Моряков Леонид Владимирович : другие произведения.

предисловие 2

"Самиздат": [Регистрация] [Найти] [Рейтинги] [Обсуждения] [Новинки] [Обзоры] [Помощь|Техвопросы]
Ссылки:


 Ваша оценка:

  Даведачнае выданне
  
  Маракоў Леанід Уладзіміравіч
  
  Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794-1991.
  
  Энцыклапедычны даведнік
  
  Том 3. Кн. 1
  
  Абакановіч-Кучынская
  
  Том I:
  Прадмова, біяграфіі і пералік асноўных твораў (калі адшуканы) рэпрэсаваных літаратараў, навукоўцаў, работнікаў асветы, грамадскіх і культурных дзеячаў Беларусі, а таксама літаратура ці іншыя крыніцы інфармацыі пра лёс пакутнікаў (персаналіі на літары А - К).
  
  Том II:
  Біяграфіі і пералік асноўных твораў рэпрэсаваных літаратараў, навукоўцаў, работнікаў асветы, грамадскіх і культурных дзеячаў Беларусі, а таксама літаратура ці іншыя крыніцы інфармацыі пра лёс пакутнікаў (персаналіі на літары Л - Я).
  
  Том III:
  Біяграфіі рэпрэсаваных беларускіх літаратараў, навукоўцаў, работнікаў асветы, грамадскіх і культурных дзеячаў Беларусі, звесткі і факты пра якіх на час выхаду першых двух тамоў не былі ўдакладнены і сістэматызаваны, або наогул адшуканы ў самы апошні момант, а таксама папраўкі і ўдакладненні да персаналіяў I і II тамоў.
  
  
  Карэктар: Мікола Савік
  
  
  ГНЁЗДЫ НАЦДЭМАЎ
  (замест прадмовы)
  
  Адны тады, у далёкія трыццатыя, скрывіўшы губы ў зласлівай усмешцы, называлі гэтую вучэбную ўстанову гняздом і рассаднікам нацдэмаў. Другія, тыя, з кім крывагубыя гутарылі ў 'непринужденной' абстаноўцы ўнутранай турмы ГПУ-НКВД, так званай амерыканцы, - царскасельскім ліцэем. На фасадзе ж галоўнага і адзінага вучэбнага корпуса гэтай установы было выбіта:
  
  Менскі Белпедтэхнікум (МБПТ)
  
  Па драбніцах мне ўдалося сабраць імёны ягоных настаўнікаў і навучэнцаў (большасць з іх у 1930-1940-я г. былі расстраляны або этапаваны ў канцлагеры ГПУ-НКВД-МДБ). Безумоўна, спіс, што прыводзіцца ніжэй, няпоўны, далёка няпоўны. Але, можа, хто-небудзь яго ўдакладніць?
  
  Дырэктары:
  
  Язэп Васілевіч (1921-1924),
  Язэп Каранеўскі (з 1924),
  Міхаіл Рыдзеўскі (з 1926 - ?),
  Аляксандр Чучко (выпускнік 1928; з 1935 - ?),
  Сцяпан Крычанаў (1939-1940).
  
  Выкладчыкі:
  
  Аўсянка, Яўхім Кіпель, Кузьма Стрыгун, Уладзімір Тэраўскі (у 1920-я г.),
  Юлій Круталевіч (з канца 1920-х г.),
  Мікалай Байкоў (з 1921),
  Янка Серада (1921-1925),
  Міхайла Грамыка (1921-1928),
  М.А.Барташэвіч, В.С.Барташэвіч, Янка Бялькевіч, В.В.Вяршук, Юльян Дрэйзін, М.І.Калінічэнка, Якуб Колас, Аляксандр Круталевіч, Язэп Лёсік, А.М.Міцкевіч, Міхайла Піятуховіч, В.К.Пяткевіч, В.Х.Сакалоўскі, М.М.Фрыдман, В.М.Цыпкіна (у 1928),
  Т.Л.Даўгаполаў, У.М.Кудрэвіч, М.З.Лабанок, Антон Лёсік, В.М.Свешнікаў, З.А.Сцяпура, С. Замбржыцкі (з 1928 да 1931),
  Ігнат Афанасьеў (у 1930-я г.),
  Акулік, Алісеевіч, Баяраў, Верычаў, Грынкевіч, Іванчык, Кісель, Першукевіч, Чайка, Чарнецкі, Якаўлеў (у 1931),
  Алег Рыдзеўскі (загадчык вучэбнай часткі).
  
  Навучэнцы МБПТ, якія сталі літаратарамі:
  
  Язэп Падабед, Сымон Хурсік (паступілі ў 1921),
  Паўлюк Трус (1923),
  Антон Адамовіч, Андрэй Александровіч, Наталля Вішнеўская, Пятро Глебка, Сяргей Дарожны (Серада), Віктар Казлоўскі, Максім Лужанін (Аляксандр Каратай) (1924),
  Сцяпан Ліхадзіеўскі, Станіслаў Шушкевіч (1926),
  Міхась Багун (?), Зінаіда Бандарына, Рыгор Крушына (Казак), Алесь Кучар, Валеры Маракоў, Уладзімір Сядура (Глыбінны) (1927),
  Змітрок Астапенка, Сяргей Астрэйка, Сяргей Гайка, Франц Гінтаўт, Лукаш Калюга (Вашына) (1928),
  Філімон Арцыховіч (вучыўся да 1929),
  Уладзімір Дудзіцкі (Гуцька), Міхась Кавыль (Язэп Леѓшчанка), Сяргей Русаковіч (1930),
  Сямён Шагідзевіч (вучыўся да 1948).
  Адначасова збіраліся звесткі і пра другі 'рассаднік нацѓдэмаў' -
  
  
  Менскі вышэйшы педагагічны інстытут (МВПІ)
  
  Рэктар:
  Абрам Мальцэр (у першай палове 1930-х г.).
  
   Выкладчыкі:
  Яўген Барычэўскі, Міхайла Піятуховіч (канец 1920-х - першая палова 1930-х г.),
  Мікола Аляхновіч, Іван Бабчонак, Цярэнцій Бародзіч, Якаў Бранштэйн, Пётр Бузук, Іван Віткоўскі, Уладзімір Гесэн, Цыля Гурвіч, Фёдар Дакутовіч, Сцяпан Жураўскі, Іван Замоцін, Марта Калінічэнка, Аляксандр Каліноўскі, Эрнст Ківі, Міхаіл Лойка, Раман Ляпіч, Іван Ляўчук, Абрам Мальцэр, Элькан (Мікалай) Пікус, Алег Рыдзеўскі, Міхаіл Рыдзеўскі, Зянон Рымашэўскі, Павел Святлоў, Павел Старадуб, Фёдар Сцепановіч, Барыс Саноцкі, Зінаіда Ціхамірава, Яфім Шлосберг, Якаў Шнейдар, Васіль Шчарбакоў (у 1930-я г.),
  Уладзімір Сядура (1940-1941).
  
   Студэнты:
  Рыгор Крушына (Казак) (паступіў у 1927),
  Сяргей Знаёмы (Клопаў), Мікола Шатэрнік (паступілі ў 1929),
  Эдзі Агняцвет (Каган), Рыгор Аляхновіч, Іосіф Асановіч, Сяргей Баран, Іосіф Беразоўскі, Захар Бірала, Вітальд Булат, Поля Вакштэйн, Янка Валасевіч, Пётр Вастэнберг, Змітро Віталін (Сергіевіч), Вісарыён Горбух, Сяргей Грахоўскі, Клім Грыневіч, Зоя Грыц, Уладзімір Дудзіцкі (Гуцька), Цімафей Дзеравяга, Васіль Дзямідовіч, Якаў Ермаловіч, Антон Капылоў, Аляксандр Кучынскі, Васіль Леанідаў (Багамольцаў), Саламон Левін, Пётр Ліпай, Сцяпан Ліхадзіеўскі, Леанід Юркевіч (Юрка Лявонны), Іосіф Малец, Валеры Маракоў, Барыс Мікуліч, Сяргей Мурзо, Герасім Паваротны, Мікалай Пастушэнка, Зяма Півавараў, Алесь Пруднікаў, Аляксандр Раковіч, Гелена Раманоўская, Алесь Розна, Фёдар Саланкоў, Лявонцій Шпакоўскі (Лявон Случанін), Сцяпан Сяліцкі, Пётр Хатулёў, Рыгор Хацкевіч, Павал Чэрнік, Барыс Шарлот, Станіслаў Шушкевіч (вучыліся ў першай палове 1930-х г.),
  Вітольд Булат, Рыгор Бярозкін, Пётр Вастэнберг, Яфім Гаварушка, Вісарыён Гарбук, Мікола Гваздоў, Іосіф Дашкевіч, Якаў Ермаловіч, Сара Каган, Іван Казленка, Аўген Калубовіч, Якаў Каплеўскі, Ізраіль Карасік, Уладзімір Клішэвіч, Гілярый Краеўскі, Апанас Куляшоў, Тодар Лебяда, Фама Мартыновіч, Баніфат Рыдзеўскі, Баляслаў Садкоўскі, Канстанцін Суднік, Масей Сяднёў, Віктар Цымбарэвіч, Аляксандр Шкілевіч (паступілі ў 1933 альбо ў 1934),
  Поля Вакштэйн, Вісарыён Горбух, Уладзімір Дубоўскі, Гаўрыла Жураўскі, Антон Есамонт, Уладзімір Ількевіч, Фрума Кавальскітэ, Мікалай Козіч, Уладзімір Кулік, Лідзія Майская, Рыгор Пудаў, Ісак Розін, Васіль Саладуха, Анастасія Халіманава (Пугачова), Казімір Цвіклінскі, Міхаіл Чарнушэвіч, Анатоль Шурпік, Марыя Эпштэйн (вучыліся ў другой палове 1930-х г.),
  Мікалай Рудакоўскі (вучыўся да чэрв. 1941),
  Вера Маласай, Ядвіга Станкевіч (вучылася да 1945),
  Нінэль Гардзей, Тамара Пенкрат (Баландзіна), Валянціна Рубан (вучыліся ў другой палове 1940-х г.).
  
  І, безумоўна, спісы рэпрэсаваных дзеячаў беларускай культуры нельга не дапоўніць імёнамі тых, хто меў адносіны да буйнейшай вучэбнай установы краіны Беларускага дзяржаўнага універсіѓтэта і легендарнай Беларускай (Горацкай) сельскагаспадарчай Акадэміі (да 1925 г. Горы-Горацкі сельскагаспадарчы інстытут).
  
  Рэктары БДУ:
  Уладзімір Пічэта (1921-1929),
  Язэп Каранеўскі (1929-1931),
  Іван Ермакоў (з канца 1931 да 1933),
  Ананій Дз'якаў (1934-1935),
  Нічыпар Бладыка (1937),
  Уладзімір Бабраўніцкі (1938),
  Аляксей Кучынскі (у 1930-х г. - в. а. рэктара).
  
  Выкладчыкі:
  Фёдар Апацёнак, Язэп Васілевіч, Мікола Нікольскі (з 1921),
  Мікалай Бліядуха, Б. Бэркэгэйм, А.Ленц, Леў Цвяткоў, Аляксандр Шчапоц'еў (з пачатку 1920-х г.),
  Уладзімір Вінер, Адам Друскоўскі (у 1920-х г.),
  Шолам Гольдберг (з 1921),
  І.Салаўёў (1921-1922),
  Усевалад Ігнатоўскі (1921-1930),
  Канстанцін Цвірка-Гадзіцкі (1921-1931),
  Сямён Вальфсон (1921-1937),
  Мікалай Гуткоўскі (з 1922),
  Перабіла (з 1922),
  Мікола Шчакаціхін (1922-1924),
  Іван Замоцін (1922-1930),
  Міхайла Піятуховіч (з 1922 да пачатку 1930-х г.),
  Васіль Дружчыц (1922-1932),
  Аркадзь Смоліч (1923-1929),
  Яўген Успенскі (з 1923),
  Павел Біндзюк, Іосіф Воўк-Левановіч (з 1924),
  Пётр Бузук, Павел Трамповіч (з 1925),
  Дзмітры Даўгяла (1925-1929),
  Іван Краскоўскі (з 1925),
  Максім Гарэцкі (з сярэдзіны 1920-х г.),
  Мікола Азбукін, Сямён Вальфсон, Міхаіл Грамыка, Дыдырка, Язэп Лёсік, А.Пятосін, Леў Разанаў (Розанаў), Яўхім Сіроцін, Уладзімір Тэраўскі, Анатоль Фадзюшын, Павел Харламповіч (у 1920-я г.),
  Павел Панкевіч (1925-1937),
  Анатоль Багдановіч, Павел Каравайчык, Аляксандр Сянкевіч (1926-1930),
  Міхаіл Гольман (з 1927),
  Сцяпан Некрашэвіч (1927-1928),
  Уладзімір Каліноўскі (1927-1929),
  Аляксандр Ляўданскі, Езекіль Рыўлін (з 1927),
  Мікалай Дурнаво (з 1928),
  Цэлясцін Бурстын (з 1929),
  Сямён Якубчык, Міхаіл Югаў (з другой паловы 1920-х г.),
  Міхаіл Валасевіч, Павел Дзёмін, Іван Жылінскі, Павел Зубрыцкі, Фёдар Ліхач, Сяргей Марозаў, Георѓгій Маслакавец, Мікалай Пашковіч, Пётр Пінкевіч, Іван Пшанічны, Андрэй Шкода (у 1930-я г.),
  Канстанцін Кернажыцкі (1930-1936),
  Канстанцін Гаранскі (з 1931),
  Васіль Шчарбакоў (1931-1936),
  Мікалай Казлоўскі, Васіль Нікіфараў (1933-1938),
  Рувім Выдра (з сярэдзіны 1930-х г.),
  Ганна Лібман (1934-1936),
  Фёдар Куляшоў (1951-1955 і з 1961),
  Юрый Багданаў (з 1958).
  
  Аспіранты:
  Гімельферд (сярэдзіна 1920-х г.),
  Тодар Забела (1925-1928),
  Яўхім Кіпель (1928-1929),
  Юрый Майзель, Адам Міцкевіч (1928-1930),
  Фёдар Скаблоў (1931-1935),
  
  Студэнты:
  Апанас Анташэўскі, Вольга Гурская, Мікалай Каспяровіч, Майсей Ліўшыц, Сяргей Мялешка, Саламон Найкруг, Франц Пяткевіч, Іван Сяржанін, Аляксандр Федаровіч, Мордух Хаймоўскі, Сямён Якубчык (вучыліся ў першай палове 1920-х г.),
  Юлія Бібіла, Андрэй Бурдзейка, Янка Бялькевіч (скончылі ў 1925),
  Яўхім Кіпель (1921-1926),
  Міхась Адзярыха, Адам Бабарэка, Іван Доўнар, Тодар Забела, Павел Каравайчык, Ракуцька Янка (Ян), Нічыпар Чарнушэвіч (паступілі ў 1922),
  Мікалай Мамчыц, Кузьма Чорны (у 1923),
  Фёдар (Тодар) Апацёнак, Анатоль Вольны (Ажгірэй), Іван Марук, Іосіф Мацюкевіч (вучыліся ў сярэдзіне 1920-х г.),
  Сцяпан Баркоўскі, Канстанцін Кернажыцкі, Уладзіѓслаў Чаржынскі, Пётр Юргелевіч (скончылі ў 1926),
  Цімафей Адзярыха, Ядвіга Бяганская, Майсей Тэйф (паступілі ў 1924),
  Аляксандр Аніхоўскі, Янка Туміловіч (скончылі ў 1927),
  Аркадзь Адзінец, Мітрафан Тамільчык, Яфім Шлосберг (скончылі ў 1928),
  Язэп Пушча (Плашчынскі) (вучыўся з 1925 да 1927),
  Сымон Куніцкі, Алесь Пальчэўскі (1925-1931),
  Віктар Башмачнікаў, Вікенцій Мінкевіч (вучыліся ў другой палове 1920-х г.),
  Міхаіл Астраносаў, Евель Гутэрман (вучыліся да 1926),
  Васіль Каваль (Кавалёў), Кандрат Крапіва, Паўлюк Шукайла (паступілі ў 1926),
  Файтэль Гаўзэ, Пётр Крывіцкі, Іван Цімашэнка (вучыліся да 1927),
  Пятро Глебка, Алесь Дудар, Міхась Зарэцкі, Аркадзь Мардвілка, Сяргей Фамін (з 1927),
  Іван (Ян) Мароз, Гірш Няхамкін, Яфім Сакольскі (да 1928),
  Сымон Баранавых (Баранаў), Пятрусь Броўка, Сяргей Дарожны (Серада), Алесь (Пётр) Звонак, Гірш Камянецкі, Максім Лужанін, Раман Ляпіч, Алесь Салагуб, Ян Скрыган, Макар Шалай (Шалаеў) (з 1928),
  Мікалай Шакун (да 1929),
  Аляксандр Каваленя, Мікола Улашчык (скончылі ў 1929),
  Антон Адамовіч, Наталля Вішнеўская, Уладзімір Мяжэвіч, Канстанцін Радзівонавіч (вучыліся з 1929),
  Уладзімір Півавараў (скончыў у канцы 1920-х - пачатку 1930-х г.),
  Валерыян Валога, Канстанцін Галынчык, Аляксандр Дарашэвіч, Пётр Зянюк, Сцяпан Касценіч, Даніла Кіслякоў, Мікалай Мамчыц, Зальман Ракавіцкі (да 1930),
  Андрэй Александровіч, Мікола Аляхновіч, Мітрафан Матусевіч, Сымон Хурсік (скончылі ў 1930),
  Тодар Кляшторны, Фёдар Скаблоў, Мікола Хведаровіч (Чарнушэвіч) (скончылі ў 1931),
  Рыгор Валашкевіч, Фабіян Галко (Гайко), Франц Гінтаўт, Аляксандр Далецкі, Рыгор Драбышэўскі, Сяргей Знаёмы (Клопаў), Канстанцін Казей (Вятроў), Сцяпан Ліхадзіеўскі, Сяргей Русаковіч, Уладзімір Сядура, Юлій Таўбін, Валянцін Таўлай, Сымон Шэйман (вучыліся ў першай палове 1930-х г.),
  Дзмітрый Дунько (Дунька), Васіль Камлюк (да 1931),
  Ганна Бараноўская (скончыла ў 1933 альбо ў 1934),
  Міхаіл Шкрабо (вучыўся да 1936),
  Алена Лябецкая, Соня Міньковіч, Рыгор Пшанічны, Лэйба Токер-Зольберг, Іосіф Мельнік, Станіслаў Пурц, Вітольд Сяўрук, Абрам Фабрыкант, Васіль Хомчанка, Марыя Чарнушэвіч (вучыліся ў другой палове 1930-х г.),
  Дзмітрый Дземяшкевіч, Галіна Галінеўская, Валянціна Рацэн (у 1940-я г.),
  Лявон Белы (з 1948),
  Фёдар Кардаш (скончыў у 1955).
  
  
  Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія
  
  Выкладчыкі
  Яўген Аляксееў (прафесар), Максім Гарэцкі (загадчык кафедры), Гаўрыла Гарэцкі, Сцяпан Журык (прафесар), Сцяпан Мельнік, Паўліна Мядзёлка (працавалі у 1920-я г.),
  Веніямін Аксельрод, Іван Антонаў (дацэнт), Аляксандр Анцыповіч, Анастасія Апалько, Якаў Афанасьеў (прафесар), Аляксей Башкевіч, Аўгуст Берзін (дацэнт), Піліп Вашчавоз, Савелій Гарбачоў, Юры Гаўрук, Віктар Горскі, Канстанцін Загорскі, Фёдар Курынны, Карл Лебярэхт, Леанід Малякоў (прафесар), Ісак Марэк, Рыгор Мінаеў, Яўген Мячынскі, Карл Петэрсон (дацэнт), Барыс Саноцкі, Іван Старасоцкі, Сяргей Фамін, Іосіф Шашко, Андрэй Шліпенбах (у 1930-я г.),
  Мікалай Байер (у 1940-я г.).
  
  Студэнты:
  Міхаіл Ганчарык - вучыўся да 1924,
  Мікалай Галадзед - вучыўся, верагодна, у пачатку 1920-х г.,
  Іван Тачыцкі- скончыў вучобу ў 1925,
  Уладзімір Бабраўніцкі - вучыўся з 1925 да 1929,
  Васіль Каваль, Сцяпан Піліпчык - вучыліся ў 1920-я г.,
  Іван Маўчанаў - вучыўся ў канцы 1920-х - пачатку 1930-х г. (?),
  Лэйзар Брангітэйн (?), Уладзімір Валасенка, Рыгор Вішнякоў, Пётр Гашпар, Дзмітрый Громаў, Ніна Груша, Аляксандр Грыцкоў, Іван Закурдаеў, Пётр Кротаў, Міхаіл Лапіцкі, Сямён Левітан, Віктар Мальцаў, браты Валянцін і Міхаіл Некрашэвічы, Гершон Палей, Марыя Прэс, Мікалай Пятроў, Мікалай Раманаў, Мікалай Савіцкі, Давыд Шапіра - вучыліся ў 1930-я г.,
  Яўген Гурскі - вучыўся да 1950 г.
  
  Як ужо адзначалася, большая частка пералічаных выѓкладчыкаў, аспірантаў, студэнтаў і навучэнцаў была расстраляна, загінула ў канцлагерах або выратавалася толькі, калі пакінула Радзіму.
  Вынік: у 1920-30 г. мінулага стагоддзя энкавэдысты фактычна знішчылі інтэлектуальную эліту беларускай нацыі. Як казаў нехта са славутых, калі ў народа адняць дваццать лепшых пісьменнікаў, дваццать лепшых кампазітараў, дваццаць лепшых мастакоў, знікне і сама нацыя. У нас жа вынішчылі амаль усіх.
  
  2001-2004 г.
  
  P. S.
   Аўтар будзе шчыра ўдзячны сваякам рэпрэсаваных, даѓследчыкам, чытачам за дапамогу па ўдаѓкладненні прывеѓдзеных звестак.
  Кантакт з аўтарам:
  
  або па адрасе: 220004, Мінск, вул. Няміга, д. 8, кв. 3.
  тэлефоны: 2-11-09-53 (Мінск), 8-0297-53-82-12 (м), 8-0297-55-25-61 (м).
 Ваша оценка:

Связаться с программистом сайта.

Новые книги авторов СИ, вышедшие из печати:
Э.Бланк "Пленница чужого мира" О.Копылова "Невеста звездного принца" А.Позин "Меч Тамерлана.Крестьянский сын,дворянская дочь"

Как попасть в этoт список
Сайт - "Художники" .. || .. Доска об'явлений "Книги"