|
|
||
8
Стаю, ля ганку, гляжу- бяжыць, нейкае маленькае, прыглядзеуся, Мышаня.
Ён сеу і сядзіць- вочы на мяне палупіу і глядзіць.
Тады і кажа:
- Я, Мышаня, а тваё імя як?
- Сцяпан Сеускі!
Я адразу адказау, толькі потым зразумеу:
- А ты чаго, мову ведаешь?
- Ага, ведаю, вось на жаль толькі адну, "родную"!
Я па-ранейшаму здзіуляуся:
- Мышаня, а адкуль?
- Мая норка знаходзіцца у аѓдыторыі "Роднай мовы"!
Расставіѓшы ѓсё па сваіх месцах, зразумеушы усё як ёсть.
- А чаго, ты тут робіш?
- Гуляу, тяпер вось с табой размауляю! А ты чаго не спіш у гадзіну з паловай ночы?
Вось як, ён і ѓ часе арыентуецца!? Я паглядзеу на настенный гадзіннік, у хаце і сапраѓды: было падлогу другога ночы, секунда ѓ секунду!?
- Мышаня, а гэта-то ты адкуль ведаеш?
- Мы ,Мышаняты Цішыняты, прозвішча ну нас такі, выраслі у сяле Антыпаука...
- Дык ты яшчэ і географ!?
- Пачакай, ты ж не даслухаѓ да канца, не перапыняй калі ласка! Дамовіліся?
Я палупіу вочы і як загіпнатызаваны:
- Дамовіліся!
- Так вось, выраслі у сяле Антыпаука, што у Нураускам раене!
Шчыра кажучы, тут у мяне, нават рот прыадкрыѓся!
- Жыхары хаты, у якой мы жылі і нават былі суседзямі, вельмі адукаваныя людзі. Хата была заваленая, рознымі кнігамі. Астатнія наші субраты, пакусалі б ды пагрызлі б, гэтыя папяровыя "цагліны".
Мышаня захіхікаѓ тоненькім пісклявым галаском. Тут я не ѓтрымаѓся і плюхнуѓся на лаву: "ён яшчэ і жартуе словамі, у пераносным сэнсе! Ачмурэць!"
- Але мы другія - у начы, з перапынкамі, падпаѓзлі да кніжках і...
- І чыталі!?
- Ды ты што, з розуму сышоѓ, я і зараз - не моцны ѓ гэтай справе, а мае браты ,так тыя і пагатоѓ! Мы разглядалі малюнкі!
- Тфу ты, як усё проста.
- Не рабі высноѓ, Сцяпанка, пакуль не даслухау да канца!
Мышаня, не перастае мяне здзіѓляць. Але ж, пара ісці класціся спаць, вось і вочы зачыняюцца.
- Паслухай, Мышаня, можа быць заѓтра, а то я ѓжо засынаю?
- Я гэта, даѓно ѓбачыѓ, але пачакай яшчэ крышачку!
Ну вось, цяпер ён мною камандуе.
- Як - то раз, гадзіны у тры, калі мы з братамі адхілена шукалі маляѓнічыя старонкі, суседзі, то есць зараз, гаспадары, падкраліся і переловілі нас у вялікую скрынку.
- Ой! Я спадзяюся, што гэта - усе?
- Ну пацярпі яшчэ ледзь - ледзь!
Я пагадзіѓся, хоць пазяхаць надакучыла больш, чым зачыняюцца вочы. Але спудзіуся я нават праз падлозе дрем! Аднак вырашыу даслухаць апавяданне, Мышаня Цішаня.
- Так вось, на чым я спыніѓся, а ѓспомніѓ! Аказалася, што гаспадары былі, эксперементаторами і яны тэставалі дзеянні розных прэпаратаѓ, на жывел!
- Як я разумею, асноѓным выпрабавальнікамі былі мышаняты!?
- Хлопчык ты разумееш мяне, прама - ткі "з паѓслова"!
Сон ѓсе яшчэ адольваѓ, але цікавасць стала вышэй за ѓсё.
- Мышаня, а тябе чаго, у дарозе страцілі?
- Толькі вось, смяяцца не трэба!
- Я і не думаѓ.
- А тон быѓ такі, быццам ты адкрыта здзекуешся!
- Прабач, паважаны Мышаня, я не хацеѓ цябе пакрыѓдзіць. Расказвай калі ласка далей, я буду уважліва цябе слухаць!
Ён нахмурыѓся, але працягнуѓ распавядаць.
- Пасля таго, што я там убачыу, мне больш нічога не заставалася, акрамя як збегчы ад туль!
Сон адышоѓ на другі план, цікава было толькі, як маленькаму мышаню ѓдалося падмануць вучоных людзей і збегчы з лабараторыі, а галоѓнае, як ен трапіѓ у аѓдыторыю "Роднай мовы"!
- Я падгледзеѓ, як адкрываюць суседнія клеткі і счакаѓшы падыходны момант, адкрыѓ дзверцы хвастом!
- А як жа ты выбраѓся з памяшкання лабараторыі?
- Ну вось гэта было, на шчасце, проста! Яны, верагодна, не былі гатовыя да таго, што маленькаму мышаню атрымаецца, выбрацца з клеткі!
- І..., хопіць гаварыць загадкамі, мне ж цікава, што ѓ выніку атрымалася!
Мышаня, напэѓна вырашыѓ пратрымаць мяне да світання, каб спакойна, пры святле ѓзыходзячага сонца, дабрацца да сваей нары.
- Ну добра, а то я бачу "на табе поѓсць гарыць" ад нецярпення!
Ну вось, сам жа раздражніла мяне, а цяпер кажа, што я нецярплівы! Як яго зразумець?
- Увогуле, там рашоткі вентыляцыі: вельмі шырокія, каб спыніць мышаня і да таго ж, знаходзяцца амаль на падлозе! Вось я ѓ яе і шмыгнуѓ!
- Так з гэтым разабраліся. Але застаѓся адзін нявырашанае пытанне!
- І які ж?
- Як жа ж ты ѓсе ж такі апынуѓся ѓ аѓдыторыі "Роднай мовы"?
Мышаня, відавочна не хацеѓ адказваць і пачаѓ, проста цягнуць час.
- Ай, там зусім не цікава.
- І ѓсе ж, я хачу паслухаць!
- Ну, можа ѓсе ж такі не варта?
Як казаѓ мой дзядуля: "пры на пралом і да канца, каб не здарылася, як зацяты баран"!
- Расказвай, а то я пакрыѓджуся і пайду. Будзеш тут адзін, сядзець і сам з сабой, размаѓляць! Ну так, як наконт...
- Ну ѓсе, хопіць, распавяду! Толькі не сыходзь.
На вачах у яго, накацілі слезы.
- Ну ѓсе, цішэй, супакойся, ні куды я не пайду! Па крайняй меры, пакуль не дослухаю, да канца, твой аповяд!
- А што тут расказваць?!
- Мышаня, ты зноѓ?!
- Усе, распавядаю.., а можа лепш, яшчэ пасядзім у цішыні?
- Ну ѓсе, з мяне хопіць, я пайшоѓ.
Узяѓшыся за ручку дзвярэй, я пачуѓ ціхі, неразборлівы піск, мышаня.
- Прабач, я не пачуѓ, можаш паѓтарыць, яшчэ раз?
- Аѓдыторыя і лабараторыя, знаходзяцца ѓ адным і тым жа, інстытуце!
- Працягвай!
- Паѓзу я па вентыляцыі, ѓвесь трасуся, ад страху, як раптам, не заѓважыѓшы шчыліну, я, з глухім гукам, шмякоюсь на падлогу аѓдыторыі!
У яго быѓ такі выгляд, быццам аповяд, есць строгая таямніца і цяпер, мяне трэба ліквідаваць.
- А як жа твае браты, ты іх выратаваѓ?
- Якое там, забіѓся ѓ норку, як апошні баязлівец! А як ты мяркуешь, чаму я не хацеѓ гэтага распавядаць?!
- Ну я няведаю.
- Я тут палову ночы, табе распавядаѓ: які я ѓвесь з сябе, пазітыѓны герой, ты нават некалькі разоѓ, рот ,ад здзіѓлення, прыадчыняе. Адкажы, толькі шчыра - ты захапляѓся мной?
- Калі шчыра, то я не толькі захапляѓся табой, але і быѓ ганарлівы, тым, што я ведаю, такога выбітнага Мышаня, па прозвішчы Цішаня!
Мышаня, падняѓ на мяне вочы і адарыѓ позіркам, поѓным раскаяння і надзеі на дараваньне.
- А цяпер як?
- Ну, калі быць да канца шчырым, то захапляцца табой, я стаѓ менш, але толькі на момант твайго аповяду, а ганарыцца нашым знаемствам, я не пераставаѓ не на секунду!
Вочы яго напоѓніліся надзеяй.
- Але як жа так, я ж збаяѓся, а як герой можа быць баязліѓцам?
- Ведаеш, Мышаня: па - першае-баязлівец не той, хто баіцца чаго - тое, а баязлівец той, хто баіцца гэта прызнаць...
- Вось як, слухай, Сцепа, а ты на шмат разумней мяне!...
Мышаня, рэзка акрыялі духам і мне здалося, што нават пасвятлеѓ у твары.
- А па - другое?
- А па-другое, паважаны, Мышаня, шчыра кажучы, я б на тваім месцы, напэѓна, нават з клеткі выбрацца б збаяѓся! Так што, не мне цябе судзіць!
- Я, вельмі табе ѓдзячны, Сцяпан Сеуски, цяпер я ведаю, баяцца нядрэнна, галоѓнае, каб аб'ект асцярог быѓ рэальны, а не пабудаваны уяѓленнем. А галоѓнае, калі баішся чаго - то, не бойся гэта прызнаць! Гэта надасць, упэѓненасці ѓ сабе і пачынаннях!
На гарызонце, пачалі прабівацца сонечныя прамяні. Мышаня, паглядзеѓ на жыве святло, павярнуѓся да мяне:
- Сцепа, ужо світае, нам пара развітвацца. Памятай, наш размова!
- Мышаня, мы яшчэ ѓбачымся?
Ен мне адказаѓ, але я чаму-то, не чуѓ яго, а толькі размыта, рух бачыѓ яго вуснаѓ. Нябачная сіла, цягнула мяне ѓ дом. Не разумеючы, што адбываецца, я з усіх сіл спрабаваѓ дацягнуцца, да размытага сілуэту мышаня. Вакол усе закруцілася, цяжкі глухі шум ѓпіваѓся мне ѓ вушы, я не мог больш супраціѓляцца гэтаму і проста аддаѓся ѓ абдымкі нябачнага праціѓніка. Адкуль-то з далекая, слаба даносіѓся знаемы голас, але зразумець чый ен, нажаль я не мог. Напружыѓшы з апошніх сіл, урыѓкі фразы,я ѓсе ж разабраѓ і мой розум, аѓтаматычна ѓсе злучыѓ:
- Сцепа уставай, ты ѓжо спазняешся. Часу ѓ нас упрытык, успомні, што сказала настаѓніца пасля мінулага спазнення! Сцепа, калі ты забыѓся, я нагадваю: "Сеуски, яшчэ адно спазненне і заробіш неуд., у годзе!"
Мамчын пранізлівы высокі голас, з раніцы, служыѓ самым лепшым будзільнікам. Адкрыѓшы вочы, я зразумеѓ, што нашыя начныя пасядзелкі з Мышанем, былі нічым іншым, як проста сон.
Цяпер, спазніѓшыся ѓ школу і стоячы перад кабінетам дырэктара, я абдумваѓ свой, вельмі рэальны сон.
"Бо сон, гэта ж плен майго ѓяѓлення, а значыць, і Мышаня таксама. Так атрымліваецца, што я есць і Сцяпан Сеуски, і гэтак жа Мышаня Цішанем, а значыць, мне трэба толькі, прызнаць свой страх і ѓсе наладзіцца!"
"Лесавызначальная" дзверы расчыніліся, суровым позіркам зірнуѓ Петр Мікалаевіч - наш дырэктар. Момант ісціны, як гаворыцца: "або пан, або прапаѓ".
- Ну Сеуски, міласці просім!
Зайшоѓшы ѓ кабінет, я ѓжо дакладна ведаѓ, як мне сябе паводзіць і што адказваць.
- Ну, зараз кажы,чаму ты ѓвесь час спазняешся?
- Петр Мікалаевіч, я баюся!
- Мяне ці адказваць за свае ѓчынкі?
- Не, вы ж не які-небудзь, кашмар. Ды і за свае ѓчынкі я гатовы адказаць!
- А чаго ж тады, ты баішся?
- Разумееце, я спазняюся, на падсвядомым узроѓні таму, што баюся застацца без увагі! І такім чынам, я вылучаю сябе!
- Дзякуй за сумленны адказ. Ты можаш быць вольны!
- Гэта Вам дзякуй, што выслухалі!
- Ах ды, я цябе папрашу, па шукай іншы спосаб, вылучыцца!
- Дзякуй за савет Петр Мікалаевіч, я, паспрабую!
- Гэта галоѓнае. Ну ѓсе, бяжы на ѓрок.
Наша падсвядомасць, пастаянна дае нам падказкі, галоѓнае трэба навучыцца слухаць, свае ѓнутранае "Я"!
8
8
Новые книги авторов СИ, вышедшие из печати:
Э.Бланк "Пленница чужого мира"
О.Копылова "Невеста звездного принца"
А.Позин "Меч Тамерлана.Крестьянский сын,дворянская дочь"