Мае бацькi пазнаёмiлiся на будоwлi Бабiлонскай вежы.
З паwдарогi да неба (сiняга-сiняга) падалi камянi i быкi (што тыя камянi wсцягвалi). Свет складаwся з крыкаw, рознакаляровых гукаw, рознай велiчынi i формы: правiльных, сiметрычных, гнутых, крывых, пукатых, апрацаваных i неабчасаных.
З крыкамi на свет нараджалiся мовы. I мая мацi крыкнула майму бацьку: "Сцеражыся!". Ён пачуw, паспеw ухiлiцца, знайшоw мацi w натоwпе, ухапiw за руку, выцягнуw з-пад друзу, паглядзеw у вочы - i толькi тады зразумеw.
Iнакш бы iм не сустрэцца. Iнакш бы iм не быць разам. Iх павянчала цёплая, шурпатая вежа, што wскараскалася на паwдарогi да неба. Мая мацi i мой бацька глядзелi w вочы адно аднаму да скону. Калi працавалi, елi, кахалi, сварылiся, памiралi. Яны не адводзiлi вачэй - i разумелi адно аднаго. Хоць размаwлялi на розных мовах.
Яны зачалi мяне на руiнах Бабiлону. Iм не трэба было гэтак рабiць. Яны маглi б уцячы адтуль. Яны мусiлi пачакаць. Яны павiны былi... Мая мацi wдыхнула салодкi пыл камянёw, што нядаwна зрынулiся з паwдарогi да неба. I разам з жыццём я прыдбала салодкую тугу па Бабiлоне.
Гэты сум не выказаць вашымi словамi. Толькi маёй, толькi маёй мовай. Каму апавесцi пра маю журбу?.. Хто, хто зразумее мяне?!. Я адзiная, хто размаwляе на мове дабабiлонскай.
* * *
На паwдарозе да неба бiлiся анёлы. Не, бiлiся - гэта занадта. Хiба wмеюць анёлы бiцца?! Калi яны, вядома, белыя анёлы, а не чорныя. Гэтыя два анёлкi былi, безумоwна, белымi. Парцалянавымi, ружова-шчокiмi... Бiцца яны не wмелi. Адзiн анёл ад жаху моцна заплюшчыw вочы, другi w абурэннi вырачыw iх так, што нiчога не бачыw. Белыя кулачкi не скаланалi паветра; белыя далонькi дарэмна захiлялi тварыкi; пульхныя, быццам злепленыя з пшанiчнага цеста рукi махалi, мiтусiлiся wпустую - не датыкаючыся да супернiка...
Перапляценне белых здобных ручак я запомнiла лепей за wсё. I пёры. Насцярожаная цiша панавала w свеце, пакуль на паwдарозе да неба бязгучна бiлiся анёлы. Узляталi залатыя кудзеркi, дзiры караскалiся па срэбных саванах, моцныя крылы шалёна бiлi паветра, пёры адрывалiся ад крылаw.
Тыя пёры кружлялi над стэпам, змяталiся раз'юшанымi анёламi з празрыстых прыступак, што працягнулiся да самага-самага неба. Тыя пёры, бялюткiя пёры сыпалiся на маладую зямлю, закручвалiся мяцелiцай, першай у свеце завiрухай. Што могуць нарабiць два раззлаваныя анёлкi! Пэwна, таму iм i забаронена злавацца.
Мне было чатыры гады. I я адна засталася w гэтым свеце. З неба сыпалiся шматкi смутку. Я падымала iх. Я набiрала поwныя жменi анёльскага пуху. Мяккiя i нехалодныя пёры хутка завалiлi б мяне з галавою. Ды анёлам далi добрага кухталя. Яны адляцелi адзiн ад аднаго па краёх нябеснай лесвiцы i нарэшце, нарэшце wзгадалi пра мяне.
Яны мусiлi пазбавiць мяне тугi. Там, высока, за апошняй празрыстай прыступкай. Але вось я стаяла wнiзе, лавiла пёры, што wсё сыпалiся з неба, i мая туга расла сумётамi абапал мяне. Анёлы павiнны былi пазбавiць мяне памяцi. Але я нiколi не здолею забыцца, як на паwдарозе да неба з-за мяне пабiлiся анёлы.
Яны неслi мяне па крышталёвым гасцiнцы. I твар маёй мацi wсё больш захiлялi iх белыя крылы. Анёлы апавядалi мне казку. (Яны так любiлi насiць дзяцей!) Яны забылiся, што ж там далей было w казцы. Яны спатыкнулiся... I я апынулася w самым пачатку зiхоткага шляху.
Я брыла напрасткi праз белую зямлю. Мне было цяжка iсцi, прымiнаць нагамi пёры. У мяне на шыi вiселi два срэбныя званочкi анёлаw. Падарунак, спроба выпрасiць дараванне. Бо вярнуцца на празрыстую лесвiцу мне суджана няхутка. Я глядзела на снег, на першы снег, што напаwняw зямлю беллю ды сумам. Я ведала, мне нiколi не пазбыцца маёй самоты. Бо я бачыла нараджэнне снегу, я бачыла wтрапёную бойку на паwдарозе да неба. Мая туга будзе заwсёды са мною - я бачыла, як б'юцца анёлы.
Я прабiралася праз белыя-бялюткiя пёры - яны рассыпалiся на сняжынкi за мною. I халаднелi. Снег прыдумалi толькi што (трэба ж было нешта рабiць з вырванымi пёрамi). Я адчувала, як праводзяць мяне позiркамi мае анёлы. Мой сум рассыпаwся крышталiкамi снегу. I халаднеw.
Над Бабiлонам нiколi не iшоw снег.
* * *
Да свайго нараджэння я чула некалькi сотняw моваw. Яны несупынна таwклiся вакол маёй мацi. Нованароджаныя народы вандравалi. Без усялякага шкадавання пакiнулi яны, разнамоwныя, цёплы i шурпаты Бабiлон. Яны рушылi на Захад (i крыху на Поwнач). Яны спяшалiся на Поwнач (i мiжволi збочвалi на Захад).
Я нарадзiлася на апошняй дарозе чалавецтва. Я зрабiла першы wздых - i wцягнула w сябе пыл сотняw ног, ад якiх мы адсталi. Я закрычала ад гэтай першай самоты. Той пыл пах Бабiлонам. I я закрычала ад тугi па Бабiлоне.
Дзень i ноч мая мацi ляжала на апошняй дарозе. Мой бацька глядзеw ёй у вочы. А потым яны сышлi з гасцiнца на Поwнач. Яны рушылi за вялiкiмi белымi птушкамi. Туды, дзе дарог яшчэ не было.
* * *
Вось ужо два разы я была на паwдарозе да неба. Мой сум быw бясконцы, як белая невядомая зямля перада мною. Над Бабiлонам не iшоw снег (я гэта ведала!). Я думала, зямля памерла, прыбраwшыся w светлы пахавальны вэлюм.
Я не памятаю, як iшла: што ела, цi адчувала холад. Пэwна, мае анёлкi вялi мяне, лашчылi крыламi, шапталi w вушы казкi (кожны - сваю). Званочкi адбiвалi такт хадзе. Свет перавярнуwся: мёртвая зямля wрасла w белае неба, яе каранi - мёртвыя дрэвы - звiнелi лядзянымi галiнкамi.
Я не ведала, што снег растане.
...Анёльскiя пёры сталi сыходзiць у зямлю. Толькi тады я сцiшыла крок. Снег раставаw. Снег раставаw! А я так звыклася са снегам. Я набiрала поwныя жменi пёраw - а яны вадою wцякалi з маiх рук. Я плакала, i слёзы мае змешвалiся з расталым снегам. Я думала, снег сыходзiць назаwсёды. Мёртвыя дрэвы, мёртвы стэп - i снег таксама памiрае! Я ж не ведала, што ён вернецца! Я не магла ведаць. Над Бабiлонам нiколi не падаw снег.
Снег сышоw. Але журба засталася. Я легла на бурую нежывую зямлю. Я думала, што таксама растану, сыду w яе. Але я заснула, толькi заснула.
* * *
З паwдарогi да неба падала пяро, белае-бялюткае. Вытанцоwвала, выкшталцонае, варушыла парушынкамi.
Я прачнулася ад таго, што да мяне дакранулася крыло. I я акрыяла, я wскочыла, мяне тарганула за плячо радасць, што вярнулiся мае анёлы!.. Але мяне абкружалi птушкi, даwганогiя птушкi, белакрылыя з чорнымi пальцамi.
Iх галовы хiсталiся побач з маёй, у такт крокам дзынькалi званочкi на маёй шыi. Так, я пайшла разам з iмi, дзiwнымi даwгадзюбымi птушкамi.
Я гладзiла птушак па спiнах. Так прыемна было кранаць цёплыя пёры, якiя не раставалi пад далонямi i не рассыпалiся снегам. Час ад часу птушкi падымалi галовы, выцягвалi доwгiя шыi да неба, часта-часта цакаталi дзюбамi: можа, пераказвалi анёлам мой смутак па снезе?
Вочы птушак былi на адным узроwнi з маiмi. Пэwна, таму мы так хутка паразумелiся. А калi мае птушкi залопалi крыламi, запляскалi пёрамi, закруцiлi вiхуры, калi яны пабеглi паwз мяне, чапляючыся моцнымi кiпцюрамi за глiнiстую зямлю, калi я wдыхнула вецер i пыл, што яны выпусцiлi з-пад крылаw, - толькi тады я нарэшце здолела перакласцi iх клёкат. Яны апавядалi мне навiны з Бабiлону!
Я намагалася бегчы побач з птушкамi, спрабавала распытаць iх яшчэ i яшчэ. Але не паспявала. Яны падымалiся wсё вышэй, iх лапы заграбалi не зямлю, а паветра, iх крылы абаперлiся на нябачныя калоны. Птушкi, мае птушкi, якiя заwчора былi w Бабiлоне, пакiнулi мяне.
Калi сцiшылася, апусцiлася на зямлю патурбаванае птушкамi паветра, а белыя пёры паляцелi наwздагон маiм марам, у Бабiлон, калi я засталася адна на мёртвай карычневай зямлi, калi змоwклi мае званочкi, калi я прамакнула пёрамi слёзы i агледзелася вакол, - я wбачыла калючы мур лесу... i вогнiшча.
Да агню iшоw мой бацька, несучы бярэмя яловых галiн. Мая мацi трымала на руках дзiця... Таму яны i не змаглi абняць мяне. Вядома, толькi таму. Я села каля агню. Я варушыла полымя рукамi. Я спрабавала адагрэцца пасля зiмы.
Мой тата гладзiw мяне па чорных валасах. Мая мама паказвала мне брацiка (ён нарадзiwся проста на першаснег!) Я думала, выбiрала, што ж мне расказаць iм найперш: пра белых птушак з нашай радзiмы, пра нараджэнне i смерць снегу, пра анёлавыя казкi... Я вырашыла нiчога не апавядаць. Бо перапляценне вогненных пёраw полымя надта нагадвала мне белыя рукi анёлаw у зацятай бязгучнай бойцы.
* * *
Мой брацiк вучыwся хадзiць, калi мы вырашылi спынiцца.
У той дзень пакараныя анёлы падмяталi празрыстую нябесную лесвiцу. З паwдарогi да неба сыпаw срэбны пыл, зiхоткiя блiшчынкi апускалiся на валасы майго брацiка. Срэбны пыл клаwся на звялую траву, на мерзлую зямлю, на сонны wзлесак. А на маiх далонях не трымаwся, знiкаw, раставаw.
Мой бацька будаваw нашую першую хату. Мая мацi шыла першую футру. Мой брацiк тэпаw наwпрост да лесу, да патлатай бурай капы (быццам накрытай звярынай скурай). Мой брацiк пахiснуwся. Каб не wпасцi, учапiwся w доwгую пасму. Карычневы wзгорак варухнуwся, паволi павярнуwся, аднекуль у яго вывернулася галава, вялiкiя сумныя вочы wгледзелiся w майго брацiка.
- Зу-у! - выдыхнуw малы. - Зу-у!!!
Столькi было захаплення i павагi w гэтых гуках... што патлатая пачвара не забiла маленькага адважнага чалавечка. Рагатае страшыдла з iмем Зу доwга аглядала нас усiх, асаблiва бацьку. Яно лiзнула мацi w руку, тыцнула носам у мае званочкi.
Яно дазволiла нам застацца. I мы засталiся.
* * *
На паwдарозе да неба шалелi чорныя анёлы смерцi. Трушчылi крышталёвую лесвiцу, перакiдвалiся кавалкамi. Мае анёлы - белыя - баранiлi неба. А на зямлi wзнялася завiруха.
Вецер перамяшаw зямны пыл з нябесным. Ледзяны пясок падточваw кару дрэw, каменьчыкi лёду ранiлi твар. Смяротная сцюжа анёльскае злосцi сцiскала наш свет. Вядома, там бiлiся чорныя анёлы, але пёры - пёры! - пёры ляцелi белыя!
Я глядзела на снег усю зiму. Пакуль мае бацькi i мой брацiк грэлiся w доwгай поwсцi зубра, я сядзела перад дзвярыма хацiны i шапталася са снегам. Па-бабiлонску. Снег адгукаwся крохкiмi лёдавымi казкамi, ды навiнамi з нябеснага шляху.
Снег сыпаw дзве поwнi (трэба ж было нештачка рабiць з анёльскiм пухам). Снег тулiwся да нашай хацiны, быццам хацеw сагрэцца. Снег падхапiw нас на мяккiя анёльскiя крылы, люляw, прабiраwся пад падлогу, прыwздымаw нас вышай, па прыступках празрыстай лёдавай лесвiцы. Я глядзела на снег, i мае званочкi ледзь чутна трымцелi, самi сабой.
Можа, тае зiмы мы i паднялiся б да неба, ды наш зубр не пускаw нас. Ён доwга таптаwся w хацiне, збiваючы капытамi наляцелы снег, раздзьмухваw ноздрамi вугельчыкi w прыску, драмаw на падлозе, займаючы wсю прастору (мы хадзiлi па iм i спалi на iм). Зубр растапляw снег, мой снег! Зубр ратаваw нас ад маразоw, ад смяротнай крышталёвай прыгажосцi. А калi я не хацела ратавацца?!
Праз шчылiнку w сцяне я вартавала снег, чаравала снег, гаманiла са снегам, углядалася w снег да болю w вачох. Праз шчылiнку w дзвярох я wбачыла аднойчы, як сыходзiць ад нас зубр, ломячы срэбныя скарынкi снегу. Ён крочыw, кiруючыся проста да неба, ён быw ужо недзе на паwдарозе. Там, дзе зiхоткая зямля прымерзла да белай нябеснай поwсцi. Зубр сыходзiw - гэта было абвяшчэнне, што зiма заканчваецца.
Брат з маwклiвай крыwдай цiкаваw зубра. Але не даганяw. Мой брацiк трымаw на руках нованароджаную сястрычку.
* * *
Снег раставаw i выпадаw наноw. Я wсё больш звысака глядзела на яго. Я падымалася да неба - я расла. Снег болей не быw маiм сумам, ён стаw маёй радасцю.
Пакуль яго не было, мяне суцяшалi бабiлонскiя птушкi. Яны зладзiлi мне гняздо на wзлеску, пад старой таполяй. Я чакала зiму. Браты i сёстры не бралi мяне w свае гульнi, я не казала iм пра сваю. Хто зразумеw бы мяне, хто падзялiw бы са мною мой холад. Яны ж не ведалi, што першы w свеце снег выпаw у мой гонар.
Нiкому я не казала пра гэта. Нiхто не зразумеw бы мяне. Мае брацiкi ды сястрычкi вырасталi - iх чорныя бабiлонскiя валасы выцвiталi пад чужым сонцам. Тыя, чые валасы рабiлiся колеру кветкi дзьмухаwца, разумелi мову мае мацi. А тыя, валасы якiх былi рыхтык дзьмухаwцовыя парушынкi, размаwлялi на бацькавай мове. I нiхто - на маёй!
Я спрабавала з iмi паразумецца. Некалькi вёснаw я даганяла w лесе майго першага брацiка (а ён нават еw на бягу, у пошуках свайго зубра). Колькi летаw я дапамагала сваёй першай сястрычцы выкладаць з каменьчыкаw колы i крыжы (яна называла iх "КА", а я ведала, што калi-небудзь пра iх скажуць "капiшча"). Паwтузiна восеняw я намагалася паwтарыць за маiм другiм братам звiлiстыя мелодыi, якiя ён высвiстваw - вуснамi, на зёлках, на галiнках лазы. Я амаль дагнала яго, але...
Але выпаw снег. I я, як i мiнулай зiмой сышла w белы стэп. Слухаць званочкi анёлаw, што трымцяць у срэбную сцюжу. Будаваць з крышталiкавых пёраw празрыстую, халодную i гладкую лесвiцу-вежу. Каб аднойчы wзняцца да неба (хоць бы на паwдарогi) i wбачыць адтуль цёплы Бабiлон.
Мая зiхоткая вежа сыходзiла w зямлю. У атачэннi белых чарнапалых птушак я вярталася да маiх родных. I анiяк не магла дайсцi да iх.
Мая другая сястра пляла вясёлкавыя дываны з лясных кветак (а таксама - кашулi з тонкiх лугавых сцяблiнаw). Мая трэцяя сястра пасябравала са жвавымi вавёркамi; ёй прасцей было скакаць побач з iмi, чымсьцi азiрнуцца на мяне. Маю чацвёртую сястру w навальнiцу завабiла, звяла w некрануты гушчар безназоwная рачулка, што нарадзiлася w залеву, праслiзнула мiж трох нашых хацiнаw i знiкла, кiруючы на Поwнач.
Згубiwся w россыпе валуноw, што раслi за wсходнiм краем лесу, мой трэцi брат. А чацвёрты - чацвёрты запрог двух гарэзаw-зубранятаw i прыручыw пярэсты стэп ды дзiкае жыта. Мой пяты брат...
Я збiлася з лiку. Я wсё хадзiла за iмi, кратала за плечы, працягвала найлепшыя, найбялейшыя пёркi, хацела зазiрнуць у вочы. Пэwна, тады мы паразумелiся б. Ды твар зiмы захiляw аблiччы маiх сваякоw. Вочы снегу заwсёды глядзелi на мяне. I я, замiлаваная, не заwважыла, як вырасла.
Мой малодшы брат аднойчы сышоw ад нас на дзве зiмы. Калi ж лядзяны пух стаw падымацца малочнай смугой дахаты, на неба, да нас прыйшла ЧУЖАЯ. Брат вярнуwся з жонкай. Валасы яе былi, рыхтык нашая зямля, рыхтык кара на ялiне, рыхтык скарынкi на каштанах i зубрыныя пасмы. На шыi w Чужой вiселi пацеркi з леташнiх журавiнаw i застыглых промняw сонца. Чужая казала на пацеркi "бурштын". Дала маiм птушкам iмя "буслы" (i гэтым пераманiла iх). Чужая навучыла майго брата сваёй мове.
Толькi гэтага нiхто, апроч мяне, не заwважыw. Усё далей у лес заходзiw мой першы брат у пошуках свайго зубра. Усё большыя камянi кацiлi маёй першай сястры для яе капiшчаw. Усё болей поля адваёwваw у стэпу мой чацвёрты брат. Усё гусцей спляталася сецiва зморшчынак на тварах маiх бацькоw. Як i сецiва сцежак у нашым лесе, у нашым стэпе. Гэтая зямля была wжо НАШАЯ, бо мы праклалi тут першыя дарогi.
* * *
Зiмы змянялiся гэтак хутка, што я перастала iх лiчыць. Твары маiх братоw i сёстраw сталi расплывацца перад вачыма. Я так пiльна wглядалася w снег, так высiльвала зрок, покi шукала сяброw, што стала горш бачыць, мае вочы слязiлiся. Так я i не заwважыла, калi стала wзiрацца w гэты свет ужо зверху. Зверху.
Пада мною анёлавым пяром гушкаwся, гайдаwся w марозным ветрыку белы стэп. Пусты? Не. Па белай зямлi беглi дзецi. Не тыя, не дзецi маiх бацькоw, але wнукi маiх сястрычак i брацiкаw. Я прыслухалася - на якой мове яны гамоняць?..
Штовечар мае бацькi апавядалi казаннi з Бабiлону. Мама на сваёй мове, тата - на сваёй. Ды галовы маiх братоw i сёстраw выцвiталi пад небабiлонскiм небам. Выцвiталi i бацькоwскiя гiсторыi. Мае суроднiкi вырасталi i усё далей адыходзiлi ад нашай першай хаты. Гэтак i словы iхнiя адыходзiлi ад матчыных i бацькавых. Я wсё спрабавала дагнаць хоць каго-небудзь, але iх мовы аддалялiся ад маёй.
Аповед пра дрэва жыцця мае сястрычкi ператкалi на казку пра залатую яблыньку. На белашчокай поwнi мае браты бачылi дзявочы твар, а зусiм не цень выгнанца Каiна. А палове лета яны неслi дарункi да агромнiстага дуба - улюбёнца патлатых зуброw i даwгадзюбых птушак - уважаючы яго за Бабiлонскую вежу. Ну вядома, ён жа wскараскаwся на паwдарогi да неба!.. Яны глядзелi w вочы адно аднаму, а на мяне не зважалi.
* * *
Гэтак здарылася аднойчы, што я перастала пражываць днi. Я iх узгадвала. Яны мiтусiлiся, штурхалiся вакол мяне, нiбы цьмяныя надвячоркавыя мятлушкi. Я сонна адмахвалася ад iх. Рухi былi мне w цяжар. Таму я i прысела адпачыць на гэтай лесвiцы. На гэтай доwгай крышталёвай лесвiцы.
Я wзгадала, што наш зубр вярнуwся акурат на пахаванне маiх бацькоw. Тату i маму паклалi тварамi адно да аднаго, каб iх вочы былi побач... Ссiвелы зубр утаптаw зямлю на магiле. Мая старая сястра паказала, як ускласцi камянi. Яе дарослыя wнукi выканалi абрад. Мой стары брат, якi прыехаw верхам на зубры, застаwся на нашых першых могiлках. Ён спяваw бабiлонскую пахавальную песню. На сваёй мове.
А зубр катаw на шырокай спiне дзятву. Чаму? Ён апавёw мне. Ён выказаw мне сваю самоту, i яна дакранулася да маёй.
Пакуль мае дзяды будавалi Бабiлон, зубр чакаw людзей. Пакуль мае бацькi шукалi, часалi, кацiлi, усцягвалi на паwдарогi да неба гарачыя камянi - у тутэйшым гушчары дзiчэлi зубраняты. А зубр чакаw. Калi сотнi смуглявых ног разносiлi пыл бабiлонскi па свеце - ён чакаw! Калi ж нарэшце прыйшлi людзi - ён не зразумеw iх мову.
Ён праводзiw мяне жытнiм полем, хваёвым узлескам, пад ветахам вясёлкi. Ён, сiвы зубр, якi так i не змог забыцца на ласкавыя i шурпатыя ад мазалёw, загарэлыя рукi Ноя, - ён давёw мяне да першай празрыстай прыступкi.
Далей мяне вялi анёлы.
* * *
Яны зноwку ледзь не пабiлiся недзе на паwдарогi да неба. Запыханыя, ружовашчокiя, мае анёлкi селi аберуч мяне, падперлi галовы парцалянавымi здобнымi рукамi, вiнавата паwздыхалi...
Мы сачылi, як кружляюць над стэпам белыя пёры, як бягуць яны па бурай зямлi наwздагон белым вандроwным птушкам, у Бабiлон, як перасоwвае ногi стары зубр з Ноевага каwчэгу. I пёры пад ягонымi капытамi рассыпаюцца крышталiкамi снегу.
Дзецi за вёскаю ляпiлi з анёльскага пуху снежкi, кулялiся w сумётах, рагаталi... Я высiльвалася пачуць, ну, на якой жа мове?!.
Я прыwзнялася, хацела падбадзёрыць iх, я сама зарагатала ад iх забавак. "Сцеражыся!" - крыкнула я свайму белавалосаму прапляменнiку... У мяне забалела w горле, я закашляла, так моцна, што w мяне палiлiся слёзы. "Чаму? - праз боль я пыталася w анёлаw. - Чаму?"
Яны гладзiлi мяне па чорных валасах, сцiскалi мае зморшчаныя рукi. Яны зноw i зноw зазiралi мне w вочы, лашчылi крыламi... Яны не маглi суцешыць мяне.
Надта позна... Я лiчыла гады толькi па зiмах, я песцiла снежны сум, лашчыла лёдавыя мроi. Я сама збудавала вежу свае адзiноты. Я трызнiла Бабiлонам, нiкому не дазваляла кратаць маiх срэбных званочкаw... Дарэмна. Я так ганарылася маёй мовай (то ж бо яна была першая, тая самая, дабабiлонская). Гэтак я баялася страцiць яе - нат слоwца! - баялася запэцкаць, падзялiць, змяшаць з iншымi.
Мая мова засталася чыстая - за wсё жыццё я не вымавiла блiзкiм i слоwца. Мая мова памерла разам са мною.
* * *
Белыя птушкi ляцелi на Поwнач. З паwдарогi яны збочылi да Бабiлону. Каб прынесцi мне апошнiя навiны.
Буслы засталi мяне пасярэдзiне празрыстага гасцiнцу, што працягнуwся да самага-самага неба. Яны закружлялi над прыступкамi, закруцiлi вiхуры w паветры моцнымi крыламi. Мае анёлы пераклалi мне iх клёкат.
На руiны Бабiлону караскаюцца дзiкiя кветкi. З аскепкаw вежы людзi будуюць хаты. Замкi ды храмы прараслi з насення бабiлонскага, з каменных зярнятак, што рассыпалiся аднойчы з паwдарогi да неба.
Я wдыхала пыл з бусловых крылаw. Як жа я магла не заwважыць, як жа я прапусцiла...
Пыл бабiлонскi пахне язмiнам,
пахне сунiцамi пыл бабiлонскi,
квеценню, глебаю, печаным яблыкам.
Татам, зубром, ядлоwцам i попелам...
Птушкi даwно зляцелi, зманiлi за сабою маiх неслухмяных анёлкаw. Я адна засталася на блiшчастым гасцiнцы.
А пада мною з бабiлонскага пустазелля, што зачапiлася за крысо матчынай сукенкi, прынялася новая краска. Яе каранi смакталi з бурай глебы расталыя анёльскiя пёры. Пульс кветцы адбiваw далёкi буслаw клёкат.
Я першы раз узiралася w вясну. I я заwважыла - я адзiная заwважыла! - як з ледзьве чутным крыкам лопаюцца лiпкiя пупышкi на дрэве моваw. Як з ледзьве wлоwным звонам раскрываюцца бутоны на шыпшыннiку моваw, як мiж вецця ды церня зацвiтаюць першыя духмяныя словы i яны пахнуць Бабiлонам.
Снег выпадзе зноwку. Ён паспрабуе завабiць у лёдавыя краты самоты не адну ганарлiвую душу. А я - вольная. Зубраняты болей не даюцца w рукi. Белыя птушкi не залятаюць у Бабiлон. Дзецi пракладаюць у стэпе новыя шляхi, усё далей ад першай хаты. Вецер гайдае буслянкi. У буслянках сядзяць анёлы (i мае - мiж iншых), гадуюць даwгашыiх птушанятаw. Добра. Я спраwлюся сама.
Празрыстая лесвiца вядзе толькi w адзiн бок. Я паволi крочу з прыступкi на прыступку. Мае званочкi срэбна спяваюць. Нехта чакае мяне там, дзе бляск нябёсаw. Усё лягчэй i лягчэй падымацца. Сваю журбу, сваю адзiноту, сваю мову i свае званочкi я пакiну на ганку. Ну вось, я wжо блiзка. Я адолела паwдарогi, паwдарогi да неба.