піва. Мая рука дрыжала. Я заѓважыѓ гэтыя рэчы, але не злучыѓ іх у адно. Холмс быѓ правоѓ. Думаю, некаторыя дэталі не змяніліся за мінулыя стагоддзя.
  
  "Я мяркую," сказаѓ Холмс, "што калі мы высветлім, хто гэтая жанчына, то знойдзем нашага забойцу".
  
  СЕРАДА, 14:33 папаѓдні.
  
  Мы адправілі адбіткі пальцаѓ і фатаграфію ахвяры ѓ крыміналістычныя лабараторыі па ѓсёй краіне. Затым мы перадалі яе фатаграфію прэсе, якая апублікавала яе па ѓсёй краіне, затым мы нанялі часовага супрацоѓніка для адсочвання тэлефонных званкоѓ.
  
  Холмс быѓ здзіѓлены некаторымі рэчамі: аб'ёмам дадзеных, якія былі ѓ нас пад рукой; тым, як гэтая інфармацыя магла распаѓсюдзіцца па ѓсёй краіне за лічаныя секунды. Вядома, ён выказаѓ гэта здзіѓленне спакойна, даѓшы нам зразумець, што падобныя змены былі лагічным працягам эпохі, у якую ён жыѓ. Ён таксама сказаѓ мне ѓ прыватным парадку, што, па яго думку, такая інтэлектуальная лёгкасць зрабіла нас гультаяватымі.
  
  Бирмару гэта заѓвага здалося пацешным. Мне - няма. Холмс наогул нічога не хацеѓ мне сказаць.
  
  Да гэтага моманту расследавання ѓ нас было восем розных псіхалагічных партрэтаѓ забойцы. У профілях меркавалася, што забойца быѓ мужчынам і моцным (што здавалася відавочным, улічваючы футбаліста), з недахопам сацыяльных навыкаѓ і глыбока укаранёнай нянавісці да вядомым людзям. Холмс не пагадзіѓся з усімі экспертамі па ѓсіх пунктах, акрамя двух. Ён прызнаѓ, што забойца ненавідзеѓ знакамітасцяѓ і што забойца быѓ моцны.
  
  Мы вярнуліся з бара пасля абеду, які складаѓся з гамбургераѓ, багата закрашаны тлушчам. Я выпіѓ адно піва, а Холмс выпіѓ чатыры кубкі гарбаты, што прывяло яго ѓ нервовае стан. Калі мы вярнуліся, нас разам з Бирмаром выклікалі ѓ кабінет шэфа для аналізу гэтага справы.
  
  У кабінеце пахла адноѓленым паветрам і старымі спартыѓнымі шкарпэткамі. Шэф паліцыі захоѓваѓ сваю спартыѓную вопратку ѓ картотечном шафе - "так ніхто не подсмотрит", - хітра гаварыѓ ён, - і ніколі не адкрываѓ вокны. Яго стол быѓ завалены паперамі, а на краі суседняга стала бесперапынна гудзеѓ кампутар. Шэф сядзеѓ у мяккім крэсле за сталом. Холмс і Бирмар занялі адзіныя свабодныя месцы. Я прыхінуѓся да закрытай дзверы, скрыжаваѓшы рукі на грудзях.
  
  Шэф азнаёміѓся з найноѓшым псіхалагічным профілем, які нічым не адрозніваѓся ад іншых, а затым пацікавіѓся нашым меркаваннем.
  
  "Я б не пагадзіѓся з вашымі экспертамі", - сказаѓ Холмс. "Мне здаецца, што наш забойца цалкам сацыяльна падкаваны. У рэшце рэшт, яму ѓдалося зблізіцца з людзьмі, якія пастаянна акружаны іншымі і - у выпадку з зоркамі - знаходзяцца пад узмоцненай аховай. Няма, гэта чалавек, у якога дастаткова рэсурсаѓ, каб хутка і незаѓважаным пераадольваць вялікія адлегласці, чалавек, здольны наблізіцца да неприступному, і чалавек, які мае сувязі з Санта-Лючией ".
  
  Шэф паліцыі і Бирмар глядзелі на Холмса так, нібы ён быѓ богам. Мяне пачынаѓ абураць гук гэтага гучнага голасу з акцэнтам. Я ѓжо разабраѓся ѓ гісторыі з Санта-Лючией - гэта здавалася відавочным - і распавёѓ шэфу аб сваёй тэорыі аб тым, што ѓ забойцы была праца, якая звязвала яго са знакамітасцямі. Я выпусціѓ з-пад увагі трэці момант Холмса, і мне не трэба было гэтага рабіць. Магчыма, Холмс меѓ рацыю: магчыма, мой доступ да тэхналогій зрабіѓ мяне інтэлектуальна лянівым.
  
  "Гэта павінен быць прыватны самалёт", - сказаѓ я. "Ён даставіѓ траіх ахвяр з Усходняга ѓзбярэжжа менш чым за два дні".
  
  "Я пазваню ѓ аэрапорт", - сказаѓ Бирмар.
  
  Шэф паліцыі паківаѓ галавой. "Наш забойца быѓ бы занадта разумны, каб прызямліцца ѓ Санта-Лючыі. Нам трэба праверыць аэрапортах, якія абслугоѓваюць невялікія самалёты. Пакліч каго-небудзь дапамагчы з гэтым, Бирмар. Атрымаеце часопісы з усіх аэрапортаѓ у межах дня язды адсюль ".
  
  Бирмар збялеѓ. "Сэр, я не веру, што ён мог прарабіць ѓвесь гэты шлях сюды, скажам, з Юты".
  
  "Ніколі нельга дазваляць уласным прадузятым поглядам перашкаджаць расследаванню", - сказаѓ Холмс.
  
  Я ѓтаропіѓся на яго. Ён выглядаѓ зусім нязмушана, седзячы на пластыкавым крэсле, выцягнуѓшы ногі, на стале побач з ім гудзеѓ кампутар шэфа. Нядзіѓна, што Холмса не усхваляваѓ скачок у будучыню. Калі ён быѓ уцягнуты ѓ расследаванне, ён правяраѓ свае чаканні ад свету ля парога.
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне. " Якога роду праца можа спатрэбіцца чалавеку, каб наблізіцца да знакамітасцям?
  
  Я паціснуѓ плячыма. "Журналісты атрымліваюць пропуску. Паліцыя, ахоѓнікі, цырульнікі, вадзіцелі, пастаѓшчыкі правізіі - ёсць цэлы спіс дапаможнага персаналу, які можа пракрасціся ѓ любую цытадэль, калі ён ведае, як адкрыць дзверы ".
  
  "Так," сказаѓ Холмс, пераплятаючы пальцы хаткай, "але гэтая дзверы павінна быць аднолькавай для кожнага з гэтых няшчасных".
  
  "У нас ужо ёсць каманда, якая расследуе сувязі паміж нашымі ахвярамі".
  
  Холмс усміхнуѓся. " Мы пакуль нічога не знойдзем. Пакуль мы не даведаемся імя нашай апошняй ахвяры, забойца ставіць нас у нявыгаднае становішча.
  
  Я наѓмысна адпусціла рукі і дазволіла ім ѓпасці па баках. " Што прымушае цябе так казаць?
  
  "Мы ѓсе меркавалі, што забойца - мужчына", - сказаѓ Холмс. "Толькі ѓ гэты самы момант я зразумеѓ, што мы шукаем жанчыну".
  
  СЕРАДА, 15:15.
  
  Я была вельмі рада, што Рэй Эн не было з намі ѓ офісе - або любы іншы жанчыны ѓ аддзеле, калі ѓжо на тое пайшло, - паколькі наступныя паѓгадзіны Холмс выдаткаваѓ на тлумачэнне таго, што "выдатны падлогу" можа быць цалкам бліскучым. Ён распавёѓ аб сваім вопыце зносін з нейкай Ірэн Адлер і, хоць меѓ на ѓвазе, што яна была выключэннем з большасці жанчын, выказаѓ здагадку, што кожнае стагоддзе павінна спараджаць па меншай меры аднаго падобнага чалавека. Толькі гэты розум, той, які мы шукалі, быѓ д'ябальску выдасканаленым.
  
  У тым, што нашым забойцам была жанчына, яго пераканаѓ адбітак чаравіка. Холмс сцвярджаѓ, што зноѓ і зноѓ пракручваѓ у галаве схему, пакуль мы размаѓлялі. Судова-медыцынская экспертыза пацвердзіла, што абутак была таннай маркі, набытай у абутковым краме са зніжкай, і што гэта быѓ мужчынскі чацвёрты памер. Холмс сказаѓ, што ён назіраѓ за абуткам на наступны дзень і адзначыѓ, што многія жанчыны-афіцэры аддавалі перавагу мужчынскія тэнісныя туфлі жаночым. Ні адзін мужчына не насіѓ чацвёрты памер, але некаторыя жанчыны насілі.
  
  "Гэта не доказ!" - раѓнуѓ шэф паліцыі. "Гэта здагадка. Акрамя таго, серыйныя забойцы заѓсёды мужчыны".
  
  Холмс ѓздыхнуѓ. "Я разумею, што ѓ вас шмат дадзеных аб гэтых забойцах. Але нішто не перашкаджае жанчыне выкарыстоѓваць гэтыя метады для ѓласнай выгады. Ёсць некалькі іншых прыкмет, якія паказваюць на жаночую руку. Ахвяры былі апранутыя, а не аголены, як, па-відаць, прынята ѓ падобных выпадках. І, хоць яна, здаецца, дамаглася многага - што, я мяркую, магчыма, для жанчын, якіх я бачыѓ з таго часу, як прыехаѓ сюды, - метад забойства, напад з нажом, больш залежыць ад нечаканасці і ад большай агіды да ахвяры нажах, чым ад якой-небудзь патрэбы фізічна перамагчы каго-небудзь.
  
  "Нож, дарэчы, - гэта зброя гневу, якое часта выбіраюць людзі, якія доѓгі час захоѓвалі ѓ сабе шмат лютасьці. Жаночае зброю, калі хочаце, паколькі жанчын вучаць не выказваць свой гнеѓ. Затым Холмс усміхнуѓся. "Па крайняй меры, гэта не змянілася за мінулыя перыяды часу".
  
  Холмс адкінуѓся на спінку крэсла і прыціснуѓ складзеныя хаткай пальцы да вуснаѓ. Ён загаварыѓ ціха, як быццам размаѓляѓ сам з сабой. "На самой справе, я б выказаѓ здагадку, што шэраг нераскрытых серыйных забойстваѓ у вас у краіне застаюцца нераскрытымі проста таму, што вы не жадаеце прызнаць, што выдатны падлогу так жа здольны на зверствы, як і мы".
  
  Пачуѓшы гэта заѓвага, я павярнуѓся спіной да дыскусіі і выйшаѓ з кабінета. Пагарда Холмса да нашых метадаѓ выклікала ѓва мне гнеѓ, які быѓ контрпрадуктыѓным. Ён працаваѓ над некалькімі справамі ѓ віктарыянскім Лондане - горадзе з насельніцтвам удвая меншым, чым у Санта-Лючыі, Санта-Крус і Сан-Хасэ разам узятых.
  
  Тады забойства было салоннай гульнёй, і адзіны серыйны забойца, сумна вядомы Джэк Патрашыцель, так і не быѓ злоѓлены. Калі б я застаѓся ѓ пакоі, я б сказаѓ усё гэтыя рэчы.
  
  Замест гэтага я сеѓ за свой стол, глыбока ѓздыхнуѓ і задумаѓся. Участак быѓ амаль пусты, вялікая частка аддзела працавала над рознымі справамі, а іншая група займалася кватэрнымі забойствамі ѓ Гато. На заднім плане бесперапынна званіѓ тэлефон. За празрыстым шклом ѓ прыёмнай афіцэр у форме спрачаѓся з жанчынай аб тым, што дэпартамент марна траціць час на пошукі аброслай кошкі. Адзін з дыспетчараѓ, стройная чарнявая жанчына, выйшла з радыёрубкі і наліла сабе кубак кавы.
  
  Мне хацелася, каб было больш шуму. Я лепш цяміѓ, калі мне даводзілася адсейваць адцягваючыя фактары.
  
  Мне было непрыемна прызнаваць, што Холмс валодаѓ яснасцю бачання, якой не хапала мне. Тое, што нашым забойцам была жанчына, мела сэнс. Гэта патлумачыла б дзве анамаліі ѓ нашым статыстычным аналізе: футбаліста і жонку сенатара. Малады чалавек, якому крыху за дваццаць, мог куды заѓгодна захапіцца прывабнай жанчынай - і не адчуваць пагрозы з яе боку. Жонцы сенатара з фемінісцкімі схільнасцямі проста трэба было выклікаць у яе пачуццё сестринства.
  
  Гэта спрасціла наш пошук. Мы не шукалі цырульнікаѓ, пастаѓшчыкоѓ правізіі або нават журналістаѓ, на што я першапачаткова разлічваѓ. Мы шукалі каго-небудзь, хто больш адпавядаѓ профілю чалавека, які валодае прыватным самалётам. Каго-то, хто падтрымліваѓ бы кантакт з усімі гэтымі людзьмі і пры гэтым заставаѓся ананімным. Кіроѓцы. У кароткіх рэкламных турах многія студыі і публіцысты належылі на жменьку людзей, якія прайшлі адбор, каб прыцягнуць увагу знакамітасцяѓ. Большасць аддавалі перавагу жанчын, таму што жанчыны ѓспрымаліся як неопасные. Кіроѓца прыватнага самалета можа знаходзіцца па выкліку ѓ некалькіх супольнасцях пад некалькімі псеѓданімамі.
  
  Я падышоѓ да ведамаснаму кампутара, устаноѓленаму і прыкаванаму ланцугом да стала ѓ цэнтры пакоя (магчыма, калі-небудзь дэпартамент абзавядзецца індывідуальнымі кампутарамі для ѓсіх нас - больш эканамічнае рашэнне, чым наймаць Тайм-чараѓнікоѓ Санта-Клары) і адкрыѓ файлы ахвяр. Яны не ѓдаваліся ѓ тую глыбіню, якую я хацеѓ, таму замест гэтага я зазірнуѓ у газетныя часопісы, шукаючы якія-небудзь нядаѓнія згадкі (да забойстваѓ, вядома) імёнаѓ ахвяр.
  
  Дзверы ѓ кабінет шэфа адкрылася і зачынілася. Я пачуѓ крокі ззаду сябе і зразумеѓ, каму яны належаць. Я не здзівіѓся, калі Холмс падсунуѓ крэсла і сеѓ побач са мной. Ён назіраѓ, як на экране пракручваецца артыкул за артыкулам.
  
  "Ты што-небудзь знайшоѓ?" спытаѓ ён.
  
  Я кіѓнуѓ. Футбаліст пабываѓ у трох розных гарадах, каб сустрэцца з уладальнікамі каманды, якая абрала яго, і атрымаць віно і вячэра ад кожнага асобна. Абодва кіназоркі былі ѓ рэкламных турах для фільмаѓ, якія яны толькі што завяршылі. Жонка сенатара суправаджала свайго мужа на вечарыне па яго роднаму штату.
  
  "Знайсці вадзіцеля, які займаѓся ѓсімі гэтымі справамі, не павінна быць складана", - сказаѓ я. "У кампаній павінны быць рэзюмэ з фотаздымкамі. Але для каго-то не з'яѓляецца незаконным выкарыстоѓваць псеѓданім - пры ѓмове, што ён выкарыстоѓвае правільны нумар сацыяльнага страхавання. Я ѓсміхнуѓся, убачыѓшы замяшанне на твары Холмса. Хацеѓ бы я бачыць гэты выраз часцей. "Але," сказаѓ я, "нават калі мы пакажам сувязь, у нас усё роѓна недастаткова доказаѓ, каб выставіць іх у судзе".
  
  Холмс адкінуѓся на спінку крэсла. "Я не разумею страху, з якім вы ѓсе, здаецца, глядзіце на свой судовы працэс", - сказаѓ ён. Ён быѓ досыць шмат чуѓ пра гэта - я чуѓ, як шэф паліцыі двойчы папярэджваѓ Холмса не чапаць доказы і не ѓмешвацца ѓ судова-медыцынскую працэдуру, - але я думаѓ, што да гэтага часу ён ігнараваѓ папярэджання. "Але я згодны, што нам трэба больш інфармацыі. Справа не будзе зачынена, пакуль мы не зразумеем матывацыю дзеянняѓ нашага забойцы ".
  
  З мяне было дастаткова. Занадта мала спаѓ, занадта шмат кавы, і занадта шмат лекцый. Маё цярпенне лопнула.
  
  "Па-першае, гэта не 'наш' забойца. Па-другое, я працаваѓ над справамі, у якіх адзіным матывам забойцы была нянавісць да жоѓтаму колеры. Па-трэцяе, рэальнае жыццё - гэта не загадка забойства. Тут, у 1990-я гады, мы рэдка звязваем ѓсе канцы з канцамі ".
  
  "Свабодныя канцы," мякка сказаѓ Холмс, - гэта раскоша, якую стабільнае грамадства не можа сабе дазволіць.
  
  З'яѓленне Рэй Эн выратавала мяне ад адказу. Яна працягнула факс, танная папера была згорнутая ѓ маленькі рулон.
  
  "Мы знайшлі яе", - сказала Рэй Эн. "Наша апошняя ахвяра. Кімберлі Мэры Калдикотт. Хатняя гаспадыня з Бейкерсфилда, Каліфорнія".
  
  "Бейкерсфилд?" Перапытаѓ я. Я нахмурыѓся. Бейкерсфилд. Холмс, павінна быць, памыляѓся. Хатняя гаспадыня не ѓпісвалася ѓ гэты сцэнар.
  
  " У яе ёсць якія-небудзь сувязі з Санта-Лючией? - Спытаѓ Холмс.
  
  Рэй Эн кіѓнула. "Нарадзілася і вырасла тут. Скончыла сярэднюю школу Санта-Лючыя ѓ 1970 годзе. Каралева балю выпускнікоѓ, произносящая развітальную гаворка, і прагаласавала за найбольш верагодны поспех. Падлеткі не вельмі добрыя ѓ прадказанні падобных падзей. Хто б мог падумаць, што яна апынецца разведзенай сакратаркай, маці дваіх дзяцей?"
  
  "Яна не адпавядае профілю, Холмс", - сказаѓ я. "Я думаю, мы сапраѓды павінны прыняць ідэю аб подражателе і шукаць ѓцечкі інфармацыі ѓ дэпартаменце".
  
  Холмс паківаѓ галавой. "Вы выпускаеце з выгляду відавочнае, сябар мой. Перш чым мы выкажам здагадку, што два забойцы дзейнічалі адной і той жа стратэгіяй, мы павінны расследаваць гэта як узаемазвязаных смерць.
  
  "Мая дарагая," ён паглядзеѓ на Эн Рэй, " адкажы мне на пытанне. Я мяркую, што прадметы, якія ты згадала ѓ дачыненні да Кімберлі, былі ѓзнагародамі.
  
  Рэй Эн кіѓнула. "Гэта вяршыня кучы ѓ старэйшай школе".
  
  Холмс усміхнуѓся. "Тады нам трэба высветліць, на каго наступілі падчас узыходжання Кімберлі на вяршыню. Нам трэба знайсці маладую лэдзі, якая заняла другое месца".
  
  ПЯТНІЦА, 16:10 ВЕЧАРА.
  
  У штогодніку сярэдняй школы Санта-Лючыя была толькі адна фатаграфія салютаторианки 1970 года, яе афіцыйная выпускная фатаграфія. Ларэна Хаас была дзяѓчынай з круглым тварам, у акулярах з-пад бутэлькі з кока-колай і ѓ прычосцы сярэдзіны шасцідзесятых. Такая начытаная інтэлектуальная дзяѓчынка, якая ціха сядзела ѓ глыбіні класа і заставалася незаѓважанай нават пасля дванаццаці гадоѓ зносін з аднымі і тымі ж аднакласнікамі. Некаторыя з іх памяталі яе і ѓжывалі такія словы, як "ціхая", "сарамлівая" і "капрызная".
  
  Толькі адна аднакласніца падтрымлівала з ёй сувязь, і яна сцвярджала, што Ларэна жыла на усходзе і зарабляла на жыццё тым, што вадзіла таксі.
  
  "Магчыма, Ларэна і ненавідзела Кімберлі, - сказала аднакласніца, - але яна ні за што не стала б яе забіваць".
  
  Холмс усміхнуѓся ѓ адказ. "Рэѓнасць," сказаѓ ён мне, - магчыма, самая разбуральная з чалавечых эмоцый".
  
  Якім бы ні быѓ матыѓ, доказаѓ супраць Лорены Хаас станавілася ѓсё больш. На працягу дня пасля прагляду штогодніка мы знайшлі ліцэнзію пілота Хаас, параѓналі адбіткі яе голасу з часопісамі авіякампаніі і з дапамогай гэтага адсачылі яе розныя псеѓданімы. У нас нават было дастаткова доказаѓ, каб звязаць яе з кожнай ахвярай - яна вазіла іх усіх на лімузінах кампаніі.
  
  Гэта адкрыццё перадало расследаванне ѓ вядзенне ФБР, хоць Адмысловага аддзелу па расследаванні забойстваѓ Дэпартамента паліцыі Санта-Лючыі заѓсёды будуць прыпісваць раскрыццё гэтай справы.
  
  ФБР выявіла Лорену ѓ прыгарадзе Вашынгтона, якая жыве пад псеѓданімам Кім Мэры. У пятніцу раніцай яны даставілі яе ѓ Сан-Францыска для сумоѓя, перш чым афіцыйна прад'явіць ёй абвінавачванне ѓ злачынстве.
  
  Холмс настаяѓ на сустрэчы з ёй. Начальніку паліцыі прыйшлося весці перамовы аб гэтым. Нарэшце, слава Холмса перамагла. Холмс збіраѓся пагаварыць з Хаасом сам-насам.
  
  Холмс настаяѓ, каб я суправаджаѓ яго. Я стаміѓся быць яго Ватсана. З таго часу, як з'явіѓся Холмс, я гуляѓ другую скрыпку. Мне сапраѓды было ѓсё роѓна, чаму Ларэна Хаас забіла кучу знакамітасцяѓ і сваю школьную саперніцу.
  
  Мяне ѓжо прызначылі на расследаванне забойства / самагубства, аб якім паведамілі сёння раніцай, - вядома, лёгка расчыненага, - але такога роду справа, якое спараджае кучу папяровай цяганіны. Я ѓсё яшчэ пратэставаѓ, калі мы падымаліся па прыступках Федэральнага будынка ѓ Сан-Францыска, дзе яны трымалі Хааса для допыту.
  
  "У нас дастаткова доказаѓ, Холмс," сказаѓ я. " Няма прычын размаѓляць з гэтым псіхам.
  
  Я ѓвесь дзень прыводзіѓ адзін і той жа аргумент. Холмс і раней адмахваѓся ад яго, але на гэты раз ён спыніѓся наверсе лесвіцы і паглядзеѓ на мяне зверху ѓніз. У гэты дзень ён здаваѓся вышэй ростам, і я раптам усвядоміѓ, якое дзіѓнае ѓражанне ён сапраѓды рабіѓ - у любым стагоддзі.
  
  "Мой дарагі сэр," сказаѓ ён, - заѓсёды трэба правяраць, ці верныя твае здагадкі".
  
  "А калі гэта не так?" - Спытаѓ я.
  
  Холмс з хвіліну сур'ёзна глядзеѓ на мяне. " Значыць, мы раскрылі справу дзякуючы шанцаванню і выпадковасці, а не інтэлекту.
  
  Я ѓздыхнуѓ пра сябе. "Яна ні ѓ чым не збіраецца прызнавацца, Холмс. Яна занадта разумная для гэтага".
  
  "Мне не трэба прызнанне", - сказаѓ Холмс. "Проста пацвярджэнне".
  
  Ён адкрыѓ дзверы і ѓвайшоѓ. Я рушыла ѓслед за ім. Я была б рада, калі б ён сышоѓ. Гэты заступніцкі тон, як быццам ён і толькі ён адзін бачыѓ дэталі сусвету, раздражняѓ мяне так моцна, што я напружвалася кожны раз, калі ён адкрываѓ рот.
  
  Унутры будынка пахла сухасцю, металам і адсутнасцю пылу. Нашы крокі па кафлянай падлозе аддаваліся рэхам, і людзі, якіх мы бачылі - усе ѓ касцюмах, - не сустрэлі нашага погляду, калі мы праходзілі міма. Мы праходзілі дзверы за дзвярыма, усе дзверы былі зачыненыя, як быццам хавалі сакрэты, у якія мы ніколі не маглі быць прысвечаны.
  
  Калі мы дабраліся да пакоя прызначанай, Холмс узяѓ ініцыятыву ѓ свае рукі і папрасіѓ агента праводзіць нас прама ѓ зону для допытаѓ. Перш чым мы ѓвайшлі, нас праінструктавалі, што ѓвесь наш размова будзе запісаны на плёнку.
  
  Ля ѓваходу ѓ пакой для допытаѓ стаяѓ ахоѓнік. Ахоѓнік кіѓнуѓ нам, калі мы ѓвайшлі, як быццам запамінаючы нашы асобы. Сама пакой была белай, за выключэннем аднабаковага шкла на задняй сцяне. Нават стол і крэслы былі белымі. Ларэна Хаас стаяла перад шклом, узіраючыся ѓ яго, як быццам такім чынам магла ѓбачыць людзей, схаваліся за ім. Яна павярнулася, калі дзверы за намі зачыніліся.
  
  Хоць я бачыѓ нядаѓнія фатаграфіі, я быѓ не гатовы да яе фізічнага прысутнасці. Яна далёка пайшла ад тых дзён, калі насіла акуляры з-пад кока-колы. Кантактныя лінзы зрабілі яе вочы ярка-блакітнымі. У яе былі светлыя валасы да плячэй, высокія скулы і маленькі кірпаты носік. Яна рухалася з гнуткасцю спартсменкі. Яна лёгка магла б несці гэтыя цела. Калі б я не ведала, я б параѓнала выпускную фатаграфію Кімберлі Калдикотт 1970 года з версіяй Лорены Хаас 1990-х гадоѓ.
  
  "Я ні з кім не размаѓляю без адваката", - сказала Хаас. У яе быѓ роѓны акцэнт, на якім спецыялізавалася большасць каліфарнійцаѓ. Яна прытулілася да свайго крэсла, замест таго каб сесці ѓ яго, і працягвала глядзець на Холмса так, нібы ён быѓ ёй знаёмы.
  
  "Я проста хацеѓ пазнаёміцца з вамі", - сказаѓ Холмс і працягнуѓ руку. "Я Шэрлак Холмс. Упэѓнены, вы чыталі аб маім удзеле ѓ гэтай справе".
  
  Яна не прыняла прапанаваную руку. "О, так", - сказала яна. "Найвялікшы дэтэктыѓ у свеце. Мяркую, я павінен быць усцешаны. Ну, я не такі. Такія людзі, як ты, пракладваюць сабе шлях, засяроджваючыся на недахопах іншых ".
  
  Затым яе позірк сустрэѓся з маім. Ад гэтых пранізлівых блакітных вачэй мяне пробрала дрыжыкі, якую я не змагла схаваць.
  
  " Вы, павінна быць, Нэд Залески. Пра вас таксама згадвалі ѓ газетах. Вы былі тым, хто вёѓ расследаванне, пакуль не прыйшоѓ містэр Холмс, і не забраѓ у вас усё гэта. - У яе словах была такая дакладнасць, што гэта параніла. Я ніколі не згадваѓ Холмсу аб сваім перамяшчэнні як аб праблеме, але мяне гэта абурала. Больш, чым я калі-небудзь выказваѓ.
  
  Яна павольна ѓсміхнулася, як быццам у нас быѓ агульны сакрэт, і я ѓспомніѓ тую раніцу, здавалася, такое даѓняе, калі Холмс зрабіѓ свае першыя дзеянні па гэтай справе. Апошняе цела было выяѓлена недалёка ад майго дома. І да гэтага моманту я быѓ у цэнтры ѓвагі расследавання, паліцэйскі, які праславіѓся дзякуючы працы Лорены.
  
  Яна ведала. Яна бачыла. І, што яшчэ горш, яна разумела. Рэѓнасць, сказаѓ Холмс, магчыма, самая разбуральная з чалавечых эмоцый.
  
  Ларэна Хаас дазволіла рэѓнасці знішчыць сябе. Хто б ведаѓ, якое заѓвагу зрабіѓ адзін з яе знакамітых пасажыраѓ, якое вызваліла яе бурныя эмоцыі. Але пасля вызвалення гэта прывяло яе назад у Санта-Лючию, да яе дому, месца, дзе другое месца разбурыла яе жыццё. Не мела значэння, што Кімберлі Мэры Калдикотт не атрымала поспех. Што мела значэнне, так гэта тое, што ѓ старэйшых класах Кімберлі Мары стала сімвалам усяго, чаго не магла мець Ларэна.
  
  Сімвал, які яна забівала зноѓ і зноѓ зброяй гневу. Нож. Холмс зноѓ апынуѓся мае рацыю. Не задаѓшы ёй ні адзінага пытання, ён здолеѓ пацвердзіць як яе віну, так і яе матывацыю.
  
  Ён меѓ рацыю, і я пагарджаѓ яго за гэта.
  
  ђсмешка Лорены стала шырэй, і мне прыйшлося адвесці погляд.
  
  Холмс полупоклонился ёй, як сапраѓдны англійскі джэнтльмен. "Дзякую вас, што надалі мне час", - сказаѓ ён і пастукаѓ у дзверы. Ахоѓнік выпусціѓ нас з пакоя.
  
  Я нічога не сказаѓ Холмс, пакуль мы вярталіся да машыны. У мяне па скуры пабеглі мурашкі, і я быѓ глыбока ѓдзячны лёсу за тое, што на наступную раніцу ён павінен быѓ з'ехаць з "Чараѓнікамі часу Санта-Крус".
  
  Калі ён вернецца да сябе дадому, ён не ѓспомніць мяне. Але, як і Ларэна з Кімберлі, я заѓсёды буду памятаць яго.
  
  ПЯТНІЦА, 18:05 ВЕЧАРА.
  
  На гэтым усё павінна было скончыцца, але гэтага не адбылося. Калі я высадзіѓ яго ѓ дома шэфа паліцыі на святочную вячэру, на якім я не планаваѓ прысутнічаць, скрозь перашкоды ѓ маёй рацыі пачуѓся голас, які паведамляе, што з ракі Санта-Лючыя на бераг выкінула цела. Цела належала малады дзяѓчыне, якая знікла без вестак два дні таму, і яна, відавочна, была задушаная.
  
  Пакуль дыспетчар перадаваѓ інфармацыю, я ѓяѓляѓ сабе гэтую сцэну: разадзьмутыя цела з чорным тварам, вывалившийся мову, шыя ѓ рубцах і сіняках, змыць ад доказаѓ самай ракой. Забойства, не звязанае ні з якім іншым, якое, верагодна, увайшло б у бухгалтарскія кнігі як нераскрытае.
  
  Холмс назіраѓ за мной. "Свабодныя канцы здараюцца," сказаѓ ён, - толькі калі мы дазваляем ім існаваць".
  
  Мой рот варухнуѓся, але я нічога не сказаѓ. Хто наогул прызначыѓ яго маім настаѓнікам? Я быѓ так жа добры, як і ён.
  
  Ён дастаѓ з кішэні трубку, а затым дастаѓ капшук з тытунём. "Чаго міс Хаас не змагла зразумець, - сказаѓ ён, - дык гэта таго, што падобная рэѓнасць перашкаджае нам ясна бачыць саміх сябе. У яе ѓжо была ідэальная помста: добры даход, некалькі работ, якія дазволілі ёй сутыкнуцца з тым, што шануе ваша грамадства. У яе была цікавая жыццё, але замест гэтага яна ѓвесь час параѓноѓвала сябе з ѓяѓнай фігурай з мінулага ".
  
  Мае сківіцы былі стиснуты. Пасля гэтага вечара я больш ніколі не ѓбачу гэтага чалавека. Крычаць на яго было бескарысна.
  
  Ён напакаваѓ трубку і сунуѓ яе ѓ рот, затым сунуѓ тытунь у кішэню. Затым ён працягнуѓ руку. Я паціснуѓ яе, хутчэй, з жадання пазбавіцца ад яго, чым з ветлівасці.
  
  "Мне вельмі шкада," сказаѓ ён, " што я не змагу вярнуць свае ѓспаміны пра вас на Бэйкер-стрыт. У вас адзін з самых вострых розумаѓ, з якімі я калі-небудзь сутыкаѓся".
  
  Затым ён выйшаѓ з машыны і накіраваѓся па тратуары да дому шэфа паліцыі. У маёй свядомасці ѓсплыло твар Лорены Хаас. Гісторыя ніколі не запіша, што думала пра яе юная Кімберлі Мэры Калдикотт. Магчыма, Кімберлі глядзела на яе з павагай і захапленнем, або, магчыма, яна занадта часта заѓважала талент, які заставаѓся нявыкарыстаным.
  
  Я мог бы пайсці па шляху Лорены і ператварыць Холмса ѓ ненавісную абраз, на якую я мог бы зваліць усе свае недахопы. Ці я мог бы рухацца наперад.
  
  Я выглянуѓ у акно машыны. Холмс стаяѓ на прыступках, з люлькай у роце, ѓ нізка насунутай на лоб кепцы. Я кіѓнуѓ яму. Ён кіѓнуѓ у адказ.
  
  Затым я выкаціѓ машыну на дарогу, узяѓ мікрафон і прадыктаваѓ нумар свайго значка. Я б паехаѓ да ракі без прадузятасцяѓ і забыѓся аб тэхналогіях. Я б звяртаѓ увагу на дэталі і быѓ бы адкрыты для нюансаѓ.
  
  Я ніколі больш не хацеѓ бачыць Холмса, і быѓ толькі адзін спосаб зрабіць так, каб гэта адбылося.
  
  Я павінен быѓ перастаць спадзявацца на здагадкі, экспертаѓ і кампутары. Я павінен быѓ абвастрыць свой уласны розум і думаць самастойна.
  
  OceanofPDF.com
  
  СПРАВА НІДЭРЛАНДСКА-СУМАТРСКОЙ КАМПАНІІ, аѓтар Джэк Грош
  
  ЧАСТКА 1: ШЭРЛАК ХОЛМС ВАРТА СВАІМ ІНСТЫНКТАМ
  
  Кіраѓнік 1
  
  ПАДАЗРЭННЕ ђ СУПРАЦЬПРАђНЫХ ДЗЕЯННЯХ
  
  Мы елі сытны сняданак у нашай кватэры на Бэйкер-стрыт - яйкі-пашот, лустачкі запечанай вяндліны, смажаны бульба і тосты, якія ласкава падала наша бабуля, місіс Хадсон, - калі Шэрлак Холмс пацягнуѓся за шэйкер з карыцай, каб пасыпаць ёю хлеб. Ён паднёс руку да кантэйнера і вымавіѓ каментар, які застаѓ мяне зусім знянацку.
  
  "Ватсан, гэта жахлівае справа, якое прыдумаѓ парламент, стварыѓшы недахоп гэтага смачнага парашка і павялічыѓшы цану на яго ѓ тры разы", - паскардзіѓся ён. "Гэтае пытанне заслугоѓвае расследавання, і я схільны пачаць расследаванне да канца дня".
  
  "Што, чорт вазьмі, стаѓленне парламент мае да стварэння дэфіцыту вашай карыцы і павышэнню коштаѓ?" - Спытала я, не верачы, што тут ёсць сувязь.
  
  "Вы не знаёмыя з бягучымі падзеямі ѓ нашым урадзе? Хіба вы не чыталі аб дзеяннях нашых паважаных лідэраѓ у "Таймс" за мінулы тыдзень?" ён зароѓ.
  
  "На мінулым тыдні я некалькі дзён не чытаѓ газет з-за доѓгай працы ѓ бальніцы. Аперацыі, на якіх я асыставаѓ, адбіралі ѓ мяне больш часу, " патлумачыѓ я, некалькі занепакоены яго правалам ѓ памяці.
  
  "Што ж, тады, доктар, дазвольце мне запоѓніць прабелы", - працягнуѓ Холмс. "Па нейкіх невядомых прычынах члены парламента ѓвялі цяжкія тарыфы на імпарт спецый з Галандскай Ост-Індыі, што выключыла іх багатыя пастаѓкі. І паколькі попыт на іх застаецца стабільным, асноѓны прынцып эканомікі дыктуе больш высокі кошт маёй карыцы. Я не быѓ бы шакаваны, даведаѓшыся, што за гэтым крыюцца нейкія махінацыі ".
  
  Холмс пасыпаѓ тост карыцай, больш эканомна, чым калі-небудзь раней, і скончыѓ жаваць, не сказаѓшы больш ні слова.
  
  Рэшту раніцы і пачатак другой паловы дня Холмс правёѓ за пакрытым плямамі кіслаты сталом з хваёвай стальніцай, праводзячы навуковы эксперымент, дзелавіта переливая вадкасць з аднаго флакона ѓ іншы ѓ спробе вызначыць хімічны склад сродкі ад вадзянкі, або ацёку, якое вытворца рэкламаваѓ як сакрэтную формулу.
  
  "Зноѓ шарлатанства, Ватсан!" абвясціѓ ён нарэшце. "Гэта ѓсяго толькі таблетка, зробленая з размалоць рысу, які ѓбірае вільгаць, разведзеную ѓ чайнай лыжцы вады, - дэманстрацыя, на якую разлічваюць гандляры лекамі, каб абдурыць публіку. Я ѓключу гэта адкрыццё ѓ артыкул, якую я пішу пра зманлівых дзелавых практыках. Цяпер прыйшоѓ час наведаць таварныя біржы ѓ Лонданскім сіці, каб пачуць, што гандляры рэзкімі затаѓкамі могуць сказаць аб мудрасці парламента ".
  
  Быѓ прыемна цёплы дзень вясны 1887 года, таму мы спусціліся ѓ метро і неѓзабаве селі ѓ цягнік, які хутка даставіѓ нас у фінансавы раён, дзе Холмс, што нядзіѓна, ведаѓ, як арыентавацца на вузкіх вулачках і знайсці шматпавярховы мураваны будынак, займанае гандлярамі. Шумны зала біржы ѓяѓляѓ сабой відовішча, на якое варта было паглядзець, паколькі мужчыны, апранутыя ѓ чорныя або цемна-сінія касцюмы, снавалі ѓзад і наперад паміж кабінкамі, запоѓненымі іншымі мужчынамі, заваленымі лісткамі паперы. Усе яны трымалі ѓ руках алоѓкі або затыкалі іх за вушы і выкрыквалі адзін аднаму лічбы, якія толькі прыводзілі назіральніка ѓ замяшанне.
  
  Сярод усёй гэтай мітусні Холмс загнаѓ у кут аднаго з удзельнікаѓ пагрому і ненадоѓга завязаѓ з ім размову, затым жэстам запрасіѓ мяне ісці за ім да лесвіцы, якая вядзе ѓ офісы на верхнім паверсе. Мы падышлі да нумара, на непразрыстым вашай дзверы на трэцім паверсе якога было напісана "Байнем і кампанія". Мы ѓвайшлі, і нас вітала мілавідная сакратарка, якая ні разу не ѓзняла вачэй ад гроссбуха, у які заносила лічбы, але прыязным голасам пацікавілася нашай мэтай.
  
  "Духі, якімі вы карыстаецеся, даволі тонкія, але панадлівыя, і яны падкрэсліваюць вашу натуральную прыгажосць", - адказаѓ Холмс, зачароѓваючы яе сваёй асаблівай манерай зносін з жанчынамі і прымушаючы яе паглядзець у яго бок. "Мяне клічуць Шэрлак Холмс, і я дэтэктыѓ-кансультант. Гэта мой калега, доктар Ватсан. Мы прыйшлі без папярэдняга запісу, каб пагаварыць з містэрам Байнемом аб неадкладным справе, дазволіць якое можа дапамагчы толькі ён. Ён вольны?"
  
  "Я знаёмы з вашымі подзвігамі, містэр Холмс," адказаѓ сакратар, - таму што чытаѓ у часопісах захапляльныя апавяданні доктара Ватсана. Я ѓпэѓнены, што містэр Байнем зможа выштукаваць некалькі вольных хвілін". Яна знікла ва ѓнутранай пакоі і праз некалькі хвілін вярнулася, каб паведаміць, што ён быѓ бы рады пазнаёміцца з намі, але быѓ збянтэжаны тым, якой інфармацыяй ён можа валодаць, якая дапамагла б у расследаванні.
  
  "Я папрашу містэра Байнема растлумачыць вам гэта падрабязна пасля таго, як мы працягнем наш шлях", - сказаѓ ёй Холмс, разумеючы, што яе цікаѓнасць ѓзбуджаная. Яна праводзіла нас да яго вялікім дубовым стале і прадставіла так, як быццам ведала нас ужо некаторы час, затым хутка вярнулася на сваё месца ля ѓваходу.
  
  "Чаму я абавязаны такой гонарам?" Містэр Байнем пачаѓ пасля таго, як яго служачы зачыніѓ дзверы, каб пакінуць нас сам-насам.
  
  Холмс, не саромеючыся ѓ выразах, перайшоѓ да справы. "Я падазраю нешта брыдкае ѓ увядзенні парламентам цяжкіх падаткаѓ на спецыі, якія адбываюцца з Галандскай Ост-Індыі", - прызнаѓся ён прэзідэнту гандлёвай фірмы. " Раскажыце мне, што вам вядома аб сітуацыі. Калі хто-то і валодае ѓнутранай дасведчанасцю, то гэта хто-то накшталт вас, містэр Байнем.
  
  "Я вітаю ваш пытанне, містэр Холмс, таму што я таксама лічу, што галасаванне было сфальшаваная, " заявіѓ містэр Байнем, - але ѓ мяне няма доказаѓ, толькі меркаванне нашага лабіста Дэвіда Беренса. Ён перакананы, што на большасць у Палаце абшчын, так і ѓ Палаце лордаѓ аказалі ѓплыѓ выступы і закулісныя справункі аднаго члена, у прыватнасці, лорда Эштана Притчарда. Лорд Прытчард, як вы памятаеце, згадваѓся два гады таму падчас сумна вядомага скандалу з прастытуцыяй, але ѓ астатнім ён быѓ незапятнан дзякуючы свайму розуму.
  
  "Я магу сказаць вам, што яго паѓнамоцтвы эфектыѓна перакрылі імпарт чылі, куркумы, імбіра, ванілі, гваздзікі, духмянага перцу, кардамону, мушкатовага арэха і перцу з выспы Суматра, чацвёртага па велічыні вытворцы ѓ свеце".
  
  "І карыца", - дадаѓ Холмс. "Мы не павінны забываць пра корице".
  
  "Так, вядома, і карыцу", - пагадзіѓся містэр Байнем. "Але па якой прычыне лорд Прытчард прапанаваѓ высокія тарыфы, для ѓсіх нас загадка".
  
  "Вы забяспечылі мяне важнымі падказкамі, містэр Байнем, і з іх дапамогай я, магчыма, змагу разгадаць гэтую загадку", - сказаѓ на заканчэнне Холмс, хоць і не раней, чым папрасіѓ яго падзяліцца зместам іх гутаркі з яго сакратаркай у прыёмнай. "Яна як на іголках, каб даведацца аб гэтым", - нядбайна сказаѓ Холмс.
  
  "Міс Мілер паставіла перад сабой задачу вывучыць кожны аспект майго бізнесу", - адзначыѓ містэр Байнем. "Яна поѓная рашучасці стаць першай жанчынай на біржы. Жанчына-спекулянт, уявіце сабе гэта!"
  
  Выходзячы, Холмс спыніѓся каля яе стала, і яна захоплена паглядзела на яго спакутаваны твар, з нецярпеннем чакаючы, што ён зноѓ скажа што-небудзь чароѓнае. "Я думаю, што праклаѓ вам шлях да даверу містэра Байнема", - паведаміѓ ён ёй. "Я жадаю вам поспехаѓ у вашых занятках".
  
  "О, дзякую вас, містэр Холмс, вы сапраѓды уважлівы джэнтльмен," ветліва адказала яна з адценнем какецтва. "І, калі ласка, трымаеце нас у курсе прыгод містэра Холмса, доктар", - ухвальна сказала яна мне.
  
  Я правільна прадбачыѓ наступны ход Холмса, спытаѓшы яго, не Уайтхолл наша мэта, каб нанесці візіт лабіст Дэвіду Беренсу.
  
  "Цалкам дакладна, Ватсан," пагадзіѓся Холмс. "Беренс, без сумневу, прадаставіць дадзеныя, якія навядуць нас на верны след".
  
  Мы паехалі ѓ ландо з двума турыстамі на Бонд-стрыт за пакупкамі, затым пераселі ѓ таксі, якое даставіла нас у Уайтхолл ѓ цэнтры Лондана, дзе ѓрадавыя ѓстановы чаргаваліся з прыватнымі. Лабісты ѓсіх галін эканомікі размяшчаліся ѓ групе будынкаѓ з чырвонай цэглы, якія выходзілі фасадамі на галоѓную дарогу. Офіс Беренса было няцяжка знайсці па адрасе, які Байнем даѓ Холмсу.
  
  Нам пашчасціла сустрэць Беренса за яго рабочым сталом, таму што ён не хадзіѓ, як звычайна, па залах парламента, у якім быѓ перапынак з-за велікодных канікул.
  
  Беренс быѓ ашаломлены прамым зваротам Холмса і спачатку спрабаваѓ захоѓваць дыпламатычнасць, але, пачуѓшы імя лорда Притчарда, страціѓ самавалоданне.
  
  "Гэты чалавек, несумненна, нягоднік", - крыкнуѓ ён Холмсу. "Я павінен жыць з гэтымі палітыкамі штодня і працаваць з імі над дасягненнем кампрамісаѓ, але лорд Прытчард немагчымы, калі справа даходзіць да супрацоѓніцтва. Яго парадак дня перасьледуе выключна асабістую выгаду, і ѓсё, што супярэчыць гэтай кропцы гледжання, ігнаруецца. У справах перад заканадаѓцамі ён уяѓляе толькі самога сябе ".
  
  "Як яму атрымалася дамагчыся ѓвядзення беспрэцэдэнтных тарыфаѓ на спецыі з Суматры?" Холмс хацеѓ ведаць.
  
  "У сваіх выступах ён сцвярджаѓ, што гандляры сыравіннымі таварамі не плацяць сваю справядлівую долю падаткаѓ, і прапаноѓваѓ высокія тарыфы ѓ якасці належнага пачатку", - успамінаѓ Беренс. "Але за кулісамі яго трэніраваѓ высокі, барадаты, добра апрануты мужчына гадоѓ пяцідзесяці з гарбінкай на носе, які хаваѓ сваю асобу. Я дакладна ведаю, што гэты чалавек напісаѓ гэтыя рэчы, таму што я быѓ сведкам таго, як ён перадаваѓ лісты паперы лорду Притчарду, які аднёс іх да кафедры і пачаѓ свае тырады.
  
  "Нягледзячы на красамоѓства аб справядлівым падаткаабкладанні, я б трымаѓ заклад, што матывам падтрымкі лордам Притчардом павышэння тарыфаѓ была яго ѓласная выгада, калі яго гісторыя адпавядае рэчаіснасці".
  
  "Гэта сур'ёзнае абвінавачванне," пракаментаваѓ Холмс, - і я буду трымаць яго ѓ розуме, працягваючы сваё расследаванне. А пакуль я засяроджуся на ѓстанаѓленні асобы высокага барадатага саѓдзельніка лорда Притчарда з кручкаватым носам.
  
  "Гэта запатрабуе няпростай працы", - заѓважыѓ Беренс, калі мы сыходзілі. "Я спадзяюся, што вашыя намаганні прынясуць плён".
  
  "На жаль, мой метад прадугледжвае больш цяжкай працы, чым дасканалай летаніны, хоць я ганаруся апошняй", - сказаѓ Холмс, паказваючы, што ѓ яго ѓжо ёсць план.
  
  Кіраѓнік 2
  
  НАСТОЙЛІВАСЦЬ ДАЕ ВЫНІК
  
  Холмс вырашыѓ вярнуцца на нашы раскопкі, таму што набліжаѓся час абеду і адміністрацыйныя памяшканні парламента зачыняліся на ѓвесь дзень.
  
  "Бюракраты да цяперашняга часу разышліся па пабам, так што я буду вымушаны адкласці свае даследаванні да заѓтрашняга раніцы", - прабурчаѓ ён, калі мы накіроѓваліся да метро.
  
  Мы адмовіліся ад ленч з-за багатага сняданку, прыгатаванага місіс Хадсон, і я быѓ смяротна галодны, калі мы сышлі з цягніка на Чаринг-Крос. Паколькі мы знаходзіліся так блізка ад Стрэнда і нашага любімага рэстарана simpson's, я пераканаѓ Холмса спыніцца перакусіць, хоць ён рэдка думаѓ пра ежу, калі быѓ пагружаны ѓ расследаванне.
  
  Перад гэтым мы з'елі страва, адлюстраваны на дошцы, за графінам піно нуар. Холмс разважаѓ аб заплямленай рэпутацыі лорда Причарда і задаваѓся пытаннем, як гэтак запэцканы персанаж мог быць узнагароджаны пажыццевым прызначэннем у арганізацыю заканадаѓцаѓ ѓ пунсовых мантыях.
  
  "Гэта дрэнна кажа аб сістэме патранажу", - крытыкаваѓ Холмс, робячы глыток цудоѓнага чырвонага віна. "Амерыканскі рэвалюцыянер Томас Джэферсан дакладна адлюстраваѓ інфармаваная электарат як бар'ер супраць пагрозлівых элементаѓ у вольным грамадстве. Якой бы радыкальнай ні здавалася гэтая ідэя, брытанскім арыстакратам, кантралюючым структуру Палаты лордаѓ, варта было б прыслухацца да парады Джэферсана і дазволіць грамадскасці выбіраць ѓсіх свецкіх членаѓ парламента. Такі склад мог бы знізіць безбожную цану на карыцу ".
  
  Пакуль мы ішлі назад на Бэйкер-стрыт, кожны з нас атрымліваѓ асалоду ад густам кубінскіх цыгар, набытых у газетным кіёску разам з асобнікам "Іѓнінг Стары", якім мы пазней падзяліліся на канапе ѓ нашай гасцінай.
  
  Пазней я напісаѓ некалькі абзацаѓ для артыкула аб неацэннай дапамогі Холмса Скотленд-Ярду ѓ справе аб Арнсвортском замку, затым раптам адчуѓ стомленасць і адправіѓся спаць. Я пакінуѓ Холмса ѓ яго лавандавае халаце, хто сядзеѓ у плеценым крэсле-кошыку, выцягнуѓшы і скрыжаваѓшы тонкія ногі і барабанячы кончыкамі пальцаѓ па каленях.
  
  * * * *
  
  Калі я прачнуѓся раніцай пасля спакойнай ночы, Холмс ужо выпіѓ палову кафейнік і быѓ апрануты ѓ пінжак і гальштук. Ён наліѓ мне кубак і параіѓ паскорыць крок, каб мы маглі паспець на васьмігадзінны цягнік да Уайтхолл.
  
  "Мой час на даследаванні скароціцца ѓдвая, калі вы будзеце настолькі ветлівыя, Ватсан, далучыцца да мяне ѓ пошуках разгадкі імя загадкавага чалавека. Офісы ѓ Вестмінстэрскім палацы адкрываюцца ѓ дзевяць, і мы павінны быць у бібліятэцы Палаты лордаѓ, калі дзверы адкрыюць, таму што наш дзень абяцае быць доѓгім і цяжкім ", - папярэдзіѓ ён.
  
  Мы падняліся па белым мармуровым прыступках бібліятэчнага крыла за некалькі імгненняѓ да таго, як служыцель шырока расчыніѓ велізарную разьбу дубовую дзверы і ѓпусціѓ нас у шэраг устланных дыванамі, багата упрыгожаных пакояѓ, у якіх захоѓваліся вялікія, цяжкія тамы мініяцюрных кніг, датаваных 1295 годам нашай эры .
  
  Холмс спытаѓ у аднаго з архивариусов, які сядзеѓ за доѓгім паліраваным сталом, дзе мы маглі б знайсці самыя апошнія пратаколы, і ён паказаѓ нам на паліцу побач з уваходам.
  
  "Кожны том ѓяѓляе сабой стэнаграму пасяджэння за адно пасяджэнне," прашаптаѓ джэнтльмен, - і гэтая палка падзяляе пасяджэння з пачатку года".
  
  "Наша задача, Ватсан," пачаѓ Холмс, - прааналізаваць падзеі і адзначыць каляндарны дзень, калі лорд Прытчард вымавіѓ гаворка аб таварных брокера або тарыфах. Я вывучу пратаколы аднаго сеансу, пакуль вы будзеце займацца іншым. Адна толькі гэтая невялікая руцінная праца зойме некалькі гадзін, а потым у нас будзе яшчэ адзін."
  
  Мы адкрылі першыя тамы на стойцы побач з паліцай і прыступілі да працаёмкага працэсу прагляду старонкі за старонкай, пакуль Холмс не знайшоѓ запіс, якую шукаѓ, ад пятага лютага.
  
  "Прачытаѓшы даслоѓны пераклад яго прамовы, я прыйшоѓ да высновы, што лорд Прытчард падобны на гусака - ён выпінае грудзі і гудзе", - пажартаваѓ Холмс. "У нас ёсць яшчэ ѓсяго два месяцы хлусьні, перш чым наша задача будзе выканана".
  
  "Я знайшоѓ аднаго!" Усхвалявана сказаѓ я ціхім голасам, калі натыкнуѓся на прасторную гаворка чатырнаццатага лютага.
  
  Мы завяршылі даследаванне прыкладна ѓ гадзіну дня пасля таго, як выявілі два дадатковых ветраным дня дваццатага сакавіка і трэцяга красавіка, у дзень галасавання за павышэнне тарыфаѓ.
  
  Да гэтага часу ѓ маім пустым страѓніку завуркатала, і я пераканаѓ Холмса, што хутка ѓпаду ѓ прытомнасць ад голаду. Ён неахвотна пагадзіѓся перапыніцца на ленч ѓ цікавай карчме, міма якой мы праходзілі па шляху ѓ бібліятэку. Мы з'елі па бутэрбродзе з смажанай індычкай і печанай фасоллю, затым аднавілі допыт у маленькай пакоі, сумежнай з той, дзе мы праглядалі пратаколы.
  
  Апынуѓшыся ѓнутры, Холмс запытаѓ у клерка рэестр наведвальнікаѓ Палаты лордаѓ.
  
  "Якая ѓ вас прычына праглядаць рэестр?" жанчына-клерк настойвала на тым, каб ведаць.
  
  "Я хачу даведацца, хто наведваѓ пэѓнага члена клуба ѓ чатыры канкрэтныя даты", - сарамліва адказаѓ Холмс.
  
  "Які ѓдзельнік і ѓ якія даты?" спытала жанчына.
  
  "Гэта канфідэнцыйна. Я мяркую, што як брытанскі падданы я маю права азнаёміцца з дакументамі ѓ прыватным парадку, без ѓмяшання цікаѓнага дзяржаѓнага служачага", - рэзка адказаѓ Холмс.
  
  "Вельмі добра, я ѓсяго толькі спрабавала дапамагчы", - чмыхнула яна. "Вось бягучая запіс. Запісы папярэдніх сеансаѓ за апошнія два гады знаходзяцца ѓ кніжным шафе справа ад вас. Усё, што перавышае два гады, замыкаецца ѓ сховішча.
  
  "Тых, што на гэты год, будзе дастаткова", - сказаѓ ёй Холмс і падзякаваѓ за дапамогу.
  
  Мы перайшлі да іншага драѓлянага прылаѓка і адкрылі бягучую кнігу. Кожная старонка была падзелена на слупкі, той, што злева, утрымліваѓ дату, наступны утрымліваѓ подпіс наведвальніка, наступны за ёй - імя удзельніка, якога трэба было наведаць, а ѓ апошнім слупку называлася прычына наведвання.
  
  Кожная запіс патрабавала праверкі, паколькі ѓ іх не было ніякага парадку, акрамя дат, таму Холмс хутка перайшоѓ да пятага лютага. Мы выявілі, што лорд Прытчард згадваецца ѓ спісе семнаццаць разоѓ, і Холмс запісаѓ імёны семнаццаці наведвальнікаѓ у свой нататнік. Ён перайшоѓ да четырнадцатому чысла таго ж месяца. Лорд Прытчард фігураваѓ у спісе адзінаццаць разоѓ, і Холмс запісаѓ адзінаццаць імёнаѓ. Дваццатага сакавіка стала вядома, што лорд Прытчард прымаѓ трынаццаць наведвальнікаѓ, а трэцяга красавіка - дваццаць аднаго. Холмс вывучыѓ свае запісы і распавёѓ мне, што ва ѓсіх чатырох выпадках паѓтаралася толькі адно імя - Джошуа Хайнц.
  
  "Зараз давайце паглядзім, што ён пісаѓ у якасці прычыны кожнага візіту", - прапанаваѓ Холмс. "Савет і настаѓленьне' - гэта першая прычына", - спакойна прамовіѓ Холмс. "'Савет і настаѓленьне' чатырнаццатага лютага, " паѓтарыѓ ён. "Тая ж прычына з'яѓляецца дваццатага сакавіка і зноѓ трэцяга красавіка. Я магу з упэѓненасцю зрабіць выснову, што Джошуа Хайнц - ѓтойлівы, кривоносый аѓтар напышлівых заяѓ лорда Притчарда.
  
  "Што ты збіраешся рабіць з гэтай інфармацыяй? Куды ты пойдзеш адсюль?" Я пацікавіѓся.
  
  "Па адным пытанні за адзін раз, Ватсан," адказаѓ Холмс. "Тое, што я маю намер зрабіць, складана, але ѓ канчатковым выніку сам лорд Эштан Прытчард скажа мне, што ён альбо ганебны нягоднік, як сцвярджаюць яго нядобразычліѓцы, альбо проста няправільна ацэнены, лаяльны прадстаѓнік кароны. І тое, да чаго я перайду адсюль, элементарна - прама да справы ".
  
  Кіраѓнік 3
  
  ПЫТАННЕ СУМЛЕННАСЦІ
  
  Шаноѓны лорд Прытчард зручна ѓладкаваѓся ѓ сваіх пакоях ва ѓнутраным сьвятыню Вестмінстэрскага палаца - зручна сядзець у яго атрымлівалася лепш за ѓсё - і разам з прыгожай маладой жанчынай са свайго персаналу прагледзеѓ спіс наведвальнікаѓ, якія прасілі ѓ яго аѓдыенцыі. Лорд Прытчард, прыгожы, модны мужчына гадоѓ сарака з невялікім, насіѓ ідэальна выкладзеныя светла-каштанавыя валасы, падзеленыя праборам пасярэдзіне, і ён увесь час пазіраѓ на сябе ѓ люстэрка маленькай касметычку, якую трымаѓ на рагу свайго стала.
  
  Ён заѓсёды быѓ акружаны пышнымі падхалімамі, якія душы не спадзяваліся ѓ ім, як квактухі, выконваючы свае службовыя абавязкі. Яны прыносілі яму на срэбным падносе газету і кавы раніцай, чай і пышкі днём, і часта хто-небудзь з элегантных слуг суправаджаѓ яго ѓвечары ѓ вытанчаны рэстаран, а затым пазней на спектакль або канцэрт, у залежнасці ад яго пераваг.
  
  " Лэдзі Хартпенс- чаго яна хоча? - Пацікавіѓся лорд Причард, вывучаючы спіс з дзесяці наведвальнікаѓ.
  
  "Яна шукае працу ѓ Камісіі па старажытнасцях", - рушыѓ услед нядбайны адказ.
  
  " Лэдзі Хартпенс не ѓваходзіць у лік маіх любімых гасцей. Няхай яна пачакае, пакуль ёй не стане сумна, затым скажыце ёй, што я разгледжу яе кандыдатуру, калі з'явіцца вакансія, " напышліва загадаѓ лорд Прытчард.
  
  "А вось і незнаёмы мне чалавек, Іэн Кратчфилд. Што ѓсё гэта значыць?" - спытаѓ яго светласць.
  
  "Ён кажа, што яго прыслаѓ містэр Джошуа Хайнц, і жадае схаваць прычыну свайго прыезду да тых часоѓ, пакуль не сустрэнецца з вамі ѓ адзіноце", - паведаміла маладая жанчына.
  
  "Хм. Вельмі добра, тады я ѓбачу яго першым", - заявіѓ арыстакрат, здзівіѓшы свайго падначаленага.
  
  Іэн Кратчфилд пакорліва ѓвайшоѓ у прасторны кабінет і пачціва прадставіѓся, выконваючы адпаведны пратакол.
  
  " Што прывяло вас сюды, Кратчфилд? - Пацікавіѓся лорд Прытчард, пакідаючы свайго наведвальніка стаяць і чапляцца за сумку. " Вы ѓяѓляеце Брытанскую Ост-Індская кампанію, як і ваш калега Джошуа Хайнц?
  
  "Ну, на самай справе, так," прызнаѓ Кратчфилд. "Наша кампанія была вельмі задаволеная вынікамі вашай кампаніі па павышэнню падаткаѓ для яе канкурэнтаѓ, гандляроѓ спецыямі, якія маюць справа з іерархіяй на востраве Суматра".
  
  "Вы прапануеце іншае узаемавыгаднае пагадненне?" Смела спытаѓ лорд Прытчард, яго голас быѓ ціхім, але цадзілася чаканнем.
  
  "Так, але ваша роля ѓ дадзеным выпадку была б больш складанай", - растлумачыѓ Кратчфилд. "Нам трэба, каб вы заступіліся за каралеву Вікторыю, якая, верагодна, падпіша дамову з амэрыканцамі аб поѓнай адмене тарыфаѓ на каштоѓныя камяні і біжутэрыю, дагавор, які негатыѓна паѓплывае на імпарт гэтых прадметаѓ раскошы з нашай каланіяльнай краіны, Індыі".
  
  " Хадайнічаць перад каралевай? Магчыма, гэта выходзіць за межы маіх магчымасцяѓ, " жаласна сказаѓ лорд Прытчард, ашаломлены гэтай думкай.
  
  "Калі вы не можаце гэтага дамагчыся, магчыма, вы маглі б ѓзначаліць намаганні ѓ Верхняй палаце па блакаванні дамовы, калі яна яго падпіша", - запярэчыѓ Кратчфилд.
  
  "І аспрэчваць волю каралеѓскай сям'і?" Запярэчыѓ лорд Прытчард.
  
  "Гэта разумная альтэрнатыва таму, каб сур'ёзна параніць Брытанскую Ост-Індская кампанію", - працягваѓ разважаць Кратчфилд.
  
  "Мне трэба час, каб абдумаць гэта. Прыходзьце да мяне паслязаѓтра, і мы абмяркуем гэта зноѓ", - вырашыѓ лорд Прытчард.
  
  Пасля ад'езду Кратчфилда лорд Прытчард апавясціѓ сваіх падначаленых, што ѓсе астатнія сустрэчы адмяняюцца. Ён хадзіѓ па сваім раскошнага чырвоным дыване і спрабаваѓ візуалізаваць стратэгію, соблазняемый перспектывай атрымання выгаднага ѓзнагароджання за паспяховае ѓплыѓ на яе Вялікасць. Ён адрэпетаваѓ гэтыя словы, падыходзячы да яе, а затым прыйшоѓ да высновы, што яго розум і бойкость заваююць яе.
  
  Але што, калі яна адмовіцца даць яму магчымасць сустрэцца? Ён згладзіѓ гэтую неспадзяваную сітуацыю, замяніѓшы яе прысутнасць прысутнасцю прэм'ер-міністра. "Вядома, ён прыслухаецца да маіх маленняѓ і пагодзіцца з маёй пазіцыяй", - сказаѓ лорд Прытчард услых самому сабе. "Ён перадасць маё пасланне каралеве Вікторыі і пераканае яе ѓсвядоміць небяспеку падпісання пакта з амерыканцамі".
  
  * * * *
  
  На наступны дзень лорд Прытчард расчысціѓ свой распарадак дня і адправіѓся ѓ Букінгемскі палац, дзе скарыстаѓся сваім уплывам, каб пагаварыць з сакратаром па прызначэннях Яе Вялікасці. Джэнтльмен быѓ раздражняльна формален і распытаѓ палітыка аб яго мэтах, спытаѓшы, чаму ён адмовіѓся скарыстацца адпаведнымі каналамі, каб дамагчыся аѓдыенцыі ѓ каралевы.
  
  "Справа тэрміновае, і адпаведныя каналы марнуюць каштоѓны час", - паведаміѓ лорд Прытчард сакратару па прызначэннях.
  
  "Тым не менш, неабходна, каб вы вынікалі працэдуры", - параіѓ памочнік. "Я прыму рашэнне, як толькі атрымаю вестку ад вашых спонсараѓ з дваранства".
  
  Лорд Прытчард не змог ветліва прыняць гэты адмова і ѓ раздражненні пакінуѓ залу, накіраваѓся прама да дома нумар 10 на Даѓнінг-стрыт, каб дамовіцца аб сустрэчы з прэм'ер-міністрам. Там атмасфера падалася яму больш прыхільнай, і ён дамовіѓся аб дыялогу з прэм'ер-міністрам на наступны аѓторак.
  
  Задаволены, лорд Прытчард вярнуѓся ѓ свае пакоі і паклікаѓ да свайго стала новага супрацоѓніка, фигуристую, блакітнавокую, вытанчана апранутую бухгалтершу з мядова-белымі валасамі і заразлівым характарам.
  
  "У мяне ёсць нагода адсвяткаваць сённяшнюю перамогу", - весела сказаѓ ён ёй. "Замоѓце столік для нас дваіх сёння ѓвечары, на шэсць гадзін, у пакоі рэктара Універсітэцкага клуба".
  
  "З задавальненнем, мілорд, прама цяпер", - адказала яна з хваляваннем у голасе.
  
  * * * *
  
  У сярэдзіне раніцы наступнага дня Ян Кратчфилд з'явіѓся ѓ прыёмнай лорда Притчарда, на гэты раз са сваім спадарожнікам, сэрам Уэнделлом Бярнардам. Іх праводзілі ва ѓнутраны пакой пасля таго, як пра іх абвясціѓ офіс-менеджэр.
  
  "Я прывёѓ з сабой свайго начальніка, які ѓпаѓнаважаны дамовіцца аб вашым узнагародзе, калі вы пагадзіцеся на нашу апеляцыю", - пачаѓ Кратчфилд.
  
  "Я ѓжо распачаѓ крокі ѓ гэтым кірунку", - заявіѓ лорд Причард. "Я выкажу ваша боязь прэм'ер-міністру ѓ наступны аѓторак у тры гадзіны, і ён прадставіць іх каралеве Вікторыі. Гэта звычайная ланцужок камандавання. Мы не павінны пазбягаць пратаколу ѓ такім далікатным пытанні, як ваш.
  
  "Што тычыцца майго ѓзнагароджання, то яно будзе ѓдвая больш таго, якое я атрымаѓ у справе аб Галандскай Ост-Індыі. Праблемы, якімі я цяпер абцяжараны, ѓдвая складаней. Я хацеѓ бы атрымаць задатак у памеры пяці тысяч фунтаѓ сёння днём.
  
  "Вашы ѓмовы прымальныя, лорд Прытчард, і мы вернемся пазней сёння з грашыма", - сказаѓ сэр Вендэл Бернард. "Што вы аддаеце перавагу, дробныя або буйныя банкноты?"
  
  " Маленькія - яны выклікаюць менш здзіѓлення, - праінструктаваѓ яго светласць, калі мужчыны павярнуліся да выхаду. Калі яны сышлі, ён патэлефанаваѓ у медны званочак на сваім стале і сказаѓ маладой жанчыне, якая адказала на яго званок, звязацца з пастаѓшчыком правізіі на Эджуэр-роѓд.
  
  "Я гатую абеды для сваіх супрацоѓнікаѓ і хачу, каб у Лондане была толькі лепшая кухня", - патлумачыѓ ён. " Калі ѓладальнік установы пярэчыць супраць такога кароткага паведамлення, паведаміце яму, што заказ на праезд належыць достопочтенному лорду Притчарду. Тады ён папрасіѓ прабачэньня за сваю няѓзгодненасць.
  
  * * * *
  
  Іэн Кратчфилд і сэр Уэнделл Бернард вярнуліся ѓ Палату лордаѓ ѓ палове другога, Кратчфилд сціскаѓ у руках сваю сумку, якая цяпер раздулася па баках. Начальнік Кратчфилда загаварыѓ першым, калі яны цярпліва стаялі ля стала лорда Притчарда, пакуль ён даядаѓ апошні кавалачак свайго абеду.
  
  "Вы хочаце пералічыць гэта?" Сэр Вендэл маліѓ даведацца.
  
  "Божа, не, не цяпер, я спадзяюся, што ѓсё на месцы. Я б не хацеѓ сядзець тут і нічога не рабіць, акрамя як лічыць рэшту дня", - паскардзіѓся лорд Прытчард. " Проста вытряхни змесціва сваёй сумкі ѓ сейф ля буфета. Дзверцы не зачынены.
  
  Наведвальнікі зрабілі, як было загадана, і вярнуліся да стала, стоячы прама і моѓчкі.
  
  "Вы хочаце абмеркаваць што-то яшчэ?" Раздражнёна спытаѓ лорд Причард.
  
  "Так, ёсць", - выпаліѓ Кратчфилд. "Колькі склала хабар, якую Джошуа Хайнц заплаціѓ вам, каб прасоѓваць яго справа ѓ справе аб тарыфах?"
  
  "Гэта была не хабар!" - абвясціѓ яго светласць. "Гэта была ѓзнагарода за мае намаганні. Акрамя таго, вы павінны ведаць адказ на свой уласны пытанне. Вы яго партнёр".
  
  "На самой справе, гэта не так", - прызнаѓся наведвальнік. "Я ніколі не быѓ знакам з Джошуа Хайнцам. Я падмануѓ вас, лорд Прытчард. Мяне нават клічуць не Іэн Кратчфилд. Я выдаваѓ сябе за Іэна Кратчфилда, каб схаваць сваю сапраѓдную асобу, таму што маё сапраѓднае імя набыло дурную славу. Я Шэрлак Холмс, вядомы дэтэктыѓ-кансультант."
  
  "А ваш партнёр - ён саѓдзельнік у вашай шарады?" Спытаѓ лорд Прытчард.
  
  "Так, гэта ён", - дадаткова паведаміѓ Холмс. "Гэта інспектар Пітэр Джонс, афіцыйны паліцэйскі агент Скотленд-Ярда".
  
  "Самазванцы! Якія вашы планы?" Далей запатрабаваѓ лорд Прытчард.
  
  У гэты момант у вочную стаѓку ѓступіѓ інспектар Джонс.
  
  "Я бяру вас пад варту за ѓчыненне службовых злачынстваѓ", - прама заявіѓ ён. "Вы можаце пайсці са мной мірна ці зладзіць сцэну. У апошнім выпадку я подую у свісток і паклічу двух афіцэраѓ, якіх я паставіѓ у калідоры.
  
  "Я настойваю на тым, каб спачатку пагаварыць са сваім адвакатам", - з абурэннем заявіѓ лорд Прытчард.
  
  "Вы можаце сустрэцца са сваім адвакатам у галоѓным упраѓленні", - праінфармаваѓ яго інспектар Джонс. "Усе зняволеныя маюць права размаѓляць са сваімі адвакатамі, але толькі пасля выканання пэѓных працэдур". Затым ён дастаѓ камплект кайданкоѓ і зашпіліѓ іх на запясцях лорда Притчарда.
  
  "Гэта вар'яцтва, кажу я вам. Я пазбаѓлю вас за гэта працы", - адрэзаѓ яго светласць, калі яго выводзілі з кабінета міма яго перапалоханых прыхільнікаѓ.
  
  Холмс застаѓся і ахоѓваѓ сейф да тых часоѓ, пакуль адзін з паліцэйскіх у форме не змяніѓ яго, пасадзіѓшы взволнованного нягодніка ѓ ожидавшую яго карэту для перавозкі ѓ карцэр.
  
  * * * *
  
  Холмс вярнуѓся на Бэйкер-стрыт і распавёѓ мне падрабязнасці сваёй эскапады. Захлопав ѓ ладкі, я павіншаваѓ яго з паспяховым завяршэннем складанага справы, але ён папярэдзіѓ мяне, каб я прытрымаѓ апладысменты, таму што ёсць яшчэ нявырашаныя пытанні.
  
  "Мая праца толькі пачалася", - сказаѓ ён з цікаѓнасцю. "Тое, што лорд Прытчард быѓ карумпаваны, было ѓстаноѓлена, але гісторыя Джошуа Хайнца, чалавека з крывым носам, яшчэ не напісана. І кошт карыцы застаецца утрая вышэй, чым павінна быць ".
  
  Кіраѓнік 4
  
  ЦЁМНАЯ ПОСТАЦЬ
  
  Шэрлак Холмс быѓ у захапленні ад рэпартажу ѓ ранішнім выпуску "Таймс", які азагаловіѓ арышт лорда Притчарда у верхняй правай калонцы першай паласы, і ѓ рэдакцыйным артыкуле з рэзкімі фармулёѓкамі газета асудзіла жаласны стан маральных асноѓ парламента.
  
  "Гэта жорстка, Ватсан!" - усклікнуѓ мой сусед па кватэры. "Так прыемна чытаць, што рэпарцёры засмучаныя паводзінамі лорда Притчарда, перад якім яны калі-то падлізваліся да яго, таму што яго выхадкі ѓ Верхняй палаце далі ім масу супярэчлівых матэрыялаѓ для публікацыі". Холмс выказаѓ здагадку, што палітыка ахопяць прыніжэньне і дэпрэсія, якія зробяць яго гатовым да адкрытага інтэрв'ю. "Я паеду да яго ѓ турму да таго, як яго выпусцяць пад заклад, і пагляджу, ці гатовы ён выкласці якія-небудзь кампраметуючыя факты аб Джошуа Хайнцэ. Як толькі лорд Прытчард ѓнясе заклад, ён, верагодна, адчуе сябе ободренным і будзе маѓчаць аб сваім саѓдзельніку па змовы.
  
  "Я не магу ѓявіць, каб яго светласць аб чым-то змаѓчаѓ", - падчапіла кпліва я.
  
  Як раз у гэты момант Білі, хлопчык-рассыльный з Бэйкер-стрыт, падняѓся па лесвіцы, пастукаѓ і ѓвайшоѓ у нашы пакоі.
  
  "У мяне для вас паведамленне, містэр Холмс," прамармытаѓ ён, " і яно пазначана як 'асабістае - канфідэнцыйна'. Вы хочаце, каб я пачакаѓ адказу?
  
  Холмс узяѓ канверт, зламаѓ друк і хутка прабег вачыма паведамленне. Ён працягнуѓ канверт мне, каб я мог праверыць, зваротны адрас, і сказаѓ Білі, што адказу не было, даѓшы яму два шылінгі за хуткую дастаѓку. Я ѓбачыѓ, што ліст прыйшоѓ ад містэра Гаральда Апшоу, кантралёра Брытанскай Ост-Індскай кампаніі, і мне не цярпелася пачуць, што ён скажа Холмсу.
  
  "Містэр Апшоу занепакоены агалоскай, якой падвергнулася яго кампанія сёння раніцай, і хоча, каб я патэлефанаваѓ яму сёння, каб "растлумачыць сітуацыю", - працытаваѓ Холмс з паведамлення. "Я так жа, як і ён, гору жаданнем дабрацца да сутнасці галаваломкі Джошуа Хайнца. Ну што, Ватсан, вас чакае напружаны дзень?"
  
  "Вядома, давайце адправімся ѓ шлях", - адказаѓ я, узрадаваны тым, што Холмс запрасіѓ мяне ѓдзельнічаць у гэтай справе, таму што я быѓ рады магчымасці правесці псіхааналіз эгаістычнага лорда Притчарда, улічваючы маё даѓняе захапленне структурай мозгу несумленных дзяржаѓных служачых.
  
  Холмс дакладна прадказаѓ эмацыйны стан яго светласці, паколькі, калі мы сутыкнуліся з ім у турэмным блоку, ён выказаѓ раскаянне ѓ сваім цяжкім становішчы і ѓслых пацікавіѓся, ці выключаць яго калегі яго з Палаты лордаѓ з-за ганьбы, які ён наклікаѓ на іх.
  
  "Тут са мной абыходзяцца як з звычайным злачынцам", - руйнаваѓся ён, паціраючы шчацінне на падбародку і шчоках.
  
  "Вы не так ужо пасрэдныя," сказаѓ Холмс з сарказмам, "але ёсць сродак, з дапамогай якога вы можаце загладзіць сваю віну і палепшыць сваё становішча".
  
  " Скажыце мне, як. Я патрабую, каб мяне неадкладна вызвалілі, " заявіѓ лорд Прытчард.
  
  "Прызнайцеся ѓ сваіх правінах, назавіце імёны тых, хто заплаціѓ вам за выкананне, і дайце паказанні супраць іх у судзе", - прапанаваѓ Холмс.
  
  "Але гэта толькі забяспечыла б мне ганьбаванне з боку Лордаѓ", - адказаѓ ён.
  
  "Баюся, гэта непазбежна", - упэѓнена сказаѓ Холмс. "Ваш адзіны выбар - супрацоѓнічаць з уладамі".
  
  "Гэта той жа аргумент, які інспектар Джонс прадставіѓ мне сёння раніцай, і я сказаѓ яму тады, што абдумаю такую магчымасць", - успамінаѓ лорд Причард. "У мяне ёсць такі ж адказ для вас, Холмс. У рэшце рэшт, гэта ты вінаваты ѓ маім спусташэнні.
  
  "Наадварот, Прытчард, несяце адказнасць толькі вы", - адказаѓ Холмс. "Праявіце трохі добрай волі і пачніце з таго, што вам вядома аб Джошуа Хайнцэ з Брытанскай Ост-Індскай кампаніі".
  
  "Ах, ён. Адкуль такая цікавасць да другараднага персанажа ѓ значна больш складанай драме?" - спытаѓ падсудны, намякаючы на больш глыбокія вады, чым меркаваѓ Холмс.
  
  "У мяне ёсць свае прычыны для высвятлення яго ролі ѓ вашым правіне, не апошняй з якіх з'яѓляецца надмерная цана на карыцу", - працытаваѓ Холмс.
  
  "Надмерная цана на карыцу? Якое гэта мае дачыненне да ѓсяго гэтага?" - раздражнёна спытаѓ збіты з панталыку лорд Прытчард.
  
  "Гэта проста мая дзівацтва", - прызнаѓся яму Холмс. "Не звяртайце ѓвагі, але, падобна на тое, што вы не разумееце наступстваѓ сваіх дзеянняѓ, а таксама згубнага ѓздзеяння, якое яны аказалі на сям'і па ѓсёй імперыі. Больш таго, мне цікава даведацца, як вы апынуліся звязаныя з кривоносым Хайнцам.
  
  "Мы былі прадстаѓлены адзін аднаму на вечарыне ѓ асабняку французскага амбасадара, але гэта тое, у чым я хацеѓ бы паглыбіцца на дадзены момант", - сказаѓ на заканчэнне лорд Прытчард. - А цяпер пакінь мяне ѓ спакоі, пакуль я не паклікаѓ варту.
  
  Пакінуѓшы яго светласць варыцца ва ѓласным соку, мы з Холмсам паведамілі пра яго упрямом характары інспектару Джонсу, які з агідай пляснуѓ сваімі вялікімі рукамі і адукаваѓ нас па нагоды заявы адваката абвінавачанага аб тым, што паліцыя заманіла яго ѓ пастку.
  
  "Ён паспрабуе дамагчыся зняцця абвінавачванняѓ, падняѓшы гэтае пытанне", - паскардзіѓся інспектар.
  
  "Я б не турбаваѓся", - сказаѓ Холмс, каб супакоіць яго. "Да таго часу, калі будзе прадстаѓлена абарона, Джошуа Хайнц прызнаецца ѓ хабарніцтве і пагодзіцца сведчыць супраць лорда Притчарда".
  
  "Калі б толькі я мог падзяліць вашу упэѓненасць, я быѓ бы менш песімістычны - мая кар'ера вісіць на валаску", - сумна сказаѓ афіцэр, яго пульхныя шчокі пачырванелі ад турботы, а шырока расчыненыя шэрыя вочы кідаліся паміж намі двума.
  
  Па дарозе з паліцэйскага кіравання Холмс пацікавіѓся маімі ѓражаннямі аб структуры мозгу лорда Притчарда, і я выказаѓ здагадку, што яго раскаянне не было выклікана агідным аспектам злачынстваѓ, за якія ён быѓ заключаны ѓ турму.
  
  "Ён шкадуе толькі пра тое, што яго злавілі, а не аб тым, што ён аддаѓ давер насельніцтва", - выказаѓ здагадку я. "Гэта тыповая пастава напышлівага арыстакрата, схільнага да рецидивизму".
  
  "Нягледзячы на сваю пагарду да грамадскасці, лорд Прытчард стане яшчэ больш магутным, калі асцярогі інспектара Джонса адносна апраѓдальнага прысуду апраѓдаюцца", - папярэдзіѓ Холмс.
  
  Нашым наступным пунктам прызначэння быѓ комплекс офісных будынкаѓ і складоѓ недалёка ад набярэжнай на Коммершиал-роѓд, дзе мы павінны былі сустрэцца тварам да твару з ваяѓнічым Гаральдам Апшоу, кантралёрам Брытанскай Ост-Індскай кампаніі і перакананым крытыкам прэсы, Скотленд-Ярда, а таксама Холмса.
  
  "Адкуль узялося гэта абсурднае здагадка, што Джошуа Хайнц прадстаѓляѓ нашу фірму ѓ незаконным змове з лордам Притчардом?" Містэр Апшоу запатрабаваѓ адказу неадкладна па нашым прыбыцці.
  
  Холмс ветліва даѓ яму тлумачэнне, цудоѓна валодаючы сабой.
  
  Містэр Апшоу зрабіѓ заѓвагу, свидетельствовавшее аб тым, што ён зразумеѓ, а затым пабіѓ нас абодвух тым, што яшчэ хацеѓ сказаць:
  
  "У нас тут не працуе ніхто па імені Джошуа Хайнц, і ён таксама не з'яѓляецца нашым лабістам або якім-небудзь агентам. Ён ілжыва сцвярджаѓ, што дзейнічае ад нашага імя. Мы настойваем на выбачэнні, якія павінны з'явіцца ѓ друку заѓтра, інакш мы пададзім ѓ суд за паклёп з-за шкоды, нанесенай нашай рэпутацыі ".
  
  "Ваша расчараванне накіравана не туды", - запярэчыѓ Холмс. "Прабачэнні, якіх вы жадаеце, павінны зыходзіць ад самога Хайнца і газет, якія паведамілі пра яго скажэнні Евангелля. Я і паліцыя не можам несці адказнасць за дзеянні парушальніка закона і прэсы".
  
  "Тады як нам знайсці гэтага Джошуа Хайнца? З чаго нам пачаць нашы пошукі?" Спытаѓ містэр Апшоу, збаѓляючы напал ѓ сваім паводзінах да мінімуму.
  
  "Вашы пытанні абгрунтаваныя, але яны не дазваляюць атрымаць імгненны адказ", - параіѓ Холмс. "Маё расследаванне яшчэ не завершана".
  
  "Вам можа спатрэбіцца некалькі дзён, каб прыйсці да высновы, і мы павінны як мага хутчэй захаваць наша добрае імя", - з трывогай заявіѓ містэр Апшоу.
  
  "Тады я рэкамендую вам звязацца з рэпарцёрамі і запрасіць іх сюды на канферэнцыю", - прапанаваѓ Холмс. "Яны будуць больш чым шчаслівыя захаваць таямніцу жывы".
  
  "А што наконт Джошуа Хайнца? У вас ёсць план?" Містэр Апшоу настойваѓ.
  
  "Так, але мае стратагемы з'яѓляюцца ѓласнасцю кампаніі, хоць вынікі звычайна становяцца агульнавядомымі", - сказаѓ яму Холмс, каб скончыць размову.
  
  Затым мы адправіліся ѓ клуб "Дыяген", дзе Холмс спадзяваѓся заспець свайго старэйшага брата Майкрофта, адпачывальніка ѓвечары пасля таго, як пакінуѓ свой працоѓны стол у кабінеце міністра ѓнутраных спраѓ Вялікабрытаніі.
  
  "Я прымушу яго наблізіць мяне да пайманне няѓлоѓнага кривоносого злачынца", - пастуляваць Холмс, калі мы сядзелі ѓ экіпажы і абмяркоѓвалі найноѓшы этап у пошуках Холмса па ѓстанаѓленні месцазнаходжання Джошуа Хайнца.
  
  * * * *
  
  "Шэрлак! Доктар Ватсан! Які прыемны сюрпрыз бачыць вас абодвух тут!" Майкрофт усклікнуѓ, убачыѓшы нас у дзвярах гасцінай. "Я мяркую, што вы зайшлі ѓ тупік у расследаванні Палаты лордаѓ і маеце патрэбу ѓ маёй дапамогі, каб развязацца".
  
  "Ты заѓсёды на крок наперадзе мяне, Майкрофт, вось чаму наша маці лічыла цябе разумнейшыя з двух сваіх сыноѓ", - сказаѓ малодшы брат масіѓнаму Майкрофту. "Аднак у дадзеным выпадку гэта не тупік. Гэта ѓсяго толькі лагічны крок, на які я іду, таму што я спадзяюся выкарыстоѓваць ваша становішча ѓ адміністрацыі прэм'ер-міністра, а не ваш талент ".
  
  "Але калі б не мой талент, я б не заняѓ гэтую пасаду", - запярэчыѓ Майкрофт. "Такім чынам, чым я магу быць карысны, Шэрлак?"
  
  Холмс патлумачыѓ свайму брату або сястры, што лорд Прытчард ѓ іншым непродуктивном інтэрв'ю прызнаѓся, што пазнаёміѓся з Джошуа Хайнцам на вечарыне ѓ асабняку французскага амбасадара.
  
  "Я хачу даведацца, калі адбылася вечарына, хто прысутнічаѓ, хто яе арганізаваѓ, па якой нагоды гэта магло быць і, самае галоѓнае, хто запрасіѓ Джошуа Хайнца і як гэты чалавек звязаѓся з гэтым чалавекам - па крайняй меры, на дадзены момант, - прапанаваѓ Холмс.
  
  "Гэта складаная задача, але ѓ мяне ёсць некалькі сяброѓ у французскай амбасадзе, якія, верагодна, маюць доступ да гэтай інфармацыі", - нядбайна сказаѓ Майкрофт. "Як хутка яна вам спатрэбіцца?"
  
  "Заѓтра днём было б самае зручны час," прапанаваѓ Холмс.
  
  " Значыць, у тваёй просьбе ёсць нейкая тэрміновасць? У такім выпадку я перш за ѓсё навяду даведкі заѓтра раніцай, " сказаѓ Майкрофт свайму брату. " А цяпер выпі са мной брэндзі і раскажы мне ѓсё аб сваім прыгодзе і пра тое, як ты аказаѓся замешаным у гэта брудная справа. Твой кліент, павінна быць, хто-то вельмі важны.
  
  "Мой кліент сапраѓды важны! Гэта я", - абвясціѓ Холмс і выліѓся выкрывальнага прамовай аб высокай кошту карыцы.
  
  * * * *
  
  У той вечар ён хадзіѓ па нашай гасцінай і сталовай у сваім халаце мышынага колеру, спачатку вывуджваючы з вядзерца для вугалю недокуренные цыгарэту, потым хадзіѓ узад-уперад па падлозе са сваёй старой трубкай з кораня шыпшынніка і заломваючы кастлявыя рукі за спіну. У рэшце рэшт, ён пайшоѓ у сваю спальню, дзе лямпа гарэла далёка за поѓнач, і я прадставіла, як ён ходзіць узад-наперад, павольна, потым хутка, потым зноѓ павольна, пакуль я засынаю ѓ іншым канцы калідора.
  
  Раніцай Холмса ѓ нашай кватэры не было. Замест гэтага я знайшла загадкавую запіску побач з паѓпарожнім кофейником, у якой паведамлялася, што ён адправіѓся правяраць рэгістрацыйную кнігу гатэля "Сэнт-Панкраса" побач з Вестмінстэрскім палацам.
  
  Калі ён вярнуѓся каля паѓдня, пасля таго як я прывёѓ свае запісы ѓ парадак, ён быѓ у прыѓзнятым настроі. Ён бегла сверился са сваім Даведнікам, компендиумом злачынстваѓ і злачынцаѓ, сярод іншых тым, і падрыхтаваѓ нам бутэрброды з рэшткамі вяндліны і хрэна ѓ халадзільніку.
  
  "Я не бачыѓ, каб наш праследавальнік Джошуа Хайнц лічыѓся ѓ спісе пастаяльцаѓ гатэля ѓ тыя дні, калі лорд Прытчард прамаѓляѓ свае прамовы," паведаміѓ мне Холмс, пакуль мы елі, - але я знайшоѓ імя, якое прадстаѓляе больш значны цікавасць. ђстанова раскошнае, адпавядае дэкору, да якога прывыклі міжнародныя махляры ". Ён больш нічога не сказаѓ.
  
  * * * *
  
  Прыкладна праз два гадзіны велізарная фігура Майкрофта Холмса запоѓніла наш дзвярны праём, і апантаны брат абвясціѓ, што місія, з якой яго паслалі, была расцэнена супрацоѓнікамі французскага амбасады як парушэнне нацыянальнай бяспекі.
  
  "Атрымаць хоць якія-то дадзеныя аб вечарыне і запрошаных было ѓсё роѓна што вырваць хворы зуб", - распавядаѓ Майкрофт. "Мае сябры былі настолькі маѓклівыя па гэтай нагоды, што прымусілі мяне паабяцаць не дзяліцца тым, што я даведаѓся, ні з кім за межамі Міністэрства ѓнутраных спраѓ. Такім чынам, я парушаю сваё слова, аддаючы табе гэтую копію спісу гасцей, Шэрлак. Абарані яго ад выдавання любой жывой душы, акрамя доктара Ватсана, вядома. Вы заѓважыце, што на ім пазначана імя Лорда, але ѓ ім няма імя Джошуа Хайнц, " сказаѓ Майкрофт Холмс, разгортваючы ліст паперы і асцярожна перадаючы яго свайму брату.
  
  "Я так і падазраваѓ, Майкрофт, - сказаѓ Шэрлак Холмс, - хоць я бачу тут іншае імя, якое інтрыгуе мяне нават больш, чым імя Джошуа Хайнца: барон Франсуа Мопертюи, тое ж імя, што і ѓ рэгістрацыйнай кнізе гатэля "Сэнт-Панкраса".
  
  "І хто б гэта мог быць?" Пацікавіѓся Майкрофт.
  
  "Барон Мопертюи, згодна з майму індэксе, з'яѓляецца асуджаным злачынцам, якія працуюць у сферы палітыкі і фінансаѓ. Ён з'яѓляецца натхняльнікам ашуканскіх схем, якія распасціраюцца па ѓсіх кантынентах. Я мяркую, што Джошуа Хайнц - усяго толькі новы псеѓданім сярод мноства іншых, якія ён выкарыстаѓ для арганізацыі старанна прадуманай афёры ".
  
  "Ты патрывожыѓ цяперашні асінае гняздо, братачка", - сказаѓ Майкрофт ѓ адказ. "Давайце проста паглядзім, колькі брыдкіх насякомых ты зможаш прыстукнуць, перш чым гэта справа будзе ѓладжана".
  
  "Я раскідвалі шырокую сетку і дазволю фішках падаць, куды ім заманецца", - запэѓніѓ Шэрлак Холмс. "Такім чынам, якія яшчэ падрабязнасці аб вечарыне вам удалося даведацца?"
  
  "Вечарына адбылася дзясятага студзеня, - паведаміѓ Майкрофт, - і была арганізавана па распараджэнні самога амбасадара аб тым, каб спіс гасцей трымаѓся ѓ сакрэце. У спісе запрошаных не было ні рэпарцёраѓ, ні афіцыйных асоб, акрамя лорда Притчарда; толькі прыхільнікі камерцыі, некаторыя кіраѓнікі банкаѓ і некалькі багатых інвестараѓ. Запрашэнні па пошце не рассылаліся - з усімі ѓдзельнікамі звязваліся з дапамогай спецыяльнага курьера. Іх адбіраѓ сам пасол."
  
  "Хм. Гэта пікантнае справа, і чым больш яно развіваецца, тым менш верагоднасць, што брудная гісторыя скончыцца ля парога лорда Притчарда", - сказаѓ рашучы малодшы брат.
  
  ЧАСТКА 2: ГРАНДЫЁЗНАЕ ЗЛАЧЫНСТВА, ЯКОЕ ПАЛІЦЫІ ТРОХ КРАІН НЕ ђДАЕЦЦА РАСКРЫЦЬ
  
  Кіраѓнік 1
  
  ШАКАВАЛЬНАЕ РАЗВІЦЦЁ ПАДЗЕЙ
  
  Шэрлак Холмс, не губляючы часу, пагрузіѓся ѓ вывучэнне дадзеных, дастаѓленых яго брат Майкрофтом, правёѓшы рэшту дня сярод лонданскіх даведнікаѓ на паліцах у нашай гасцінай, каб лепш ідэнтыфікаваць або ѓсталяваць месцазнаходжанне асоб з спісу запрошаных на вечарыну.
  
  Тым часам я ѓносіѓ апошнія штрыхі ѓ рукапіс, якую рыхтаваѓ да адпраѓкі выдаѓцу, што датычыцца справы місіс Мацільды Этеридж, чый муж, якога Холмс застаѓ жыве пустэльнікам у Бродз-дэ-Лэнгмер, пасля таго як паліцыя і яго сям'я палічылі яго памерлым.
  
  "Ватсан, я досыць прасунуѓся ѓ сваіх даследаваннях," горда заявіѓ Холмс бліжэй да вечара, " каб дазволіць сабе адцягнуцца да раніцы. У любым выпадку, да таго часу я мала што змагу зрабіць, так што скажаце вы, мой руплівы біёграф, аб вячэры ѓ траттории Роланда на Берклі-сквер, а затым аб канцэрце ѓ Ковент-Гардэне? Мне не цярпелася пачуць заспакаяльную музыку віяланчэліста-віртуоза Ханса Ёзэфа Фабьена з тых самых часоѓ, як я прачытаѓ водгукі аб яго выступе на прэм'еры. Сённяшні вечар для яго апошні, і я адчуваѓ бы сябе абдзеленым, калі б мы прапусцілі яго ".
  
  Я ад усяго сэрца пагадзіѓся, асабліва ведаючы, што Холмс мае патрэбу ѓ палярушы, і таму, прывёѓшы сябе ѓ парадак, мы далі нашым розумам перадышку, каб атрымаць асалоду ад ѓвечары ѓ горадзе. Аднак мне варта было б здагадацца, перш чым думаць, што Холмс дазволіць нашаму задавальнення перашкодзіць справе.
  
  Так супала, што мы сядзелі ѓ "Ковент-Гарден" прыкладна ѓ дваццаці шэрагах ззаду аркестра, калі Холмс паглядзеѓ па-над нас на ложу, арандаваную Нацыянальным банкам Англіі.
  
  "Я бачу, што старшыня савета дырэктараѓ сэр Генры Грым таксама не хацеѓ прапусціць апошні выступ таленавітага віяланчэліста", - заѓважыѓ заѓсёды пільны следчы, калі наступіѓ перапынак. Я паняцця не меѓ, як ён даведаѓся выбітнага пажылога фінансіста, але жаданне скарыстацца гэтай магчымасцю перамагло яго. "Я думаю, мне варта завесці з сэрам Генры размова аб вечарыне, якую ён наведаѓ у асабняку амбасадара", - усхвалявана сказаѓ Холмс, прабіраючыся праз натоѓп у вестыбюлі і паднімаючыся па лесвіцы на наступны паверх.
  
  Я выйшаѓ у вестыбюль, каб купіць чаго-небудзь перакусіць, пакуль чакаю вяртання Холмса з новай інфармацыяй. Калі мы сустрэліся зноѓ, ён шырока ѓсміхаѓся і паківаѓ галавой, дэманструючы недавер.
  
  "Чаго гэта ты навучыѓся?" Я пацікавіѓся.
  
  "Што ж, я не супраць яшчэ раз распавесці гісторыю супраць сябе", - адказаѓ ён. " Стары дзівак сцвярджаѓ, што ледзь памятае, хто быѓ на вечарыне, і папракнуѓ мяне ва ѓмяшанні ва ѓнутраныя справы банка і ѓ працу нашага ѓрада. 'Працягвайце жыць сваім жыццём, не руйнуючы адносін паміж слупамі гэтага супольнасці і лідэрамі гэтай вялікай імперыі", - мармытаѓ ён, пстрыкаючы зубнымі пратэзамі. Я б паспяшаѓся сказаць, што мой зварот да яго пачуцця маральнай праваты пацярпела поѓны правал ".
  
  У заключнай палове канцэрту мой сябар пасьмейваѓся пра сябе над сустрэчай з сэрам Генры, а па дарозе дадому Холмс адкінуѓся на спінку сядзення таксі, насунуѓшы на пераноссе доѓгую крамнінную кепку ѓ абцяжку, пераймаючы іх дасціпнай гаворкі, робячы акцэнт на лекцыі банкіра, якая складаецца з аднаго прапановы.
  
  "Я б позабавился яшчэ больш," злараднічаѓ Холмс, - калі б даведаѓся, колькі грошай можа страціць Нацыянальны банк Англіі, калі яго паважаны старшыня паддасца на выкрут, прыдуманую нягоднікам Франсуа Мопертюи. Але хопіць гіпотэз! Мне патрэбныя факты, Ватсан, і я маю намер раніцай сабраць сякія-такія карысныя звесткі.
  
  * * * *
  
  Пазней, вярнуѓшыся ѓ нашу кватэру, Холмс расцягнуѓся на канапе са сваёй скрыпкай, прайграваючы меладычныя спевы, якія мы чулі на віяланчэлі ѓ Ковент-Гардене. Седзячы ѓ адным з крэслаѓ, я прагледзеѓ старонкі вячэрняй "Пэл Мэлл" і прачытаѓ Холмсу ѓслых паведамленне аб вызваленні лорда Эштана Притчарда з турмы пад падпіску аб нявыездзе. Выйшаѓшы з паліцэйскага кіравання, ён быѓ акружаны рэпарцёрамі, якім пакляѓся энэргічна абараняцца ад сфабрыкаванага абвінавачання ѓ службовых злачынствах. Ён рашуча абверг чуткі аб тым, што ён дапамагаѓ уладам у тым, што было названа працягваецца расследаваннем.
  
  "Я б не сумняваѓся, што інспектар Джонс быѓ крыніцай гэтых чутак, - разважаѓ Холмс, - каб аказаць ціск на саѓдзельніка лорда Притчарда, прымусіць яго зрабіць што-тое, што выведзе яго на чыстую ваду, усплыве на паверхню і патрапіць у доѓгія абдымкі закона".
  
  "Напрыклад, што?" - Спытаѓ я.
  
  "Напрыклад, уступіць у кантакт з яго светлостью - несумненна, ён знаходзіцца пад наглядам", - адказаѓ Холмс. "Занадта многае пастаѓлена на карту, каб за ім не сачылі пільна. Гэта тое, чым я буду займацца рэшту сённяшняга вечара і, магчыма, увесь заѓтрашні дзень, ці, па крайняй меры, да тых часоѓ, пакуль я не буду ѓпэѓнены, што Скотленд-Ярд выконвае сваю працу належным чынам. Вось адрас лорда Притчарда, які я расстараѓся пазаѓчора ѓ паліцэйскім упраѓленні, Ватсан. Прыходзьце днём і шпацыраваць міма галоѓнага ѓваходу са сваім кіем, як быццам вы выходзіце на штодзённую шпацыр ".
  
  "Што мне рабіць пасля гэтага?" Я хацеѓ ведаць.
  
  "Маленькая птушачка прошепчет вам інструкцыі на вуха", - са смехам сказаѓ Холмс і хуткім крокам знік за дзвярыма.
  
  Прыкладна апоѓдні наступнага дня на горад абрынуѓся бесперапынны вясновы дождж, таму я надзеѓ свой макінтош і шыракаполы фетравы капялюш, узяѓ кій і паехаѓ на таксі ѓ Сэнт-Джонс-Вуд, дзе велічны, пакрыты плямамі лішайніка каменны асабняк лорда Притчарда стаяѓ сярод паѓтузіна іншых вялікіх дамоѓ такога ж хараства, падзеленых вязамі, нядаѓна пасаджанымі кветнікамі і пышнымі зялёнымі лужкамі. Я загадаѓ кіроѓцу спыніцца прыкладна ѓ двух фарлонгах ад дома лорда Притчарда і рушыѓ у шлях пад праліѓным дажджом. Я прайшоѓ міма яго адрасы і быѓ ужо недалёка ад выбрукаванай каменем дарогі, калі прыемны голас дзяѓчынкі-падлетка, што прадавала лілеі з каляскі пад шырокім навесам, пацікавіѓся, ці не доктар лі я Ватсан.
  
  "Ну так, гэта так, мая дарагая", - сказаѓ я ёй. "Як, чорт вазьмі, ты даведалася?"
  
  "Містэр Холмс і інспектар Джонс, на якіх я працую, сказалі, што вы прыедзеце са мной і што яны будуць прыглядаць за вамі", - распавяла яна. "Я частка групы назірання. Астатніх вы можаце знайсці ѓ каретном хляве праз дарогу ад дома лорда Притчарда. Чалавек, які жыве ѓ каретном хляве, - канстэбль у адстаѓцы Джэрэмі Хиггенботтом. Інспектар Джонс зладзіѓ гэта так, каб паліцыя магла выкарыстоѓваць кватэру Джэрэмі як назіральны пункт і перавалачны пункт на выпадак, калі лорд Прытчард адправіцца ѓ шлях.
  
  "Усё гэта здаецца старанна спланаваным", - заѓважыѓ я.
  
  "О, гэта было запланавана на пару дзён", - дадала яна. "Містэр Холмс і інспектар Джонс распрацавалі гэтую ідэю да таго, як лорда Притчарда вызвалілі. Яны хочуць, каб мы шукалі чалавека з крывым носам, які мог бы наведаць лорда Притчарда. Калі я ѓбачу, як ён уваходзіць у дом яго светласці, я павінен буду свіснуць у свісток, а затым пайсці прыкрыць задні выхад на выпадак, калі ён паспрабуе збегчы праз яго.
  
  "Але што, калі ён гэта зробіць, як ты яго спыніш?" Я пацікавіѓся.
  
  "Я навучаная каратэ, і, акрамя таго, у мяне ёсць вось гэта", - паведаміла яна, адцягваючы варот камізэлькі і паказваючы мне рукаятку рэвальвера, якая звісае з наплечной кабуры.
  
  "Аб божа!" Усклікнула я. "Ты не той, з кім варта звязвацца!"
  
  "Мне варта было б сказаць, што няма, але я гатовая да сустрэчы з ім", - заключыла яна, перш чым я пажадаѓ ёй поспехаѓ і накіраваѓся да каретному адрыны. Я падняѓся па драѓляных прыступках і пастукаѓ у дзверы, якую адкрыѓ поѓны сівы джэнтльмен з высокім ілбом, цёмнымі вачыма і выступае сківіцай.
  
  "Добры дзень, доктар Ватсан, заходзьце, заходзьце. Я Джэрэмі, ваш гаспадар", - абвясціѓ ён.
  
  " Ватсан! Вы наскрозь прамоклі. Праходзьце, сядайце ѓ пліты і обсушитесь, " сказаѓ Шэрлак Холмс, які сядзеѓ каля акна ѓ ѓтульнай кухні і глядзеѓ на дом лорда Притчарда праз дарогу.
  
  "Пакідаю на ваша меркаванне, Холмс, ѓладкоѓвацца ямчэй і не трапляць пад дождж, калі вы на дзяжурстве," парыраваѓ я. " Я думаю, што сяду за стол побач з інспектарам Джонсам і скарыстаюся цяплом кухоннай пліты.
  
  "Вы як раз своечасова да гарбаты", - сказаѓ шаноѓны гаспадар. "Маленькая гаспадыня як раз збіралася падаць смачны гарачы чай і свежыя кексы, калі вы пастукалі".
  
  "Выдатна", - сказаѓ я з энтузіязмам, - "таму што я прапусціѓ абед, каб быць тут да сярэдзіны дня. Скажыце мне, хто-небудзь з вас, як прасоѓваецца аперацыя?"
  
  Інспектар Джонс добраахвотна паведаміѓ, што ѓ лорда Притчарда не было наведвальнікаѓ, таму ніякіх прыкмет чалавека з крывым носам не было.
  
  "Ахмістрыня і дварэцкі прыбылі каля сямі гадзін праз службовы ѓваход, але, акрамя іх дваіх, у яго светласці, па-відаць, няма добразычліѓцаѓ. Усе пацукі збеглі з карабля. Я чакаю, што дварэцкі і пакаёѓка хутка сыдуць на ѓвесь дзень.
  
  Другая палова дня скончылася без сыходу двух слуг, і Холмс прыняѓ заклапочаны выгляд. Наступіѓ закат, затым сцямнела, ні ѓ адным акне дома праз дарогу не гарэла святло. "Што-то не так, і я баюся горшага. Нас падманулі", - сказаѓ на заканчэнне Холмс ледзяным тонам. "Адзін з нас павінен-"
  
  " Падманулі? Якім чынам? Умяшаѓся інспектар Джонс.
  
  "Пара, якая прыбыла гэтым раніцай, была не той, за каго сябе выдавала", - змрочна сказаѓ Холмс. "Адзін з нас павінен падысці да ѓваходных дзвярэй і патэлефанаваць у званочак, каб даведацца, ці адгукаюцца".
  
  "Ну, а што, калі адкажа лорд Прытчард або дварэцкі? Гэта выдасць нас", - запратэставаѓ інспектар.
  
  "Няма, калі мы прадставім гэта як апошнюю спробу заручыцца супрацоѓніцтвам яго светласці," прапанаваѓ Холмс.
  
  "Тады займіцеся гэтым самі, містэр Холмс, таму што я ѓжо вычарпаѓ усе свае сілы ѓ гэтым аддзеле, пакуль лорд Прытчард знаходзіѓся пад вартай", - параіѓ інспектар.
  
  Холмс пагадзіѓся і выбег на вуліцу. Дождж аціх, і пры святле вулічных ліхтароѓ мы назіралі, як тонкі сілуэт Холмса слізгануѓ да ѓваходных дзвярэй і пачакаѓ, пакуль хто-небудзь пусціць яго ѓнутр. Ён патэлефанаваѓ ѓ другі раз і зноѓ вытрымаѓ паѓзу яшчэ на некалькі хвілін.
  
  Не атрымаѓшы адказу, ён абышоѓ будынак збоку, да ѓваходу для прыслугі, адкрыѓ незачыненыя дзверы і ѓвайшоѓ у дом. Мы ѓбачылі, як у адным пакоі мигнула лямпа, затым у другой і ѓ трэцяй. Раптам стройная фігура Холмса выскачыла з параднай дзверы, і ён адчайна замахаѓ нам рукой, заклікаючы рухацца наперад. Ён сустрэѓ нас на лужку і абвясціѓ аб сваіх знаходках.:
  
  "Лорд Прытчард быѓ забіты, у яго стрэлілі шэсць разоѓ, калі ён ляжаѓ у ложку. Ахмістрыня і дварэцкі таксама мёртвыя, з кляпами ѓ роце і звязаны шнуром ад аконных жалюзі, жорстка забітыя кулямі ѓ патыліцу, калі сядзелі за абедзенным сталом. Але гэта не тая пара, якая прыбыла сёння рана раніцай. Памерлыя слугі старэй, менш ростам і апранутыя па-іншаму - і яны жывуць тут пастаянна, як вы ѓбачыце, калі я пакажу вам іх пакоя. Двое, якія здзейснілі гэтыя злачынствы, прыйшлі пераапранутых, падазраючы, што лорд Прытчард будзе знаходзіцца пад наглядам, і збеглі праз задні выхад.
  
  Шакавальная навіна на нейкі час пазбавіла нас дару мовы, пакуль інспектар Джонс не парушыѓ цішыню бурчаннем і праклёнам. "Значыць, так таму і быць", - спакойна сказаѓ ён, прыѓздымаючы кацялок і пачухваючы галаву скрозь капу жорсткіх чорных валасоѓ. "Давайце ѓвойдзем і агледзім шкоду. Аднак мяне бянтэжыць, чаму мы не заѓважылі стральбу.
  
  " Забойцы выкарыстоѓвалі падушкі, каб заглушыць шум, спачатку расправіѓшыся з лордам Притчардом пасля таго, як звязалі прыслужніка і пакаёѓку, а затым накінуліся на іх, каб ліквідаваць усіх сведак. Я мяркую, што мы сутыкнуліся з адметнымі рысамі прафесійных забойцаѓ", - заявіѓ Холмс. "Будзьце асцярожныя, куды ступала - тут могуць быць сляды, якія я змагу агледзець раніцай, калі будзе дастаткова светла, але дождж, верагодна, змыѓ гэтыя доказы".
  
  Холмс правёѓ нас на месца жудаснага злачынства, зноѓ папярэдзіѓшы, каб мы былі напагатове і не наступалі на сляды на кафлянай падлозе кухні, якая прымыкала да апартаментам пары, якая працавала ахмістрыняю і дварэцкі. Мы перайшлі ѓ сталовую, дзе з запрокинутыми таму галовамі сядзелі два безжыццёвыя цела.
  
  Я падлічыѓ, што ахвяры былі мёртвыя амаль дванаццаць гадзін, мяркуючы па окоченению трупаѓ і стане згуслаю крыві, якой было на здзіѓленне мала.
  
  Холмс паказаѓ на падушкі на авальнай дыванку і звярнуѓ нашу ѓвагу на малюнак рэшткаѓ пораху. "Рулі зброі былі рознага дыяметра", - выказаѓ меркаванне ён. " Мяркуючы па ран на целе лорда Притчарда, ён быѓ забіты адным калібрам, а слугі - іншым.
  
  У гаспадарскай спальні Холмс перавярнуѓ труп лорда Причарда на бок і крыкнуѓ: "Алё! Што ѓ нас тут? Дзве кулі прайшлі скрозь яго і затрымаліся ѓ матрацы. Ён дастаѓ свой кішэнны нож, каб адрэзаць трохі матэрыялу, і, запусціѓшы руку ѓ паражніну, выцягнуѓ свінцовую кулю памерам з костяшку другога сустава свайго мезенца.
  
  "Гэта пісталет 45-га калібру," заѓважыѓ інспектар Джонс.
  
  Холмс, дастаѓшы з кішэні пінжака павелічальнае шкло, скрупулёзна агледзеѓ кулю і заѓважыѓ, што краю і баразёнкі, пакінутыя ствалом рэвальвера, выгнутыя налева.
  
  "Як інспектар Джонс ѓжо ведае па вопыце, Ватсан, толькі пісталет амерыканскага вытворчасці Colt паварочваецца налева, таму я б рызыкнуѓ сказаць, што па крайняй меры адзін з зламыснікаѓ-забойцаѓ правёѓ некаторы час у Злучаных Штатах".
  
  "Я мяркую, што адзін з іх - жанчына ці быѓ апрануты як жанчына", - пракаментаваѓ інспектар Джонс.
  
  "Гэта загадка," дадаѓ Холмс, - таму што мы, верагодна, маем справу з экспертамі, якія могуць змяняць сваю знешнасць у адпаведнасці з сітуацыяй".
  
  Параіѓшыся яшчэ раз, яны пагадзіліся, што на дадзены момант яны засяродзяць свае намаганні на шпіёнскіх сетках і злачынным свеце, каб даведацца асобы наёмных забойцаѓ, як мужчын, так і жанчын, як у Еѓропе, так і на іншых кантынентах. Праблема, з якой яны сутыкнуліся, была глабальнай, і на гэтым усё не скончылася. Яны пагадзіліся, што як толькі яны знойдуць забойцаѓ, ім прыйдзецца злавіць у пастку таго, хто наняѓ гэтую пару.
  
  "Вядома, гэта няпростая задача, але мы можам пачаць наш пошук на месцы і адтуль пашыраць яго", - працягнуѓ інспектар Джонс. "Аднак прама цяпер я павінен прыняць меры да таго, каб ахвяры былі вынятыя і дастаѓлены ѓ бальніцу для выкрыцця. Я расставлю ахову вакол дома, каб трымаць на адлегласці прэсу і цікаѓных, і мы зможам парыцца ѓ асабістых рэчах лорда Притчарда пасля таго, як трохі паспім.
  
  "Калі вам усё роѓна, інспектар, я застануся тут, каб зрабіць менавіта гэта і не класціся спаць," сумна сказаѓ Холмс.
  
  "Вельмі добра, рабіце як хочаце, толькі дайце мне ведаць, як толькі выявіце што-небудзь вартае", - саступіѓ чыноѓнік.
  
  Пасля сыходу інспектара Джонса я дарэмна спрабаваѓ пераканаць Холмса далучыцца да мяне на Бэйкер-стрыт на ноч, але ён настаяѓ на тым, каб застацца і пашукаць доказы, таму я пайшоѓ дадому адзін, разважаючы па дарозе пра яго няпростай задачы.
  
  * * * *
  
  Раніцай я знайшоѓ яго дрымотным ѓ плеценым крэсле ѓ той жа вопратцы, што была на ім напярэдадні. Я ціхенька зварыла кавы і пачула крокі місіс Хадсон на лесвіцы, таму адкрыла дзверы да таго, як яна ѓвайшла, і прыклала паказальны палец да вуснаѓ.
  
  " Ш-ш-ш, - вымавіѓ я ціхім голасам і паведаміѓ ёй, што Холмс, нарэшце, заснуѓ. Яна на дыбачках прынесла сытны сняданак для нас дваіх, паставіла паднос на стол і пайшла без найменшага шуму. Я старалася не шумець падчас ежы, пакуль выпадкова не выпусціла нож для масла на драѓляны падлогу.
  
  Холмс, здрыгануѓшыся, прачнуѓся і ѓскочыѓ на ногі. "Як доѓга я спаѓ?" патрабавальна спытаѓ ён.
  
  "Я не ведаю, калі ты вярнуѓся дадому, таму не магу даць табе адказ", - сказаѓ я.
  
  "Які зараз час?" спытаѓ ён, павысіѓшы голас.
  
  Я зірнуѓ на свае кішэнныя гадзіны. " Цяпер некалькі хвілін дзевятай.
  
  "Божа мой! У мяне ледзь хапае часу, каб быць там роѓна ѓ дзевяць", - паскардзіѓся ён і пераступіѓ парог.
  
  Кіраѓнік 2
  
  МАХЛЯРСТВА ПАЧЫНАЕ РАСКРЫВАЦЦА
  
  Бяздзейнічаць у чаканні вяртання Холмса было непрадуктыѓным заняткам; таму я вырашыѓ адправіцца ѓ бальніцу Святога Барта і паназіраць за выкрыццем, каб мець магчымасць інтэрпрэтаваць вынікі з першых рук. На шчасце, я ѓсё-ткі пайшоѓ, таму што санітар, які дапамагаѓ доктару Аттли, захварэѓ і пакінуѓ пакой для трупаѓ. Мяне залічылі на яго месца.
  
  Прысутнічаѓ інспектар Джонс, які забраѓ дзве кулі, калі іх вынялі з чэрапаѓ ахмістрыні і прыслужніка. "Нягледзячы на тое, што яны искорежены, здаецца, што кожны з іх 476-га калібра з адтулінай для пашырэння", - спрытна сказаѓ ён, дзякуючы свайму вопыту абыходжання з агнястрэльнай зброяй і боепрыпасамі.
  
  * * * *
  
  Завяршыѓшы працэдуры, я паехаѓ на таксі ѓ тытунёвую краму ѓ Вэст-Эндзе і купіѓ свежую порцыю маёй сумесі "Аркадзя" і дванаццаць грамаѓ каханай сумесі Холмса "махорка", паколькі заѓважыѓ, што ѓ яго сканчаюцца заначкі ѓ персідскай туфельке на каміннай паліцы, а вольнага часу на паход па крамах не было.
  
  Калі я вярнуѓся дадому, місіс Хадсон паведаміла мне, што Холмса нідзе не было відаць, таму яна ѓзяла дзве апалонікам курынага супу з локшынай ѓ вялікую міску і паставіла яе на паднос да майго абеду разам з некалькімі лустачкамі свежага венскага хлеба, аднаго з сваіх фірмовых страѓ.
  
  "Я турбуюся пра яго, ён знікае дзень і ноч без належнага адпачынку і харчавання", - нахмурыѓшыся, сказала яна. Як толькі яна гэта зрабіла, на ганку з'явіѓся Холмс і далучыѓся да нас на кухні.
  
  "А, вось і вы," усклікнула місіс Хадсон, - для разнастайнасці, як раз да абеду".
  
  Холмс цёпла вітаѓ яе і пахваліѓ за водар. Яна паставіла яго талерку з супам на паднос, паклала яшчэ хлеба і сказала нам, што аднясе усё гэта наверх. "Ты прольешь палову, паднімаючыся па прыступках, калі я не прыбяру гэта ад цябе", - жаласна сказала яна.
  
  Пакуль мы елі, Холмс увёѓ мяне ѓ курс свайго расследавання.
  
  " Усе сляды ѓ доме лорда Притчарда былі сцёртыя дажджом, але я знайшоѓ сёе-што цікавае, калі корпаѓся ѓ яго асабістых рэчах. Яго пісьмовы стол у бібліятэцы быѓ абшуканы, але забойцы ѓ спешцы занядбалі сейфам ѓ сцяне паміж паліцамі кніжнага шафы. Спачатку ѓ мяне ѓзніклі некаторыя цяжкасці з камбінацыяй, але з трэцяй спробы сейф адкрыѓся з лёгкасцю. Унутры былі пачкі стофунтовых банкнот, а таксама сертыфікат на сто акцый Нідэрландска-Суматрской кампаніі. Сертыфікат быѓ датаваны днём, калі Палата лордаѓ прыняла неабгрунтаваныя тарыфы на спецыі, імпартуемыя з Галандскай Ост-Індыі, і дакумент быѓ падпісаны уладальнікам кампаніі, баронам Франсуа Мопертюи ".
  
  "Гэта наводзіць на думку аб сувязі паміж сертыфікатам і кампаніяй лорда Притчарда за павышэнне тарыфаѓ", - выказаѓ здагадку я, затым паведаміѓ Холмса, што ѓ мяне таксама ёсць навіны. " Падчас выкрыцця я даведаѓся, што дварэцкі і пакаёѓка былі забітыя кулямі 476-га калібра.
  
  "І гэта наводзіць на думку, што зброяй быѓ заряжаемый з засаѓкі рэвальвер "Энфілд", нядаѓна зняты з узбраення брытанскімі ваеннымі, або новы "Уэбли-Грын", які аддаюць перавагу вайсковыя афіцэры", - дадаѓ Холмс. "Магчыма, мы шукаем двух былых салдат, аднаго з Англіі, а з іншага Амерыкі, паколькі однозарядный рэвальвер Colt 45-га калібра з'яѓляецца стандартным для кавалерыйскіх войскаѓ на захадзе Злучаных Штатаѓ. Вядома, магчыма таксама, што забойца з кольтом 45-га калібра быѓ грамадзянскай асобай, магчыма, стралком або злачынцам на мяжы. Час пакажа."
  
  " Вы даведаліся што-небудзь на прызначанай на дзевяць гадзін сустрэчы пасля таго, як выбеглі? - Спытаѓ я.
  
  "Я сустрэѓся з містэрам Байнемом, гандляром спецыямі, калі таварная біржа адкрылася для бізнесу. Я падбадзёрыѓ яго біржавых сертыфікатам Нідэрландска-Суматрской кампаніі - назва, якое ён даведаѓся як новую фірму з шырокімі запасамі спецый, яшчэ не прадстаѓленых на рынку. Ён сказаѓ, што прадстаѓнік ѓладальніка распаѓсюджваѓ кантракты сярод усіх гандляроѓ спецыямі на біржы, спрабуючы прадаваць тавары на тым падставе, што яны могуць прынесці велізарную прыбытак, з-за таго, што яны дасягнулі нашага берага да каралеѓскага згоды на новыя тарыфы.
  
  "Аднак містэр Байнем адмовіѓся ад куплі, таму што прадавец не дазволіѓ агентам містэра Байнема агледзець груз на параходзе Zenith, які прышвартаваѓся да пірса 32 у Лонданскім порце. Я папрасіѓ містэра Байнема апісаць гэтага прадаѓца, і ён сказаѓ мне, што мужчына быѓ щеголеватым, апрануты ѓ тѓідавага касцюм, яму было каля пяцідзесяці гадоѓ, чыста выгалены і высокі, з таварыскім характарам і кручкаватым носам. Містэр Байнем успомніѓ, што яго звалі Барнабас Хакабі, па-відаць, яшчэ адзін псеѓданім барона Мопертюи."
  
  "Я мяркую, вы ѓсё ж плануеце агледзець груз, а, Холмс?" Нерашуча спытаѓ я.
  
  "Вы правільна мяркуеце, Ватсан, як толькі мы скончым ёсць", - абвясціѓ Холмс. "Мы былі б вельмі ѓдзячныя за ваш удзел. Гэта можа быць рызыкоѓнае занятак, так што будзьце гатовыя да непрыемнасцяѓ".
  
  "А што наконт інспектара Джонса - хіба яго таксама не варта запрасіць?" Я маліѓ даведацца.
  
  "У звычайным выпадку яго запрасілі б, але нам, магчыма, прыйдзецца парушыць закон, ѓрываюцца на чужую тэрыторыю або зрабіць што-то яшчэ, чаго ён не ѓхваліць. Не, лепш не блытаць яго ѓ гэта", - запярэчыѓ Холмс.
  
  Мы вярнулі посуд місіс Хадсон на кухню і пешшу адправіліся ѓ метро, але спачатку Холмс пераапрануѓся ѓ вопратку марака, каб зліцца з навакольным становішчам на набярэжнай. Мы спыніліся каля тэлеграфа на Сэнт-Джэймс-сквер, адкуль Холмс адправіѓ тэлеграмы сваім кантактам у Парыжы, Рыме, Барселоне і Амстэрдаме.
  
  Затым мы паехалі на метро да станцыі Вулвич, якая знаходзілася прыкладна ѓ двух кіламетрах ѓздоѓж Тэмзы ад пірса 32, таму мы спынілі экіпаж, які праехаѓ рэшту шляху. На працягу ѓсяго падарожжа мы з Холмсам абмяркоѓвалі яго план падняцца на борт карабля і праслізнуць у грузавы адсек, у той час як я павінен быѓ стаяць на варце на палубе наверсе лесвіцы, прыкідваючыся пасажырам, - менавіта таму Холмс загадаѓ мне ѓзяць з сабой мой лекарскі сакваяж і трум, набіты адзеннем.
  
  На 32-м прычале Холмс выскачыѓ з экіпажа і прабег палову шляху па сходнях парахода "Зеніт" яшчэ да таго, як я дакрануѓся да зямлі, паколькі ён не хацеѓ, каб хто-небудзь бачыѓ, як мы працуем разам. Паднімаючыся па трапе, Холмс прайшоѓ міма двух грузчыкаѓ, тых цяжкую дубовую бочку да аднаго з тузін пустых таварных вагонаѓ, запрэжаных чацвёркай коней, якія стаялі ля падножжа трапа.
  
  Я падняѓ свае сумкі наверх як раз своечасова, каб убачыць Холмса, ажыѓлена беседующего з маладым кучаравы мужчынам, апранутым у дзелавой касцюм і апорным сакваяж. Падышоѓшы бліжэй, я пачуѓ, як збянтэжаны хлопец сказаѓ Холмсу, што было занадта позна правяраць тыя, што засталіся бочкі ѓ грузавым адсеку, таму што ѓся партыя ѓжо была закуплена яго кампаніяй, якая гандлявала спецыямі.
  
  Холмс папрасіѓ дазволу зняць вечка з бочкі па шляху ѓ першы таварны вагон. Малады чалавек сказаѓ, што яго начальнік у кампаніі, хутчэй за ѓсё, не ѓхваліць гэтага, і адмовіѓся. Холмс папярэдзіѓ яго, што яго рашэнне можа прывесці да катастрофы для яго працадаѓцы, але малады чалавек быѓ непахісны.
  
  "Я тут для таго, каб гарантаваць дастаѓку ста пяцідзесяці бочак нашым дыстрыбутарам, а не для таго, каб даведацца, што ѓ іх знаходзіцца", - усклікнуѓ ён. " Акрамя таго, усе яны пазначаныя - імбір, ваніль, гваздзік, перац і гэтак далей, і таму падобнае.
  
  "Вашы дыстрыб'ютары пачуюць рэзкія словы ад бакалейнікаѓ, як толькі гэтыя бочкі паступяць у іх крамы", - папярэдзіѓ Холмс. "Як клічуць вашага начальніка?"
  
  "Стэнлі Олтмайр," рэзка адказаѓ малады чалавек.
  
  "Тады я пагавару з ім аб гэтай справе", - парыраваѓ Холмс і накіраваѓся да мяне. "Хадзем, Ватсан, нам трэба выканаць яшчэ адно даручэнне, перш чым скончыцца гэты цяжкі дзень. Давайце высветлім, ці з'яѓляецца начальства гэтага дзёрзкага хлопца такім жа непакорлівым.
  
  Мы спусціліся на метро ѓ Лонданскі сіці і размясціліся на чацвёртым паверсе офіса Compton Trading Partners, Ltd, якая набыла груз, і пачакалі у прыёмнай, пакуль Стэнлі Альтмайр завершыць свае аперацыі на гандлёвым паверсе ніжэй.
  
  Альтмайр таксама быѓ апрануты ѓ тѓідавага касцюм, і яго круглы жывот выступаѓ з-пад апошняй гузікі на камізэльцы у тон.
  
  "Адкуль вы ведаеце, што з грузам узніклі праблемы?" спытаѓ ён Холмса, выслухаѓшы тлумачэнне дэтэктыва аб тым, што ѓладальнік Нідэрландска-Суматрской кампаніі быѓ асуджаны за махлярства.
  
  "Гэта была простая здзелка", - працягнуѓ Альтмайр. "Мы купілі тавар па выгаднай цане і можам прадаць яго ѓдвая, можа быць, утрая даражэй, чым мы заплацілі".
  
  "Гэта быѓ просты пытанне дэдукцыі, вось адкуль я ведаю, што ёсць праблема", - сказаѓ Холмс. "Я магу пазбавіць вас ад значнага цяжкасці, калі вы дазволіце мне агледзець змесціва бочак".
  
  "Занадта позна для праверак", - заявіѓ Альтмайр. "Мы ѓнеслі плацёж, і тавар ужо на шляху да рынку".
  
  "Не маглі б вы сказаць мне," спытаѓ Холмс, " колькі вы заплацілі за сто пяцьдзесят барэляѓ акіянскага пяску?"
  
  "П-п-за што?" Альтмайр запнуѓся.
  
  "Дзеля прыгожага белага пляжнага пяску", - заявіѓ Холмс.
  
  "Як вы можаце быць упэѓненыя?" Альтмайр застагнаѓ, на што Холмс адказаѓ наступным чынам:
  
  "Таму што першая бочка, якую вынеслі з грузавога адсека парахода "Зеніт", была пашкоджана пры транспартаванні. Яна дала цечу, пакінуѓшы след з акіянскага пяску па ѓсім трапе, праз палубу і ѓніз па лесвіцы ѓ грузавы адсек. Я прыйшоѓ да высновы, што калі ѓ адной бочцы быѓ пясок, а не мушкатовы арэх, як паказана на этыкетцы, то ѓсе астатнія былі падазронымі. Але каб пераканацца, што вас падманулі, я павінен правесці інспекцыю ".
  
  "Я напішу адрасы складоѓ нашых дыстрыб'ютараѓ разам з лістом, які дазваляе вам адкрываць бочкі", - прабачлівым тонам заявіѓ Альтмайр. "Мы заплацілі дваццаць тысяч фунтаѓ за гэтую партыю. Мне трэба ведаць вынікі вашых запытаѓ як мага хутчэй, каб мы маглі паведаміць банк аб адмене перакладу - калі грошы яшчэ не былі знятыя Барнабасом Хакабі ".
  
  " Франтаваты, жыццярадасны хлопец з кручкаватым носам? - Спытаѓ Холмс.
  
  "Так, гэта ён", - адказаѓ Альтмайр, затым папрасіѓ прабачэння і накіраваѓся да свайго стала.
  
  Шэрлак Холмс выдаткаваѓ наступныя паѓтара дня на вывучэнне складоѓ з спісу Стэнлі Олтмайра, паведамляючы пра знаходкі акіянскага пяску паѓсюль обезумевшему трэйдару, які пацярпеѓ няѓдачу ѓ сваёй спробе ануляваць банкаѓскі чэк да таго, як па ім былі праведзены перамовы. Наяѓныя зніклі.
  
  "Наша кампанія наѓрад ці можа дазволіць сабе такія страты", - сумна сказаѓ Альтмайр Холмсу. "Я буду звольнены".
  
  "Калі мая справа будзе завершана, магчыма, суд распарадзіцца вярнуць сродкі", - сказаѓ Холмс, каб палегчыць яго боль.
  
  "Гэта азначае прыцягненне юрыстаѓ, дадатковыя выдаткі, якія ѓ канчатковым выніку могуць ні да чаго не прывесці", - усклікнуѓ Альтмайр. "Да таго часу я застануся без даходу, а мне трэба ѓтрымліваць сям'ю".
  
  "Як бы трагічна гэта ні гучала, выміце з гэтага цяжкі ѓрок", - настаѓляѓ Холмс. "У бізнесе, як і ѓ жыцці, давярайце толькі тым, хто гэта заслужыѓ. Аднойчы я даѓ такі ж савет пажылы рускай жанчыне, якую ледзь не зарэзалі з-за таго, што яна даверылася нягодніка, папярэдне не праверыѓшы яго адданасць сваім высакародным заняткам ".
  
  Кіраѓнік 3
  
  ІНСПЕКТАР ДЖОНС ђЧЫНЯЕ ЖУДАСНУЮ ПАМЫЛКУ
  
  "У гэтай схеме крыецца нешта большае, чым здаецца на першы погляд, Ватсан", - выказаѓ меркаванне Холмс, чытаючы адказ на адну са сваіх тэлеграм. "Тое, што я выявіѓ на дадзены момант, - гэта простае махлярства з прынадай і падменай, якое далёка выходзіць за рамкі сумніѓных здольнасцяѓ барона Мопертюи". Прыйшла дэпеша ад прыватнага дэтэктыва з Амстэрдама, з якім Холмс супрацоѓнічаѓ у расследаванні справы аб кіруючай сям'і Галандыі, занадта далікатнага для публікацыі.
  
  Холмс працытаваѓ тэлеграму: "Мой былы калега Ян Эйкерс паведаміѓ мне, што Нідэрландска-Суматрская кампанія назапасіла стан на банкаѓскіх крэдытах і інвестыцыйным капітале з усёй Еѓропы, а яе запасы спецый займаюць велізарнае сховішча на верфі на беразе канала Паѓночнага мора".
  
  "А што, калі ва ѓсіх бочках у гэтым навале пясок?" Выказаѓ здагадку я.
  
  "Гэта больш адпавядала б грандыёзнай характары змовы Мопертюи, " выказаѓ здагадку Холмс, - асабліва калі ён займаѓ велізарныя сумы для фінансавання фальшывых паставак спецый, зноѓ і зноѓ выкарыстоѓваючы адно і тое ж фальшывае забеспячэнне. Мяне заѓсёды здзіѓляла, як бізнесмены, банкіры і інвестары так хутка вераць обаятельному ашуканцу, ніколі не сумняваючыся ѓ яго словах, калі перад імі вісіць нечаканая прыбытак ".
  
  Холмс адказаѓ Эйкерсу лістом, у якім выказваѓ падзяку за інфармацыю і прасіѓ яго працягваць, пытаючыся, ці можа ён асцярожна навесці даведкі пра месцазнаходжанне барона Мопертюи, у прыватнасці, ці мае ён рэзідэнцыю ѓ Нідэрландах.
  
  "Мы можам заехаць на тэлеграф па шляху ѓ Скотленд-Ярд", - сказаѓ мне Холмс, закрываючы чарніліцу каѓпачком. Не паспеѓ ён дагаварыць, як мы пачулі, як місіс Хадсон падымаецца па лесвіцы, затым спыняецца ѓ дзвярах і аб'яѓляе, што інспектар Пітэр Джонс чакае яе ѓ гасцінай, каб абмеркаваць неадкладную праблему.
  
  "У што бы то ні стала адпраѓце яго наверх, місіс Хадсон", - праінструктаваѓ яе Холмс.
  
  Павольная, цяжкая хада нашага наведвальніка на прыступках прадказвала дрэнныя навіны, паколькі звычайна ён быѓ спрытны і хутка шагал.
  
  "О, містэр Холмс, баюся, я праваліѓ працу", - пачаѓ ён, увайшоѓшы ѓ нашы пакоі.
  
  "Падыдзіце, сядзьце ѓ адно з крэслаѓ і раскажыце мне ѓсё," узмаліѓся Холмс, бачачы, што мужчына ѓ роспачы.
  
  Інспектар Джонс паваліѓся на сядзенне і зачыніѓ бледны твар пульхнымі рукамі. "Горш быць не магло", - завыѓ ён. "Я забіѓ чалавека, нявіннага чалавека, думаючы, што ён быѓ адным з нашых галоѓных падазраваных у забойстве лорда Притчарда, але аказалася, што ён усяго толькі быѓ падобны на таго, хто выдаваѓ сябе за прыслужніка".
  
  "Як гэта адбылося?" ђмяшаѓся Холмс.
  
  "Я гутарыѓ з інфарматарам на Вядзьмарыць-Харбар-лейн ѓ Паѓднёвым Лондане, - патлумачыѓ інспектар Джонс, - калі гэты чалавек прайшоѓ міма мяне. Ён быѓ так падобны на самазванага прыслужніка, што я перапыніѓ інфарматара на паѓслове і звярнуѓся да джэнтльмену. Я сказаѓ яму, што расследуе забойства лорда Причарда і хачу даставіць яго ѓ кіраванне для допыту. 'Вы не павесіць гэта злачынства на мяне!' - крыкнуѓ ён і павярнуѓся, каб уцячы.
  
  " Я схапіѓ яго ззаду за куртку і развярнуѓ да сябе. Ён паспрачаѓся са мной і ѓжо браѓ верх, таму я выхапіѓ рэвальвер і з усіх сіл ѓдарыѓ яго па лбе. Ён паваліѓся ніцма - я паняцця не меѓ, што ѓ яго крывацёк, і сіла майго ѓдару выклікала кровазліццё ѓ яго мозг. Ён памёр на месцы, амаль імгненна.
  
  "Цяпер я адхілены ад выканання абавязкаѓ у чаканні вынікаѓ ѓнутранага расследавання, таму што нябожчык быѓ бяскрыѓдным швейцарам клуба "Эксельсиор", апранутым для працы, і ѓ яго было чыстае дасье - ён ніколі нават не сутыкаѓся з законам".
  
  "Вашай першай памылкай была канфрантацыя - вам трэба было рушыць услед за ім", - злосна адчытаѓ Холмс. "Але шкода ѓжо нанесены, так што спыняцца на гэтым бескарысна. Я амаль упэѓнены, што будуць прынятыя дысцыплінарныя меры, хоць, магчыма, гэта не пакладзе канец вашай кар'еры, паколькі вы добрасумленна выконвалі свае абавязкі ".
  
  " Не маглі б вы замовіць за мяне слоѓца у Скотленд-Ярдзе? - Узмаліѓся інспектар Джонс.
  
  "Абавязкова, калі гэта дапаможа," паабяцаѓ Холмс і наліѓ яму шклянку хераса з "тантал", які стаяѓ на буфеце. " Вось, выпіце гэта, вам стане лепш.
  
  Афіцэр праглынуѓ яго ѓ тры глыткі і пайшоѓ, некалькі приободренный. Холмс стаяѓ ля акна ѓ гасцінай і глядзеѓ, як ён бязмэтна брыѓ па вуліцы да газетнаму кіёска на куце, дзе купіѓ вячэрнюю газету і знік у людным праходзе.
  
  "Вельмі шкада, Ватсан," нараспеѓ прамовіѓ Холмс, "што мы сталі сведкамі чатырох раптоѓных і непатрэбных смерцяѓ, і ѓсё з-за таго, што я прыйшоѓ у лютасьць з-за завышаных коштаѓ на карыцу".
  
  * * * *
  
  У рэшце рэшт Холмс даведаѓся, што інспектар Лестрейд, паліцэйскі агент з пацучыным асобай, цемнавокая і хударлявы, які адрозніваѓся упартасцю, узяѓся за справу аб забойстве лорда Притчарда. Холмс дарэмна спрабаваѓ зацікавіць яго махлярствам, дасканалым супраць Compton Trading Partners, Ltd, пастаѓшчыка спецый, але Лестрейд быѓ непахісны ѓ тым, што схема падмены ѓяѓляе сабой просты грамадзянскі спрэчка, а не злачынства.
  
  "І ѓсё ж забойства лорда Притчарда, хутчэй за ѓсё, звязана з парушальнікам, баронам Мопертюи," сказаѓ Холмс.
  
  "Наѓрад ці," не пагадзіѓся Лестрейд. "Верагодна, мы маем справу з кім-то, хто затаіѓ крыѓду на лорда Притчарда за яго палітыку - кім-небудзь з мясцовых, хто скарыстаѓся магчымасцю сцерці яго з твару зямлі падчас спрэчак аб яго паводзінах падчас службы ѓ Палаце лордаѓ. Я не марную свой час марна, прыслухоѓваючыся да здагадкам прэсы аб тым, што забойства было здзейснена з мэтай прымусіць яго замаѓчаць.
  
  "Ватсан, гэты чалавек настолькі упарты, што пырхае, калі думае, што хоча паведаміць нешта важнае", - паскардзіѓся мне Холмс, калі мы выходзілі з будынка сталічнага паліцэйскага кіравання. " Я буду зыходзіць з сваіх уласных тэорый, а ён хай пакутуе сваімі.
  
  У той жа дзень Холмс адправіѓся цягніком у Амстэрдам праз Брусэль, каб сустрэцца з былым калегам Янам Эйкерсом і паспрабаваць зазірнуць у бочкі, якія Нідэрландска-Суматрская кампанія захоѓвала на складзе ѓздоѓж канала Паѓночнага мора.
  
  Пакуль яго не было, я наведаѓ доктара Вернера, далёкага сваяка Холмса, які купіѓ маю практыку ѓ Кенсінгтон, калі я вярнуѓся на Бэйкер-стрыт. Доктар Вернер быѓ рады прыняць мяне, таму што яму патрэбен быѓ мой савет па лячэнні пацыента з сімптомамі дэменцыі, які не рэагаваѓ на прызначаныя лекі. Я парэкамендаваѓ доктару Вернеру паменшыць дазоѓку і патлумачыѓ свае довады, на што ён адказаѓ, што гэта здаецца непрактычныя, але маё сродак варта паспрабаваць.
  
  На наступны дзень, пасля трывожнага начнога сну, я двойчы задрамаѓ на канапе ѓ перапынках паміж пісаннем і непакоем аб фізічным самаадчуванні Холмса, паколькі ѓ яго з'явіѓся жаѓтлявы колер асобы і мяшкі пад вузкімі, праніклівымі вачыма. Гэта справа негатыѓна адбівалася на яго здароѓі.
  
  * * * *
  
  Час ішоѓ павольна, але ѓвечары чацвёртага дня свайго адсутнасці Холмс вярнуѓся на Бэйкер-стрыт з трыумфам.
  
  " Цяпер я ѓсё гэта бачыѓ, Ватсан, - абвясціѓ ён, шоргаючы нагамі ѓ дзвярах і штурхаючы перад сабой цяжкую сумку. Холмс пацягнуѓся за махоркай з тэпцікі і ѓпаѓ на канапу, затым паліѓ сваю зашмальцаваную гліняную трубку. Ён на імгненне задумаѓся, а затым працягнуѓ свой аповяд:
  
  "Барон Мопертюи падманвае ѓсіх, нягледзячы на сваё велізарнае багацце. Такім чынам, ён заахвочвае няслушнасць тых самых людзей, на якіх ён належыць у захоѓванні сваіх сакрэтаѓ.
  
  "Ахоѓнік яго склада на набярэжнай дазволіѓ мне агледзець бочкі са спецыямі, таму што барон не выплаціѓ яму двухмесячную зарплату, належную за ахову інвентара. Уладальнік будынка ѓсё яшчэ чакаѓ атрымання першага ѓзносу за арэнду, як і ѓладальнік старамоднага белакаменнага хаткі, дзе лайдак займаѓ увесь другі паверх, пакуль жыѓ у Амстэрдаме, каб патураць адпраѓцы бочак, запоѓненых пяском, у некалькі партоѓ Італіі і Іспаніі, а таксама ѓ Англію.
  
  " Гэта я даведаѓся ад слугі, якога барона Мопертюи наняѓ, але так і не заплаціѓ, каб ён абслугоѓваѓ яго ѓ вартоѓні. Слуга таксама паведаміѓ, што нават суднаѓладальнікі не атрымалі аплату ѓ поѓным аб'ёме, толькі сімвалічны дэпазіт. Нядзіѓна, што злачынец наймае двух целаахоѓцаѓ, якія суправаджаюць яго ѓ паездках па розных краінах, паколькі ён ніколі не ведае, хто можа нанесці зваротны ѓдар пасля таго, як яго обчистят у буйным або дробным маштабе.
  
  "Лорда Притчарда можна прылічыць да ліку падманутых, таму што сто акцый Нідэрландска-Суматрской кампаніі, па сутнасці, нічога не каштуюць - фірма з'яѓляецца абалонкай для ѓтойвання даходаѓ, атрыманых несумленным шляхам. Яго афіцыйны адрас - паштовае аддзяленне на Елісейскіх палях у Парыжы, паводле майго кантакту там, чыю тэлеграму я атрымаѓ перад ад'ездам у Амстэрдам ".
  
  "Што наконт месцазнаходжання барона цяпер?" Я хацеѓ ведаць.
  
  "Калі ён не падарожнічае, ён займае вілу на ѓскраіне Парыжа," сказаѓ Холмс, - але я не думаю, што мы застанем яго там у гэты час. Ён курсіруе паміж гарадамі Італіі і Іспаніі, куды накіроѓваюцца грузы, верагодна, падманваючы банкіраѓ, інвестараѓ і сыравінных брокераѓ. Немагчыма сказаць, колькі палітыкаѓ ён падкупіѓ ѓ сталіцах, каб увесці больш высокія тарыфы, падобныя тутэйшых ".
  
  Кіраѓнік 4
  
  СТАРАННА РАССТАђЛЯЮЧЫ ПАСТКУ
  
  Наѓрад ці яна ведала, калі ѓпотай пісала ліст свайму таемнаму любаснаму, што яно прыбудзе занадта позна, каб ён змог яго атрымаць, і што яно патрапіць не ѓ тыя рукі. Яна адрасавала канверт, запячатаны воскам, у домік у Амстэрдаме, дзе пражываѓ барона Мопертюи пасля таго, як пераканаѓ лонданскіх банкіраѓ і інвестараѓ даверыць свае грошы яго прадпрыемству па вытворчасці спецый.
  
  "Мой муж стаѓ жудасна падазрона ставіцца да нашым адносінам", - паведаміла барону мадам Антуанэта Боден ѓ перапісцы. " Ён не раз казаѓ мне, што шкадуе аб арганізацыі вечарыны для цябе, і ён усё яшчэ быѓ незадаволены тым, што я прымушаю яго гэта зрабіць. Ён баіцца, што ваша маленькая гульня будзе выведзена на яго, што паставіць пад пагрозу яго становішча ѓ ѓрадзе Францыі і паставіць пад пагрозу выкананне законаѓ Вялікабрытаніі. Будзьце асцярожныя ѓ сваіх падарожжах і сцеражыцеся незнаёмцаѓ, паколькі амбасадар - настолькі ѓплывовая фігура, што ён можа таемна адпомсціць праз супрацоѓнікаѓ сіл бяспекі нашай краіны. Пасьпяшайся вярнуцца да мяне, мая дарагая, каб мы маглі разам збегчы ѓ тваё прытулак у Амерыцы".
  
  "У лісце працягваюцца рызыкоѓныя размовы пра гэта справе," выпаліѓ Шэрлак Холмс, " але цяпер вы пачулі самую важную частку, Ватсан. Кажу вам, пагарджаны слуга ѓ вартоѓні быѓ сапраѓдным крыніцай інфармацыі.
  
  * * * *
  
  Няправільная жонка пасла Жана Бодена задуменна чакала дома двух гадзін дня, калі Холмса чакалі на сумоѓе. Яго брат Майкрофт арганізаваѓ гэта праз Міністэрства унутраных спраѓ пад падставай таго, што лэдзі па няведанні стала сведкай злачынства.
  
  "Я не маю ні найменшага падання аб тым, як я магу дапамагчы, але як жонка дыпламата, я абавязаная супрацоѓнічаць", - пракаментавала мадам Боден жанчыне-жонцы, якая дапамагала ёй прыхарошвацца па гэтай нагоды. "Гэты джэнтльмен - знакаміты дэтэктыѓ, аѓтар манаграфіі аб мастацтве назірання і навуцы дэдукцыі. Ён можа адгадаць род заняткаѓ па ледзь прыкметным прыкметах на руках або па тым, як людзі сябе паводзяць. Гэта абяцае быць падбадзёрлівым ".
  
  Яна нанесла больш касметыкі, чым неабходна, на сваю скуру сярэдняга ѓзросту, скоса паглядзела на маршчынкі, отразившиеся ѓ люстэрку, і паправіла берэты на сваіх сівеючых каштанавых валасах.
  
  Дварэцкі, апрануты ѓ строгі чорны ранішні пінжак, шаѓковыя штаны, гальштук "аскот" і накрахмаленную белую кашулю з каѓнерыкам-крылцам, правёѓ Холмса ѓ прасторную гасціную, упрыгожаную краявідамі і партрэтамі французскіх афіцэраѓ, у тым ліку Напалеона Банапарта.
  
  Холмс застаѓся стаяць, і праз імгненне ѓ пакой з прэтэнцыёзным выглядам ѓвайшла мадам Боден. Яна паказала Холмсу, што збянтэжаная яго цікавасцю да "каму-то гэтак ѓзвышанага, як я. Хіба вы не прывыклі дапытваць вулічных хлапчукоѓ і закаранелых злачынцаѓ?"
  
  Холмс адмахнуѓся ад паблажлівага заѓвагі рэплікай, якая ашаламіла дзёрзкую жанчыну: "Некаторыя з самых закаранелых злачынцаѓ, з якімі я сутыкаѓся, займалі высокае становішча ѓ жыцці, такія, як вы, напрыклад".
  
  "Я?" усклікнула яна, дакранаючыся кончыкамі пальцаѓ да сваіх прыадчыненым тонкім вуснаѓ.
  
  "Так, мадам, вы. У мяне ёсць неабвержныя доказы таго, што вы ѓцягнутыя ѓ змову з вядомым злачынцам у яго схеме падману мноства бізнесменаѓ. На самай справе вы спланавалі свой сумесны ѓцёкі пасля таго, як ён памножыць сваё багацце на скрадзеныя грошы.
  
  "Я не магу сабе ѓявіць, каго вы маеце на ѓвазе", - сказала яна ѓ адказ на абвінавачванне.
  
  " Я маю на ѓвазе вашага палюбоѓніка, барона Франсуа Мопертюи, якога я таксама падазраю ѓ арганізацыі смерці лорда Эштана Притчарда.
  
  "Мой каханы? Адкуль у цябе такая недарэчная ідэя?" - патрабавала тлумачэнняѓ перапалоханая фатальная жанчына, кроѓ прыліла да яе раскрасневшемуся твару.
  
  "Вядома, ад вас", - пранікліва адказаѓ Холмс. "Аб вашым рамане і аб вашай дачыненні да яго планам гаворыцца ѓ лісце, якое вы напісалі, але так і не дайшло да яго. У мяне ёсць гэты ліст, і я хутка перадам яго ѓладам, калі толькі...
  
  " Калі толькі што, містэр Холмс? Я не магу дапусціць выдавання ѓтрымання, " сарамліва вымавіла яна. " Мой шлюб, маё становішча - усё ѓ небяспецы.
  
  "Калі толькі вы не пагодзіцеся працаваць са мной, каб прыцягнуць барона да адказнасці", - заявіѓ Холмс.
  
  "Значыць, ты хочаш, каб я здрадзіла яго?" спытала яна, зьбялеѓшы і зачыніѓшы свае цьмяна-блакітныя вочы.
  
  "Вы павінны аддаць яго, інакш страціце ѓсе, што ѓ вас ёсць", - прадказаѓ Холмс. "Яго план рухне, як картачны домік, незалежна ад вашага рашэння і вашага жадання бегчы з ім у Амерыку разам з ім".
  
  Мадам Боден ссутулилась у крэсле з высокай спінкай, якое яна заняла, і змоѓкла, разважаючы аб сваім лёсе. "Па праѓдзе кажучы, усё гэта было ѓсяго толькі летуценным сном. Што ты хочаш, каб я зрабіла? " у рэшце рэшт усхліпнула яна.
  
  " Па-першае, - пачаѓ Холмс, " вы можаце паведаміць мне аб маршруце барона - у якіх гарадах Італіі і Іспаніі ён мае намер сплесці сваю павуціну і ѓ якім парадку. Затым вы павінны прывабіць яго назад у Лондан і, нарэшце, уцягнуць у размову, у якім ён прызнаецца ѓ сваёй ролі ѓ забойстве лорда Притчарда і ѓ тым, як гэта было ажыццёѓлена.
  
  "І гэта ѓсё?" - саркастычна спытала яна.
  
  "На дадзены момант гэтага будзе дастаткова", - адказаѓ Холмс. "Я распрацую план, які дапаможа вам выканаць вашу частка здзелкі".
  
  "І як я магу захаваць гэта ѓ сакрэце ад свайго мужа?" - хацела ведаць, яна. "На дадзены момант ён нават не ведае, што ты тут, але калі я зраблю ѓсё, аб чым ты просіш, ён абавязкова даведаецца".
  
  "Магчыма, схаваць ад яго гэтую інфармацыю будзе немагчыма, таму вам лепш быць гатовымі прызнацца ва ѓсім падчас адной з вашых інтымных сустрэч", - параіѓ Холмс.
  
  "У нас не бывае інтымных сустрэч - гэта адна з прычын, па якой мяне так прыцягваѓ Франсуа", - прызналася мадам Боден. "Мы раскрылі адзін аднаму нашы самыя патаемныя думкі".
  
  "Гэта тое, на што я спадзяваѓся", - усхвалявана сказаѓ Холмс. "Тым больш у яго прычын прызнацца ѓ абставінах смерці лорда Причарда".
  
  "Рым, Неапаль, Венецыя, Мадрыд і Барселона - гэта былі месцы, якія барона Мопертюи павінен быѓ наведаць пасля таго, як пакінуѓ Амстэрдам", - распавяла яна. " Ён паабяцаѓ вярнуцца ѓ Лондан і павезці мяне ѓ свой рай, як толькі план будзе ажыццёѓлены.
  
  "Цудоѓна! Брава!" Холмс фыркнуѓ. "Усё, што яму застаецца, - гэта абвінаваціць сябе і яшчэ дваіх у забойстве. А цяпер раскажыце мне ѓ дэталях аб вашай ролі ѓ гэтай драме, мадам.
  
  " Мая роля? Я не гуляла ѓ гэтым ніякай ролі, містэр Холмс, " настойвала яна.
  
  "О, але вы гэта зрабілі!" Запярэчыѓ Холмс. " Вы прадставілі барона фінансістам на вечарынцы, а пасля арышту і зняволення лорда Причарда ѓ турму паведамілі месцазнаходжанне яго дома, адрас, які вы атрымалі з спісу запрошаных. Хіба я не зрабіѓ правільны выснову?"
  
  "Так, я сапраѓды рабіѓ усё гэта, але ѓ мяне і ѓ думках не было, што Франсуа выношваѓ злыя намеры", - рушыѓ услед адказ. "Я ѓсё яшчэ не магу паверыць, што ён загадаѓ забіць лорда Притчарда. Франсуа - такая пяшчотная душа. Было б зусім не ѓ яго характары прычыняць шкоду ".
  
  "Адчай можа змяніць характар баязліѓца - і ѓ глыбіні душы ён менавіта такім і з'яѓляецца", - абвясціѓ Холмс. "Любы чалавек, які звяртаецца да падступным метадаѓ і махінацый з дапамогай сурагатных маці, па сутнасці, баязлівец, не жадаючы ці няздатны паводзіць сябе з іншым адкрыта".
  
  " О, містэр Холмс, мне так сорамна, - сумна сказала мадам Боден і заплакала, выціраючы слёзы атласным хусткай з манаграмай, які яна нервова скамячыла ѓ камячок.
  
  Задаволены сабой пасля таго, як завербаваѓ мадам Боден ѓ якасці інфарматара, Холмс заляцеѓ у нашу дзверы і слова ѓ слова перадаѓ мне наш размова, прадказаѓшы ѓ канцы яго, што барон Мопертюи знаходзіцца ѓ межах дасяжнасці. "Мая стратэгія спрацавала, і я хутка захлопну пастку", - заявіѓ ён без найменшага намёку на сваю хітрую тактыку.
  
  * * * *
  
  Тым часам мадам Боден зручна ѓладкавалася за пісьмовым сталом у гасцінай і, ведаючы, што яе мужа няма ѓ асабняку, сачыніла яшчэ адзін ліст свайму каханаму Франсуа.
  
  "З цяжкім сэрцам, мой дарагі, я пасылаю цябе гэта пасланне аб небяспецы і інтрыгах", - напісала яна. "Сёння я меѓ справу з добра вядомым прыватным дэтэктывам, містэрам Шэрлакам Холмсам, які хутка ідзе па следзе вашага паводзінаѓ у Англіі, Італіі і Іспаніі. Ён падазрае вас у трох забойствах у Лондане і даволі смела заяѓляе, што дакажа гэта ѓ судзе, як толькі збярэ яшчэ некалькі якія адносяцца да справы фактаѓ.
  
  "Я ѓ жаху за цябе, мой дарагі Франсуа, і, як бы я ні старалася, я не магу пазбавіцца ад думкі, што ты апынешся ѓ турме або, што яшчэ горш, прысуджаны да павешання. Я не прадбачу іншага выйсця, акрамя як для вас разабрацца з містэрам Холмсам спосабам, даступным толькі вам, - перш чым ён выканае сваё прароцтва, разбурыѓшы нашы надзеі і наша жаданне правесці пакінутыя гады нашага жыцця разам.
  
  " Баюся, пройдзе зусім няшмат часу, перш чым ён перадасць сваю справу ѓ паліцыю, так што ѓ вас мала часу. Дзейнічайце хутка, але ѓпэѓнена, паколькі містэр Холмс - вораг з адпаведнымі здольнасцямі. Ён пражывае ѓ кватэры па адрасе Бэйкер-стрыт, 221Б, адкуль таксама вядзе свой бізнэс ".
  
  Мадам Боден адрасавала канверт раскошнага гатэлю Casa Garcia ѓ Барселоне, куды, як яна ведала, барон павінен быѓ неѓзабаве прыбыць па заканчэнні сваіх шматлікіх паездак. Яна патэлефанавала дворецкому, загадала яму выклікаць яе карэту, узяла ліст у левую руку ѓ пальчатцы і паехала ѓ паштовае аддзяленне на Грэйт-Пітэр-стрыт, каб пераканацца, што папярэджанне адпраѓлена хутка і надзейна.
  
  * * * *
  
  Дома Холмс ліхаманкава складаѓ тэлеграмы уладам еѓрапейскіх гарадоѓ, размешчаных па маршруце руху барона, каб папярэдзіць іх аб махлярстве, і адно асабліва шырокае паведамленне шэрыфу ѓ Додж-Сіці, штат Канзас, ЗША.
  
  Холмс адхіліѓ маю прапанову павячэраць у Сімпсана і замест гэтага вырашыѓ прагуляцца да Кавендыш-сквер, каб адправіць тэлеграму.
  
  "Пасля гэтага, Ватсан, мы можам зайсці перакусіць у рэканструяванае кафэ "Дзевяць вязаѓ" - мне цікава паглядзець, што яны зрабілі з гэтым тлустым установай", - прапанаваѓ Холмс.
  
  Я ад усяго сэрца пагадзіѓся, таму што гэта быѓ першы раз за доѓгі час, калі ѓ яго паѓстала спакуса расслабіцца на фоне прыкмет стомленасці ва ѓсіх яго рухах. Яшчэ больш мяне ѓстрывожыла тое, што яго колер асобы яшчэ не палепшыѓся.
  
  * * * *
  
  Прайшла тыдзень, на працягу якой Холмс шукаѓ банкіраѓ і інвестараѓ у Лондане, каб паспрабаваць пераканаць іх падаць скаргі ѓ Скотленд-Ярд як ахвяр жорсткага злачынства. Аднак кожны з іх запэѓніѓ яго, што яны ѓпэѓненыя ѓ тым, што гарантыя барона Мопертюи пра самавітай прыбытку ад яго здзелак са спецыямі дастатковая для абароны іх сродкаѓ. Нават калі Холмс расказаѓ ім аб мностве пазык, выдадзеных пад адно і тое ж бескарыснае забеспячэнне, яны скептычна паставіліся да яго высноѓ і матываѓ.
  
  "Вы толькі спрабуеце стварыць праблемы ѓнікальнаму прадпрымальніку, які заваяваѓ давер французскага амбасадара", - сказаѓ адзін з прыхільнікаѓ барона, каб адчытаць Холмса.
  
  Гэтак жа расчаравальнымі для яго былі адказы, якія ён атрымаѓ на тэлеграмы, якія ён адправіѓ афіцыйным асобам у Італіі і Іспаніі. Усе яны адмовіліся разглядаць абвінавачвання Холмса, грунтуючыся на зацвярджэнні, што ні адзін банкір, інвестар або таварны брокер яшчэ не скардзіѓся на тое, што стаѓ ахвярай.
  
  "Расследаванне такога маштабу, якое вы прапануеце, па-за ѓсякім сумневам, з'яѓляецца заѓчасным мерапрыемствам", - напісаѓ генеральны дырэктар італьянскай дзяржаѓнай паліцыі.
  
  Кіраѓнік 5
  
  ВЫКРУТ БАРОНА
  
  Цяпер у сваіх апартаментах у Casa Garcia ѓ Барселоне барон Франсуа Мопертюи, расцягнуѓшыся на канапе, прагледзеѓ меню для свайго ленч, загадаѓ свайму апошняму слузе прасачыць за падрыхтоѓкай медальёны з ялавічыны, каб пераканацца, што ён быѓ належным чынам размягчен, і зачыніѓ свае сталёвыя блакітныя вочы, зьбіраючыся задрамаць апоѓдні, пакуль пара пасланцаѓ не даставіць сакавітае страва на срэбным падносе.
  
  "Я хачу, каб суп быѓ гарачым, а не ледзь тепловатым", - настойваѓ ён, і адзін з іх зняѓ з стравы вечка з гравіроѓкай, каб паказаць яму, што суп усё яшчэ дыміцца. "Вельмі добра", - напышліва сказаѓ ён, адпускаючы іх без усякай узнагароды. Барон атрымліваѓ асалоду ад ежай, і ѓ той момант, калі ён асцярожна падносіѓ лыжку да рота, пачуѓся стук у дзверы.
  
  "Скажы ім, што я ем і не хачу, каб мяне турбавалі, чорт вазьмі", - з прыкметным раздражненнем вылаяѓся ён новым слузе.
  
  Слуга адчыніѓ дзверы і прыняѓ канверт ад парцье. "Гэта ліст для вас, сэр", - паведаміѓ слуга барону, які зірнуѓ на почырк на канверце і хмыкнуѓ.
  
  "Гэта ад яе, выродлівай Антуанеты Боден, верагодна, з больш за саладжавымі жартамі аб нашым будучыні", - прабурчаѓ ён. " Пастаѓ гэта на камінную паліцу і дай мне спакойна даесці свой абед.
  
  Пазней жвавы, жыццярадасны арыстакрат, задаволены поѓным страѓнікам, выйшаѓ на балкон і ненадоѓга спыніѓся, каб удыхнуць салёны вецер і палюбавацца навакольным становішчам. Асаблівую радасць яму дастаѓлялі думкі аб тым, што ѓ яго няма клопатаѓ ѓ гэтым свеце, аб багацці, якое яго чакала, і пра яго золатам дакрананні. Затым ён адышоѓ ад сузірання Міжземнага мора і зноѓ прайшоѓ у вялікую сталовую.
  
  Ён з абыякавасцю зламаѓ друк на лісце і пачаѓ чытаць. Спачатку ім авалодала паніка, затым лютасьць. Ён люта ѓдарыѓ перадплеччам па стале, збіѓшы талерку, чайную кубак і ѓсе астатнія прыборы на падлогу, і апусціѓся ѓ крэсла.
  
  "Як смее гэты назойлівы тып псаваць мае планы! Я устраню і яго!" - зароѓ ён, прымусіѓшы слугу увайсці, каб паглядзець, што парушыла спакойны пасляабедзенным адпачынак. "Пакіньце мяне ѓ спакоі!" віскнуѓ барон, удараючы кулаком па чэрапе. " Мне трэба час падумаць!
  
  Шум у пакоі таксама разбудзіѓ двух целаахоѓнікаѓ барона, якія знаходзіліся ѓ суседніх пакоях, і яны ѓварваліся ѓнутр з аголеным зброяй.
  
  "Не хвалюйцеся, са мной усё ѓ парадку", - запэѓніѓ іх лідэр. "Прыходзьце праз трыццаць хвілін, калі ѓ мяне будзе дастаткова часу, каб абдумаць дэталі вашага наступнага заданні".
  
  * * * *
  
  Чатыры дні праз у Лондане пасыльны прынёс Шэрлаку Холмсу вестачку ад шлюбнай пары, занепакоены тым, што іх інвестыцыі ѓ вытворчасць спецый барона Мопертюи былі дарагой памылкай. Муж, сэр Гідэон Армстронг, напісаѓ ѓ паведамленні, што, як ён чуѓ па чутках, Холмс задаваѓ пытанні ѓ фінансавым сектары горада аб барон і яго дзейнасці.
  
  "Мая жонка і я зойдзем да вас, калі гэта не абцяжарыць, у пяць гадзін, каб абмеркаваць зробленыя нам заявы і нашы да гэтага часу нерэалізаваныя чакання", - завяршалася пасланне.
  
  "Злавесна, Ватсан", сказаѓ Холмс, не ѓдаючыся ѓ падрабязнасці.
  
  "Магчыма, гэта той прарыѓ, якога вы так доѓга шукалі - нарэшце-то хто-то паскардзіцца ѓ Скотленд-Ярд на тое, што яго падманулі", - выказаѓ здагадку я. "Што ѓ гэтым такога злавеснага?"
  
  "Прозвішча Армстронг", - загадкава адказаѓ Холмс. "Яна мне незнаёмая".
  
  " Але, Холмс- " пачаѓ было я.
  
  "Але нічога асаблівага, Ватсан," перапыніѓ яго Холмс. " Гэта забойцы лорда Притчарда і яго слуг. І яны маюць намер дадаць мяне ѓ спіс сваіх ахвяр. У нас ёсць усяго некалькі гадзін на падрыхтоѓку, так што схадзі за Лестрейдом і скажы яму, што я дам яму гэтую пару сюды з усімі неабходнымі доказамі.
  
  Я выбег з пакоя, разважаючы, як мне пераканаць недаверлівага інспектара ѓ тым, што Холмс не сышоѓ з розуму.
  
  Пакуль мяне не было, Холмс пераставіѓ мэбля так, каб канапа і крэслы былі звернутыя да дзвярнога праёму. Ён задернул шторы на двух шырокіх вокнах у гасцінай, з-за чаго мэбля апынулася практычна ѓ цемры. Затым Холмс паставіѓ дзве алейныя лямпы каля дзвярэй, адну на маленькі чамадан, а іншую на камінную паліцу, так што любому ѓваходзіць было б цяжка разглядзець, што адбываецца ѓ гасцінай, але самі яны былі б ярка асветлены.
  
  Затым ён падняѓся па прыступках у сваю спальню, дастаѓ з скрыні камоды свой пятизарядный рэвальвер, паклаѓ зброю ѓ правы кішэню габардинового пінжака, затым спусціѓся ѓніз, каб дачакацца майго прыбыцця разам з Лестрейдом. Было амаль чатыры гадзіны, калі мы пераступілі парог, і мы абодва пракаментавалі змены ѓ кватэры.
  
  "Гэта прафесійныя забойцы, і я хачу мець перад імі ѓсе перавагі", - патлумачыѓ Холмс. "Вось, займіце пазіцыі ѓ крэслах. Ватсан, ваш службовы рэвальвер - трымайце яго пад рукой".
  
  Я падняѓся наверх і прынёс яго ѓніз, пакуль Лестрейд распытваѓ Холмса ѓ звычайнай недаверлівай манеры. "Вашы нетрадыцыйныя метады часам прыносілі вынікі," неахвотна прызнаѓ афіцыйны агент паліцыі, " але ѓ дадзенай сітуацыі ѓсё вырашаецца найлепшым чынам. Што прывяло вас да гэтага недарэчным моманту?"
  
  Холмс падрабязна распавёѓ аб мерах, якія ён распачаѓ у ходзе расследавання, падкрэсліѓшы той факт, што імя Армстронга не значылася ѓ спісе запрошаных на вечарыну ѓ асабняку французскага амбасадара. Ён таксама падрабязна апісаѓ ліст, якое ён запісаѓ у свой нататнік, каб мадам Боден скапіявала яго, у прыватнасці абзац, дзе яна выказала меркаванне, што Холмс ведаѓ, што барон Мопертюи стаіць за забойствамі ѓ доме лорда Притчарда. Самае галоѓнае, Холмс расказаѓ аб адказе, які ён атрымаѓ на сваю тэлеграму шэрыфу ѓ Додж-Сіці, штат Канзас.
  
  "Мне былі вядомыя імёны двух целаахоѓнікаѓ з майго размовы са слугой у Амстэрдаме, і я адправіѓ гэтую інфармацыю разам з іх апісаннямі шэрыфу Мостеллеру", - распавёѓ Холмс. "Я таксама паведаміѓ, што больш высокі з іх, Артимус Бэндэр, выхваляѓся перастрэлкамі ѓ Додж-Сіці, з якіх ён выйшаѓ пераможцам. Шэрыф Мостеллер напісаѓ у адказ, што Бэндэр, ён жа Кзс Бонсал, забіѓ шасцярых чалавек і параніѓ яшчэ некалькіх, якіх ён прымусіѓ першымі агаліць зброю, зрабіѓшы спаборніцтвы мерамі самаабароны.
  
  "Шэрыф дадаткова паведаміѓ мне, што Бэндэра выгналі з кавалерыйскага палка за пакаранне смерцю трох прадстаѓнікоѓ племя команчей, якія ні ѓ найменшай ступені не былі настроены варожа. Бэндэр блукаѓ па прэрыях са сваёй партнёркай, Эбігейл Хартл, удавой лейтэнанта брытанскай пяхоты, і разам яны сеялі хаос у заходніх гарадах, пакуль у адзін цудоѓны дзень проста не зніклі з-пад увагі ".
  
  " Чаму вы так упэѓненыя, што пара, якая прыедзе сёння, - гэта адны і тыя ж двое? - Пацікавіѓся Лестрейд.
  
  "Апісання двух целаахоѓнікаѓ супадаюць з апісаннямі фальшывых прыслужніка і ахмістрыні, якія ѓварваліся ѓ жытло лорда Причарда, і барон заѓсёды выкарыстоѓвае паслугачоѓ для выканання сваёй бруднай працы", - адказаѓ Холмс. " Я прыйшоѓ да высновы, што неѓзабаве нас наведаюць яго намеснікі, паколькі ён хоча прымусіць мяне замаѓчаць, як гэта было з яго светлостью.
  
  "Гэта нацяжка, містэр Холмс, але я гатовы застацца і паглядзець, што адбудзецца", - сказаѓ Лестрейд, пачухваючы свой востры падбародак. " У мяне ёсць некалькі афіцэраѓ, якія хаваюцца ѓ цені, на выпадак, калі на гэты раз ты апынешся правоѓ.
  
  * * * *
  
  Роѓна ѓ пяць гадзін па нашым адрасе пад'ехаѓ экіпаж, і Холмс, вызірнуѓшы з-за парцьеры, адразу пазнаѓ мужчыну і жанчыну, калі яны выйшлі з экіпажа, хоць яны былі апранутыя інакш, чым мужчына і жанчына, якія выдавалі сябе за слуг лорда Притчарда.
  
  "З імі ѓсё ѓ парадку", - прашаптаѓ Холмс, далучаючыся да нас пасля таго, як запаліѓ лямпы. Ён загадаѓ місіс Хадсон не праводзіць іх наверх, а замест гэтага накіраваць у нашы пакоі.
  
  "Вас чакаюць, так што мне няма неабходнасці аб'яѓляць пра вас", - сказала яна ім, адказаѓшы на званок.
  
  " Заходзьце, калі ласка, містэр і місіс Армстронг, - сказаѓ Холмс, падвысіѓшы голас, калі пачуѓся стук у дзверы.
  
  Увайшоѓшы, яны абодва прыкрылі вочы рукой і былі здзіѓлены, заѓважыѓшы тры цёмныя постаці ѓ далёкім канцы гасцінай.
  
  "Я думаѓ, у нас будзе больш адзіноты. Хто з вас, містэр Холмс?" загаварыѓ мужчына.
  
  "Я - гэта ён", - адказаѓ Холмс і перасеѓ на канапу, не зводзячы з іх вачэй. "Са мной інспектар Лестрейд з Скотланд-Ярда і мой калега доктар Ватсан. Я заѓсёды патрабую прысутнасці паліцыі, калі адчуваю пагрозу з боку двух забойцаѓ ".
  
  "Што?" - пачулася раззлаваны выраз на твары жанчыны.
  
  "О, перастаньце, Эбигейл, не палохайцеся толькі таму, што на вас абодвух нацэлены тры пісталета", - спакойна сказаѓ Холмс. " Павольна здымі сваю верхнюю вопратку і пакажы нам, што ты таксама узброены.
  
  "Ён ведае, Эбигейл, якім-то чынам ён ведае", - прамармытаѓ Бэндэр, расшпільваючы камізэлька, каб паказаць кольт 45-га калібра ѓ кабуры на поясе. Яго напарніца расшпіліла сваю вышыванае куртку з капюшонам і паказала рэвальвер "Энфілд" 476-га калібра з доѓгім ствалом у наплечной кабуры. Лестрейд падняѓся і сабраѓ зброю, усё яшчэ цэлячыся ѓ іх сярэднія часткі.
  
  "Мы праверым стральбу з іх заѓтра і высвятлім, ці падобныя баразёнкі на пулях на тыя, што былі выяѓленыя на месцы злачынства", - зароѓ ён. Звяртаючыся да Бэндару, ён сказаѓ: "А цяпер, малы Бонсал, выратуй сябе ад шыбеніцы ѓ адзіночку і скажы нам, хто загадаѓ забіць лорда Притчарда".
  
  "Я, вядома, забойца, але не стукач", - сказаѓ Хлопец.
  
  "Я скажу табе, калі гэта захавае яму жыццё", - умяшалася Эбігейл.
  
  "Я павінен пачуць гэта ад вас абодвух, інакш здзелкі не будзе", - парыраваѓ Лестрейд.
  
  "Гэта быѓ наш танны наймальнік, барон Мопертюи", - адважна заявіла Абигейл. " А цяпер дазвольце нам з Дзіцем пабыць сам-насам у пакоі, і я прымушу яго выкласці ѓсё, нават калі гэта будзе апошняе, што я зраблю.
  
  "У нас будзе дастаткова часу для гэтага, калі мы дабяромся да штаба", - заявіѓ Лестрейд. "Я выкліку падмацаванне, каб даставіць вас туды".
  
  Лестрейд выйшаѓ на вуліцу, каб сабраць афіцэраѓ, у той час як Холмс і я прыкрывалі нягоднікаѓ.
  
  "Як вы даведаліся, што гэта былі мы, містэр Холмс?" Пацікавілася Эбігейл. "Вы вызначана разумнейшыя, чым меркаваѓ барон".
  
  " Гэта доѓгая гісторыя, Эбигейл, якую я, магчыма, раскажу табе ѓ свой час. Але цяпер, можа быць, ты скажаш мне, дзе цяпер барон Мопертюи?
  
  "Ён чакае нашага вяртання ѓ Барселону, у гатэлі "Каса Гарсія", дзе мы яго пакінулі", - паведаміла яна. "Мы павінны былі адправіць яму тэлеграму, калі праца будзе выканана, калі ты памрэш".
  
  Думкі Холмса панесліся наперад. Ён адправіць тэлеграму сам, прадставіѓшыся Эбігейл Хартл або Артимусом Бэндэрам, і паведаміць барону, што місія выканана. Затым Холмс разам з Лестрейдом адправіцца некалькімі цягнікамі ѓ Барселону, дзе яны будуць працаваць у тандэме з мясцовымі ѓладамі, каб заключыць абвінавачанага пад варту. Холмс здзівіць яго, прымусіѓшы падумаць, што яго другое "я" паѓстала з магілы. Яны паклапоцяцца аб тым, каб барон Мопертюи быѓ экстрадаваны ѓ Вялікабрытанію для прад'яѓлення яму абвінавачванняѓ у судзе. Прысяжныя прызналі яго вінаватым, а суддзя прысудзіѓ яго да вышэйшай меры пакарання.
  
  Але, на жаль, самыя прадуманыя планы часта ідуць наперакасяк.
  
  * * * *
  
  Скончыѓшы з часопісам для джэнтльменаѓ, які адміністрацыя гатэля паклапацілася аб тым, каб яму даставілі ѓ нумар, барон Мопертюи абдумаѓ свой план дзеянняѓ. Ён разлічваѓ свае перамяшчэння так, каб спазніцца на сустрэчу з скарбнікам банка на дзесяць хвілін, а затым адправіцца пешшу ѓ шыкоѓны гатэль Plaza del Rocco на ранні вячэру з свежых морапрадуктаѓ. Пасля гэтага ён накіроѓваѓся да параходзе "Перамога" і браняваѓ квіткі на траіх на яго рэйс да Рыа-дэ-Жанейра, прыбываючы туды са сваімі апекунамі на вакацыі падчас сезону карнавалаѓ і фестываляѓ.
  
  Ён устаѓ, пацягнуѓся і нетаропка спусціѓся да стойцы рэгістрацыі, проинструктировав дзяжурную, што, калі прыйдзе тэлеграма, яе варта прытрымаць да яго вяртання. Барон цешыѓ сябе думкай, што тэлеграма прыйдзе сёння ѓвечары.
  
  Ён забраѓ сродкі па сваім крэдыце ѓ банку, склаѓшы залатыя манеты ѓ сумку, якую насіѓ з сабой, і з велізарным задавальненнем павячэраѓ у рэстаране, які знаходзіѓся ѓсяго ѓ пяцідзесяці або каля таго кроках ад фінансавага ѓстановы. Надвор'е стаяла выдатнае. Таму ён пайшоѓ вакольным шляхам да прычала, дзе быѓ прышвартаваѓся параход, праз парк і па ізаляваць участку набярэжнай.
  
  "Што ѓ сумцы, містэр Крывой нос?" пачуѓся голас па-іспанску зусім побач.
  
  "Не твая справа", - адказаѓ барон на роднай мове, цяпер ідучы хутчэй.
  
  "Я кажу, што гэта грошы, шмат грошай", - сказаѓ малады круты, да якога нечакана далучыліся яшчэ шасцёра. "Мы назіралі за вамі ѓ банку, а затым ва ѓнутраным дворыку моднага кафэ. Табе спадабалася фаршыраваная камбала?
  
  "Д-ды," сказаѓ спалоханы барон, выявіѓшы, што акружаны.
  
  "Вось што я табе скажу", - раѓнуѓ верхавод банды. "Аддай нам золата, і мы пакінем цябе ѓ жывых. У адваротным выпадку мы выцягнем яго з твайго трупа".
  
  "Няма!" Барон Мопертюи закрычаѓ. "Паліцыя! Дапамажыце! Паліцыя!"
  
  Усе яны дасталі кінжалы і некалькі разоѓ усадзілі іх у жывот, грудзі і шыю барона, выкраѓшы яго золата і пакінуѓшы яго смяротна параненым на пасыпанай жвірам дарожцы.
  
  Такім чынам, мой сябар Шэрлак Холмс завяршыѓ сваю кампанію па раскрыцці каласальнай схемы, расследаванне якой пачалося па капрызе, у канчатковым выніку знясілены яго фізічна і вовлекшей ѓ спаборніцтва разумовых здольнасцяѓ з самым дасведчаным ашуканцам Еѓропы.
  
  * * * *
  
  Некалькі месяцаѓ праз, калі мы з Холмсам сядзелі ѓ крэслах, спрабуючы астыць падчас летняй спякоты, ён згадаѓ пра сумны лёс двух целаахоѓнікаѓ барона.
  
  "Павешанне было непазбежна для такога жорсткага хулігана, як Артимус Бэндэр, а пажыццёвае заключэнне для Эбігейл Хартл стала міласэрным зыходам", - з настальгіяй пракаментаваѓ Холмс. "Тым не менш, я вельмі шкадую пра ѓсё, што адбылося. Па-першае, цана на карыцу застаецца зааблочнай ".
  
  OceanofPDF.com
  
  ВЫ БАЧЫЦЕ, АЛЕ НЕ НАЗІРАЕЦЕ, аѓтар Роберт Дж. Соер
  
  Я быѓ уцягнуты ѓ будучыню першым, апярэдзіѓшы свайго спадарожніка. Ніякіх адчуванняѓ, звязаных з хронопереносом, не было, за выключэннем трэска ѓ вушах, які, як мне пазней сказалі, быѓ звязаны з змяненнем ціску паветра. Аднойчы ѓ 21 стагоддзі мой мозг быѓ просканирован, каб на аснове маіх успамінаѓ стварыць ідэальную рэканструкцыю нашых пакояѓ на Бэйкер-стрыт, 221Б. Дэталі, якія я не мог свядома ѓспомніць або сфармуляваць, тым не менш, былі прайграныя дакладна: сцены, абклееныя флоковыми шпалерамі, кілімок з мядзведжай шкуры ля каміна, плецены крэсла і крэсла, вядзерца для вугалю, нават выгляд з акна - усё было дакладна, да драбнюткіх дэталяѓ.
  
  У будучыні я пазнаёміѓся з чалавекам, які называѓ сябе Майкрофтом Холмсам. Аднак ён сцвярджаѓ, што не мае дачынення да майго кампаньёну, і пратэставаѓ, сцвярджаючы, што яго імя было простым супадзеннем, хоць і дапускаѓ, што менавіта гэты факт, верагодна, зрабіѓ вывучэнне метадаѓ майго партнёра яго галоѓным заняткам. Я спытаѓ у яго, ці ёсць у яго брат па імя Шэрлак, але яго адказ не меѓ для мяне ніякага сэнсу: "Мае бацькі не былі такімі жорсткімі".
  
  У любым выпадку, гэты Майкрофт Холмс - невысокі мужчына з рудаватымі валасамі, зусім непадобны на моцнага і п'е цёмны эль хлопца з тым жа імем, якога я ведаѓ дзвесце гадоѓ таму, - хацеѓ, каб усе дэталі былі дакладнымі, перш чым ён перанясе Холмса сюды з мінулага.
  
  "Геніяльнасць," сказаѓ ён, - была ѓсяго ѓ кроку ад вар'яцтва". І хоць я добра глядзеѓ у будучыню, мой суразмоѓца, магчыма, быѓ узрушаны гэтым вопытам.
  
  Калі Майкрофт ѓсё-ткі вывеѓ Холмса вонкі, ён зрабіѓ гэта з вялікай ѓтоенасць, перанясучы яго дакладна ѓ той момант, калі ён пераступіѓ парог рэальнай Бэйкер-стрыт, 221Б, у створаную тут сімуляцыю. Я пачуѓ голас майго добрага сябра з лесвіцы, які паведамляе свае звычайныя радасныя весці сімуляцыі місіс Хадсон. Яго доѓгія ногі, як заѓсёды, хуткім крокам прывялі яго ѓ нашу сціплую кватэру.
  
  Я чакаѓ сардэчнага прывітання, які складаецца, магчыма, з захопленага воклічу "Мой дарагі Ватсан" і, магчыма, нават моцнага поціску рукі або якога-небудзь іншага праявы прыязнасці. Але, вядома, нічога гэтага не было. Гэта было зусім не падобна на той час, калі Холмс вярнуѓся пасля трохгадовага адсутнасці, на працягу якога я лічыѓ яго мёртвым. Не, мой спадарожнік, пра подзвігі якога я меѓ гонар весці хроніку на працягу многіх гадоѓ, не падазраваѓ, як доѓга мы былі разлучаны, і таму маёй узнагародай за чуванне было не што іншае, як рассеяны ківок з яго выцягнутым тварам.
  
  Ён сеѓ і ѓзяѓся за вячэрнюю газету, але праз некалькі імгненняѓ шпурнуѓ газетныя лісты на стол. " Чорт вазьмі, Ватсан! Я ѓжо чытаѓ гэты выпуск. Хіба ѓ нас няма сённяшняй газеты?
  
  І на гэтым павароце мне нічога не заставалася, як прыняць нязвыклую ролю, якую дзіѓная лёс прадпісала мне ѓзяць на сябе цяпер: нашы традыцыйныя пазіцыі цяпер памяняліся месцамі, і мне давядзецца растлумачыць Холмсу праѓду.
  
  " Холмс, дружа, баюся, што яны больш не выдаюць газет.
  
  Ён нахмурыѓ сваё доѓгае твар, і яго ясныя шэрыя вочы заблішчалі. " Я б падумаѓ, што любы чалавек, які правёѓ у Афганістане столькі часу, колькі вы правялі, Ватсан, быѓ бы неѓспрымальны да разбуральнаму ѓздзеянню сонца. Я прызнаю, што сёння было невыносна горача, але, вядома ж, твой мозг не павінен быѓ так лёгка адключацца.
  
  "Запэѓніваю вас, Холмс, ні кропелькі," сказаѓ я. - Тое, што я кажу, праѓда, хоць, прызнаюся, мая рэакцыя была такой жа, як у вас, калі мне ѓпершыню паведамілі пра гэта. Вось ужо семдзесят пяць гадоѓ не выходзіць ні адной газеты".
  
  " Семдзесят пяць гадоѓ? Ватсан, гэты нумар "Таймс" датаваны чатырнаццатым жніѓня 1899 года, гэта значыць, ѓчора.
  
  " Баюся, што гэта няпраѓда, Холмс. Сёння пятае чэрвеня anno Domini дзве тысячы дзевяноста шостага года.
  
  "Дзве тысячы-"
  
  " Гэта гучыць недарэчна, я ведаю...
  
  - Гэта недарэчна, Ватсан. Я час ад часу называю вас "старым" з пачуцці прыхільнасці, але на самай справе вам далёка не дзвесце пяцьдзесят гадоѓ.
  
  "Магчыма, я не самы лепшы чалавек, каб растлумачыць усё гэта", - сказаѓ я.
  
  "Не," пачуѓся голас ад дзвярэй. " Дазвольце мне.
  
  Холмс ускочыѓ на ногі. " А вы хто такі?
  
  " Мяне клічуць Майкрофт Холмс.
  
  "Самазванец!" - заявіѓ мой спадарожнік.
  
  "Запэѓніваю вас, гэта не так", - сказаѓ Майкрофт. "Я прызнаю, што я не ваш брат і не заѓсёднік клуба "Дыяген", але я нашу яго прозвішча. Я вучоны, і я выкарыстаѓ пэѓныя навуковыя прынцыпы, каб вырваць вас з вашага мінулага і перанесці ѓ маё сапраѓднае ".
  
  Упершыню за ѓсе гады, што я ведаѓ яго, я ѓбачыѓ здзіѓленне на твары майго суразмоѓцы.
  
  "Гэта зусім дакладна", - сказаѓ я яму.
  
  "Але чаму?" спытаѓ Холмс, разводзячы сваімі доѓгімі рукамі. " Калі выказаць здагадку, што гэтая вар'яцкая фантазія праѓдзівая - а я ні на секунду не дапускаю, што гэта так, - навошта вам спатрэбілася такім чынам выкрадаць мяне і майго добрага сябра, доктара Ватсана?
  
  " Таму што, Холмс, гульня, як вы калі-то так любілі казаць, пачалася.
  
  "Гэта забойства, ці не так?" - спытаѓ я, радуючыся, што нарэшце-то дабраѓся да прычыны, па якой нас выклікалі сюды.
  
  "Больш, чым простае забойства", - сказаѓ Майкрофт. "Значна больш. Сапраѓды, гэта самая вялікая загадка, з якой калі-небудзь сутыкалася чалавецтва. Знік не адзін труп. Прапалі трыльёны. Трыльёны.
  
  "Ватсан", сказаѓ Холмс, - вы, вядома, распознаете прыкметы вар'яцтва ѓ гэтым чалавеку? У вас у сумцы няма нічога, што магло б яму дапамагчы? Усё насельніцтва Зямлі складае менш за двух тысяч мільёнаѓ".
  
  "У ваш час - так", - сказаѓ Майкрофт. "Сёння гэта каля васьмі тысяч мільёнаѓ. Але я паѓтараю, ёсць яшчэ трыльёны зніклых без вестак".
  
  "А, нарэшце-то я зразумеѓ", - сказаѓ Холмс, і ѓ яго вачах бліснуѓ агеньчык, калі ён прыйшоѓ да пераканання, што розум зноѓ бярэ верх. "Я чытаѓ у "Иллюстрейтед Лондан Ньюс" пра гэтых динозавриях, як назваѓ іх прафесар Оѓэн, - вялікіх істот з мінулага, усё цяпер нябожчыкі. Ты хочаш, каб я разблытаѓ іх гібель.
  
  Майкрофт паківаѓ галавой. - Вам трэба было прачытаць манаграфію прафесара Марыярці пад назвай Дынаміка астэроіда, " сказаѓ ён.
  
  "Я очищаю свой розум ад бескарысных ведаѓ", - коратка адказаѓ Холмс.
  
  Майкрофт паціснуѓ плячыма. "Ну, у той артыкуле Марыярці даволі спрытна адгадаѓ прычыну гібелі дыназаѓраѓ: астэроід, які ѓрэзаѓся ѓ зямлю, падняѓ столькі пылу, што сонца закрылася на некалькі месяцаѓ запар. Амаль праз стагоддзе пасля таго, як ён абгрунтаваѓ гэтую гіпотэзу, у пласце гліны былі знойдзены пераканаѓчыя доказы яе праѓдзівасці. Не, гэтая таямніца даѓным-даѓно разгаданая. Гэтая значна больш сур'ёзна ".
  
  "І што ж, скажыце на ласку, гэта такое?" спытаѓ Холмс з раздражненнем у голасе.
  
  Майкрофт жэстам запрасіѓ Холмса прысесці, і пасля хвіліннага непадпарадкавання мой сябар так і зрабіѓ. "Гэта называецца парадоксам Фермі," сказаѓ Майкрофт, " у гонар Энрыка Фермі, італьянскага фізіка, які жыѓ у дваццатым стагоддзі. Бачыце, цяпер мы ведаем, што наша сусвет павінна была спарадзіць незлічонае мноства планет, і што на многіх з гэтых планет павінны былі паѓстаць разумныя цывілізацыі. Мы можам прадэманстраваць верагоднасць гэтага матэматычна, выкарыстоѓваючы тое, што называецца раѓнаннем Дрэйка. Вось ужо паѓтара стагоддзя мы выкарыстоѓваем радыё, то ёсць бесправоднае, для пошуку прыкмет гэтых іншых разумных істот. І мы нічога не знайшлі - нічога! Адсюль парадокс, пастаѓлены Фермі: калі мяркуецца, што сусвет поѓная жыцця, то дзе ж іншапланецяне?"
  
  " Іншапланецяне? - перапытаѓ я. - Напэѓна, большасць з іх усё яшчэ знаходзяцца ѓ сваіх замежных краінах.
  
  Майкрофт ѓсміхнуѓся. " З вашага часу, добры доктар, гэта слова атрымала дадатковае ѓжыванне. Пад прышэльцамі я маю на ѓвазе іншапланецян - істот, якія жывуць у іншых мірах.
  
  "Як у апавяданнях Верна і Уэлса?" - спытаѓ я, зусім упэѓнены, што выраз майго твару было усхваляваным.
  
  "І нават у мірах за межамі сям'і нашага сонца," дадаѓ Майкрофт.
  
  Холмс падняѓся на ногі. "Я нічога не ведаю пра сусветаѓ і іншых мірах", - злосна сказаѓ ён. "Такія веды не могуць быць карысныя ѓ маёй прафесіі".
  
  Я кіѓнуѓ. "Калі я ѓпершыню сустрэѓ Холмса, ён паняцця не меѓ, што Зямля круціцца вакол Сонца". Я дазволіѓ сабе злёгку ѓсміхнуцца. "Ён думаѓ, што дакладна адваротнае".
  
  Майкрофт ѓсміхнуѓся. " Я ведаю пра тваіх цяперашніх абмежаваннях, Шэрлак. "Мой сябар злёгку скурчыѓся ад залішне фамильярного звароту. "Але гэта ѓсяго толькі прабелы ѓ ведах; мы можам досыць лёгка выправіць гэта".
  
  "Я не буду забіваць свой мозг бескарыснымі развагамі, не якія адносяцца да справы", - сказаѓ Холмс. "Я валодаю толькі той інфармацыяй, якая можа дапамагчы ѓ маёй працы. Напрыклад, я магу ідэнтыфікаваць сто сорак розных гатункаѓ тытунёвага попелу...
  
  "Ах, што ж, можаце пакінуць гэтую інфармацыю без увагі, Холмс", - сказаѓ Майкрофт. "Ніхто больш не паліць. Даказана, што гэта пагібельна для здароѓя". Я кінуѓ погляд на Холмса, якога заѓсёды папярэджваѓ аб схільнасці да самоотравлению. "Акрамя таго, за мінулыя гады мы таксама многае даведаліся аб структуры мозгу. Вашы асцярогі, што запамінанне інфармацыі, якая адносіцца да такіх абласцях, як літаратура, астраномія і філасофія, выцесніць іншыя, больш рэлевантныя дадзеныя, неабгрунтаваныя. Здольнасць чалавечага мозгу захоѓваць і здабываць інфармацыю практычна бязмежная."
  
  "Няѓжо?" перапытаѓ Холмс, відавочна узрушаны.
  
  "Так і ёсць".
  
  " І таму вы хочаце, каб я пагрузіѓся ѓ фізіку, астраномію і да таго падобнае?
  
  "Так," сказаѓ Майкрофт.
  
  " Каб вырашыць гэты парадокс Фермі?
  
  "Именнотак!"
  
  "Але чаму я?"
  
  "Таму што гэта галаваломка, а ты, мой дарагі сябар, найвялікшы разгадчик галаваломак, якія калі-небудзь бачыѓ гэты свет. Прайшло ѓжо дзвесце гадоѓ пасля вашага часу, і да гэтага часу не з'явілася нікога, здольнага супернічаць з вашым.
  
  Майкрофт, верагодна, не мог гэтага бачыць, але малюсенькі намёк на гонар на твары майго даѓняга таварыша быѓ мне відавочны. Але затым Холмс нахмурыѓся. "Спатрэбіліся б гады, каб назапасіць веды, якія мне спатрэбіліся б для вырашэння гэтай праблемы".
  
  " Не, гэтага не адбудзецца. Майкрофт махнуѓ рукой, і сярод хатняга бязладзіцы на стале Холмса з'явіѓся невялікі ліст шкла, які стаіць вертыкальна. Побач з ім ляжала дзіѓная металічная чаша. "З вашага часу мы дабіліся вялікіх поспехаѓ у тэхналогіі навучання. Мы можам наѓпрост праграмаваць новую інфармацыю ѓ ваш мозг ".
  
  Майкрофт падышоѓ да стала. "Гэтая шкляная панэль - тое, што мы называем маніторам. Яна актывуецца гукам вашага голасу. Проста задавайце яму пытанні, і ён адлюструе інфармацыю па любой тэме, якую вы пажадаеце. Калі вы знойдзеце тэму, якая, па вашаму думку, будзе карысная ѓ вашых даследаваннях, проста надзеньце гэты шлем сабе на галаву, - (ён паказаѓ на металічную чару), - вымавіце словы 'загрузіце тэму', і інфармацыя будзе бесперашкодна інтэграваная ѓ нейронавыя сеткі вашага ѓласнага мозгу. Адразу здасца, што вы ведаеце, і заѓсёды ведалі, усе дэталі гэтай галіне дзейнасці ".
  
  "Неверагодна!" - сказаѓ Холмс. "А адтуль?"
  
  "З гэтага моманту, мой дарагі Холмс, я спадзяюся, што вашыя дэдуктыѓны здольнасці прывядуць вас да вырашэння парадоксу - і, нарэшце, раскрыюць, што адбылося з іншапланецянамі!"
  
  * * * *
  
  " Ватсан! Ватсан!
  
  Здрыгануѓшыся, я прачнуѓся. Холмс знайшоѓ сваю новую здольнасць без намаганняѓ засвойваць інфармацыю непераадольнай і настойваѓ да глыбокай ночы, але я заснуѓ у крэсле. Я зразумеѓ, што Холмс нарэшце-то знайшоѓ замену соннага д'яблу сваёй кокаиновой маніі: цяпер, калі ѓсё тварэнне было ѓ яго пад рукой, ён ніколі больш не адчуваѓ той пустэчы, якая так забівала яго ѓ перапынках паміж заданнямі.
  
  "А?" Сказаѓ я. У горле ѓ мяне перасохла. Відавочна, я спаѓ з адкрытым ротам. "Што гэта?"
  
  "Ватсан, гэтая фізіка больш цікавая, чым я калі-небудзь ѓяѓляѓ. Паслухайце і паглядзіце, ці не лічыце вы гэта гэтак жа пераканаѓчым, як любы з выпадкаѓ, з якімі мы сутыкаліся на сённяшні дзень ".
  
  Я падняѓся з крэсла і наліѓ сабе трохі шэры - у рэшце рэшт, была яшчэ ноч, а раніцай яшчэ не наступіла. " Я слухаю.
  
  "Памятаеце зачыненую і апячатаную пакой, якая так значна фігуравала ѓ тым жудасным выпадку з Гіганцкай пацук з Суматры?"
  
  "Як я мог забыць?" - сказаѓ я, і дрыжыкі прабегла ѓ мяне па спіне. "Калі б не твая пазнака стральба, мая левая нага апынулася б такі ж хворы, як і правая".
  
  "Цалкам дакладна", - сказаѓ Холмс. "Добра, разгледзім іншы тып загадкі замкнёным пакоі, вынайдзенай аѓстрыйскім фізікам па імя Эрвін Шредингер. Уявіце котку, зачыненую ѓ скрынцы. Скрынка зробленая з такога непразрыстага матэрыялу, яе сценкі так добра ізаляваныя, а ѓшчыльненне такое глыбокае, што ніхто не зможа назіраць за коткай, калі скрынка зачынена ".
  
  "Наѓрад ці падобна на крыкет, - сказаѓ я, - замыкаць бедную котку ѓ скрынцы".
  
  " Ватсан, ваша далікатнасць вартая хвалы, але, калі ласка, паслухайце мяне. Уявіце сабе далей, што ѓнутры гэтай скрынкі знаходзіцца пускавое прылада, верагоднасць спрацоѓвання якога складае роѓна пяцьдзесят на пяцьдзесят, і што гэты вышэйзгаданы спускавы механізм падлучаны да балона з атрутным газам. Калі націснуць на спускавы кручок, адбудзецца выкід газу, і котка памрэ ".
  
  "Божа мой!" усклікнуѓ я. " Якая брыдота!
  
  - А цяпер, Ватсан, скажыце мне вось што: не адкрываючы скрынку, ці можаце вы сказаць, жывы ці мёртвы кот?
  
  "Ну, калі я вас правільна зразумеѓ, гэта залежыць ад таго, ці быѓ націснуць спускавы кручок".
  
  "Именнотак!"
  
  "Такім чынам, котка, магчыма, жывая, і, зноѓ жа, магчыма, яна мёртвая".
  
  "Ах, мой сябар, я ведаѓ, што вы не падвядзе мяне: асляпляльна відавочная інтэрпрэтацыя. Але гэта няправільна, дарагі Ватсан, зусім няправільна".
  
  "Што ты маеш на ѓвазе?"
  
  "Я маю на ѓвазе, што котка ні жывая, ні мёртвая. Гэта патэнцыйная котка, нявырашаная котка, котка, існаванне якой - не што іншае, як пытанне магчымасцяѓ. Яна ні жывая, ні мёртвая, Ватсан, ні тое, ні іншае! Пакуль які-небудзь разумны чалавек не адкрые скрынку і не паглядзіць, котка невырашальная. Толькі акт разглядвання прымушае дазволіць магчымыя сітуацыі. Як толькі вы вскрываете друк і зазіраеце ѓнутр, патэнцыйны кот ператвараецца ѓ сапраѓднага ката. Яго рэальнасць - гэта вынік таго, што за ім назіралі. "
  
  " Гэта яшчэ горшая тарабаршчыну, чым усё, што нёс гэты цёзка вашага брата.
  
  "Не, гэта не так", - сказаѓ Холмс. "Так уладкованы свет. Яны шмат чаму навучыліся з нашага часу, Ватсан, - вельмі шмат! Але, як заѓважыѓ Альфонс Карр, плюс перамены, плюс мой выбар. Нават у гэтай эзатэрычнай галіне перадавой фізікі сіла кваліфікаванага назіральніка важней за ѓсё!"
  
  * * * *
  
  Я зноѓ прачнуѓся, пачуѓшы, як Холмс крычыць: "Майкрофт! Майкрофт!"
  
  Я часам чуѓ ад яго падобныя крыкі ѓ мінулым, альбо калі яго жалезнае целасклад падводзіла яго і ѓ яго была ліхаманка, альбо калі ён знаходзіѓся пад уздзеяннем сваёй праклятай іголкі. Але праз імгненне я зразумеѓ, што ён не клікаѓ свайго сапраѓднага брата, а хутчэй крычаѓ у паветра, заклікаючы Майкрофта Холмса, які быѓ навукоѓцам 21 стагоддзя.
  
  Імгненне праз ён быѓ узнагароджаны: дзверы ѓ нашы пакоі адчыніліся, і ѓвайшоѓ рудавалосы хлопец.
  
  "Прывітанне, Шэрлак," сказаѓ Майкрофт. " Ты клікаѓ мяне?
  
  "Сапраѓды, хачу", - сказаѓ Холмс. "Цяпер я многае зразумеѓ не толькі па фізіцы, але і па тэхналогіі, з дапамогай якой вы ѓзнавілі гэтыя пакоі для мяне і добрага доктара Ватсана".
  
  Майкрофт кіѓнуѓ. "Я адсочваѓ, да чаго вы звярталіся. Павінен сказаць, нечаканы выбар".
  
  "Так можа здацца," сказаѓ Холмс, " але мой метад заснаваны на пагоні за дробязямі. Скажыце мне, калі я правільна разумею, што вы рэканструявалі гэтыя пакоі, скануючы ѓспаміны ђотсана, а затым выкарыстоѓваючы - калі я разумею тэрміны - галаграфіі і микроманипулируемые сілавыя поля для імітацыі знешняга выгляду і формы таго, што ён бачыѓ.
  
  "Цалкам дакладна".
  
  "Такім чынам, ваша здольнасць да рэканструкцыі не абмяжоѓваецца толькі аднаѓленнем нашых пакояѓ, хутчэй, вы маглі б змадэляваць усё, што любы з нас калі-небудзь бачыѓ".
  
  " Цалкам дакладна. На самай справе, я мог бы нават змясціць цябе ѓ сімуляцыю чыіх-небудзь успамінаѓ. На самай справе, я падумаѓ, што, магчыма, вам захочацца зірнуць на Вельмі вялікая колькасць радыётэлескопаѓ, з дапамогай якіх мы ѓ асноѓным прослушиваем паведамленні іншапланецян...
  
  "Так, так, я ѓпэѓнены, што гэта займальна", - грэбліва сказаѓ Холмс. "Але ці можаце вы аднавіць месца дзеяння таго, што Ватсан так дарэчы назваѓ 'Апошняй праблемай'?"
  
  "Ты маеш на ѓвазе вадаспад Райхенбах?" Майкрофт выглядаѓ ѓзрушаным. "Божа мой, ды, але я думаю, гэта апошняе, што ты хацеѓ бы зноѓ перажыць".
  
  "Трапна сказана!" - заявіѓ Холмс. "Вы можаце гэта зрабіць?"
  
  "Вядома".
  
  "Тады зрабі гэта!"
  
  * * * *
  
  Такім чынам, мазгі Холмса і мае былі просканированы, і неѓзабаве мы апынуліся ѓнутры пышнага аднаѓлення Швейцарыі мая 1891 года, куды мы першапачаткова беглі, ратуючыся ад забойцаѓ прафесара Марыярці.
  
  Наша рэканструкцыя падзей пачалася ѓ чароѓнай гатэлі Englischer Hof ѓ вёсцы Майринген. Дакладна так жа, як шмат гадоѓ назад гэта зрабіѓ першапачатковы ѓладальнік гасцініцы, яго рэканструкцыя запатрабавала ад нас абяцанні, што мы не прапусцім відовішча Райхенбахского вадаспаду. Мы з Холмсам адправіліся да Вадаспаду, ён ішоѓ, абапіраючыся на альпеншток. Як мне далі зразумець, Майкрофт якім-то чынам назіраѓ за ѓсім гэтым здалёку.
  
  "Мне гэта не падабаецца", - сказаѓ я свайму спадарожніку. "Было дастаткова дрэнна перажыць гэты жудасны дзень адзін раз, але я спадзяваѓся, што мне ніколі не прыйдзецца перажываць яго зноѓ, акрамя як у начных кашмарах".
  
  "Ватсан, успомніце, што ѓ мяне засталіся больш цёплыя ѓспаміны аб усім гэтым. Перамога над Марыярці была вышэйшай кропкай у маёй кар'еры. Я сказаѓ вам тады і цяпер паѓтараю, што пакласці канец самому Напалеону злачыннасці варта было б цаной маёй уласнай жыцця ".
  
  На паѓдарогі вакол вадаспаду была пракладзена невялікая грунтавая сцяжынка, высечаны ѓ зарасніках, каб забяспечыць поѓны агляд гэтага відовішча. Ледзяная зялёная вада, якая сілкуецца якія растаюць снягамі, цякла з фенаменальнай хуткасцю і лютасцю, а затым низвергалась ѓ вялізную, бяздонную прорву ѓ скале, чорную, як самая цёмная ноч. Пырскі ѓзляталі велізарнымі струменямі, і віск, які выдаецца падаючай вадой, быѓ амаль падобны на чалавечы крык.
  
  Мы крыху пастаялі, гледзячы ѓніз на вадаспад, на твары Холмса застыла самае кантэмпляцыйная выраз. Затым ён паказаѓ далей наперад па грунтавай сцежцы. "Звярніце ѓвагу, дарагі Ватсан", сказаѓ ён, перекрикивая шум патоку, - што грунтавая сцежка заканчваецца там, у каменнай сцяны". Я кіѓнуѓ. Ён павярнуѓся ѓ другі бок. "І зразумейце, што вярнуцца тым шляхам, якім мы прыйшлі, - гэта адзіны спосаб сысці жывымі. Ёсць толькі адзін выхад, і ён супадае з адзіным уваходам ".
  
  Я зноѓ кіѓнуѓ. Але, як і ѓ той раз, калі мы ѓпершыню апынуліся ѓ гэтым фатальным месцы, па сцежцы прабег швейцарскі хлопчык, несучы ѓ руцэ адрасаваны мне ліст з паметкай "Энглишер Хоф".
  
  Я, вядома, ведаѓ, што гаварылася ѓ запісцы: у англічанкі, якая спынілася ѓ гэтай гасцініцы, пачалося крывацёк. Жыць ёй заставалася ѓсяго некалькі гадзін, але, несумненна, ёй было б вельмі прыемна, калі б за ёй заляцаѓся англійская лекар, і не мог бы я прыехаць неадкладна?
  
  "Але запіска - гэта ѓсяго толькі падстава," сказаѓ я, паварочваючыся да Холмсу. "Вядома, першапачаткова я быѓ абдураныя гэтым, але, як вы пазней прызналіся ѓ тым лісце, якое пакінулі для мяне, вы ѓвесь час падазравалі, што гэта было прытворства з боку Марыярці".
  
  На працягу ѓсяго гэтага каментара швейцарскі хлопчык стаяѓ застылы, нерухомы, як быццам Майкрофт якім-то чынам, назіраючы за ѓсім гэтым, своечасова замкнуѓ хлопчыка, каб мы з Холмсам маглі параіцца.
  
  " Я больш не пакіну вас, Холмс, на верную смерць.
  
  Холмс падняѓ руку. "Ватсан, як заѓсёды, вашы пачуцці пахвальныя, але памятайце, што гэта ѓсяго толькі сімуляцыя. Вы будзеце аказваць мне матэрыяльную дапамогу, калі будзеце паступаць сапраѓды гэтак жа, як рабілі раней. Аднак вам няма неабходнасці здзяйсняць увесь цяжкі паход да гатэля Englischer Hof і назад. Замест гэтага проста вяртайцеся да таго месца, дзе вы праходзіце міма постаці ѓ чорным, пачакайце яшчэ чвэрць гадзіны, затым вяртайцеся сюды ".
  
  "Дзякуй, што спрасцілі гэта", - сказаѓ я. "Я на восем гадоѓ старэйшы, чым быѓ тады; трохгадзінная паездка туды і назад сёння адабрала б у мяне нямала сіл".
  
  "У самой справе," сказаѓ Холмс. " Магчыма, усе мы перажылі свае самыя карысныя дні. А цяпер, калі ласка, зрабіце так, як я прашу.
  
  "Я, вядома, зраблю гэта, - сказаѓ я, - але я шчыра прызнаюся, што не разумею, да чаго ѓсё гэта. Майкрофт з дваццаць першага стагоддзя наняѓ вас для вывучэння праблемы натуральнай філасофіі - зніклых іншапланецян. Навошта мы ѓвогуле тут?
  
  "Мы тут," сказаѓ Холмс, " таму што я вырашыѓ гэтую праблему! Даверцеся мне, Ватсан. Даверцеся мне і зноѓ прайграйце сцэнар таго знамянальнага дня 4 траѓня 1891 года".
  
  * * * *
  
  І вось я пакінуѓ свайго спадарожніка, не ведаючы, што ѓ яго на розуме. Вяртаючыся ѓ "Энглишер Хоф", я сустрэѓ чалавека, таропка які ішоѓ у іншы бок. У першы раз, калі я перажыѓ гэтыя жудасныя падзеі, я не ведаѓ яго, але на гэты раз я пазнаѓ у ім прафесара Марыярці: высокі, апрануты ва ѓсё чорнае, з выпирающим ілбом, яго хударлявая фігура рэзка вылучалася на зялёным фоне расліннасці. Я прапусціѓ сімуляцыю міма вушэй, пачакаѓ пятнаццаць хвілін, як прасіѓ Холмс, затым вярнуѓся да вадаспаду.
  
  Па прыбыцці я ѓбачыѓ альпеншток Холмса, прыслоненыя да скалы. Чорная глеба сцяжынкі да ручая пастаянна увлажнялась пырскамі ад бурлівым вадаспаду. На зямлі я ѓбачыѓ два ланцужкі слядоѓ, якія вядуць ѓніз па сцежцы да каскаду, і ні адзін не вяртаѓся назад. Гэта было дакладна такое ж жудаснае відовішча, якое сустрэла мяне шмат гадоѓ таму.
  
  " З вяртаннем, Ватсан!
  
  Я рэзка павярнуѓся. Холмс стаяѓ, прыхінуѓшыся да дрэва, шырока усміхаючыся.
  
  "Холмс!" Усклікнуѓ я. "Як вам удалося сысці ад вадаспаду, не пакінуѓшы слядоѓ?"
  
  "Памятаеце, мой дарагі Ватсан, што, за выключэннем вас і мяне з плоці і крыві, усё гэта ѓсяго толькі сімуляцыя. Я проста папрасіѓ Майкрофта не пакідаць слядоѓ маімі нагамі ". Ён прадэманстраваѓ гэта, прайшоѓшыся ѓзад-наперад. Яго абутак не пакінула ніякага адбітка, і ніякая расліннасць не была растаптаная пры яго праходжанні. "І, вядома, я папрасіѓ яго замарозіць Марыярці, як раней ён замарозіѓ швейцарскага хлопца, перш чым мы з ім сыдземся ѓ смяротнай сутычцы".
  
  "Чароѓна," сказаѓ я.
  
  - У самай справе. Цяпер зірні на паѓстае перад табой відовішча. Што ты бачыш?
  
  " Толькі тое, што я бачыѓ у той жудасны дзень, калі думаѓ, што ты памёр: два ланцужкі слядоѓ, якія вядуць да вадаспаду, і ні адзін не вядзе назад.
  
  Крык Холмса "Дакладна!" супернічаѓ з ровам вадаспаду. " Вы ведалі, што адзін набор слядоѓ належыць мне, а астатнія вы прынялі за сляды ангельца ѓ чорным - сапраѓднага Напалеона злачыннасці!
  
  "Так".
  
  " Убачыѓшы, што гэтыя дзве групы набліжаюцца да вадаспаду і ні адна не вяртаецца, вы затым кінуліся да самага краю вадаспаду і выявілі - што?
  
  "Сляды барацьбы на краі абрыву, які вядзе да самага вялікага патоку".
  
  "І які вы зрабілі з гэтага выснову?"
  
  " Што вы з Марыярці рынуліся насустрач смерці, счапіѓшыся ѓ смяротнай сутычцы.
  
  " Менавіта так, Ватсан! Дакладна такі ж выснова я б зрабіѓ сам, грунтуючыся на гэтых назіраннях!
  
  "На шчасце, аднак, я быѓ няправы".
  
  "Няѓжо ты зрабіѓ гэта зараз?"
  
  "Чаму б і няма. Ваша прысутнасць тут пацвярджае гэта".
  
  "Магчыма", - сказаѓ Холмс. "Але я думаю інакш. Падумайце, Ватсан! Вы былі на месцы злачынства, вы бачылі, што адбылося, і на працягу трох гадоѓ - трох гадоѓ, чувак!-вы лічылі мяне мёртвым. На той момант мы былі сябрамі і калегамі дзесяць гадоѓ. Дазволіѓ бы вам Холмс, якога вы ведалі, так доѓга аплакваць яго, не атрымаѓшы ад вас вестачкі? Вядома, ты павінен ведаць, што я давяраю табе па меншай меры так жа моцна, як майму брату Майкрофту, які, як я пазней сказаѓ табе, быѓ адзіным, каго я прысвяціѓ у таямніцу таго, што я ѓсё яшчэ жывы.
  
  "Што ж, - сказаѓ я, - раз ужо ты загаварыѓ пра гэта, я быѓ злёгку закрануты гэтым. Але ты патлумачыѓ мне свае прычыны, калі вярнуѓся".
  
  " Для мяне суцяшэнне, Ватсан, што вашы благія прадчуванні былі ѓладжаныя. Але, магчыма, я сумняваюся, што вы ѓ большай ступені, чым я, іх спатолілі.
  
  "А?"
  
  "Вы бачылі відавочныя доказы маёй смерці і добрасумленна, хоць і мудрагеліста, зафіксавалі тое ж самае ѓ хроніцы, якую вы так дарэчы ахрысцілі 'Апошняй праблемай".
  
  "Так, сапраѓды. Гэта былі самыя цяжкія словы, якія я калі-небудзь пісаѓ".
  
  "І якая была рэакцыя вашых чытачоѓ, калі гэты справаздачу быѓ апублікаваны ѓ Strand?"
  
  Я пакруціѓ галавой, успамінаючы. "Гэта было зусім нечакана", - сказаѓ я. "Я чакаѓ атрымаць некалькі ветлівых запісак ад незнаёмых людзей, чутны літанні па вашу скон, паколькі апавяданні аб вашых подзвігі былі так цёпла прынятыя ѓ мінулым. Але тое, што я атрымаѓ замест гэтага, было ѓ асноѓным гневам і абурэннем - людзі патрабавалі пачуць пра тваіх далейшых прыгоды ".
  
  "Што, вядома, вы лічылі немагчымым, улічваючы, што я быѓ мёртвы".
  
  "Менавіта. Павінен сказаць, што ѓсё гэта пакінула даволі непрыемны асадак. Паводзіны падалося мне вельмі дзіѓным".
  
  "Але, несумненна, усе хутка сціхла", - сказаѓ Холмс.
  
  "Вы выдатна ведаеце, што гэтага не адбылося. Я ѓжо казаѓ вам раней, што паток лістоѓ, а таксама асабістых ѓгаворыѓ, куды б я ні паехаѓ, не занепадаѓ гадамі. Фактычна, я быѓ практычна на мяжы таго, каб вярнуцца і напісаць аб адным з вашых дробных спраѓ, якое я раней праігнараваѓ як не прадстаѓляе агульнага цікавасці, проста каб дамагчыся спынення патрабаванняѓ, калі, да майго вялікага здзіѓлення і радасці ...
  
  " Да вашага вялікага здзіѓлення і радасці, пасля трохгадовага адсутнасці, не доѓжылася і месяца, я з'явіѓся ѓ вашым кабінеце, пераапрануты, калі мне не змяняе памяць, патрапаным калекцыянерам кніг. І неѓзабаве ѓ вас з'явіліся новыя прыгоды для хронікі, пачынаючы з справы сумна вядомага палкоѓніка Себасцьяна Марана і яго ахвяры, шаноѓнага Рональда Адэра.
  
  "Так," сказаѓ я. " Гэта было цудоѓна.
  
  "Але, Ватсан, давайце разгледзім факты, звязаныя з маёй відавочнай гібеллю ѓ вадаспаду Райхенбах 4 траѓня 1891 года. Вы, назіральнік на месцы здарэння, бачылі доказы, і, як вы напісалі ѓ 'Апошняй праблеме', многія эксперты прачасалі край вадаспаду і прыйшлі да дакладна такой жа высновы, што і вы, - што мы з Марыярці нырнулі насустрач сваёй смерці.
  
  "Але гэты выснову апынуѓся памылковым".
  
  Холмс напружана празьзяѓ. "Не, мой дарагі Ватсан, гэта аказалася непрымальным - непрымальным для вашых верных чытачоѓ. І менавіта адсюль вынікаюць усе праблемы. Памятаеце "Ката ѓ запячатанай скрынцы" Шредингера? Мы з Марыярці ѓ вадаспаду ѓяѓляем вельмі падобны сцэнар: ён і я спускаемся па сцежцы ѓ тупік, нашы сляды пакідаюць адбіткі на мяккай зямлі.
  
  "На той момант было толькі два магчымых зыходу: альбо я выйду жывым, альбо няма. Выйсця не было, акрамя як пайсці той жа дарогай назад ад вадаспаду. Пакуль хто-небудзь не прыйшоѓ і не паглядзеѓ, сышоѓ ці я з шляху, зыход заставаѓся нявырашаным. Я быѓ адначасова жывы і мёртвы - сукупнасць магчымасцяѓ. Але калі вы прыбылі, гэтыя магчымасці павінны былі згарнуцца ѓ адзіную рэальнасць. Вы бачылі, што ад вадаспаду не было слядоѓ ног - гэта азначала, што мы з Марыярці змагаліся да таго часу, пакуль, нарэшце, абодва не зваліліся з краю ѓ ледзяны паток.
  
  "Гэта быѓ твой акт бачання вынікаѓ, які прымусіѓ разгледзець магчымасці. У самым прамым сэнсе, мой добры, дарагі сябар, ты забіѓ мяне ".
  
  Сэрца шалёна калацілася ѓ мяне ѓ грудзях. " Кажу вам, Холмс, нішто не зрабіла б мяне больш шчаслівым, чым убачыць вас жывым!
  
  " Я ѓ гэтым не сумняваюся, Ватсан, але вы павінны былі бачыць тое ці іншае. Вы не маглі бачыць і тое, і іншае. І, убачыѓшы тое, што бачылі вы, вы паведамілі аб сваіх знаходках: спачатку швейцарскай паліцыі, затым рэпарцёру Жэнеѓскага часопіса і, нарэшце, у сваім поѓным справаздачы на старонках Strand".
  
  Я кіѓнуѓ.
  
  "Але вось тая частка, якая не была ѓлічаная Шредингером, калі ён прыдумляѓ разумовы эксперымент з катом у скрынцы. Выкажам здагадку, вы адкрываеце скрынку і выяѓляеце мёртвую котку, а пазней распавядаеце свайму суседу пра мёртвай котцы - і ваш сусед адмаѓляецца верыць вам, калі вы кажаце, што котка мёртвая. Што адбудзецца, калі ты пойдзеш і зазірнеш у скрынку ѓ другі раз?"
  
  "Ну, кот, напэѓна, усё яшчэ мёртвы".
  
  " Магчыма. Але што, калі тысячы няма, мільёны!- адмовяцца паверыць аповяду першага назіральніка? Што, калі яны будуць адмаѓляць доказы? Што тады, Ватсан?
  
  " Я- я не ведаю.
  
  "З чыстага упартасці сваёй волі яны мяняюць рэальнасць, Ватсан! Праѓда замяняецца выдумкай! Яны вернуць ката да жыцця. Больш таго, яны спрабуюць паверыць, што котка наогул ніколі не памірала!"
  
  "І што ж?"
  
  "І такім чынам, свет, які павінен мець адну канкрэтную рэальнасць, аказваецца недазволеных, нявызначаным, якія плывуць па плыні. Як першы назіральнік за тым, што адбываецца ѓ Райхенбахе, ваша інтэрпрэтацыя павінна мець прыярытэт. Але ѓпартасць чалавечай расы ѓвайшло ѓ легенды, Ватсан, і з-за гэтага відавочнага упартасці, з-за адмовы верыць таму, што ім прама сказалі, свет зноѓ апускаецца ѓ бездань недазволеных магчымасцяѓ. Мы існуем ѓ пастаянным руху - па гэты дзень увесь свет існуе ѓ пастаянным руху - з-за канфлікту паміж наглядам, якое вы сапраѓды зрабілі ѓ Райхенбахе, і наглядам, якое свет жадае, каб вы зрабілі ".
  
  " Але ѓсё гэта занадта фантастычна, Холмс!
  
  "Выключыце немагчымае, Ватсан, і ѓсё, што застанецца, якім бы неверагодным яно ні было, павінна быць праѓдай. Што падводзіць мяне да пытання, разгадкай якога нас прыцягнуѓ гэты аватар Майкрофта: парадокс Фермі. Дзе гэтыя іншапланетныя істоты?"
  
  "І вы кажаце, што вырашылі гэтую праблему?"
  
  "Сапраѓды, бачыѓ. Падумайце аб метадзе, з дапамогай якога чалавецтва шукала гэтых іншапланецян ".
  
  " Па радыё, як я разумею, спрабую падслухаць іх балбатню ѓ эфіры.
  
  " Цалкам дакладна! І калі я паѓстаѓ з мёртвых, Ватсан?
  
  "Красавік 1894 года".
  
  " А калі гэты таленавіты італьянец Гульельма Марконі вынайшаѓ бесправадную сувязь?
  
  "Я паняцця не маю".
  
  - У тысяча восемсот дзевяноста пятым годзе, мой дарагі Ватсан. У наступным годзе! За ѓвесь той час, што чалавецтва карысталася радыё, увесь наш свет быѓ невырашальным цяжкасцю! Несціснуты хвалевай фронт магчымасцяѓ!"
  
  "Што гэта значыць?"
  
  " Гэта значыць, што іншапланецяне там, Ватсан - прапалі не яны, а мы! Наш свет не сінхранізаваны з астатняй сусвету. З-за нашай няздольнасці прыняць непрыемную праѓду мы зрабілі сябе хутчэй патэнцыяльнымі, чым рэальнымі ".
  
  Я заѓсёды лічыѓ свайго спадарожніка чалавекам, велікадушна якія клапоцяцца аб уласным становішчы, але, вядома, гэта было ѓжо залішне.
  
  " Вы хочаце сказаць, Холмс, што цяперашняе недазволенае становішча спраѓ у свеце залежыць ад вашай уласнай лёсу?
  
  "У самай справе! Вашы чытачы не дазволілі б мне разбіцца да смерці, нават калі б гэта азначала дасягненне таго, чаго я жадаѓ больш за ѓсё, а менавіта ліквідацыю Марыярці. У гэтым вар'яцкім свеце назіральнік страціѓ кантроль над сваімі назіраннямі! Калі і ёсць што-тое, дзеля чаго стаяла маё жыццё - маё жыццё да таго недарэчнага майго ѓваскрашэння, пра які вы распавялі ѓ сваёй "хроніцы", "Пусты дом", - так гэта розум! Логіка! Прыхільнасць назіранаму факце! Але чалавецтва отреклось ад гэтага. Увесь гэты свет не ѓ парадку, Ватсан - настолькі не ѓ парадку, што мы адрэзаныя ад цывілізацый, якія існуюць у іншых месцах. Вы кажаце мне, што на вас абрынуліся з патрабаваннямі майго вяртання, але калі б людзі сапраѓды зразумелі мяне, зразумелі, што ѓяѓляла сабой маё жыццё, яны б ведалі, што адзінай рэальнай данінай павагі да мяне было б прыняць факты! Адзіным рэальным адказам было б пакінуць мяне паміраць!"
  
  * * * *
  
  Майкрофт адправіѓ нас у мінулае, але замест таго, каб вярнуць у 1899 год, адкуль ён нас забраѓ, па просьбе Холмса ён перанёс нас на восем гадоѓ таму, у май 1891 года. Вядома, тады ѓжо жылі больш маладыя версіі нас саміх, але Майкрофт замяніѓ нас на іх, перанясучы маладых людзей у будучыню, дзе яны маглі пражыць астатак свайго жыцця па смоделированным сцэнарах, узятым з нашых з Холмсам розумаѓ. Вядома, кожны з нас быѓ на восем гадоѓ старэйшы, чым тады, калі мы ѓ першы раз збеглі ад Марыярці, але ніхто ѓ Швейцарыі не ведаѓ нас, і таму старэнне нашых асоб засталося незаѓважаным.
  
  Я выявіѓ, што ѓ трэці раз пражываю той фатальны дзень у вадаспаду Райхенбах, але на гэты раз, як і ѓ першы і ѓ адрозненне ад другога, усё было па-сапраѓднаму.
  
  Я ѓбачыѓ надыходзячага хлопчыка-рассыльного, і маё сэрца шалёна забілася. Я павярнуѓся да Холмсу і сказаѓ: "Я не магу пакінуць вас".
  
  "Так, вы можаце, Ватсан. І вы гэта зробіце, таму што вы ніколі не прайгравалі ѓ гэтай гульні. Я ѓпэѓнены, што вы будзеце гуляць у яе да канца ". Ён памаѓчаѓ крыху, потым сказаѓ, магчыма, крыху сумна: "Я магу адкрываць факты, Ватсан, але я не магу іх змяніць". А затым зусім ѓрачыста працягнуѓ руку. Я моцна сціснуѓ яго абедзвюма рукамі. І тут хлопчык, які быѓ на службе ѓ Марыярці, апынуѓся побач з намі.
  
  Я дазволіѓ абдурыць сябе, пакінуѓшы Холмса аднаго ѓ Вадаспаду, з усіх сіл стараючыся не азірацца назад, калі ішоѓ далей, каб лячыць неіснуючага пацыента ѓ "Энглишер Хоф". Па шляху я прайшоѓ міма Марыярці, які ішоѓ у іншы бок. Гэта было ѓсё, што я мог зрабіць, каб утрымацца ад таго, каб выхапіць пісталет і пакончыць з мярзотнікам, але я ведаѓ, што Холмс палічыць недаравальным здрадай пазбавіць яго ѓласнага шанцу сустрэцца з Марыярці.
  
  Да гатэля Englischer Hof было каля гадзіны хады. Там я разыграѓ сцэну, у якой распытваѓ пра хворы англічанцы, і Стейлер-старэйшы, карчмар, адрэагаваѓ, як я і меркаваѓ, з здзіѓленнем. Маё выступленне, верагодна, было нерашучым, паколькі я ѓжо аднойчы гуляѓ гэтую ролю, але неѓзабаве я быѓ на зваротным шляху. Пад'ём у гару заняѓ больш двух гадзін, і я, шчыра прызнаюся, быѓ знясілены па прыбыцці, хоць я ледзь чуѓ ѓласнае дыханне за ровам патоку.
  
  І зноѓ я выявіѓ два ланцужкі слядоѓ, якія вядуць да прорвы, і ні адзін з іх не вяртаѓся назад. Я таксама знайшоѓ альпеншток Холмса і, як і ѓ першы раз, запіску ад яго для мяне, якую ён пакінуѓ разам з ім. Запіска абвяшчала дакладна так жа, як і ѓ арыгінале, і тлумачыла, што ѓ іх з Марыярці вось-вось адбудзецца апошняя канфрантацыя, але што Марыярці дазволіѓ яму пакінуць некалькі апошніх слоѓ. Але яно сканчалася постскриптумом , якога не было ѓ арыгінале:
  
  Мой дарагі Ватсан, - гаварылася ѓ ім, - вы почтите маю скон больш за ѓсё, калі будзеце цвёрда прытрымлівацца назіральнасці. Чаго б ні хацеѓ свет, пакіньце мяне паміраць.
  
  Я вярнуѓся ѓ Лондан і змог ненадоѓга кампенсаваць страту Холмса, нанова перажыѓшы радасць і смутак апошніх некалькіх месяцаѓ жыцця маёй жонкі Мэры, патлумачыѓшы ёй і іншым, што мае некалькі постаревшее твар - вынік шоку, выкліканага смерцю Холмса. У наступным годзе, дакладна па раскладзе, Марконі сапраѓды вынайшаѓ бесправадную сувязь. Заклікі да новых прыгод з Холмсам працягвалі сыпацца, але я ігнараваѓ іх, хоць адсутнасць Холмса ѓ маім жыцці было настолькі моцным, што я адчуваѓ моцнае спакуса змякчыцца і адмовіцца ад сваіх назіранняѓ, зробленых у Райхенбахе. Нішто не даставіла б мне большага задавальнення, чым зноѓ пачуць голас самога лепшага і мудрага чалавека, якога я калі-небудзь ведаѓ.
  
  У канцы чэрвеня 1907 года я прачытаѓ у "Таймс" аб выяѓленні інтэлектуальных бесправадных сігналаѓ, выходных з боку зоркі Альтаір. У той дзень увесь астатні свет святкаваѓ, але, прызнаюся, я заплакаѓ сьлязьмі і падняѓ адмысловы тост за майго добрага сябра, нябожчыка містэра Шэрлака Холмса.
  
  OceanofPDF.com
  
  "ПРЫГОДА ђ ЖАМЧУЖНЫХ БРАМЫ" Майка Рэзніка
  
  Экспертыза, праведзеная экспертамі, не пакідае асаблівых сумневаѓ у тым, што асабістае суперніцтва паміж двума мужчынамі скончылася, паколькі яно наѓрад ці магло не скончыцца ѓ такой сітуацыі тым, што яны пахіснуліся, зняволеныя ѓ абдымкі адзін аднаго. Любая спроба вярнуць цела была абсалютна безнадзейнай, і там, глыбока ѓнізе, у гэтым жудасным катле з бурлівай вадой і бурлівай пенай, назаѓсёды застанецца ляжаць самы небяспечны злачынец і галоѓны змагар закона свайго пакалення.
  
  - Апошняя праблема
  
  Гэта прыводзіла мяне ѓ замяшанне. Толькі што я куляѓся над вадаспадам у Райхенбахе, абхапіѓшы прафесара Марыярці рукамі, а ѓ наступнае імгненне мне падалося, што я стаю адзін сярод маркотнага, шэрага, невыразна пейзажу.
  
  Я быѓ зусім сухім, што здавалася зусім за нармалёвую, хоць не было ніякіх прычын, па якіх гэтага не павінна было быць. Акрамя таго, я адчуѓ, як мая нага разбілася аб камяні, калі мы пачалі апусканне, і ѓсё ж я не адчуѓ ніякай болю.
  
  Раптам я ѓспомніѓ пра Марыярці. Я агледзеѓся ѓ пошуках яго, але яго нідзе не было відаць. Наперадзе быѓ неверагодна яркі святло, і мяне пацягнула да яго. Што адбылося далей, я памятаю цьмяна; сутнасць гэтага ѓ тым, што з усіх месцаѓ я апынуѓся на Нябёсах. (Ніхто не казаѓ мне, што я на Нябёсах, але калі отбрасываешь немагчымае, усё, што застаецца, якім бы неверагодным яно ні было, павінна быць праѓдай. І адсутнасці прафесара Марыярці было цалкам дастаткова, каб пераканаць мяне ѓ тым, што я не ѓ Пекле.)
  
  Як доѓга я заставаѓся там, я не ведаю, таму што няма ніякіх сродкаѓ, з дапамогай якіх можна было б вымераць працягласць знаходжання там. Я толькі ведаю, што мне здавалася, што з такім жа поспехам я мог бы быць у Іншым Месцы, так мне надакучылі вечны спакой і дасканаласць майго акружэння. Гэта прызнанне, безумоѓна, абразіла б усіх царкоѓнікаѓ, але калі ёсць адно месца ва ѓсім космасе, для якога я адназначна не падыходжу, то гэта Нябёсы.
  
  На самай справе, неѓзабаве я пачаѓ падазраваць, што сапраѓды знаходжуся ѓ Пекле, бо калі кожны з нас стварае свой уласны Рай і свой уласны Пекла, то мой Пекла, несумненна, павінен быць месцам, дзе ѓсе мае трэніроѓкі і ѓсе мае сілы цалкам бескарысныя. Месца, дзе ніколі не вядзецца гульня, больш таго, дзе наогул няма гульні, ніяк не можа лічыцца Раем для такога чалавека, як я.
  
  Калі на Зямлі мне стала невыносна сумна, я адкрыѓ метад палягчэння, але ѓ маіх цяперашніх абставінах мне было адмоѓлена ѓ гэтым. Тым не менш, мяне паглынула смага мазгавой стымуляцыі, а не сяміадсоткавага раствора какаіну.
  
  І затым, калі я быѓ упэѓнены, што мне пагражае вечная нуда, і шкадаваѓ аб усіх страчаных шанцах здзейсніць такія грахі, якія маглі б паставіць мяне ѓ сітуацыю, калі, па крайняй меры, у мяне была б магчымасць збегчы, я выявіѓ, што сутыкнуѓся са святлівым істотай, якое неѓзабаве выявілася ѓ знешняй форме мужчыны са светла-блакітнымі вачыма і густой белай барадой. На ім было белае адзенне, а над яго галавой лунаѓ залаты німб.
  
  Раптам я таксама прыняѓ чалавечы аблічча і быѓ здзіѓлены, выявіѓшы, што да гэтага самага моманту не ѓсведамляѓ, што ѓ мяне больш няма цела.
  
  "Добры дзень, містэр Холмс," сказаѓ мой наведвальнік.
  
  "Сардэчна запрашаем, святы Пётра", - адказаѓ я сваім зноѓ здабытым голасам.
  
  "Ты ведаеш, хто я?" - здзіѓлена спытаѓ ён. "Мяркуецца, што перыяд тваёй ідэалагічнай апрацоѓкі павінен быць неадкладна забыты".
  
  "Я нічога не памятаю аб перыядзе сваёй ідэалагічнай апрацоѓкі", - запэѓніѓ я яго.
  
  "Тады адкуль ты ѓвогуле можаш ведаць, хто я такі?"
  
  "Назіранне, аналіз і дэдукцыя," патлумачыѓ я. "Вы, відавочна, шукалі мяне, таму што звярнуліся да мяне па імені, і паколькі я, відавочна, быѓ бесцялесным істотай, адным з многіх мільярдаѓ, я мяркую, што вы валодаеце здольнасцю адрозніваць ѓсіх нас. Гэта мае на ѓвазе пэѓную ѓладу. Вы ѓзялі цела, якім карысталіся пры жыцці, і я бачу, што невялікія паглыблення на пальцах вашай правай рукі былі зробленыя грубай рыбалоѓнай лескай. У цябе ёсць німб, а ѓ мяне яго няма, што, такім чынам, мае на ѓвазе, што ты святы. Такім чынам, хто з многіх святых быѓ рыбаком і меѓ бы якую-небудзь ѓладу на Нябёсах?"
  
  Святы Пётр ѓсміхнуѓся. " Вы проста неверагодныя, містэр Холмс.
  
  " Мне вельмі сумна, святы Пётр.
  
  "Я ведаю," сказаѓ ён, " і за гэта я шкадую. Ты ѓнікальная сярод усіх душ на Нябёсах у сваёй незадаволенасці".
  
  "Гэта ѓжо няпраѓда," сказаѓ я, " бо хіба я не заѓважаю некаторага недахопу ѓтрымання ѓ вашых уласных рысах?"
  
  "Цалкам дакладна, містэр Холмс", - пагадзіѓся ён. "У нас тут праблема - праблема, якую я стварыѓ сам, - і я вырашыѓ звярнуцца да вас за дапамогу ѓ яе вырашэнні. Здаецца, гэта самае меншае, што я магу зрабіць, каб зрабіць ваша знаходжанне тут больш ніштаватым для вас. "Ён няёмка змоѓк. "Акрамя таго, цалкам можа быць, што ты адзіная душа ѓ маіх уладаннях, якая здольная вырашыць гэтую праблему".
  
  "Хіба Бог не можа імгненна вырашыць любую узніклую праблему?" - Спытаѓ я.
  
  "Ён можа, і ѓ канчатковым выніку Ён гэта зробіць. Але паколькі я стварыѓ гэтую праблему, я папрасіѓ, каб мне дазволілі вырашыць яе - або паспрабаваць вырашыць - першым ".
  
  " Колькі часу Ён табе даѓ?
  
  " Час тут не мае значэння, містэр Холмс. Калі Ён вырашыць, што я пацярплю няѓдачу, ён выправіць праблему сам. Ён зноѓ зрабіѓ паѓзу. "Я спадзяюся, што вы зможаце дапамагчы мне рэабілітавацца ѓ Яго вачах".
  
  "Я, безумоѓна, зраблю ѓсё, што ѓ маіх сілах", - запэѓніѓ я яго. "Калі ласка, выкладзіце сутнасць праблемы".
  
  "Гэта ѓ вышэйшай ступені зневажальна, містэр Холмс", - пачаѓ ён. "З спрадвечных часоѓ я быѓ Захавальнікам Жамчужных Брамы. Ніхто не можа патрапіць на Нябёсы без майго адабрэння, і да нядаѓняга часу я ніколі не рабіѓ памылак".
  
  "А цяпер у цябе ёсць?"
  
  Ён стомлена кіѓнуѓ галавой. " Цяпер зразумеѓ. Велізарная памылка.
  
  "Хіба ты не можаш проста знайсці душу, як ты знайшоѓ мяне, і выгнаць яе?"
  
  "Хацеѓ бы я, каб усё было так проста, містэр Холмс", - адказаѓ ён. "Калігулу, Тамерлана, Атылу я мог бы знайсці без працы. Але гэтая душа, хоць і пачарнела да неверагоднасці, да гэтага часу прымудралася выслізгваць ад мяне".
  
  "Зразумела", - сказаѓ я. "Я здзіѓлены, што пяць такіх агідных забойстваѓ не робяць гэта адразу прыкметным".
  
  "Значыць, ты ведаеш?" - усклікнуѓ ён.
  
  "Што вы шукаеце Джэка Патрашыцеля?" Адказаѓ я. "Элементарна. Усе астатнія, каго вы згадалі, былі апазнаныя ѓ сваіх злачынствах, але асобу Патрашыцеля так і не была ѓстаноѓлена. Далей, паколькі гэты чалавек быѓ псіхічна неѓраѓнаважаным, мне здаецца магчымым, грунтуючыся на маіх, па агульным прызнанні, абмежаваных ведах аб Нябёсах, што калі ён не адчувае віны, то і яго душа не праяѓляе віны ".
  
  "Вы менавіта такі, якім я спадзяваѓся вас бачыць, містэр Холмс," сказаѓ Святы Пётр.
  
  "Не зусім усё", - сказаѓ я. "Таму што я не разумею вашага турботы. Калі душа Патрашыцеля нічым не заражаная, навошта турбаваць сябе пошукамі яго? У рэшце рэшт, гэты чалавек быѓ відавочна шаленым і не адказваѓ за свае ѓчынкі. На Зямлі, ды, я б без ваганняѓ замкнуѓ яго там, дзе ён больш не змог бы прычыніць шкоды, але тут, на Нябёсах, які магчымы шкоду ён можа прычыніць?"
  
  "Усё не так проста, як вы думаеце, містэр Холмс", - адказаѓ Святы Пётр. "Тут мы існуем на духоѓным плане, але гэтага нельга сказаць пра Чысцец або Пекле. Нядаѓна нябачная душа спрабавала адкрыць Жамчужныя Вароты з гэтай боку. Ён нахмурыѓся. " Яны былі створаны, каб супрацьстаяць спробам звонку, але не знутры. Яшчэ адна-дзве спробы, і душа, магчыма, сапраѓды даб'ецца поспеху. Аднойчы здабыѓшы эктоплазменные атрыбуты, яна можа нанесці неабмежаваны шкоду ѓ Чысцец ".
  
  "Тады чаму б проста не выпусціць яго?"
  
  "Калі я пакіну вароты адкрытымі для яго, нас можа захліснуць яшчэ больш нягодных душ, якія спрабуюць увайсці".
  
  "Зразумела", - сказаѓ я. "Што прымушае вас думаць, што гэта і Патрашыцель?"
  
  "Дакладна гэтак жа, як на Нябёсах няма працягласці, няма і месцазнаходжання. Жамчужныя Вароты, хоць самі па сабе даволі малыя, існуюць ва ѓсіх месцах".
  
  "А!" Я сказаѓ, нарэшце, зразумеѓшы прыроду праблемы. "Ці мае рацыю я, мяркуючы, што спроба ѓцёкаѓ была прадпрынятая паблізу ад душ Элізабэт Страйд, Эні Чэпмен, Кэтрын Эддоус, Мэры Кэлі і Мэры Эн Николлс?"
  
  "Пяць яго ахвяр", - сказаѓ Святы Пётр, ківаючы. "На самой справе, двое з іх знаходзяцца па-за межамі дасяжнасці нават яго, але Страйд, Чэпмен і Кэлі ѓ Чысцец".
  
  "Ты можаш даставіць гэтых траіх на Нябёсы?" - Спытаѓ я.
  
  "У якасці прынады?" - спытаѓ святы Пётр. "Баюся, што няма. Ніхто не можа патрапіць на Нябёсы раней свайго часу. Акрамя таго, "дадаѓ ён," ён нічога не можа зрабіць ім у духоѓнай форме. Як ты сам ведаеш, тут нельга нават мець зносіны з іншымі душамі. Чалавек праводзіць усю вечнасць, атрымліваючы асалоду ад славай Божай".
  
  "Так вось чым тут займаюцца", - крыва ѓсміхнуѓся я.
  
  "Калі ласка, містэр Холмс!" строга сказаѓ ён.
  
  "Прашу прабачэння," сказаѓ я. - Што ж, падобна на тое, мы павінны зладзіць Потрошителю пастку пры яго наступнай спробе да ѓцёкаѓ.
  
  "Ці можам мы быць упэѓненыя, што ён працягне свае спробы збегчы?"
  
  "Магчыма, ён адзіная душа, менш падыходная для Рая, чым я сам", - запэѓніѓ я яго.
  
  "Гэта здаецца невыканальнай задачай", - панура сказаѓ Святы Пётр. "Ён можа паспрабаваць сысці ѓ любы момант".
  
  "Ён паспрабуе сысці паблізу ад сваіх ахвяр", - адказаѓ я.
  
  "Як ты можаш быць упэѓнены ѓ гэтым?" - спытаѓ святы Пётр.
  
  "Таму што гэтыя забойствы былі здзейсненыя без матыву".
  
  "Я нічога не разумею".
  
  "Там, дзе няма матыву," патлумачыѓ я, " няма прычын спыняцца. Вы можаце быць упэѓнены, што ён паспрабуе звязацца з імі зноѓ".
  
  "Нават у гэтым выпадку, як мне затрымаць яго - ці хаця б апазнаць яго?" - спытаѓ святы Пётр.
  
  "Хіба месцазнаходжанне на Нябёсах абавязкова бессэнсоѓна?" - Спытаѓ я.
  
  Ён няѓцямна ѓтаропіѓся на мяне.
  
  "Дазвольце мне паѓтарыць гэта", - сказаѓ я. "Ці можаце вы загадаць Жамчужным Брамы заставацца паблізу ад разгляданых душ?"
  
  Ён паківаѓ галавой. " Вы не разумееце, містэр Холмс. Яны існуюць адначасова ва ѓсіх часах і месцах.
  
  "Зразумела", - сказаѓ я, шкадуючы, што ѓ мяне няма трубкі, каб зацягнуцца цяпер, калі я быѓ у чалавечым абліччы. "Ты можаш стварыць другія вароты?"
  
  "Гэта было б зусім не тое ж самае", - сказаѓ святы Пётр.
  
  "Гэта не абавязкова павінна быць адно і тое ж, калі гэта падобна на ѓспрыманне душы".
  
  "Ён бы адразу пазнаѓ".
  
  Я пакруціѓ галавой. "Ён зусім не вар'ят. Яго разумовыя працэсы - такія, якія яны ёсць, - адхіляюцца ад нормы. Калі вы паступіце так, як я прапаную, і ѓсталюеце фальшывыя брама побач з душамі яго ахвяр, я мяркую, што ён не спыніцца, каб заѓважыць розніцу. Яго якім-небудзь чынам цягне да гэтых жанчынам, і гэта будзе перашкодай для яго жаданняѓ. Ён будзе больш зацікаѓлены ѓ нападзе на яе, чым у яе аналізе, нават калі б быѓ здольны на апошняе, у чым я схільны сумнявацца ".
  
  "Ты цалкам упэѓнены?" - з сумневам спытаѓ святы Пётр.
  
  "Ён вымушаны здзяйсняць сваю разню над прастытуткамі. Па якой-то прычыне, падобна, гэта адзіныя душы, якія ён можа ідэнтыфікаваць як прастытутак. Такім чынам, менавіта на іх ён хоча напасці ". Я зноѓ зрабіѓ паѓзу. "Ствары ілжывыя брама. Душа, якая пройдзе праз іх, будзе той, каго ты шукаеш".
  
  "Я спадзяюся, што вы маеце рацыю, містэр Холмс", - сказаѓ ён. - Ганарыстасць - гэта грэх, але нават у мяне ёсць яе кропелька, і мне не хацелася б абняславіцца перад маім Спадаром.
  
  І з гэтымі словамі ён знік.
  
  * * * *
  
  Ён вярнуѓся праз няпэѓны прамежак часу з пераможнай усмешкай на твары.
  
  "Я мяркую, што наша маленькая хітрасць спрацавала?" - Спытаѓ я.
  
  "Менавіта так, як ты і казаѓ!" - адказаѓ Святы Пётр. "Джэк Патрашыцель цяпер там, дзе яму і месца, і ніколі больш не апаганіць Нябёсы сваёй прысутнасцю". Ён утаропіѓся на мяне. " Вы павінны быць ѓсхваляваныя, містэр Холмс, але ѓсё ж выглядаеце няшчасным.
  
  "У пэѓным сэнсе я яму зайздрошчу", - сказаѓ я. "Па крайняй меры, цяпер у яго ёсць выклік".
  
  "Не зайздросьці яму", - сказаѓ святы Пётр. "Ён далёкі ад таго, каб адчуваць цяжкасці, ён не можа чакаць нічога, акрамя вечных пакут".
  
  "У нас з ім ёсць сёе-тое агульнае", - з горыччу адказаѓ я.
  
  "Магчыма, і няма", - сказаѓ святы Пётр.
  
  Я імгненна насьцярожыѓся. " Аб?
  
  "Вы выратавалі мяне ад сораму і збянтэжанасці", - сказаѓ ён. "Самае меншае, што я магу зрабіць, гэта узнагародзіць вас".
  
  "Якім чынам?"
  
  "Я хутчэй падумаѓ, што ѓ вас можа быць прапанова".
  
  "Магчыма, для цябе гэта Рай," сказаѓ я, " але для мяне гэта Пекла. Калі ты сапраѓды хочаш узнагародзіць мяне, пайшлі туды, дзе я змагу прымяніць свае здольнасці. У свеце паѓсюль пануе зло; я валодаю унікальнай кваліфікацыяй для барацьбы з ім ".
  
  "Ты сапраѓды адвернешся ад Нябёсаѓ, каб працягваць сваю пагоню за несправядлівасцю, падвяргаць сябе рызыцы амаль штодня?" - спытаѓ святы Пётр.
  
  "Я б так і зрабіѓ".
  
  "Нават ведаючы гэта, калі вы сыдзеце са шляху праведнасьці - а гэта больш складаны шлях, чым вашы царквы прымушаюць вас верыць, - магчыма, гэта не будзе вашым канчатковым пунктам прызначэння?"
  
  "Нават так". І пра сябе я падумаѓ: "асабліва так".
  
  "Тады я не бачу прычын, чаму б мне не задаволіць тваю просьбу", - сказаѓ святы Пётр.
  
  " Слава Богу! - Прамармытаѓ я.
  
  Святы Пётр зноѓ усміхнуѓся. "Падзякавалі Яго сам, калі падумаеш пра гэта. Ты ж ведаеш, што ён сапраѓды слухае".
  
  Раптам я зноѓ апынуѓся ѓ тым бясконцым шэрым пейзажы, з якім сутыкнуѓся пасля пераходу праз вадаспад у Райхенбахе, толькі на гэты раз замест яркага святла мне здалося, што я бачу ѓдалечыні горад...
  
  * * * *
  
  Холмс! - Усклікнуѓ я. " Гэта сапраѓды вы? Няѓжо вы сапраѓды жывыя? Ці магчыма, што вам удалося выбрацца з гэтай жудаснай прорвы?
  
  - Прыгода ѓ Пустым доме
  
  OceanofPDF.com
  
  ПРА АђТАРАђ
  
  Джон Грэгары Бетанкур - аѓтар бэстсэлераѓ ѓ галіне навуковай фантастыкі, фэнтэзі, жахаѓ і дэтэктываѓ. Яго апошняя публікацыя - "Яма і ківач", зборнік дэтэктыѓных апавяданняѓ Піцера Геллера "Пітбуль". Ён аѓтар чатырох раманаѓ "Зорнага шляху" і серыі паведамляе інфармацыйны партал "Новых хронік Амбера", а таксама тузіна арыгінальных раманаѓ. Яго эсэ, артыкулы і рэцэнзіі з'яѓляліся ѓ такіх разнастайных выданнях, як Writer's Digest, The Washington Post і Amazing Stories.
  
  Марк Билгрей - аѓтар двух гумарыстычных фантастычных раманаѓ "І не забудзь выратаваць прынцэсу" і "І не забудзь выратаваць іншую прынцэсу". Яго сур'ёзныя апавяданні ѓ жанрах фэнтэзі, навуковай фантастыкі, жахаѓ і крыміналу з'яѓляліся ѓ шматлікіх анталогіях, у тым ліку, Slipstreams, The Ultimate Halloween, Merlin і Crafty Cat Crimes. Як пісьменнік-карыкатурыст, яго карыкатуры публікаваліся ѓ такіх часопісах і газетах, як The Harvard Business Review, The Wall Street Journal і Funny Times.
  
  Рыс Боуэн - аѓтар бэстсэлераѓ New York Times і лаѓрэат прэміі "Агата і Энтані". Яна стварыла атмасферныя "Таямніцы Молі Мэрфі", дзеянне якіх адбываецца ѓ Нью-Ёрку на рубяжы стагоддзяѓ, і "Таямніцы каралеѓскай шпіёнкі" - бліскучыя брытанскія камедыі з удзелам беднай непаѓналетняй каралеѓскай асобы Джорджианы 1930-х гадоѓ.
  
  Карла Купэ, сама таго не заѓважаючы, захапілася напісаннем кароткіх апавяданняѓ. Два яе аповяду - "Забойства, выгляд ззаду" у Чесапикские злачынства II і "Небяспечны пераход" у Чесапикские злачынства 3 -былі намінаваныя на прэмію Агаты Крысці. Яе стылізацыі пад Шэрлака Холмса з'яѓляюцца ѓ часопісе дэтэктываѓ пра Шэрлака Холмса і "Дом Шэрлака: Пусты дом".
  
  Джэк Грушо - журналіст-даследчык на пенсіі і былы агент федэральных праваахоѓных органаѓ, які спецыялізуецца на справах аб махлярстве з поштай. Ён жыве на невялікай ферме на паѓднёва-захадзе Пенсільваніі, дзе піша і даглядае за пяццю загнанымі коньмі. Акрамя газетных артыкулаѓ, Грушо з'яѓляецца сааѓтарам і рэдактарам навукова-папулярнай кнігі "Питтсбургские персанажы", апублікаванай выдавецтвам Iconoclast Press ѓ Гринсбурге, штат Пенсільванія. Аѓтар, актыѓны член арганізацыі "Пісьменнікі-детективщики Амерыкі".
  
  Брус Килстейн вывучаѓ ангельскую мову ѓ каледжы Франкліна і Маршала. Ён працягнуѓ вывучаць медыцыну і пачаѓ надаваць больш часу пісьменніцтву як творчай атвора. Ён выкарыстоѓвае свой медыцынскі і хірургічны вопыт ѓ многіх сваіх апавяданнях. Яму падабаецца пісаць у розных жанрах, у тым ліку гістарычную фантастыку, жахі і містыку.
  
  Майкл Курланд - амерыканскі аѓтар навуковай фантастыкі і дэтэктываѓ. Яго першым апублікаваных раманам быѓ Дзесяць гадоѓ да суднага дня (напісаны сумесна з Чэстарам Андэрсанам) ѓ 1964 годзе. Іншыя вядомыя працы ѓключаюць "Дзяѓчыну-аднарога" і два рамана, дзеянне якіх адбываецца ѓ свеце "Лорда Дарсі" Рэндалла Гарэта, "Дзесяць маленькіх чараѓнікоѓ" і "Даследаванне магіі" (даступна ѓ выдавецтве "Уайлдсайд Прэс"). Пасля поспеху яго "Пякельнага прылады", намінаванага на прэмію Эдгара, і "Чумы шпіёнаѓ", Курланд звярнуѓ сваю ѓвагу на дэтэктыѓную літаратуру. У некалькіх яго наступных раманах фігуруе закляты вораг Шэрлака Холмса, прафесар Марыярці.
  
  Гэры Ловизи з'яѓляецца прызнаным прыхільнікам Холмса і напісаѓ некалькі пародый на Холмса, у тым ліку "Найвялікшую гульню Майкрофта" і "Гібель брытанскага барка Сафі Андэрсан". Ён аѓтар бібліяграфіі "Шэрлак Холмс: вялікі дэтэктыѓ" ѓ мяккай вокладцы.
  
  Рычард А. Лупофф напісаѓ шэсцьдзесят тамоѓ фэнтэзі, містыкі, навуковай фантастыкі, жахаѓ і мэйнстрым-фантастыкі. Сярод яго апошніх кніг - зборнік "Тузін забойцаѓ", "Квінтэт: справы Чэйза і Дэлакруа", "Да 12:01 і пасля", "Універсальны Холмс" і "Жахі, бачання і сны". Яго девятитомный дэтэктыѓны серыял з удзелам Хобарта Ліндсі і Марвии Плам быѓ перавыдадзены выдавецтвам Wildside Press ѓ 2013 годзе.
  
  Майкл Мэллори - пісьменнік па анімацыі і пасляваеннай поп-культуры, Мэллори таксама піша дэтэктывы аб забойствах, у якіх часта фігуруе "Амелія Уотсан", другая (і раней не згадвальная) жонка доктара Ватсана, які праславіѓся Шэрлакам Холмсам. На сённяшні дзень выйшла чатыры тамы апавяданняѓ Амеліі Уотсан: Прыгоды другой місіс Уотсан, Забойства ѓ ванне, Подзвігі другой місіс Уотсан і Стратфордский змова.
  
  Адам Бо Макфарлейн ѓ цяперашні час пражывае ѓ гарадах-пабрацімах і з'яѓляецца магістрантам магістратуры Універсітэта Мінесоты. Яго апошняй публікацыяй была "З глыбіні майго сэрца" у дзевятым выпуску Thuglit. Ён з'яѓляецца актыѓным членам асацыяцыі пісьменнікаѓ-дэтэктываѓ Амерыкі і асацыяцыі пісьменнікаѓ-прыватных дэтэктываѓ Амерыкі.
  
  з'яѓляецца аѓтарам гэтых кніг. Кент Мілер,Алан Квотермейн ѓ "Гарніле жыцця" і Шэрлак Холмс на даху свету. Ён быѓ апублікаваны ѓ Faunus: Часопіс Сяброѓ Артура Мейчена; Прывіды і навукоѓцы: Інфармацыйны бюлетэнь. М. Р. Джэймса; і Калекцыянер дзіѓных гісторый. Ён называе сваіх катоѓ у гонар аѓтараѓ віктарыянскай эпохі.
  
  Майк Рэзнік, згодна з Locus, з'яѓляецца лаѓрэатам прэміі "Жывы ці мёртвы" за кароткаметражную мастацкую літаратуру ѓсіх часоѓ. У яго пяць прэмій Hugo, а таксама іншыя буйныя ѓзнагароды з ЗША, Францыі, Польшчы, Іспаніі, Харватыі, Каталоніі і Японіі. Майк з'яѓляецца аѓтарам 84 раманаѓ, больш за 260 апавяданняѓ і 3 кінасцэнарыяѓ, а таксама адрэдагаваѓ 41 анталогію.
  
  Лінда Робертсан займаецца крымінальным правам у некамерцыйнай юрыдычнай фірме з Сан-Францыска. Акрамя апавяданняѓ пра Шэрлака Холмсе і дакументальнай літаратуры, яна з'яѓляецца сааѓтарам "Кіраѓніцтва поѓнага ідыёта па неразгаданай таямніц".
  
  Крысцін Кэтрын Раш - амерыканская пісьменніца і рэдактар. Пад рознымі псеѓданімамі яна пісала навуковую фантастыку, фэнтэзі, дэтэктывы, любоѓныя раманы і папулярныя раманы. Раш атрымаѓ прэмію Х'юга 2001 года за лепшую за навэлу "Немаѓлятаѓ тысячагоддзя"; прэмію "Індэвар" 2003 года за "Зніклы 2002"; і прэмію Sidewise Award за альтэрнатыѓную гісторыю 2008 года за "Вяртанне Апалона-8". Яна рэдагавала Часопіс фэнтэзі і навуковай фантастыкі на працягу шасці гадоѓ, з сярэдзіны 1991 па сярэдзіну 1997 года, атрымаѓшы прэмію Х'юга як лепшы прафесійны рэдактар.
  
  Роберт Джэймс Соер - канадскі пісьменнік-фантаст. У яго быѓ апублікаваны 21 раман, а яго кароткаметражныя апавяданні з'яѓляліся ѓ Analog Science Fiction and Fact, Amazing Stories, On Spec, Nature і многіх анталогіях. Соер стаѓ лаѓрэатам прэміі "Небьюла" (1995), прэміі "Х'юга" (2003), мемарыяльнай прэміі Джона У. Кэмпбэла (2006) і атрымаѓ узнагароду Aurora Award за пажыццёвыя дасягненні ад Канадскай асацыяцыі навуковай фантастыкі і фэнтэзі ѓ 2013 годзе.
  
  Стэн Трибульски з'яѓляецца аѓтарам папулярнага серыяла "Догерці" і быѓ пракурорам па крымінальных справах у акруговай пракуратуры Брукліна, а пазней адвакатам па грамадзянскіх справах у Дэпартаменце адукацыі Нью-Ёрка. Да таго, як стаць адвакатам, Трибульски быѓ газетным рэпарцёрам, адміністратарам каледжа, бармэнам і даѓнім заѓсёднікам McSorley's Old Ale House ѓ Нью-Ёрку. За час сваёй юрыдычнай кар'еры ён перанёс свой офіс McSorley's далей ад офіса і працягнуѓ гэтую традыцыю на працягу ѓсёй сваёй пісьменніцкай кар'еры, выкарыстоѓваючы стол у якасці пісьмовага стала, котак ѓ якасці памочнікаѓ рэдактара, а карчму як месца дзеяння ѓ сваіх раманах і апавяданнях.
  
  Марк Уордекер - бібліятэкар і акадэмічны тэхнолаг, які цікавіцца тым, як лічбавыя тэхналогіі ѓплываюць на даследаванні і метады навучання. Не менш важныя яго захапленні: Шэрлак Холмс, віктарыянская і эдвардианская перыядычная літаратура, крымінальнае чытво, класічная літаратура, Доктар Хто і многія іншыя.
  
  OceanofPDF.com
 Ваша оценка:
Связаться с программистом сайта.

Новые книги авторов СИ, вышедшие из печати:
О.Болдырева "Крадуш. Чужие души" М.Николаев "Вторжение на Землю"

Как попасть в этoт список
Сайт - "Художники" .. || .. Доска об'явлений "Книги"